ပယိၼ်ႉၼွင်ႇၶိုၼ်ႈတိုၵ်းမိူင်းတႆးၼႂ်းပီႊ (1556-1562)

AD 1556 ဝၢႆးသေ ပယိၼ်ႉၼွင်ႇတိုၵ်းပေႉ ႁုပ်ႈသိမ်းဢဝ်မိူင်းဢင်ႇဝႃႉလႆႈၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈသိုပ်ႇၶိုၼ်ႈ တိုၵ်းထႅင်ႈမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇ မိူင်းယၢင်း၊ ၵၢတ်ႇသႃ၊ ဝၢၼ်ႈမေႃႇ၊ ၵႃလိူဝ်ႇ၊ မိူင်းမိတ်ႈ၊ သီႇပေႃႉလႄႈ သုမ်ႇ သၢႆယူႇယဝ်ႉ။ ၽူႈဢွၼ်တိုၵ်းမၼ်းတေႉပဵၼ် ၼၼ်ႇတႃႉပူဝ်ႇ(နန္ဒဗိုလ်) ဢၼ်ပဵၼ်ႁူဝ်သိုၵ်းလူင် ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ ပ ယိၼ်ႉၼွင်ႇသေ လႆႈတိုၵ်းပေႉသိမ်းလႆႈၵႂႃႇၼႆယဝ်ႉ။ ၼႂ်းပီႊလဵဝ်ၼၼ်ႉၵွၺ်း မၼ်းၸဝ်ႈသိုပ်ႇတိုၵ်းထႅင်ႈၵဵင်မႆႇယဝ်ႉ ၶဝ်ႈမႃးတိုၵ်းၵဵင်းတုင်ထႅင်ႈၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢႆး ၼၼ်ႉထႅင်ႈပီႊၼိူင်ႈ မၼ်းၸဝ်ႈသိုပ်ႇသိမ်းထႅင်ႈ မိူင်းတႆးၽၢႆႇတူၵ်းၶူင်းမိူၼ်ၼင်ႇ မိူင်းၼၢႆး၊ ယွင်ႁူၺ်ႈ၊ လွၵ်းၸွၵ်ႇ ယႂႃႇငၢၼ်ႇ၊ ၸၢမ်ၵႃး၊ လၢႆးၶႃႈလႄႈ သႃႇမိူင်းၶမ်းၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈတူၵ်းပဵၼ်တႂ်ႈဢႃႇၼႃႇၸၢၵ်ႈမိူင်းမၢၼ်ႊၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။ ၼႂ်းပီႊ AD 1557 ၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈသိမ်းၵႂႃႇလႆႈၸွတ်ႇတူဝ်ႈမိူင်းတႆးယူႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေၼၼ်ႉထႅင်ႈ ၼိူင်ႈပီႊ ၼင်ႇႁိုဝ်မၼ်းၸဝ်ႈပေႃးတေၵုမ်းၵမ်မိူင်းတႆးလႆႈလီလီၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈတတ်းမိူင်းတႆးသေ ပၼ် ၸဝ်ႈၾႃႉတႆးဢုပ်ႉၶိုၼ်း ယဝ်ႉၵေႃႈ ႁႂ်ႈၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းတႆးႁဝ်း ႁႃႈလိူၼ်ၼိူင်ႈပွၵ်ႈလႄႈသင်၊ ၼိူင်ႈပီႊၼိူင်ႈပွၵ်ႈလႄႈ သင် ႁႂ်ႈၵႂႃႇသၢၵ်ႈၶွၼ်ႇပၼ်ယူႇယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉတေပႃးဝႆႉ မိူင်းၵွင်း၊ မိူင်းယၢင်း၊ သွင်းသူပ်း၊ မိူင်းမိတ်ႈ၊ သႅၼ်ဝီ၊ သီႇ ပေႃႉ၊ မိူင်းၼၢႆး၊ ယွင်ႁူၺ်ႈလႄႈ မိူင်းပၢႆး တႆးႁဝ်းတႄႉဢွၼ်ၵၼ်ႁိၵ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ မိူင်းတႆးၵဝ်ႈႁၢႆးႁေႃၼႆယဝ်ႉ။ ၼႂ်း ၼၼ်ႉ ၵဵင်းတုင်လႄႈ မိူင်းမၢဝ်းဢမ်ႇပႃး။ ယွၼ်ႉဝႃႈမိူင်းမၢဝ်းၼႆႉတိုၵ်ႉယူႇတႂ်ႈလွင်ႈၵုမ်းၵမ်ၶႄႇယူႇၼႆယဝ်ႉ။ ၽိူဝ်ႇ ထိုင်မႃး AD 1562 ပယိၼ်ႉၼွင်ႇလႆႈၶိုၼ်ႈတိုၵ်းထိုင်မိူင်းမၢဝ်းလႄႈ မိူင်းမၢဝ်းၵေႃႈ လႆႈတူၵ်းတႂ်ႈမိုဝ်း မၼ်းၸဝ်ႈ ယူႇယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ၸႄႈၶႂၢင်၊ ႁူဝ်သႃ၊ မိူင်းလႃႈ၊ မိူင်းဝၼ်းလႄႈ လၢႆလၢႆမိူင်းဢၼ်ပႃးၼႂ်းမိုဝ်းမၼ်းၸဝ်ႈယူႇ ၼႆယဝ်ႉ။ ၵဵင်းတုင်သမ်ႉပဵၼ်တိူင်း ၶေႇမရတ်ႉသေ ၽွင်းငမ်းဝႆႉမိူင်းတႆးပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်းႁင်းၶေႃမၼ်းယူႇယဝ်ႉ။ တႄႇဢဝ်ပၢၼ်ပယိၼ်ႉၼွင်ႇမႃး တႆးလႆႈယူႇတႂ်ႈၶီႈၶႃႈမၢၼ်ႊမႃး ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။ မၼ်း ၸဝ်ႈၼႆႉၸႅၵ်ႇပၼ်သေဢမ်ႇၵႃး ပၢႆးပႃးၸႂ်ႉၸဝ်ႈၾႃႉတႆးၶိုၼ်းၵဵပ်းၶွၼ်ႇၶႃႈဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းသေ မိူဝ်းသၢၵ်ႈပၼ် မၼ်းၸဝ်ႈလႄႈ တိူဝ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈၶုၼ်းတႆးႁဝ်းႁိမ်တီႈလိၼ်ၵၼ်သေ တိူဝ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈတႆးတေႃႇတႆးၶိုၼ်းတိုၵ်းၵၼ်မႃး ယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၽွင်းယၢမ်းၼၼ်ႉၵွၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇယူႇၼၢၼ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈယူႇတႂ်ႈမိုဝ်းၶႄႇဝႆႉသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈမိူင်းတႆးႁဝ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈမီးဢႃႇၼႃႇၸၢၵ်ႈမႃးထႅင်ႈ ႁၢၼ်ႉတေႃႇယၢမ်းလဵဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၾႃႉတႆးႁဝ်းၼႆႉ တႄႇဢဝ်ပယိၼ်ႉၼွင်ႇၶိုၼ်ႈမႃးဢုပ်ႉမိူင်းတႆးၼၼ်ႉ လွင်ႈသင်သေဢမ်ႇဝႃႈ လႆႈ ဢဝ်မၼ်းၸဝ်ႈတႅပ်းတတ်းသဵင်ႈသဵင်ႈယဝ်ႉ။ မိူၼ်ၼင်ႇ ပၢႆးဢုပ်ႉပိူင်ႇႁိုဝ်ႉလႄႈသင်၊ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးႁိုဝ်ႉလႄႈသင်၊ ပၢႆး သိုၵ်းႁိုဝ်ႉလႄႈသင်လႆႈဢဝ်မၼ်းၸဝ်ႈဝႃႈတင်းမူတ်းယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး ပေႃးထိုင်တေလႆႈၵႂႃႇတိုၵ်း ပိူၼ်ႈမႃးၼႆ မၢၵ်ႈၵွင်ႈၸိုၼ်းယၢမ်းႁိုဝ်ႉလႄႈသင်၊ ၵူၼ်းႁိုဝ်ႉလႄႈသင် ပဵၼ်ၶွင်တႆးလုမ်းလုမ်းယဝ်ႉ။ လၢတ်ႈလႆႈဝႃႈ ၸႂ်ႉတႆးႁဝ်းၵႂႃႇတိုၵ်းပၼ်ၶဝ်လၢႆလၢႆၵွၺ်းၼႆယဝ်ႉ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ပေႃးၸဝ်ႈၾႃႉတႆးႁဝ်း တေယွင်ႈ(ပၼ်ၸၼ်ႉ) ၽူႈ ႁတ်းႁၢၼ်ၵေႃႉလႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ လႆႈလၢႆးငၢၼ်းထိုင်မၢၼ်ႊၵူႊလွင်ႈယဝ်ႉ။ ပၢႆးပယိၼ်ႉၼွင်ႇၽႅၼ်ၵၢၼ်တေႃႇမိူင်းတႆးၼႆႉ ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်တေႃႈလဵဝ်ၵေႃႈ မၢၼ်ႊၶဝ်တိုၵ်ႉၸႂ်ႉတိုဝ်းဝႆႉ ယူႇယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ၼင်ႇႁိုဝ်ၸဝ်ႈၾႃႉတႆးႁဝ်းပေႃးတေဢမ်ႇလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉမၼ်းၸဝ်ႈလႆႈၶိုၼ်းၼၼ်ႉ မၼ်း ၸဝ်ႈ တေတမ်းၽႅၼ်ၵၢၼ်သၢမ်ယိူင်ႈ။ ႑) ဢဝ်သၢႆသိုပ်ႇၸိူဝ်ႉၸဝ်ႈၾႃႉတႆး မိူၼ်ၼင်ႇ ၸဝ်ႈၾႃႉဢွၼ်ႇ၊ ၸဝ်ႈၼၢင်းဢွၼ်ႇ၊ လၢၼ်ၸၢႆး၊ ယိင်းလႄႈ ဢၼ်ၵပ်း ၵၢႆႇတင်းၶိူဝ်းၸဝ်ႈၾႃႉတႆးတင်းမူတ်းၼႆႉ ဢဝ်ၵႂႃႇဝႆႉတီႈႁေႃမၼ်းၸဝ်ႈမူတ်းမူတ်းယဝ်ႉ။ ယိူင်းဢၢၼ်း မၼ်းတႄႉၵေႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ်ၸဝ်ႈၾႃႉတႆးပေႃးတေဢမ်ႇမီး ၽူႈသိုပ်ႇၶုၼ်၊ ၼင်ႇႁိုဝ် ၵႂၢမ်းၶဝ် လိၵ်ႈၶဝ်၊ ၽိင်ႈထုင်းၶဝ် ပေႃးတေႁူမ်ႇငမ်းၼိူဝ် ၸိူဝ်ႉသိုပ်ႇၽၼ်းၸဝ်ႈၾႃႉတႆးၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေၼၼ်ႉဢမ်ႇပေႃးႁိုင် ၼႂ်းႁၢင်ႊၼႂ်းႁေႃတႆး ႁဝ်းၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်ထၢင်ႇယႂ်ႇလိၵ်ႈမၢၼ်ႊ ၵႂၢမ်းမၢၼ်ႊမႃးသေ သင်ၸဝ်ႈၸၢႆးၵေႃႉလႂ် ဢမ်ႇမေႃလိၵ်မၢၼ်ႊ ၵႂၢမ်း မၢၼ်ႊၼႆ ယင်းပၢႆၼေးဝႃႈ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၸၢႆးငႅမ်ႉၼႆလူးၵွၼ်ႇ။ ႒) ဢဝ်လုၵ်ႈလိၼ်လၢၼ်ၸဝ်ႈၾႃႉတႆး မိူဝ်းႁဵတ်းမေးၵူၼ်းၼႂ်းႁၢင်ႊၼႂ်းႁေႃမၢၼ်ႊထႅင်ႈၼႆ ယဝ်ႉ။ ယိူင်း ဢၢၼ်းလၢႆးၼႆႉတေႉ မၼ်းၸဝ်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်လၢႆးယုမ်ႇယမ်ၼပ်ႉထိုဝ်ၵၼ်။ တီႈတေႉမၼ်း ပဵၼ်လၢႆးဢိုၼ် ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆးႁဝ်းလၢႆလၢႆယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၾႃႉတႆးႁဝ်းသမ်ႉငိူဝ်ႈသေ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ မီးလုၵ်ႇယိင်းႁၢင်ႊလီႁၢင်ႊလဝ်းၼႆ ၵေႃႈၼႅတ်ႈဢဝ်ၵႂႃႇသၢၵ်ႈပၼ်မၢၼ်ႊၶဝ် ဝႆးဝႆးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သမ်ႉပၢႆလၢတ်ႈဝႃႈ သင်ၸိူဝ်ႉဢမ်ႇၵႂႃႇသၢၵ်ႈပၼ်ၼႆ တေဢမ်ႇမီး သရေႇၼႃႈတႃၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ႓) တႃႇတေၸွၺ်ႈတိုၵ်းဢဝ်တၢင်ႇမိူင်းၼၼ်ႉ လႆႈၵဵပ်းဢဝ်ၵေႃႉငၢၼ်တႆး၊ မၢၵ်ႇၵွင်ႈၸိုၼ်းယၢမ်း၊ ၸၢင်ႉ၊ မႃႉ ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၶူဝ်းၸဝ်ႈၾႃႉတႆးႁဝ်းလွၼ်ႉလွၼ်ႉယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး လႆႈဢဝ်ၵူၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၶူဝ်းၶွင်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇသေ တိုၵ်းၽၼ်းပၼ်လၢႆလၢႆၼၼ်ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႊၸဝ်ႈၾႃႉတႆးႁဝ်းၵေႃႈ ႁူၼူၵ်ႇတႃတၼ်သေ မၢၼ်ႊၶဝ်ၸႂ်ႉၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈ ႁဵတ်းၸွမ်းၸိူင်ႉၼၼ်ယဝ်ႉ။ ၵေႃႉဢၼ်လႆႈၶၢမ်ႇတၢမ်ႇမၼ်းတႄႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၸဝ်ႈၾႃႉ ၵူၺ်းၵႃႊပဵၼ်ၵူၼ်းမိူင်း၊ ၵေႃႉႁၢၼ်တႆးႁဝ်းၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၾႃႉတႆးႁဝ်းသမ်ႉ တိုၵ်ႉဢဝ်ၵုင်ႇဢဝ်မုၼ်ၼိူဝ်မၢၼ်ႊၶဝ်မႃးဢုပ်ႉပိူင်ႇၼႆယဝ်။ ယဝ်ႉၵေႃႈၸဝ်ႈၾႃႉ တႆးႁဝ်းငိူဝ်ႈတၢၼ်ႇႁိုဝ်လႃႇၼႆ ပေႃးပဵၼ်တႆးတေႃႇတႆးမႃးၼႆ လွင်ႈပိတ်းလွင်ႈပွတ်းၵေႃႈတိုၵ်းၵၼ် ၽၼ်းၵၼ် ႁဵတ်းႁႂ်ႈမိူင်းတႆးသမ်ႉပေႃႉပဵၼ်ၽိုၼ်းပဵၼ်ၾႆးၵႂႃႇႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၾႃႉတႆးႁဝ်းၼႆႉ ၶတ်းၸႂ် ထွပ်ႇၵႂၢမ်းပိူၼ်ႈ၊ ၶတ်းၸႂ်ၽွမ်ႉၵၼ်ပဵၼ်ၶီႈၶႃႈပိူၼ်ႈ။ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ဢမ်ႇမီးဢင်းၵိတ်ႉ(ၵြႃးၼႃႈၽိူၵ်ႇ) မႃးဢုပ်ႉ မိူင်းၼႆ တႆးႁဝ်းတေယဵၼ်ပဵၼ်ပိူၼ်ႈသေ တေႁၢႆၵႂႃႇၸဵမ်လႂ်ယဝ်ႉ။