မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇ

မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇ( 1391-1415၊ မျၢၼ်ႇမႃႇ 752-776) ပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆး ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းဢႃႇဝႃႉမိၼ်းၶွင်ႇ ယဝ်ႉ။ မၼ်းပဵၼ်ၵႅၼ်မိူင်းဢႃႇဝႃႉၵေႃႉၼိူင်ႈ။ မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၵႅၼ်သိုၵ်းမႃးၸဵမ်မိူဝ်ႈ ဢႃႇယူႉမၼ်းလႆႈ 13 ၶူပ်ႇသေ ဢႃႇယူႉ 25 တေႃႇထိုင်မၼ်းၸဝ်ႈ ပေႃးၼွၼ်းၽေးၵႂႃႇၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈတိုၵ်းသိုၵ်းမႃး 6 ပီႊလုမ်းလုမ်းဢိူဝ်ႈ။

မိူဝ်ႈပၢၼ်လဵၵ်ႉ

မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇၼႆႉ ပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆးၸဝ်ႈဢႃႇဝႃႉမိၼ်းၶွင်ႇလႄႈ တင်းၸဝ်ႈၼၢင်းသျိၼ်ႇမီႉၼွၵ်ႉသေ ၵိူတ်မႃးမိူဝ်ႈပီႊ 752 ။ မိူဝ်ႈမီးမၼ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼၢင်းသျိၼ်ႇမီႉၼွၵ်ႉ မီးၸႂ်ၶႂ်ႈၵိၼ် ၵွၼ်ႈလိၼ်တီႈ မိူင်းႁၼ်သႃႇဝ တီႇလႄႈ မိူင်းမူၵ်ႈတမႃႉသေဢမ်ႇၵႃး ပၢႆပႃးတင်းၼမ်ႉၵတ်း တီးၵုၼ်ႇသလၢႆ(ၵုၼ်ႇၶွင်းသေး)ယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈမၼ်းလဵၵ်ႉ ၼၼ်ႉၸိုဝ်ႈမၼ်းႁွင်ႉဝႃႈ မိၼ်းၽျူႇ။

ပၢင်တိုၵ်းရၶႅင်ႇ

ပီႊ765 ၼၼ်ႉ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းရၶႅင်ႇထေႃးရႃႇၵျီး လုၵ်ႉၽိၼ်ႉသေတိုၵ်းဢဝ် မိူင်းဢွၼ်ၼမ်း မိူင်းယေႃး၊ မိူင်းသေႃး၊ လွင်းသေႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၶုၼ်မိၼ်းၶွင်ႇၸူး ၸီႉသင်ႇလုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်း မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇပဵၼ် ၸွမ်သိုၵ်းလူင်သေ ႁႂ်ႈဢွၼ်ႁူဝ်တပ်ႉသိုၵ်းသိပ်းတပ်ႉသေ ၵႂႃႇတိုၵ်း မိူင်းရၶႅင်ႇၶဝ်။ ၽွင်းယၢမ်းၼၼ်ႉ ဢႃႇယူႉ မိၼ်း ယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇ တိုၵ်ႉမီးသိပ်းသၢမ်ၶူပ်ႇၵွၺ်းႁိုဝ်။

ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းရၶႅင်ႇၵေႃႈ လႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းတပ်ႉသိုၵ်းသေ ပႂ်ႉယူႇၼိူဝ်လွၺ်ၼၼွိၼ်း( Mt. Na Nwin )ယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇသၢႆႉ ၽၢႆၶႂႃႇ ၼၼ်ႉဢဝ်သၢမ်တပ်ႉႁူမ်ႇလူမ်ႈဝႆႉသေ၊ ၼႂ်းၵႄႈၵၢင်ၼၼ်ႉႁၢင်ႈႁႅၼ်းတပ်ႉသိုၵ်းသီႇတပ်ႉသေ မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇ လႆႈၶီၸၢင်ႉဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ယႄးမြတ်ႉသႂႃႇသေ ႁွင်ႉတပ်ႉသိုၵ်းမႃႉ 3000 ၶဝ်ႈတိုၵ်းၼႂ်း ၵၢင်သိုၵ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇ လႆႈလၢႆႊၸၢင်ႉမၼ်း သီႇပွၵ်ႈယဝ်ႉၵေႃႈ မၼ်းဢၢင်ႈတိုၵ်းတင်း ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းရၶႅင်ႇ ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႊ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းရၶႅင်ႇဢမ်ႇပေႉမၼ်း ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈၶီႇမႃႉသေ ဢၢင်ႈပၢႆႈၵႂႃႇဢိူဝ်ႈ။ ၵူၺ်းပၢႆႊ ဢမ်ႇလႆႈသေ ၺႃးတပ်ႉသိုၵ်းမႃႉဢႃႇဝႃႉၶဝ် ၶႃႈမၼ်းတၢႆပႅတ်ႈယဝ်ႉ။ တပ်ႉသိုၵ်းရၶႅင်ႇၶဝ်ၵေႃႈ လႆႈလူႉသုမ်းၵႂႃႇဢိူဝ်ႈ။ မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇ လႆႈသိမ်းရၶႅင်ႇသေ တမ်းဝႆႉၶုၼ်ၵႂၢၼ်းဝဵင်းၵေႃႉၼိူင်ႈယဝ်ႉၵေႃႈ ပွၵ်ႈမႃးၶိုၼ်းဢႃႇဝႃႉဢိူဝ်ႈ။ ဝၢႆး သေၼၼ်ႉမိၼ်းၶွင်ႇ ပၼ်ဢၼေႃႇရထႃႇမိၼ်းၸေႃးဢၼ်ပဵၼ်ၶုၼ်ၵႂၢၼ်းဝဵင်းၵလေး ၼၼ်ႉၵုမ်းထိင်းဝဵင်းရၶႅၼ်ႇ ယဝ်ႉ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ မိၼ်းၶွင်ႇႁႂ်ႈလုၵ်ႉယိင်းမၼ်းသူၺ်ပြေႉၶျၼ်းတႃႇၼၼ်ႉ ၵူပ်ႉၵူႊၵၼ်တင်း ဢၼေႃႇရထႃႇမိၼ်း ၸေႃးယဝ်ႉ။

ပၢင်တိုၵ်းမိူင်းမွၼ်ႊ

ပီႊၶရိတ်ႉ 768 ၼၼ်ႉ မိၼ်းၶွင်ႇလႆႈၵူပ်ႉၵူႊပၼ် လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းမိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇ လႄႈတင်း လုၵ်ႈယိင်း ပၶၼ်းတရၽျႃးၵျီးဢၼ်ႁွင်ႉၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၸေႃးမိၼ်းလႃႉယဝ်ႉသေ ႁႂ်ႈပဵၼ်ၵႅၼ်မိူင်းမၼ်းယဝ်ႉ။ ယဝ်ႉၵေႃႈလၢၵ်ႈၽွၺ်း မၼ်း သိုၵ်းၸၢင်ႉ၊ သိုၵ်းမႃႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ၼွင်ႉၸၢႆးမၼ်းမိၼ်းတိၵ်ႉတတ်ႉတႃႉ ၶွၺ်ပီႈမၼ်းသေ လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၶိုၼ်းယဝ်ႉ။ ယဝ်ႉၵေႃႈတိုၵ်းသိုၵ်းတင်း မိၼ်းၶွင်ယဝ်ႉသေလႆႈသုမ်းၵႂႃႇသေ ပၢႆႊၵႂႃႇယွမ်းၸူးထိုင် ရႃႇၸႃႇ တီႉရိတ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ပီႊၶရိတ်ႉ 772 ၼၼ်ႉ မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇ ဢႃႇယူႉ 20 ၶူပ်ႇလႆႈ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းတပ်ႉသိုၵ်း သေၵႂႃႇတိုၵ်းမိူင်းမွၼ်ႊၶဝ်ယဝ်ႉ။ တီႈမျွင်းမျႃႉၼၼ်ႉ ဢဝ်ႁိူဝ်းတေႃႇႁိူဝ်းတိုၵ်းၵၼ်ဢိူဝ်ႈ။ ၵူၺ်းဢမ်ႇလႆႈဝဵင်းၼၼ်ႉ။ မၼ်းလႆႈၵႂႃႇတိုၵ်းပႃး ပတိင်ႇ၊ ၶႄးပွင်ႇၶဝ်ၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႊ ဢမ်ႇဢဝ်လႆႈ တင်းသွင်ဝဵင်းယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉၵေႃႈ မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇလႆႈ တိူင်ႇပၢင်ႇၵၼ်တင်းဢႃႈမၢတ်ႈလူင်သေ ဢမ်ႇတိုၵ်းမွၼ်ႊၶဝ်သေ ၵႂႃႇတိုၵ်းဝဵင်းရၶႅင်ႇတၢၼ်ႇ တွၺ်းသေပွၵ်ႈမိူဝ်းၶိုၼ်းဢႃႇဝႃႉယဝ်ႉ။ ဢူႈၸဝ်ႈမၼ်းၸူး ပၼ်သူးမၼ်းထႅင်ႈယဝ်ႉ။

ရႃႇၸႃႇတီႉရိတ်ႉလႆႈငိၼ်းၶၢဝ် လွင်ႈဢၼ် မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇၵႂႃႇတိုၵ်းလႆႈ ဝဵင်းရၶႅင်ႇတၢၼ်ႇတွၺ်းသေ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းရၶႅင်ႇၼရမဵၵ်ႉလႃႉပၢႆႊ ၵႂႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းသိုၵ်းမၼ်းသေ မႃးတိုၵ်းမိူဝ်ႈပီႊၶရိတ်ႉ 773 ၼၼ်ႉ သေလႆႈဝဵင်းၵႂႃႇဢိူဝ်ႈ။ ယဝ်ႉၵေႃႈႁႂ်ႈ တမဵင်ႇၿျႃႉတဢၢႆႉ၊ တမဵင်ႇဢႄးၵွင်းပဵင်ႇၶဝ် ပႂ်ႉဝဵင်းၼၼ်ႉဝႆႉဢိူဝ်ႈ။ ပေႃးမိၼ်းၶွင်ႇ လႆႈငိၼ်းၶၢဝ်ၼႆႉၵေႃႈ ၸီႉသင်ႇလုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်း ႁႂ်ႈၵႂႃႇႁွပ်ႈဝႆႉ ဝဵင်းတၢၼ်ႇတွၺ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈႁွပ်ႈဝႆႉလႄႈ ၼႂ်းဝဵင်းၼၼ်ႉလႆႈဢိုပ်းယၢၵ်ႈၼႃႇဢိူဝ်ႈ။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ ၶဝ်ၸင်ႇၸႂ်ႉလွၵ်းလၢႆးယွၵ်ႇလႅၼ်ဝႃႈ ရႃႇၸႃႇတီႉရိတ်ႉတေ မႃးၸွၺ်ႈၶဝ်ၼႆဢိူဝ်ႈ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇၵေႃႈ လႆႈထွၼ်သိုၵ်းမၼ်းသေ ပွၵ်ႈမိူဝ်းၶိုၼ်းဢႃႇဝႃႉၵႂႃႇဢိူဝ်ႈ။ တမဵင်ႇဢႄးၵွင်းပဵင်ႇ ၵေႃႈလႆႈပၼ် ၼရမဵၵ်ႉလႃႉၶိုၼ်းဝဵင်းမၼ်းသေမိူဝ်းၵႂႃႇ တီႈမိူင်းမွၼ်ႊၶဝ်ယဝ်ႉ။

ပၢင်တိုၵ်းသႅၼ်ဝီ

ပီႊၶရိတ်ႉ 774 ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၽႃႉသႅၼ်ဝီလႆႈ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းဢဵၼ်ႁႅင်းသိုၵ်းမၼ်းသေ ဢၢင်ႈၶိုၼ်ႈမႃးတိုၵ်း မိူင်းဢႃႇဝႃႉယဝ်ႉ။ မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇ ပဵၼ်ၵေႃႉဢၼ်လႆႈ ႁၢင်ႊႁႅၼ်းသိုၵ်းသေတိုၵ်းတေႃးၶိုၼ်းယဝ်ႉ။ ဢွၼ်ႇတၢင်း သုတ်းတႄႉ တပ်ႉသိုၵ်းမႃႉတေႃႇတပ်ႉသိုၵ်းမႃႉ တိုၵ်းၶိုၼ်းဢိူဝ်ႈ။ ၽၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းမႃႉၸဝ်ႈၽႃႉတႆး လႆႈလူႉသုမ်းၵႂႃႇ ဢိူဝ်ႈ။ မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇ ၵေႃႈလႆႈ ၶီႇၸၢင်ႉဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ငၶျိတ်ႉၶႅင်ႇ သေတိုၵ်းၸဝ်ႈၽႃႉတႆးယဝ်ႉ။ ၽိူဝ်ႇၶဝ်တိုၵ်း ၵၼ်မႃးႁိုင်ႇတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇယဝ်ႉၵေႃႈ မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇၸူးႁူႉႁၼ်ဝႃႈ ၸဝ်ႈၽႃႉၵေႃႉၼၼ်ႉမဝ်းလဝ်ႈဝႆႉယူႇလႄႈ မၼ်းၸူးလုၵ်ႉတီႈၼိူဝ်ၸၢင်ႉမၼ်းသေ ဝႅၼ်ၶိုၼ်ႈၵႂႃႇၼိူဝ်ၸၢင်ႉၸဝ်ႈၽႃႉၼၼ်ႉဢိူဝ်ႈ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ဢဝ်လႅဝ်းမၼ်းသေ ၽၼ်းၸဝ်ႈၽႃႉတႆးပႅတ်ႈယဝ်ႉ။ ၽိူဝ်ႇၸဝ်ႈၽႃႉတႆးလႆႈတၢႆၵႂႃႇၵေႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းတႆးၶဝ်ၼႆၵေႃႈလႆႈတႅၵ်ႈယၢႆႈၵႂႃႇယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉၸၢႆးၸဝ်ႈၽႃႉ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈလႆႈၶိုၼ်းႁွင်ႉတပ်ႉသိုၵ်းၶဝ်သေ ၶိုၼ်းထွၺ်မိူဝ်းၶိုၼ်းသႅၼ်ဝီယဝ်ႉ။ မိၼ်းယႄး ၵျေႃႇၸႂႃႇၵေႃႈ လႆႈၸွမ်းတိုၵ်းထိုင်သႅၼ်ဝီၵေႃႈ ဢမ်ႇပေႉလႆႈသေဢိတ်းယဝ်ႉ။ တိုၵ်းၵၼ်တေႃႇပေႃးထိုင် 5 လိူၼ်ၵွၼ်ႇ တႆးၶဝ်ၸင်ႇလႆႈ ယွၼ်းတၢင်းၸွၺ်ႈထႅမ် တီႈၶႄႇၶဝ်မႃးယဝ်ႉ။ ၶႄႇၶဝ်ၵေႃႈမႃးၸွၺ်းတႆးၶဝ်ယဝ်ႉ။ မိၼ်းယႄးၵျေႃႇ ၸႂႃႇၵေႃႈ လႆႈတိုၵ်းပေႉၶႄႇၶဝ်သေ လႆႈမႃႉ၊ လႆႈၵူၼ်း၊ လႆႈၸၢင်ႉ တင်းၼမ်လူင်ၵႂႃႇဢိူဝ်ႈ။

ပေႃးဝႃႈလႆႈငိၼ်းၶၢဝ်ဝႃႈ မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇၵႂႃႇတိုၵ်းသႅၼ်ဝီၼႆၸိုင် ရႃႇၸႃႇတီႉရိတ်ႉၵေႃႈ မႃးတိုၵ်းဝဵင်းပြီႇ ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႊဢမ်ႇတိုၵ်းလႆႈဝဵင်းၼင်ႇၵဝ်။ ႁိုင်ႇၵႂႃႇထႅင်ႈ 1 လိူၼ်ၸိုင် ယူဝ်းတယႃး( ထႆး ) ၶဝ်ၶဝ်ႈမႃးတိုၵ်း ဝဵင်း ရေး ၽၢႆႇမူၵ်ႉတမႃႉ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽိူဝ်ႇမိၼ်းၶွင်ႇလႆႈငိၼ်းၵေႃႈ ႁႂ်ႈလုၵ်ႈၸၢႆးမိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇၵႂႃႇ ႁႄႉတီႈ ပြီႇသေ မၼ်းၸဝ်ႈတႄႉၵႂႃႇ ႁႄႉသိုၵ်းတီႈမူၵ်ႉတမႃႉယဝ်ႉ။ ပေႃးလုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းၸဝ်ႈ ႁွတ်ႈၽႅဝ်တီႈဢႃႇဝႃႉၵေႃႈ ႁႂ်ႈမၼ်းဢွၼ် ႁူဝ်ၼႃႈသိုၵ်ႉသေ ၵႂႃႇၸွမ်းသၢႆသဵၼ်ႈတၢင်းၽၢႆႇလိၼ်ယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈတႄႉ လုၵ်ႉတီႈဢႃႇဝႃႉသေ လူင်းမႃးၸွမ်းတၢင်း ၼမ်ႉသေၵႂႃႇ တိုၵ်းယူဝ်းတယႃး(ထႆး) ၶဝ်ဢိူဝ်ႈ။ တၢင်ႇတူဝ်ရႃႇၸႃႇတီႉရိတ်ႉ ၵေႃႉဢွၼ်ႁူဝ်သေမႃးတိုၵ်းပြီႇယဝ်ႉ။ တီႈပၢင်သိုၵ်းၼႆႉ ၽၢႆမွၼ်ႊၶဝ်လႆႈလူႉသုမ်းတင်းၼမ်တေႉတေႉယဝ်ႉ။ ၽူႈႁတ်းႁၢၼ်ႇလၵုၼ်းဢဵင်ႇၵေႃႈ လႆႈတၢႆၵႂႃႇ ၸွမ်းၼင်ႇ လွၵ်းလၢႆးမိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇယဝ်ႉ။

ၽၢႆႇမၢၼ်ႊၵေႃႈ ၽူႈၵႂၢၼ်းဝဵင်းပြီႇဢၼ်ပဵၼ်ၽူႈႁတ်းႁၢၼ်မွၼ်ႊ လတ်ႈယႃႇပျႅၼ်ႇၶျီႇၵေႃႈၺႃးၶိူင်ႈလၢၵ်ႈ ၼၢၵ်ႇသေတၢႆၵႂႃႇဢိူဝ်ႈ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ ဢဵၼ်ႁႅင်းမၼ်းၸုတ်ႇယွမ်းၼႃႇလႄႈ ရႃႇၸႃႇတီႉရိတ်ႉၵေႃႈ လႆႈထွၼ်သိုၵ်းမၼ်း ၶိုၼ်းယဝ်ႉ။ မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇၵေႃႈ လႆႈၸွမ်းတိုၵ်း ရႃႇၸႃႇတီႇရိတ်ႉယဝ်ႉ။ သိုၵ်းဢႃႇဝႃႉၶဝ်လႆႈ ဝဵင်းတၢၼ်ႇလိၼ်ႇၵႂႃႇ ဢိူဝ်ႈ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်မၢၼ်ႊၶဝ်ၺွပ်းလႆႈ တီႈဝဵင်း ပတဵင်ႇ၊ မျွင်းမျႃႉ၊ ၶႄးပွင်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈသူင်ႇ ၵႂႃႇၸူးဢႃႇဝႃႉတင်းမူတ်းယဝ်ႉ။ ၽိူဝ်ႇၶဝ်လႆႈၶၢဝ်ဝႃႈ တႆးၶဝ်မႃးတိုၵ်း ဢႃႇဝႃႉထႅင်ႈၵေႃႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႊၶဝ်ၵေႃႈ လႆႈထွၼ် မိူဝ်းၶိုၼ်းဢႃႇဝႃႉယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈတႆးၶဝ်မႃးတိုၵ်း ဝဵင်းမြေႇၻူးလႄႈ မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇလႆႈၵႂႃႇတိုၵ်းၶိုၼ်း မိူဝ်ႈပီႊၶရိတ်ႉ 775 ၼၼ်ႉသေ ဢွင်ႇပေႉမႃးယဝ်ႉၵေႃႈ ပီႊၶရိတ်ႉ 776 ၼၼ်ႉ မၼ်းၶိုၼ်းမႃးတိုၵ်း မိူင်းမွၼ်ႊၶဝ်ထႅင်ႈယဝ်ႉ။ ႁွတ်ႈၽႅဝ် တီႈ ၶႄးပွင်ႇၵေႃႈ ႁႂ်ႈတပ်ႉသိုၵ်းမၼ်းၸုၼ်ႉဢသၢၵ်ႈသေတိုၵ်းယဝ်ႉ။ ၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်ၶဝ်ၵေႃႈ ပဵၼ်ဢမ်ႇၵုမ်ႇ ထူၼ်ႈမႃးဢိူဝ်ႈ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇၵိုင်ႉၵၢင်ႉ ပွၵ်ႈမိူဝ်းၶိုၼ်းဢႃႇဝႃႉသေ ပွၵ်ႈမႃးၶိုၼ်းၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း ၼိူင်ႈလိူၼ်ယဝ်ႉ။ တီႈၼႃႈသိုၵ်းၼႆႉ ၽၢႆႇမွၼ်ႊၶဝ်လူႉသုမ်းတိၵ်းတိၵ်းၼႃႇလႄႈ ရႃႇၸႃႇတီႉရိတ်ႉဝႃႈ ၸႃႇတႃႇမၼ်း ဢမ်ႇလီၼႆသေ ပၢႆႊၵႂႃႇတီႈမူၵ်ႉတမႃႉယဝ်ႉ။ ပတဵင်ႇ၊ မျွင်းမျ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈယွမ်းၼွမ်းတီႈ မိူင်းမၢၼ်ႊယဝ်ႉ။ မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇၵေႃႈ လႆႈၺွပ်းတူဝ် ၽူႈႁတ်းႁၢၼ်ႇမွၼ်ႊတမဵင်ႇၿယၼ်းသေ သူင်ႇၸူးထိုင်ဢူႈၸဝ်ႈမၼ်းယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇမိူင်းမၢၼ်ႊၶဝ်ၵေႃႈ လႆႈႁၢင်ႊႁႅၼ်းသိုၵ်းတႅတ်ႈတႅတ်ႈၼႅတ်ႈၼႅတ်ႈ တွၼ်ႊတႃႇတေတိုၵ်းပၢင်သိုၵ်းလူင်ယဝ်ႉ။

ပၢင်တိုၵ်းၻလႃႉ

မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇ မႃးတမ်းတပ်ႉတီႈ ၻလႃႉသေ သူင်ႇလိၵ်ႈၵႂႃႇထိုင် ရႃႇၸႃႇတီႉရိတ်ႉတႃႇတေတိုၵ်းၵမ်း လိုၼ်းသုတ်းၼႆယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ရႃႇၸႃႇတီႉရိတ်ႉၵေႃႈလႆႈ ႁၢင်ႊႁႅင်းသိုၵ်းမၼ်းသေ မႃးတီႈၻလႃႉၼၼ်ႉဢိူဝ်ႈ။ ရႃႇၸႃႇတီႉရိတ်ႉ ၸီႉသင်ႇဢမၢတ်ႈၻဵင်ႇႁဵတ်းႁႂ်ႈ မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇ ဢွၵ်ႇမႃးတီႈတပ်ႉသိုၵ်းမၼ်းၼႆယဝ်ႉ။ ဢမၢတ်ႈ ၻဵင်ႇၵေႃႈ လႆႈဢဝ် ၸၢင်ႉ 5 တူဝ်၊ ၵူၼ်းသိုၵ်းမွၵ်ႈ 700၊ 800 သေမႃးတမ်းတပ်ႉမၼ်းတီႈႁိမ်း တပ်ႉမိၼ်းယႄးၵျေႃႇ ၸႂႃႇသေ ႁဵတ်းဢသၢင်ႇႁၢင်ႊႁႅၼ်းလွၵ်ႈလၢႆးၼေၶဝ်ဢိူဝ်ႈ။ မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇၸူး ၶိုၼ်းဝူၼ်ႉဝႃႈ ႁဝ်းဢၢင်ႈမႃးတိုၵ်း ၶဝ်ဢွၼ်တၢင်း၊ တေႃႈလဵဝ်သမ်ႉၶဝ်ဢၢင်ႈမႃး ႁွပ်ႈႁဝ်းသေတေတိုၵ်းႁဝ်းၶိုၼ်းၼႆႁႃႉ? ႁဝ်းၵိုင်ႇလီတိုၵ်းဢွၼ်တၢင်း ယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈၼႆလႄး မၼ်းၸူးၶီႇၸၢင်ႉဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ငၶျိတ်ႉၶႅင်ႇသေ ၽုၺ်ႇၼႃႈသိုၵ်းမၼ်းယဝ်ႉ။ တပ်ႉသိုၵ်းဢၼ် ၸွမ်းမႃးၼၼ်ႉ လႆႈပႃးၸၢင်ႉတူဝ်ၼိူင်ႈ ဢၼ်လႆႈၵဵပ်းသိမ်းမႃးတီႈမွၼ်ႊၶဝ် မိူဝ်ႈၶဝ်ပေႉမွၼ်ႊမႃးဢိူဝ်ႈ။ ၸၢင်ႉတူဝ် ၼၼ်ႉႁွင်ႉၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၿၵမတ်ႈၼႆယဝ်ႉ။ ၽူႈၵႂၢၼ်းမိူင်းမြေႇၻူးလႆႈၶီႇၸၢင်ႉတူဝ်ၼႆႉဢိူဝ်ႈ ၵူၺ်းၵႃႊ ၿၵမတ်ႈၸၢင်ႉၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၽွမ်ႉမၼ်းၶီႇလႄႈၸင်ႇ ၶႂၢၼ်းမၼ်းတူၵ်းလူင်းၵႂႃႇဢိူဝ်ႈ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၸၢင်ႉၼၼ်ႉလႆႈတေႃးၶိုၼ်း တပ်ႉသိုၵ်း မၢၼ်ႊႁႂ်ႈပေႃးသုၵ်ႉသၵ်းလူင်ႇၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ တပ်ႉသိုၵ်းတင်းမူတ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈ ၸွမ်းမိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇ ႁႂ်ႈပေႃးၶိုတ်းယဝ်ႉ။ မိၼ်းယႄးၵျေႃႇၸႂႃႇၵေႃႈ လႆႈပူၼ်ႉၼႃႈသိုၵ်းမႃးယဝ်ႉဢိူဝ်ႈ။ ၵလေးတွင်ႇၼျူဝ်ႇ ၶတ်းၸႂ်ဢွၼ်ႁူဝ် တပ်ႉမၼ်းသေမႃးၸွမ်းယူႇ ၵူၺ်းၵႃႊ