ၵျွတ်ႉၸ် ဢေႃးဝႅလ်း

ၵျွတ်ႉၸ် ဢေႃးဝႅလ်း
Press card portrait, 1943
ၵိူတ်ႇ	Eric Arthur Blair (1903-06-25)25 ၸုၼ်ႇ၊ 1903 Motihari, Bengal Presidency, British India
သဵင်ႈၵၢမ်ႇ	21 ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ၊ 1950(1950-01-21) (ဢႃႇယု 46) London, England
တီႈလိုဝ်ႈတေႃႇၸူဝ်ႈ	All Saints' Church, Sutton Courtenay, Oxfordshire, England
ပၢႆးပႆႇၺႃႇ	Eton College
ၼႃႈၵၢၼ်	Novelist essayist journalist literary critic
ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်း	Independent Labour (from 1938)
ၼႃႈႁိူၼ်း	Eileen O'Shaughnessy (m. 1936; died 1945) Sonia Brownell (m. 1949)
လုၵ်ႈလၢင်း	Richard Blair (adopted)
လွင်ႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ
ၸိုဝ်ႈပၢႆၵမ်	George Orwell
ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်း	English
မဵဝ်းလိၵ်ႈ	Dystopia roman à clef satire literary criticism polemic opinion journalism
ၽႃႇသႃႇလိၵ်ႈ	Anti-fascism anti-Stalinism anarchism democratic socialism
ပီတူင်ႉၼိုင်	1928–1949
လၢႆးမိုဝ်း

ၵျွတ်ႉၸ် ဢေႃးဝႅလ်း မီးၸိုဝ်ႈတဵမ်ဝႃႈ ဢႃႈထိူဝ်ႉရ် ပႅဝ်ႊရ် (ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Eric Arthur Blair) (25 ၸုၼ်ႇၼ်ႇ 1903 – 21 ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ 1950) မၼ်းၸဝ်ႈပဵၼ်ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈလႄႈၽူႈဢဝ်ၶၢဝ်ႇ ၵူၼ်းၶိူဝ်းဢင်းၵိတ်ႉဢၼ်မီးၸိုဝ်ႈသဵင် ၵွပ်ႈမၼ်းမီးပၢႆးဝူၼ်ႉလွင်ႈၵၢၼ်မိူင်းဢၼ်လီၶဝ်ႈၸႂ် ဢေႃးဝႅလ်း လႆႈတႅမ်ႈပိုၼ်ၽေလွင်ႈပၢႆးဝူၼ်ႉလွင်ႈၵၢၼ်မိူင်းမၼ်းဢွၵ်ႇမႃးတင်းၼမ် လႆႈလူလႆႈဝူၼ်ႉၸွမ်း လႄႈၼႂ်းၵႃႈလိၵ်ႈလၢႆးဢၼ်မၼ်းလႆႈတႅမ်ႈၼၼ်ႉဢၼ်မီးၸိုဝ်ႈသဵင်သေပိူၼ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၸိူင်းမၼ်းသွင်ပပ်ႉ ပပ်ႉၼိုင်ႈပဵၼ် ႁူၺ်ႈပၢင်သတ်း (Animal Farm) ထႅင်ႈပပ်ႉၼိုင်ႈသမ်ႉ ပဵၼ်ပပ်ႉဢၼ်မီးၸိုဝ်ႈဝႃႈ 1984 ပဵၼ်ပပ်ႉဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင် ဢၼ်မီးလွင်ႈယွၼ်ႈထိုင်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းၼႂ်းပၢၼ်ၼၼ်ႉ တေႃႇထိုင်ပၢၼ်ၼႆႉတႄႉတႄႉ။

ပိုၼ်းမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ

ၵျွတ်ႉၸ် ဢေႃးဝႅလ်း ၵိူတ်ႇမိူဝ်ႈ လိူၼ်ၵျူၼ်ႇ ဝၼ်းထိ 25 ပီ ၶႉလႉ 1903 မေႃႊတီႇႁႃႊရီႊ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယ မိူဝ်းပၢၼ်ဢိင်းၵလဵတ်ႈဢုပ်ႉမိူင်းဢိၼ်ႇတိယ ဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ၊ ပေႃးၶွင်ဢေႃးဝႅလ်းလႆႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၸွႆႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈသေလႆႈယၢႆႉၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်တီႈမိူင်းဢိၼ်ႇတိယ လႄႈဢေႃးဝႅလ်းလႆႈၵိူတ်ႇတီႈၼၼ်ႈ၊ ဝၢႆးၼၼ်ႉၼႃႈႁိူၼ်းၶဝ် လႆႈၶၢႆႉမႃးယူႇတီႇမိူင်းဢိင်ႇၵလၼ်ႇၶိုၼ်ႈသေ ဢေႃးဝႅလ်းလႆႈၶဝ်ႈႁဵၼ်းတီႈၸၼ်ႉၸွမ်ဢွၼ် (ၶေႃးလဵၵ်ႉ) ဢၼ်မီးၸိုဝ်ႈဝႃႈ ဢီႊတၼ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ၊ ၵွပ်ႈဝႃႈၼႃႈႁိူၼ်းဢေႃးဝႅလ်းၶဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈပဵၼ်ၵူၼ်းမၢၵ်ႈမီးလႄႈမၼ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈဢေႃးဝႅလ်း မီးပၢႆးဝူၼ်ႉၼိူဝ်ၵၢၼ်မိူင်းလႄႈလွင်ႈဢုပ်ႇပိူင်ႇပၢၼ်ၼၼ်ႉ လႆႈပွင်ႇၸႂ်ၼိူဝ်ၵူၼ်းၵွတ်းၵူၼ်းၽၢၼ်၊ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် လႄႈတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းပၢၼ်ၼၼ်ႉ ပႅၵ်ႇပိူင်ႈဢမ်ႇမိူၼ်ၵူၼ်းၸၼ်ႉသုင် လႄႈၵူၼ်းၸၼ်ႉၵၢင်မိူဝ်ပၢၼ်ၶဝ်ပၢၼ်ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

ၼႃႈၵၢၼ်

မိူဝ်ႈ ဢေႃးဝႅလ်း ယႂ်ႇမႃး မၼ်းလႆႈၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၼႂ်းၸုမ်းႁၢၼ် ၼႂ်းမိူင်းဢိၼ်ႇတိယ လႄႈမိူင်းမၢၼ်ႈ၊ မၼ်းလႆႈႁၼ်လွင်ႈဢမ်ႇပဵၼ်ထမ်း ဢၼ်ဢိင်းၵလဵတ်ႈၵူၼ်းဢုပ်ႇပိူင်ႇမိူင်းပိူၼ်ႈ လႆႈႁဵတ်ႈဢထမ်ႇမလၢႆမဵဝ်ၼိူဝ်ၵူၼ်းဢၼ်ၶဝ်ၵႂႃႇဢုပ်ႇပိူင်ႇ လႆႈမီးလွင်ႈဢမ်ႇလႆႈၸႂ် ၽိတ်းပိူင်ႈၸႂ်သေလႆႈယွၼ်းဢွၵ်ႇၵၢၼ်သေမႃးပဵၼ်ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈယူႇယဝ်ႉ၊ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ဢေႃးဝႅလ်း လႆႈယူႇႁူမ်ႈၸွမ်းၵူၼ်းၵူၼ်းၵွတ်းၵူၼ်းၽၢၼ်ၼႂ်းမိူင်းယူးရူပ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ႁႅင်းၸႂ် ဢေႃးဝႅလ်း ဢၼ်လႆႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇႁူဝ်ၶေႃႈၼိုင်ႈဢၼ်မီးၸိုဝ်ႈဝႃႈ Down and Out in Paris and London ယူႇယဝ်ႉ။

လိၵ်ႈလၢႆးဢၼ်မီးၸိုဝ်ႈသဵင်

ၶႅပ်ႈႁၢင်းဝႂ်ၶၢမ်ႈမိူင်း ၵျွတ်ႉၸ် ဢေႃးဝႅလ်း ဢၼ်ပေႃႉတီႈမိူင်းမၢၼ်ႈ

လိၵ်ႈလၢႆးဢၼ် ဢေႃးဝႅလ်း လႆႈတႅမ်ႈလႄႈမီးၸိုဝ်ႈသဵင်သေပိူၼ်ႈတႄႉပဵၼ်ၸိူင်းသွင်ပပ်ႉ ဢၼ်မီးၸိုဝ်ႈဝႃႈ ႁူၺ်ႈပၢင်သတ်း (Animal Farm) ထႅင်ႈပပ်ႉၼိုင်ႈသမ်ႉ ပဵၼ်ပပ်ႉဢၼ်မီးၸိုဝ်ႈဝႃႈ 1984 ပဵၼ်ပပ်ႉၸိူဝ်းမဵဝ်း ဢၼ်မီးၸိုဝ်ႈဝႃႈ တိတ်ႉထူဝ်ႈပေႈ ပဵၼ်ၸိူင်းမိူင်းၼႂ်းပၢႆးဝူၼ်ႉ ဢၼ်ၶုၼ်မိူင်းၸဝ်ႈဢႃႈၼႃႇဢုပ်ႇပိူင်ႇလႄႈ ၶီႇၼဵၵ်းတဵၵ်းတဵင်ၵူၼ်ႈမိူင်း၊ ပပ်ႉတင်းသွင်ပပ်ႉၼႆႉ ၵူၼ်းၵူႈသႅၼ်းသႅၼ်း ၸဵမ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶူးသွၼ်၊ ၽူႈမီးတၢင်းႁူႉ လႄႈၵူၼ်းမိူင်းထမ်ႇမတႃႇ လႆႈလူ လႆႈယွင်ႈဢၢမ်းၵၼ်တႄႉတႄႉ။

လွင်ႈယုမ်ႇတၢင်းၵၢၼ်မိူင်း

ၵျွတ်ႉၸ် ဢေႃးဝႅလ်း ပဵၼ်ၵူၼ်းယုမ်ႇယမ်ႇလွင်ႈတီႇမူဝ်ႇၶရေႇသီႇ လႄႈၶတ်းၶႂၢင်လွင်ႈၶီႇၼဵၵ်းတဵၵ်းတဵင် လွင်ႈၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၸႂ်ႉဢႃႇၼႃႇတေႃႇၵၼ်ၵူၼ်းမိူင်း၊ ၸဵမ်လွင်ႈဢုပ်ႇပိူင်ႇၵုမ်ႇမီႇၼိတ်ႉၸိူဝ်ႉၼႆႉယဝ်ႉ၊ ၼႂ်းလိၵ်ႈဢၼ် ဢေႃးဝႅလ်း တႅမ်ႈမၼ်းလႆႈၸုၵ်ႈမၼ်းၼိူဝ်ပၢႆးဝူၼ်ႉဢၼ်မၼ်းမီး လွင်ႈၽဵင်ႇပဵင်း၊ လွင်ႈပဵၼ်ထမ်း လႄႈလွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းၵူၼ်းႁဝ်းတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈယဝ်ႉ။

ၽဝသုၼ်တူဝ်

ၵျွတ်ႉၸ် ဢေႃးဝႅလ်း လႆႈၵူပ်ႉၵူႈၵၼ်ၸွမ်း ဢႆႈရိၼ်ႊ ဢူဝ်သေႃႈၼဵတ်ႉသီႉ မီႈပီ ၶႉလႉ 1936 ၶဝ်လႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈပၢင်တိုၵ်းၵၢင်မိူင်းသပဵၼ်ႇ ၽၢႆႇပႃႇတီႇ ရီႇၽပ်ႉပလီၵၼ်ႊ လႄႈလႆႈၺႃးဝၢတ်ႇၸဵပ်း ဝၢႆးၼၼ်ႉမႄးမၼ်း ဢႆႈရိၼ်ႊ လႆႈလုပႅတ်ႈသေ၊ ဢေႃးဝႅလ်း လႆႈၵူပ်ႉၵူႈမႂ်ႇထႅင်ႈၸွမ်းၼၢင်းသူဝ်ႊၼေ ပရၢဝ်းၼဵဝ်ႊ မိူဝ်းပီ ၶႉလႉ 1949 ယူႇယဝ်ႉ။

ၽဝတွၼ်ႈပၢႆ

ၵျွတ်ႉၸ် ဢေႃးဝႅလ်း လႆႈလုယွၼ်ႉတၢင်းပဵၼ်ၽိဝ်ၼင်ၵႂႃႇ မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 21 ပီ ၶႉလႉ 1950 တီႈမိူင်းလၼ်ႇတၼ်ႇ မိူဝ်ႈဢႃႇယုလႆႈ 46 ယူႇယဝ်ႉ၊ လိၵ်ႈလၢႆးဢၼ်မၼ်းလႆႈတႅမ်ႈဝႆႉ ဢၼ်ၶႅမ်ႉသေပဵၼ် ဢၼ်ပဵၼ် ႁူၺ်ႈပၢင်သတ်း ၼၼ်ႉယင်းပဵၼ်ပပ်ႉဢၼ်မီးၽွၼ်းယွၼ်းထိုင်ၵူၼ်းတၢင်းၵမ်ႇၽႃႇ ဢၼ်ပၼ်တွၼ်ႈသွၼ် လွင်ႈၸႂ်ႉဢႃႈၼႃႇ လွင်ႈၵၢၼ်တေႃႇသူႈၵၼ် ဢၼ်ဢမ်ႇမီးဝၼ်းၵဝ်ႇတူၵ်းၵၢပ်ႈတူၵ်းပၢၼ်။

ၽိုၼ်ဢိင်

1. Willison, I. R. "The History of the Book, Author Bibliography, and Literary Biography: The Case of George Orwell." Publishing History 71 (2012): 89-5.
2. Crick, Bernard. "Orwell and biography." biography 10, no. 4 (1987): 283-300.
3. Lynskey, Dorian. The Ministry of Truth: A Biography of George Orwell's 1984. Picador, 2019.
4. Willison, I. R. "The History of the Book, Author Bibliography, and Literary Biography: The Case of George Orwell." Publishing History 71 (2012): 89-5.
5. Hollis, Christopher. A study of George Orwell: The man and his works. Skyhorse, 2017.
6. Williams, Raymond, and Michel Morvan. George Orwell. New York: Columbia University Press, 1971.