လိၵ်ႈဢင်းၵိတ်ႉ

သီသွမ်ႇၵႄႇၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်း ဢၼ်လၢတ်ႈၵႂၢမ်းဢိင်းၵလဵတ်ႈၼမ်သေ၊ သီသွမ်ႇၼုမ်ႇၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်မိူင်း ၸိူဝ်းဢၼ်လိၵ်ႈဢိင်းၵလဵတ်ႈ လမ်ႇလွင်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

EN (ISO 639-1)

လိၵ်ႈဢဵင်းၵလဵတ်ႈ (မြန်မာ: အင်္ဂလိပ်စာ) ၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈၼႆႉ ၵၢပ်ႈပၢၼ်ယၢမ်းလဵဝ် ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ ၵူၼ်းၸႂ်ႉတိုဝ်းၼမ်သေပိူၼ်ႈယဝ်ႈ။ ၵူၼ်းၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇ ယၢမ်းလဵဝ်ၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ် ၸႂ်ႉတိုဝ်းၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈသေ လၢတ်ႈတေႃၵပ်းသိုပ်ႇၵၼ်ယူႇ။ ၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းၵျႃႇမၼီႇပွတ်းတူၵ်း သွင်ဢၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵႂၢမ်းၵျႃႇမၼီႇပွတ်းတူၵ်း သွင်ဢၼ်ၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းၻၢတ်ႉၶျ်လႄႈ ၵျႃႇမၢၼ်ႇ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၸၢဝ်းၵႂၢမ်းဢိၼ်ႇတူဝ် ယူးရူပ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ လိၵ်ႈဢဵင်းၵလဵတ်ႈၼႆႉၵေႃႈ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ ပဵၼ်လိၵ်ႈဢၼ်ပိူၼ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း ၼႂ်းလုမ်းၼမ်သေပိူၼ်ႈ မၢႆသွင်ယဝ်ႈ။ လၢႆးတႅမ်ႈလိၵ်ႈၶဝ်တႄႉ ပဵၼ်လၢႆးတႅမ်ႈလိၵ်ႈ လႅတ်ႉတိၼ်ႇ။ မိူဝ်ႈဢေႇၻီႇ 450 ၼၼ်ႉ ၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈ ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵျႃႇမၼီႇသေ ႁွတ်ႈထိုင်မႃးတီႈမိူင်းပရိတ်ႉတဵင်ႇယဝ်ႈ။ ၵႂၢမ်းၵျႃႇမၢၼ်ႇၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းဢင်ႇၵလူဝ်ႇသႅတ်ႉသွၼ်ႇ Anglo-Saxon ဢၼ်ပဵၼ်ၵႂၢမ်းၵဝ်ႇၵႄႇ ဢဵင်းၵလဵတ်ႈၶဝ်သေ ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵျႃႇမၼီႇၶဝ် လၢတ်ႈၵႂၢမ်းဢၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ ၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈ ပၢၼ်မႂ်ႇၼႆႉတႄႉ ၵူၼ်းၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇ တင်းၼမ် ဢွၼ်ၵၼ်ၸႂ်ႉတိိုဝ်းလၢတ်ႈဝႆႉယူႇ။ ၵူၼ်းဢၼ်လၢတ်ႈၵႂၢမ်း ဢဵင်းၵလဵတ်ႈ မီးယူႇ 350 လၢၼ်ႉသေ ၵူၼ်းၼိုင်ႈလၢၼ်ႉၼၼ်ႉ လဵပ်ႈႁဵၼ်း ၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈဝႆႉယူႇလႄႈ တေလႆႈဝႃႈ မၼ်းၽႄႈတိူၼ်းႁူမ်ႇလူမ်ႈၵႂၢမ်းပိူၼ်ႈယူႇ။

ပိုၼ်း

ၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢဵင်းၵလဵတ်ႈၼႆႉ တႄႇၸႂ်ႉတိုဝ်း တမ်ႈတီႈ မိူင်းဢိင်ႇၵလၢၼ်ႇ ဢၼ်မီးၼိူဝ်ၵုၼ် ၵရဵၵ်ႉပရိတ်ႉတဵင်ႇ ၼႂ်းတိူၵ်ႈယူးရူပ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵျႃႇမၢၼ်ႇ (သႅၼ်ႉၸုၼ်ႇ၊ ဢင်းၵိတ်ႉလႄႈ ၵျူး)ၶဝ် ႁွတ်ႈထိုင်မႃး တီပရိတ်ႉတဵင်ႇသေ ၶဝ်ၵႂႃႇယူႇသဝ်း တမ်ႈတီႈ ပွတ်းဢွၵ်ႇလႄႈ ပွတ်းတူၵ်းယဝ်ႈ။ ၶဝ်ၵႂႃႇ ႁဵတ်းႁေႃႁဵတ်းႁိူၼ်း ယူႇသဝ်းသေ လိုပ်ႈလမ်းပႅတ်ႈ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဢၼ်တိုၼ်းယူႇသဝ်းဝႆႉ ၸဵမ်ၵွၼ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ ၶေႃႈၵႂၢမ်းၵျႃႇမၼ်းၼိတ်ႉၼၼ်ႉ ၸင်ႇယဵၼ်းပဵၼ်မႃး ၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈယူႇ။ လုၵ်ႈတီႈ ဝေႃးႁႃႇရ Angles-Englas သေ ၸင်ႇတေပဵၼ်မႃး English ၼႆယဝ်ႈ။ ၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈ မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၼၼ်ႉ တင်းၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈ ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်တႄႉတႄႉသေ ၵူၼ်းဢၼ်လၢတ်ႈၵႂၢမ်း ဢဵင်းၵလဵတ်ႈယၢမ်းလဵဝ် ယင်းႁူႉပွင်ႇယၢပ်ႇၼႆယဝ်ႈ။ ၵႂၢမ်းမၢင်ၶေႃႈၼႆႉ သဵင်မၼ်းငၢႆးၵၼ်ယူႇသေတႃႉ မၢင်ၶေႃႈၼႆႉတႄႉ တိုၼ်းပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်ယဝ်ႈ။ ၵႂၢမ်းဢၼ်မိူၼ်ၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းၾရီႇသျၢၼ်ႇသေ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ၵူၼ်း 5 သႅၼ်လိူဝ် ဢၼ်ယူႇသဝ်း ၼႂ်းမိူင်းၵျႃႇမၼီႇ၊ ၼႄႇတႃႇလၢၼ်ႇ လႄႈ တဵင်းမၢတ်ႉၶဝ် တိုၵ်ႉလၢတ်ႈဝႆႉယူႇ။ ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ၵွၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈလႄႈ ၵျၢမ်းၾရီႇသျၢၼ်ႇၼၼ်ႉ ငၢႆးၵၼ်သေတႃႉ သမ်ႉပွင်ႇၵၼ် ယၢပ်ႇဝႆႉယူႇ။ ဝၢႆးလင်ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းတၢင်ႇမဵဝ်းၵေႃႈ ၶဝ်ႈႁွတ်ႈထိုင်မႃး တမ်ႈတီႈ ဢိင်ႇၵလၢၼ်ႇသေ သိုပ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်းၽႂ်မၼ်း၊ ဝၢႆးၼၼ်ႉ သမ်ႉဢဝ်ၶေႃႈၵႂၢမ်းၶဝ် ၸိမ်လေႃးဢဵင်းၵလဵတ်ႈသေ လၢတ်ႈမႃးလႄႈ ၸင်ႇပဵၼ်မႃး ၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈ ယၢမ်းလဵဝ်ယဝ်ႈ။ တီႈတႅၵ်ႈမၼ်း မိူၼ်ၼင်ႇ မိူဝ်ႈမွၵ်ႈ ဢေႇတီႇ 800 ၼၼ်ႉ ၸူၼ်ပၢင်ႇလၢႆႇတၢတ်ႉၶျ်လႄႈ ၼေႃးရိတ်ႉၸ်ၶဝ် ႁွင်ႉဝႃႈ Vikings ၼႆယဝ်ႈ။ ၵႂၢမ်းၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မႃးမီး ၼႂ်းၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈဝႆႉ တင်းၼမ်၊ ၵႂၢမ်းၶဝ်ၼၼ်ႉ ငဝ်ႈမၼ်းပဵၼ် ၵျၢမ်းၵျႃႇမၼ်းၼိတ်ႉၸ်သေ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းၵဝ်ႇၵႄႇ ဢဵင်းၵလဵတ်ႈယဝ်ႈ။ မိူဝ်ႈဢေႇၻီႇ 1066 ၼၼ်ႉ ဝီႇလီႇယမ်ႇ ဢွင်ႇပႄႈသိုၵ်းသေ ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၶုၼ် တီႈဢိင်ႇၵလၢၼ်ႇယဝ်ႈ။ ၶုၼ်ဝီႇလီႇယၢၼ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းဢၼ်လၢတ်ႈၵႂၢမ်း ၼေႃႇမၢၼ်ႇလႄႈ မၼ်းလႆႈဢဝ် ပပ်ႉလိၵ်ႈၼေႃႇမၢၼ်ႇ ၽႅဝ်မႃး ဢိင်ႇၵလၢၼ်ႇယဝ်ႉ။ ၵႂၢမ်းၼေႃႇမၢၼ်ႇၼႆႉ သမ်ႉငၢႆးၵၼ် တင်းၵႂၢမ်းၾရၢင်ႇသဵတ်ႈသေပိူၼ်ႈယဝ်ႈ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ဝီႇလီႇယမ်ႇ ဢွင်ႇပႄႉသိုၵ်း ၶဝ်ႈထိုင်ဢိင်ႇၵလၢၼ်ႇလႄႈ တီႈမိူင်းဢိင်ႇၵလၢၼ်ႇၼၼ်ႉ ၵႂၢမ်းလေႃးလႄး ၶေႃႈၵႂၢမ်းလေႃးလႄး ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၾရၢင်ႇသဵတ်ႈ-ဢင်ႇၵလူဝ်ႇသႅတ်ႉၽုၼ်ႇ ပဵၼ်မႃးသေ ၸင်ႇတေသိုပ်ႇပဵၼ်မႃး ၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈ ၵႂၢင်ႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၶႂၢင်ယူႇ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ထႅင်ႈ 300 ပီ 400 ပီၼႂ်းဝူင်ႈၼၼ်ႉ လွင်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း ပိူင်လိၵ်ႈ သၻ်ႉၻႃႇ ဢဵင်းၵလဵတ်ႈၶဝ်ၵေႃႈ လႅၵ်ႈလၢႆႈမႃးယဝ်ႈ။ လိၵ်ႈဢဵင်းၵလဵတ်ႈၼႆႉ ႁိမ်ဢဝ် တူဝ်လိၵ်ႈ ၼေႃႇမႅၼ်ႇတင်းၼမ်သေ မႃးၸႂ်ႉတိုဝ်းလႄႈ ၸင်ႇပဵၼ်မႃး Middle English ယဝ်ႈ။ ၵျွတ်ႉၾႃႇရီႇၵႃႉသႃႇၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ Middle English ဢၼ်ပိူၼ်ႈႁူႉၸၵ်းၼမ်ၵေႃႉၼိုင်ႈယဝ်ႈ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ သဵင်ဢွၵ်ႇမၼ်း လႅၵ််ႈလၢႆႈမႃး တင်းၼမ်သေ Middle English ၼၼ်ႉ ၸင်ႇၶိုၼ်းပဵၼ်မႃး လိၵ်ႈဢဵင်းၵလဵတ်ႈပၢၼ်မႂ်ႇယဝ်ႈ။ တီႈၼႂ်းၽိုၼ်လိၵ်ႈ သျဵၵ်ႉသပီးယႃးၼၼ်ႉ တေလႆႈႁၼ် လၢႆးတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ပၢၼ်ၵဝ်ႇ တင်းၼမ်ယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ လၢႆးတႅမ်ႈလိၵ်ႈမၼ်းၼၼ်ႉ တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်လၢႆးတႅမ်ႈလိၵ်ႈ လူင်ႈၼႃႈ ၸွမ်းၵၢပ်ႈပၢၼ်မႂ်ႇၼႆယူႇ။ လိၵ်ႈဢဵင်းၵလဵတ်ႈၼႆႉ သိုပ်ႇဢဝ် ၶေႃႈၵႂၢမ်းတၢင်ႇၽႃႇသႃႇ မႃးၸိမ်လေႃးယူႇ ထႅင်ႈတိၵ်းတိၵ်းယဝ်ႉ။ ၼႂ်းလိၵ်ႈဢဵင်းၵလဵတ်ႈၼၼ်ႉ ၵႂၢမ်းၾရၢင်ႇသဵတ်ႈ ၶဝ်ႈပႃး 30%၊ 40%ယူႇ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၵႂၢမ်းၶႄႇ၊ ၵျႃႇပၢၼ်ႇ၊ ဢိၼ်ႇတိယ၊ သပဵၼ်ႇ၊ ပေႃႇတူႇၵီႇၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မၢင်ၸိူဝ်း ဢဝ်ၸႂ်ႉၵမ်းသိုဝ်ႈ၊ မၢင်ၸိူဝ်း လႅၵ်ႈလၢႆႈသေ ၸႂ်ႉၵႂႃႇၼႂ်းၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢဵင်းၵလဵတ်ႈၶဝ်ယူႇ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈသင်ၼႆၸိုင် ၽူႈလူင်ႉပၢႆးသၢႆႊၶဝ် ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း ၽူႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉၶဝ်ၼႆႉ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ၶဝ်လဵပ်ႈႁဵၼ်း သေလွင်ႈလွင်ႈၼၼ်ႉ ၶဝ်လူဝ်ႇလႆႈ ၵပ်းသိုပ်ႇလၢတ်ႈတေႃႇ ၵူၼ်းတၢင်ႇၸိူဝ်းယူႇ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ၶဝ်လႆႈၵပ်းသိုပ်ႇ လၢတ်ႈတေႃႇ ၵူၼ်းတၢင်ႇၸိူဝ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေ ပုၼ်ႈတႃႇတေ လဵပ်ႈႁဵၼ်း ၵၢၼ်ပၢႆးသၢႆႊၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶေႃႈႁွင်ႉ ၶေႃႈဝေႃးႁႃႇရမၼ်း လႆႈလိူၵ်ႈသေ ႁွင်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ ပေႃးဢဝ်ပိုၼ်းဝႃႈၸိုင် လွင်ႈဢၼ် ဢဵင်းၵလဵတ်ႈၶဝ် ၶႂၢၵ်ႈမိူင်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ လိၵ်ႈၶဝ် ၵႂၢမ်းၶဝ် ၽႄႈၸွတ်ႇၵႂႃႇ ၵူႈတီႈယူႇ။ ယၢမ်းလဵဝ် ၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းဢၼ်ၶဝ်ႈတၢင်းတိုဝ်းဝႆႉ ဢၼ်ၼိုင်ႈယူႇ။ တီႈတႅၵ်ႈမၼ်း မိူၼ်ၼင်ႇ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယ၊ ဢေႃးၸတေးလီးယႃး၊ ၶၼေႇတႃႇ၊ ႁွင်ႇၵွင်ႇ၊ ပႃႇၵိတ်ႉၸတၢၼ်ႇ၊ တိူၵ်ႈဢႃႇၾရိၵၸၢၼ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈၼႆႉ ၶဝ်ႈတၢင်းတိုဝ်း လိူဝ်သေ ၵႂၢမ်းတၢင်ႇၸိူဝ်းၵႂႃႇယဝ်ႈ။ မိူင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၵႃႈၵွၼ်ႇတွၼ်းဢွၼ်ႇ ယၢမ်ႈပဵၼ်မိူင်းၶီႈၶႃႈ ဢဵင်းၵလဵတ်ႈမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ မိူင်းဢိင်ႇၵလၢတ်ႇ မိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ သမ်ႉပဵၼ် မိူင်းဢၼ် ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ပၢႆးမိူင်းၸိူဝ်းၼႆႉ တိုၼ်းမီးႁိၵ်ႈမီးဢူဝႆႉလႄႈ တႃႇတေၵပ်းသိုပ်ႇၶဝ်ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းတၢင်ႇၸိူဝ်း လႆႈၸႂ်ႉတိုဝ်းၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈ၊ လႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း ၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈယူႇ။ ၸႂ်ႉတိုဝ်း တႃႇတေၸၢင်ႈလႆႈ လွၵ်းလၢႆးပၢႆးပိင်ႇၺႃႇ၊ တၢင်းၸွႆႈထႅမ် ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး၊ တၢင်းၸွႆႈထႅမ် ပၢႆးၽုၵ်ႇသွမ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉယူႇ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ မိူင်းၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၵူႈမိူင်းမိူင်းၵေႃႈ လိူဝ်သေ ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ၸႂ်ႉၼႂ်းမိူင်းၽႂ်မၼ်းၼၼ်ႉ ၽႃႇသႃႇၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢဵင်းၵလဵတ်ႈၼႆႉ ဝႆႉပဵၼ် ထၢၼ်ႈမၢႆသွင်သေ ဢွၼ်ၵၼ် ပူင်သွၼ်ပၼ်ၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ ၸိူင်း၊ ဢပုမ်ႇ၊ ၸၢတ်ႈ၊ ပိုၼ်းဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈႁၼ်ၼႂ်းလိၵ်ႈဢဵင်းၵလဵတ်ႈယဝ်ႉ။ ဝွၵ်းလႄႈ ၸၢတ်ႈၸိူင်း သျဵၵ်ႉသပီးယႃး ဢၼ်လိုဝ်းလင်ယူႇ တင်းၵမ်ႇၽႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈ သမ်ႉတႅမ်ႈဝႆႉ ၽၢႆႇဢဵင်းၵလဵတ်ႈယဝ်ႈ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ငဝ်းတူင်ႉ၊ ၽဵင်းၵႂၢမ်းၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ သမ်ႉၸႂ်ႉၽၢႆႇဢဵင်းၵလဵတ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵၢပ်ႈပၢၼ်ယၢမ်းလဵဝ် လွၵ်းလၢႆးပၢႆးပိင်ႇၺႃႇ ၵူႈပိူင်ပိူင်ၼၼ်ႉ တႅမ်ႈဝႆႉ ၽၢႆႇဢဵင်းၵလဵတ်ႈလႄႈ ၵူၼ်းဢၼ်ႁဵၼ်းဢဝ် ဢဵင်းၵလဵတ်ႈၵေႃႈ ၼမ်လိူဝ်မႃး ၵူႈၶၢဝ်းယၢမ်းယူႇ။ ပီ 2016 ၼႆႉ ၵူၼ်းဢၼ်ဝႆႉၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈ ပဵၼ်မၢႆၼိုင်ႈသေ လၢတ်ႈၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈ မီးယူႇ 400 လၢၼ်ႉ။ ဢၼ်ဝႆႉၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈ ပဵၼ်မၢႆသွင်သေ လၢတ်ႈၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈၼၼ်ႉ သမ်ႉမီးယူႇ 1.1 ၿီႇလီႇယၢၼ်ႇယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ ၵူၼ်းဢၼ်လၢတ်ႈၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်မၢႆသၢမ်ယဝ်ႉ။ မၢႆၼိုင်ႈတင်းမၢႆသွင်တႄႉ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းၶႄႇလႄႈ ၵႂၢမ်းသပဵၼ်ႇ။ ၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈၼႆႉ လႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းဢၼ်ၵူၼ်းၵူႈၶိူဝ်းၶိူဝ်း ဢွၼ်ၵၼ် ဢဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း ၵပ်းသိုပ်ႇတိတ်းတေႃႇၵၼ်ဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ ၵၢပ်ႈပၢၼ်မႂ်ႇ ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ၶိူင်ႈယိပ်းၶိူင်ႈတိုဝ်း ၼႂ်းၽူင်းၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ တိုၼ်းပႃးဝႆႉ လိၵ်ႈဢဵင်းၵလဵတ်ႈ လႆႈဢဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း ၵပ်းသိုပ်ႇၵၼ်မႃးယူႇ။ ၵူၼ်းမိူင်းၼိုင်ႈလႄႈ မိူင်းၼိုင်ႈ ၵူၼ်းၶိူဝ်းၼိုင်ႈလႄႈ ၶိူဝ်းၼိုင်ႈ ပေႃးၵႂႃႇႁၼ်ၵၼ်ၸိုင် တႃႇတေလၢတ်ႈတေႃႇၵၼ်ၼၼ်ႉ ၵမ်ႉပႃႈၼမ် လႆႈၸႂ်ႉၵႂၢမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈယဝ်ႈ။

• တူဝ်လိၵ်ႈၽႃႇသႃႇဢင်းၵိတ်း 26 တူဝ်

A a ဢေႊ (/ɑː/)	B b ပီႊ (/bː/)	C c သီႊ (/siː/)	D d ၻီႊ (/diː/)	E e ဢီႊ (/ɛ/)	F f ဢႅပ်ႉၾ် (/ɛf/)	G g ၸီႊ (/dʒiː/)
H h ဢဵၵ်ႉသျ် (/eɪtʃ/)	I i ဢၢႆႊ (/aɪ/)	J j ၸေႊ (/d͡ʒeɪ/)	K k ၶေႊ (/keɪ/)	L l ဢႅဝ် (/ɛl/)	M m ဢႅမ်ႊ (/ɛm/)	N n ဢႅၼ်ႊ (/ɛn/)
O o ဢူဝ်ႊ (/əʊ/)	P p ၽီႊ (/piː/)	Q q ၶိဝ်ႇ (/kjuː/)	R r ဢႃႊရ် (/ɑː/)	S s ဢႅတ်ႉသ် (/ɛs/)	T t ထီႊ (/tiː/)	U u ယူႊ (/juː/)
	V v ဝှီႊ (/viː/)	W w တပ်ႉပိူလ်ယူႊ (/dʌb(əl)juː/)	X x ဢႅၵ်ႉၶသျီ (/ɛks/)	Y y ဝၢႆႊ (/waɪ/)	Z z သႅတ်ႊ (/zi/)