ၸဝ်ႈၼုမ်ႇ၊ ၸဝ်ႈၾလၢႆးၶႃႈ
| ၸဝ်ႈၼုမ်ႇ | |
|---|---|
| 80 (1906-1986) | |
| ၸၢဝ်းၶိူဝ်း | တႆး |
| ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ် | ၸၢဝ်းပုတ်ႉ |
| ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈပႆႇၺႃႇ | ၶေႃးလဵၵ်ႉ မိတ်ႉထိလႃႇ |
| ၼႃႈၵၢၼ် | ၸဝ်ႈၾ |
| ၵေႃႉၵူႈ | ၸဝ်ႈၼၢင်းသူၺ်ႇဢိင်ႇ |
| ၶၢဝ်ႇႁူင်လိုဝ်းလင် | ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇပၢႆးသိုၵ်း |
| ဝၼ်းသဵင်ႈၵၢမ်ႇ | 1.8.1986 |
| တီႈသဵင်ႈၵၢမ်ႇ | ဝဵင်းလၢႆးၶႃႈ |
_at_the_Durbar,_Delhi,_India.jpg)
သရေႇၸီႇသူႇၸဝ်ႈၼုမ်ႇလၢႆးၶႃႈၼႆႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၽူႈ ဢၼ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်း လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆ ပၢင်လူင် ၵေႃႉၼိုင်ႈ။ ၸဝ်ႈၼုမ်ႇလၢႆးၶႃႈၼႆႉ ပေႃႈၾၸဝ်ႈ ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈၶုၼ်လၢႆး မႄႈၾၸဝ်ႈ ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈၼၢင်းမွၼ်းသေ ၵိူတ်ႇႁၼ်မႃႈမိူဝ်ႈ 1906 လိူၼ်ဢွၵ်ႉထူဝ်ႇပိူဝ်ႇ 15 ဝၼ်း တမ်ႈတီႈ ဝဵင်းလၢႆးၶႃႈယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈဢႃႇယုၸဝ်ႈ လႆႈ (9) ၶူပ်ႇၼၼ်ႉ လႆႈၶိုၼ်ႈႁူင်းႁဵၼ်းလိၵ်ႈမၢၼ်ႈ တမ်ႈတီႈ ဝဵင်းလၢႆးၶႃႈသေ ဝၢႆးၼၼ်ႉ လႆႈၶိုၼ်းၵႂႃႇၶိုၼ်ႈ ႁူင်းႁဵၼ်းလုၵ်ႈလၢင်း ၸဝ်ႇၾတမ်ႈတီႈ ဝဵင်းတူၼ်ႈတီးသေ ဢွင်ႇပူၼ်ႉ ၸၼ်ႉ(10)ယဝ်ႉ။
- 1928 လႆႈၵႂႃႇၶိုၼ်ႈ ႁူင်းႁဵၼ်းၽူႈမီးၸၼ်ႉ ၽၢႆႇႁၢၼ် တမ်ႈတီႈ ဝဵင်းလိူဝ်ႇ။
- 1929 လႆႈၵႂႃႇၶိုၼ်ႈ ၶေႃးလဵၵ်ႉ ပရူဝ်ႇသႄးလ်ထရိမ်ႇၼိၼ်ႇ တမ်ႈတီႈ ဝဵင်းမိတ်ႉထိလႃႇသေ ၸွႆႈႁၢပ်ႇၵၢၼ် ၼႄႉပႅင်ႇဝုၼ်ႇထွၵ်ႈယဝ်ႉ။
- 1931 သိုပ်ႇပုတ်ႈၼင်ႈႁၢင်ႈႁေႃ ပေႃႈၽၸဝ်ႈ တမ်ႈတီႈ ဝဵင်းလၢႆးၶႃႈ။
မေးၼၢင်းၸဝ်ႈ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၼၢင်းသူၺ်ႇဢိင်ႇ ဢၼ်ပဵၼ် လုၵ်ႈယိင်း ၸဝ်ႈၾၶုၼ်မုင်ႇ မိူင်းၵိုင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၼၢင်းမႁႃႇတေႇတီႇၸဝ်ႈသူၺ်ႇဢိင်ႇ ၼွၼ်ႈၽေးၵႂႃႇ မိူဝ်ႈ 1959 ၼၼ်ႉ။
- ပီ 1940 ၽွင်းသိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇ ပွၵ်ႈသွင်ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼုမ်ႇ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းတပ်ႉသိုၵ်းတႆး မၢႆ(13) သေ ပဵၼ်ၵႅမ်ႁူဝ်သိုၵ်း လႆႈၼင်ႈလုမ်း တမ်ႈတီႈ ဝဵင်းမေႇမဵဝ်ႉ (ဝဵင်းပၢင်ႇဢူး)ယဝ်ႉ။
- 1942 ၵၢပ်ႈပၢၼ် ၵျပၢၼ်ႇၼၼ်ႉ တေႃႇၸဝ်ႈ ပွၵ်ႈမႃးလၢႆးၶႃႈသေ လႆႈၶၢမ်ႇ သိုၵ်းၵျပၢၼ်ႇၶဝ် တိၺွပ်းၵႂႃႇ။
- ထိုင်မႃး 1945 ၽွင်းမိူဝ်ႈ သိုၵ်းမႁႃႇမိတ်ႉၶဝ် ၶဝ်ႈမႃးၼၼ်ႉ တေႃႇၸဝ်ႈ ၸင်ႇၶတ်းၸႂ် ပၢႆႈဢွၵ်ႇလွတ်ႈ တႂ်ႈမိုဝ်းၵျပၢၼ်ႇၶဝ် တီႉၺွပ်းဝႆႉၼၼ်ႉသေ မႃးႁူမ်ႈႁွမ်းၸွမ်း တပ်ႉမႁႃႇမိတ်ႉ 101 ၊ ၶိုၼ်းတိုၵ်းၵျပၢၼ်ႇၶဝ်ယဝ်ႉ။
- ၽွင်းပီ 1946-47 ၼၼ်ႉ သၢႆငၢႆဝၢၼ်ႈမိူင်း လႅၵ်ႈလၢႆႈမႃးသေ တႃႇတေဢဝ် လွတ်ႈလႅဝ်းၵွၼ်းၶေႃ ႁူမ်ႈလူၺ်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် 23 ၸဝ်ႈ မႃးႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ် တင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼုမ်ႇၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၵေႃႇမတီႇ ၸုမ်းတႆး (14) ၸဝ်ႈၼၼ်ႉယူႇ၊ 1947 လိူၼ် ၾႅပ်ႉဝရီႇ 12 ဝၼ်း၊ ဝၼ်းဢၼ်လူင်းလၢႆးမိုဝ်း လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼုမ်ႇ ပဵၼ်ၵေႃႉလူင်းလၢႆးမိုဝ်း မၢႆ(5)ယဝ်ႉ။
- ထိုင်မႃး 1949 မိူင်းမၢၼ်ႈ ပတ်းပိုၼ်ႉ သုၵ်ႉယုင်ႈဢူၼ်ၵဝ်းၼၼ်ႉ သိုၵ်းယၢင်း K.N.D.O ဢွၼ်ႁူဝ်သေ သိမ်းဢဝ် မိူင်းတႆး ပွတ်းႁွင်ႇ၊ ပွတ်းၸၢၼ်း ဢိၵ်ႇပွတ်းဢွၵ်ႇၵမ်ႈၽွင်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼုမ်ႇ ၸင်ႇဢွၼ်ဢဝ် ၵူၼ်းမိူင်းလၢႆးၶႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းၼၢႆးသေ ၶိုၼ်းတိုၵ်းဢဝ်ၶိုၼ်း ဝဵင်းလွႆလႅမ်ယဝ်ႉ။
လိူဝ်သေၼၼ်ႉ တႃႇတေၶိုၼ်း သိမ်းဢဝ်လႆႈ ငဝ်ႈၸိုင်ႈဝဵင်းမိူင်းတႆး ဢၼ်ပဵၼ် ဝဵင်းတူၼ်ႈတီးၼၼ်ႉၵေႃႈ တူဝ်ၸဝ်ႈၼုမ်ႇ ႁူမ်ႈႁွမ်းၸွမ်း တပ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈသေ ၶဝ်ႈပွႆးတိုၵ်း ႁိုင်သီႇလိူၼ် တေႃႇပေႃးၶိုၼ်းသိမ်းလႆႈ ဝဵင်းတူၼ်ႈတီးယဝ်ႉ။
- 1958 လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မိူင်းမၢၼ်ႈ ၸင်ႇၼွပ်ႇဢၢပ်ႈပၼ် ၸဝ်ႈၼုမ်ႇ ၸုမ်ႈၶမ်းသရေႇၸီႇသူႇယဝ်ႉ။
- ထိုင်မႃး 1980 ၼၼ်ႉၵေႃႈ မိူင်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ သူဝ်ႇသျႄႇလိတ်ႉ မိူင်းမၢၼ်ႈ ၸုမ်းၵွင်ႇၸီႇ ၸိုင်ႈမိူင်း ၼွပ်ႇဢၢပ်ႈပၼ် ၸဝ်ႈၼုမ်ႇ ၸုမ်ႈၵုၼ်းမုၼ်မိူင်း (ၸၼ်ႉပထမ) နိုင်ငံတော်ဂုဏ်ရည် (ပထမဆင့်)ယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၼုမ်ႇၼႆႉ လႆႈတၢင်တူဝ် မူႇၸုမ်းႁၵ်ႉႁူမ်ၵၼ်သေ လႆႈၵႂႃႇဢႅဝ်ႇ လႆႈၵႂႃႇႁူပ်ႉထူပ်း ၵူၼ်းလူင်ၼွၵ်ႈမိူင်း တမ်ႈတီႈ မိူင်းထႆး၊ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယ၊ မိူင်းပြိတိၼ်ႇလႄႈ မိူင်းၶႄႇလႅင်ပုၼ်ႉယဝ်ႉ။
- ၸဝ်ႈၼုမ်ႇ လႆႈၼွၼ်းၽေးၵႂႃႇ မိူဝ်ႈ 1986 လိူၼ် ၵျၼ်ႇၼဝရီႇ (8) ဝၼ်း တမ်ႈတီႈ ႁေႃလၢႆးၶႃႈ ဝဵင်းလၢႆးၶႃႈပုၼ်ႉယဝ်ႉ