ပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 16

ႁၢင်ႈၽႅၼ်ႇလိၼ်ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ် ႁၢင်ႈၽႅၼ်ႇလိၼ်ၵမ်ႇၽႃႇ ႁင်း Amerigo Vespucci ၵူၼ်းၶိူဝ်းဢိတ်ႇတလီ လႄႈ Gerardus Mercator ၵူၼ်းၶိူဝ်းပႄႇလ်ၵျီႇယႅၼ်ႇ ယဝ်ႉ။

ႁူၼ်ႁၢင်ႈတေးဝိတ်ႉ ႁင်း မၢႆႉၵိူဝ်ႇဢိၼ်ႇၵျီႇလူဝ်ႇ ဢၼ်ၶႅၵ်းမႃး မိူဝ်ႈပီ 1504

ႁၢင်ႈပၢၼ်းသီ မူဝ်ႇၼႃႇလီၸႃႇ ႁင်း လီႇယူဝ်ႇၼႃႇတူဝ်ႇ ဢၼ်ၵူၼ်းႁူႉၸၵ်းၼမ်ၼၼ်ႉ

16 ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ ၼႆ့ ပေႃးဢဝ် ပၵ်းယဵမ်ႈဝၼ်း ၵျူႇလီႇယႅၼ်ႇဝႃႈ တႄႇတီႈ 1501 တေႃႇ 1600 ယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈပၢႆးပိုၼ်းၶဝ်ဝႃႈတႄႉ 16 ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီၼႆႉ ပဵၼ်ၶၢဝ်း ၽိင်ႈငႄႈမိူင်းဝၼ်းတူၵ်းၶဝ် ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ ၸပဵင်ႇ လႄႈ ပေႃႇတူႇၵီႇၶဝ်ၼႆႉ ဢဝ်တင်းသၢႆတၢင်းၼမ်ႉသေ ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတင်းၸွတ်ႇတူဝ်ႈၵမ်ႇၽႃႇယဝ်ႉ။ ၼႃႈလိၼ်တီႈ ၵမ်ႇၽႃႇမႂ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ၵူဝ်ႇလူဝ်ႇၼီႇႁင်း ၸပဵင်ႇ လႄႈ ပေႃႇတူႇၵီႇယဝ်ႉ။ ပေႃႇတူႇၵီႇၼႆ့ ပဵၼ် ၵူၼ်းၵႃႉပၢင်ႇလၢႆႇပိူင်လူင် တွၼ်ႈတႃႆ ဢေးသျႃး လႄႈ ဢႃႇၾရိၵယဝ်ႉ။ တီႈၼႃးလိၼ်ၽၢႆႇဢွၵ်ႇပွတ်းၵၢင်ၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ် ဢႅမ်ႇပႃႇရႃႇ Ottoman သိုပ်ႇယိုင်ႈယႂ်ႇဝႆႉယဝ်ႉ။ ၵေႃပႃးၼီးၵတ်ႉၼႆ့ မၼ်းတၢင်ႇလၢတ်ႈ လွင်ႈ လူၵ်ႈဢၼ်ဢဝ် လႅတ်ႇပဵၼ်ၵၢင်ၵႅၼ်ၼၼ်ႉသေ ထုၵ်ႇသၢၼ်ၶတ်းႁၢဝ်ႈႁၢဝ်ႈႁႅင်းႁႅင်းယဝ်ႉ။ တီးမူႇမုၵ်ႉၸုမ်းၽုင်လၢဝ် ၼၼ်ႉ လႆႈပဵၼ် သူႇပႃႇၼူဝ်ႇဝႃႇ SN 1572 ယဝ်ႉ။ လွင်ႈတၢင်းဢၼ်ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ တေႃႇလမီႇ လႄႈ ဢရိတ်ႉၸ်တူဝ်ႇတႄႇၶဝ်ၼႆႉ ႁႂ်ႈဝၢႆႇႁူဝ်ၸူး လွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉပၢႆးသၢႆႊ တီႈ ပၢႆးလိူၼ်လၢဝ်ယူႇယဝ်ႉ။