တၢႆၽၢၵ်ႇ၊ တၢင်းပဵၼ်

CT scan slice of the brain showing a right-hemispheric ischemic stroke (left side of image).

ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ ႁူဝ်ၵူၼ်းႁူၵ်းၵေႃႉ ၼိုင်ႈၵေႃႉ ၶၢဝ်းၼိုင်ႈဢမ်ႇၶၢဝ်းၼိုင်ႈ ၸၢင်ႈပဵၼ် တၢင်းပဵၼ်တၢႆၽၢၵ်ႇယူႇ။ ယွၼ်ႉတၢင်းပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇလႄႈ ၵူၼ်းလႆႈတၢႆယူႇ ႁူၵ်းၸႅတ်ႉၵၢၼ်ႉ ၼိုင်ႈၵေႃႉယဝ်ႉ။ ဢႃႇယုလႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ၊ ၵူၼ်းယိင်းၵူၼ်းၸၢႆးဢမ်ႇဝႃႈ၊ ၵူၼ်းၶိူဝ်းလႂ်ဢမ်ႇဝႃႈ၊ ၽႃႇသႃႇလႂ် ဢမ်ႇဝႃႈ၊ တီႈလႂ်ဢမ်ႇဝႃႈ၊ ၶၢဝ်းလႂ်ဢမ်ႇဝႃႈ ၸၢင်ႈပဵၼ် တၢင်ႈပဵၼ်တၢႆၽၢၵ်ႇယူႇယဝ်ႉ။ ၼႂ်ႈၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ ၼိုင်ႈပီၼိုင်ႈပီ ႁူဝ်ၵူၼ်းမွၵ်ႈ ႑႕ လၢၼ်ႉၼႆႉ လႆႈပဵၼ်တၢင်းပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇသေ ၼႂ်းၵႃႈ ၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁူဝ်ၵူၼ်းႁူၵ်းလၢၼ်ႉၼႆႉ လႆႈလူႉႁၢႆတၢႆယွၼ်ႉ တၢင်းပဵၼ်ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ ယၢမ်းတေႃႈလဵဝ် ၵူၼ်းပဵၼ်တၢင်းပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇၼႆႉ မီးမႃးမွၵ်ႈ လၢၼ်ႉ ႓႐ ၼႆႉသေ ၵူၼ်းၵမ်ႉၼမ်ၼႆႉ ၵိုတ်းပဵၼ် ၵူၼ်းဢမ်ႇယူႇလီ၊ ၵူၼ်းဢမ်ႇႁဵတ်းသင်လႆႈ၊ ၵူၼ်းပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်ၶၢဝ်းယၢဝ်းၵႂႃႇယဝ်ႉ။

တၢင်းပဵၼ်တၢႆၽၢၵ်ႇၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်တၢင်းပဵၼ် ဢၼ်လူဝ်ႇလႆႈယႃႁိပ်ႈၼႅတ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တၢင်းပဵၼ်တၢႆၽၢၵ်ႇၼႆႉ ယွၼ့််ပိူဝ်ႈဝႃႈ လိူတ်ႈဢၼ်ပႆယူႇၼႂ်း ဢွၵ်းဢေႃႁဝ်းၼၼ်ႉ ၵိုတ်းၵႂႃႇလႄႈ ပဵၼ်မႃ​းဢေႃႈ။ ဢွၵ်းဢေႃႁဝ်းၼႆႉ တွၼ်ႈတႃႇ မၼ်းတေႁဵတ်းၵၢၼ်လႆႈ လီလီငၢမ်းငၢမ်းၼႆ ႁဝ်းၶႃႈတေလႆႈမီးလိူတ်ႈပၼ်မၼ်း ၵုမ်ႇၵုမ်ႇထူၼ်ႈထူၼ်ႈယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈဢွၵ်းဢေႃၼႆႉ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ မၼ်းဢမ်ႇလႆႈ လိူတ်ႈ ၵုမ်ႇၵုမ်ႇထူၼ်ႈထူၼ်ႈၼႆႉ တွၼ်ႈၼႃႈၵၢၼ် ဢၼ်မၼ်း ၵုမ်းထိင်းပၼ် တႃႇတူဝ်ႁဝ်းတူင်ႉၼိုင်ၼၼ်ႉ မၼ်းၵိုတ်းၵႂႃႇလႄႈ ၸင်ႇလႆႈပဵၼ် ၽၢင်ႁၢင်ႈ တၢင်းပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇမႃးယူႇယဝ်ႉ။

တၢင်းပဵၼ်တၢႆၽၢၵ်ႇၼႆႉ မီးဝႆႉယူႇသွင်ႇယိူင်ႈ။

• ဢဵၼ်လိူတ်ႈဢၼ်မီးၼႂ်း ဢွၵ်းဢေႃးႁဝ်းၼၼ်ႉ ဢိုတ်းတၼ်ၵႂႃႇလႄႈ ပဵၼ်တၢႆၽၢၵ်။
  • ဢဵၼ်လိူတ်ႈဢွၼ်ႇ ဢၼ်မီးၼႂ်း ဢွၵ်းဢေႃႁဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းဢိုတ်းတၼ်ၵႂႃႇ။
  • ၵွၼ်ႈလိူတ်ႈ မႃးဢိုတ်းၶမ်ပႅတ်ႈ လိူတ်ႇမၢၵ်ႇႁူဝ်ၸႂ်လႄႈ ဢဵၼ်သူင်ႇလိူတ်ႇႁဝ်းၸိူဝ်းၼႆ။

• ဢဵၼ်လိူတ်ႈ ၼႂ်းဢွၵ်းဢေႃႁဝ်းၼၼ်ႉ ပွင်ႇၵႂႃႇလႄႈ ပ​ဵၼ်တၢႆၽၢၵ်ႇ ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

လွင်ႈတၢင်း ၸိူဝ်းႁႂ်ႈပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇ

(ၵ) လွင်ႈတၢင်း ၸိူဝ်းဢၼ်လႅၵ်ႈလၢႆႈ မူၼ်ႉမႄးဢမ်ႇလႆႈ

• ယွၼ်ႉဢႃႇယုယႂ်ႇမႃး
• ပေႃးဢဝ်ၶိူဝ်းၵူၼ်းဝႃႈ၊ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူၼ်းၼိူဝ်ႉလမ် လႄႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူၼ်း ယူႇၵုၼ်ဢေးသျႃးၼႆႉ ၵႆႉပဵၼ်တၢႆၽၢၵ်ႇၼမ်
• ယွၼ်ႉၶိူဝ်းမၼ်း ယၢမ်ႇမီး ၵူၼ်းပဵၼ်တၢႆၽၢၵ်ႇ လႄႈ တၢင်းပဵၼ်ႁူဝ်ၸႂ်
• မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း ယၢမ်ႈပဵၼ်ဝႆႉ တၢႆၽၢၵ်ႇ၊ ပဵၼ်ငၢၼ်း၊ ဢဵၼ်လိူတ်ႈမၢၵ်ႇႁူဝ်ၸႂ် ဢိုတ်းတၼ်

(ခ) လွင်ႈတၢင်းၸိူဝ်းဢၼ် လႅၵ်ႈလၢႆႈမူၼ်ႉမႄးလႆႈ

• မီးတၢင်းပဵၼ် လိူတ်ႈလိူဝ် ၊ လိူတ်ႈၶိုၼ်ႈ
• မီးတၢင်းပဵၼ်ႁူဝ်ၸႂ် (လိူတ်ႈႁူဝ်ၸႂ် တွတ်ႇဢမ်ႇမၢၼ်ႇ၊ ဢဵၼ်လိူတ်ႈမၢၵ်ႇႁူဝ်ၸႂ် ၵႅပ်ႈတၼ်)
• ဢ​ဵၼ်လိူတ်ႈလူင် ဢၼ်မီးတီႈ ၶေႃႈၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉမၼ်းၼႃ၊ ၵႅပ်ႈတၼ်
• လူတ်ႇလႅၼ်းယႃႈ
• ႁႅင်းပီးၼႃႇၽႅဝ်
• တီႈၼႂ်းလိူတ်ႈ ယွၼ်ႉထၢတ်ႈမၼ်း ၼမ်ၼႃႇၽႅဝ်
• မီးတၢင်းပဵၼ် ယဵဝ်ႈဝၢၼ်၊ လိူတ်ႈဝၢၼ်
• ႁႅင်ႉၵိၼ်လဝ်ႈ ပူၼ်ႉတီႈ
• လွင်ႈတူင်ႉၼိုင်တူဝ် ဢေႇ လႄႈ လွင်ႈၼၵ်းၸႂ်ၼမ် ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ၽၢင်ႈႁၢင်ႈ ဢၼ်ၵႆႉပၼ် ၽၢင်ႉလူင်ႈၼႃႈ မိူဝ်ႈပႆႇပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇ

ပေႃးဝႃႈ လိူတ်ႈဢၼ်ပႆႇယူႇ ၼႂ်းဢွၵ်းဢေႃႁဝ်းၼၼ်ႉ ၵိုတ်းၵႂႃႇၼႆ ၽၢင်ႈႁၢင်ႈ ဢၼ်တေပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇၼႆႉ ၵႆႉဢွၵ်ႇၼႄမႃးယဝ်ႉ။ ၽၢင်ႁၢင်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းၵႆႉႁိုင်ၸူဝ်ႈ လၢႆမိတ်ႉၼိတ်ႉ သေ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ လိူတ်ႈၶိုၼ်းပႆၼႂ်း ဢွၵ်းဢေႃႁဝ်းလီယဝ်ႉၼႆၵေႃႈ မၼ်းၸၢင်ႈႁၢႆၵႂႃႇၶိုၼ်းယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၽွင်ႈယၢမ်းမၼ်းၼႄ ၽၢင်ႁၢင်ႈၼၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈ ဢမ်ႇယူတ်းယႃၸွမ်း ႁႂ်ႈထုၵ်ႇလၢႆး မၼ်းၼႆ ၸၢင်ႈပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇၵႂႃႇယဝ်ႉ။

ၽၢင်ႁၢင်ႈမၼ်းၼႆႉ

- ၼႃႈတႃ၊ မိုဝ်း၊ တိၼ်ၽၢႆႇၼိုင်ႈ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉၼႃမႃး၊ ၼၵ်းမႃး

- ၵိုင်ႉၵၢင်ႉ လၢတ်ႈၵႂၢမ်းဢမ်ႇလႆႈ၊ ၵႂၢမ်းဢၼ်လၢတ်ႈယူႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇပွင်ႇၶေႃႈမၼ်း၊ ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇပွင်ႇၸႂ်ယဝ်ႉ

- လွင်ႈတၢင်းႁၼ်ၵေႃႈ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉဝဝ်းၵႂႃႇ၊ လႆႈႁၼ်ပဵၼ်သွင်ၸၼ်ႉဝႆႉ

- ၵိုင်ႉၵၢင်ႉဢမ်ႇပႆတၢင်းလႆႈ၊ ဝင်ႇဝိူဝ်ႈၵႂႃႇ

- ၵိုင်ႉၵၢင်ႉမဝ်းၵႂႃႇ

- ၵိုင်ႉၵၢင်ႉႁူဝ်ၶႆႈမႃး ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ၽၢင်ႁၢင်ႈ တၢင်းပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇ

ဢိင်လူၺ်ႈ တီႈၼႂ်းဢွၵ်းဢေႃး ဢၼ်လိူတ်ႈပႆႇ ၵိုတ်းၵႂႃႇသေ ၽၢင်ႁၢင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၵေႃႈ မၼ်းတေၸၢင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်လႆႈယူႇ ၵူႈယိူင်ႈယိူင်ႈယဝ်ႉ။ ၽၢင်ႈႁၢင်ႈမၼ်းတႄႉ-

- ၼႃႈ၊ မိုဝ်း၊ တိၼ်ၽၢႆႇၼိုင်ႈ ၼႃၵႂႃႇ၊ ၼၵ်းၵႂႃႇ၊ ဢမ်ႇတူင်ႉၼိုင်လႆႈသေဢိတ်း

- တႃႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်း ၵပ်းသိုပ်ႇတေႃႇပိူၼ်ႈၵေႃႈ ပဵၼ်ဢၼ်ယၢပ်ႇယဵၼ်းၵႂႃႇ

- ၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ် တႃႇတေဢိုၼ်လူင်းၵေႃႈ မီးတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇၵႂႃႇ

- ၽၢႆႈဢွၼ်ႇ၊ ၽၢႆႈလူင်ၵေႃႈ ဢမ်ႇပေႉထိင်းလႆႈ

- တၢင်းႁူႉ ဢၼ်တိူဝ်ႉၸမ်ႈၵေႃႈ လူႉလႅဝ်ၵႂႃႇ

- လွင်ႈတၢင်းႁၼ် ႁႅင်းသၢႆတႃၵေႃႈ ယူပ်ႈယွမ်းၵႂႃႇ

- လွင်ႈမၢႆတွင်း၊ လွင်ႈမၼ်ႈၸႂ် မၵ်းၸႂ်ၵေႃႈ ယူပ်ႈယွမ်းၵႂႃႇ

- လွင်ႈထိင်းၸႂ်၊ မၼ်ႈၸႂ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇပေႃးမီး

- ပဵၼ်လွင်ႈလိုမ်းတူဝ်၊ လွင်ႈၸွၵ်း ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ယူတ်းယႃ တၢင်းပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇ

ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ (ဢမ်ႇၼၼ်) ပေႃးသေၵေႃႉၵေႃႉ ပဵၼ်တၢင်းပဵၼ်၊ ၽၢင်ႁၢင်ႈ တၢႆၽၢၵ်ႇမ​ႃးၼႆႉ ထုၵ်ႉလီယူတ်းယႃ ႁႂ်ႈၶိုတ်းမိူဝ်ႈၶိုတ်းယၢမ်းမၼ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈတႄႉဢေႃႈ။ သင်ၸိူဝ်ႉမီး မေႃယႃလူင်ႉလႅၼ်ႇ၊ ၽူႈလုမ်းလႃး၊ ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ တႃႇႁဵတ်းႁႂ်ႈ ဢဵၼ်ႁဝ်းပေႃးၶိုၼ်းႁႅင်းမႃး သင်ဝႃႈမီးဢွင်ႈတီႈၸိူင်ႉၼၼ် (ဢမ်ႇၼႆ) ႁူင်းယႃၼႆ ထုၵ်ႇလီၵႂႃႇယူတ်းယႃဢေႃႈ။

ႁူမ်ႈဝႃႈပဵၼ်ၵမ်ႉဢွၼ်ႇသေ တၢင်းပဵၼ်ၶႅၼ်းမႃးၼႆၵေႃႈ ထုၵ်ႇလီၵႂႃၸူး ႁူင်းယႃ ႁွင်ႈယႃ ႁိမ်းႁွမ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇယူႇ။ ပေႃးၼၼ် ၸင်ႇၵွႆႈၵႅတ်ႇၶႄလႆႈ လွင်ႈတၢင်းပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇတႄႉတႄႉ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽွင်းတိုၵ်ႉမီးယူႇတီႈ ႁူင်းယႃၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇလီႁႃ လွင်ႈတၢင်း ယွၼ်ႉသင်​လႄႈလႆႈပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ထုၵ်လီ ဢဝ်ၶွမ်ႇၽိဝ်ႇတိူဝ်ႇသေ ပေႃႉတူၺ်းထၢတ်ႈမၢၼ်ႇ ဢွၵ်းဢေႃ၊ ထတ်းသၢင်တူၺ်းလိူတ်ႈ၊ ထတ်းသၢင်တူၺ်း မၢၵ်ႇႁူဝ်ၸႂ်ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉသေ ထုၵ်ႇလီထတ်းသၢင်ႈသင်ၵေႃႈ ထတ်းသၢင်ႈမူတ်းမူတ်းလႄႈ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈသင်ၼႆ ဢိင်ၼိူဝ် လွင်ႈတၢင်းလႆႈပဵၼ်သေၵေႃႈ လၢႆးယူတ်းယႃမၼ်းၵေႃႈ တေၸၢင်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်ၵႂႃႇဢေႃႈ။ တူဝ်ႇယၢင်ႇမၼ်း သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ယွၼ်ႉဢဵၼ်လိူတ်ႈၼႂ်းဢွၵ်းဢေႃႁဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းတၼ်ၵႂႃႇ ဢိုတ်းၵႂႃႇလႄႈ လႆႈပဵၼ်တၢႆၽၢၵ်ႇၼႆ လႆႈပၼ်ယႃႈယႃလိူတ်ႈၸိူမ်ႈ၊ ႁႂ်ႈလိူတ်ႈႁဝ်းလေႃႈလီ၊ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ဢဵၼ်လိူတ်ႈ​ဢွၵ်းဢေႃပွင်ႇလႄႈ မၼ်းပဵၼ်တၢင်းပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇၵႂႃႇၼႆ ၸွမ်းလူၺ်ႈ လိူတ်ႈမၼ်းဢွၵ်ႇသေၵေႃႈ တေလႆႈႁႃ သဵၼ်ႈတၢင်းမၼ်း ယူတ်းယႃႇၵႂႃႇဢေႃႈ။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈတၢင်းပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇလႄႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵွၼ်ႈၼိူဝ်ႉႁဝ်းၼၼ်ႉ ​ႁႅင်းမၼ်းတေယူပ်ႇယွမ်းၵႂႃႇလႄႈ ၼင်ႇႁိုဝ်ၵွၼ်ႈၼိူဝ်ႉႁဝ်းပေႃးတေမီးႁႅင်းမႃးၶိုၼ်းၼၼ်ႉ လွင်ႈၽို်ၵ်းဢဵၼ်ႁႅင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ထုၵ်ႇလီႁဵတ်းပၼ်ယူႇဢေႃႈ။

ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ လွင်ႈတၢင်း ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းႁဝ်း ဢမ်ႇႁဵတ်းသင်လႆႈ၊ ႁႅင်းဢေႇၵႂႃႇ မၼ်းပႃး လွင်ႈတၢင်းပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇၼႆႉ ဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းပဵၼ် ဢၼ်ၸပ်းတၢင်းပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇၼႆႉ ထုၵ်ႇလႆႈလုမ်းလႃးပၼ်လီငၢမ်း တႃႇၶၢဝ်းႁိုင်ယူႇယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းပဵၼ်တၢႆၽၢၵ်ႇၼႆႉ ၼင်ႇႁိုဝ်တူဝ်ၶဝ် ပေႃးတေၶိုၼ်းၵႅၼ်ႇၶႅင်မႃးၼၼ်ႉ လွင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်တူင်ႉၼိုင်ပၼ်ၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်ဢၼ် လမ်ႇလွင်ႈဝႆႉဢၼ်ၼိုင်ႈဢေႃႈ။ ပေႃးဝႃႈတိုၵ်ႉႁႃပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇၼႆ ဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ႉတူင်ႉၼိုင်ပၼ်ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ဢၼ်မီးၽွၼ်းလီသေ မၼ်းၸဵဝ်းမီးလွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈမႃး ဝႆးဝႆးဢေႃႈ။

ၵူၼ်းပဵၼ်တၢင်းပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇၼႆႉ ၶဝ်ၵႆႉသိုပ်ႇပဵၼ် တၢင်းပဵၼ်ဢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇၸႂ်သေၵွၼ်ႇဢေႃႈ။ ၼင်ႇႁိုင် ထၢၼ်ႈၸႂ်ၵူၼ်းပဵၼ် ၼၼ်ႉ ပေႃးတေၶိုၼ်းသုင်ၶိုၼ်ႈမႃးၼႆႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ပီႈၼွင်ႉႁိူၼ်းလဵဝ်ၵၼ်၊ ၸိူဝ်းပဵၼ် ဢူၺ်းၵေႃႉဢူၺ်းသေႈ၊ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ပၢႆးယူႇလီၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ထုၵ်ႇလီ ဢွၼ်ၵၼ် ပၼ်ႁႅင်းၸွႆႈထႅမ်ပၼ်တႃႇသေယဝ်ႉ။ ၼႆႉပဵၼ် ဢၼ်ထုၵ်ႇလီ လႆႈႁဵတ်း လႆႈမီးတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈယဝ်ႉ။

ၵူၼ်းၵေႃႉဢၼ်ယၢမ်ႈပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇမႃးယဝ်ႉပွၵ်ႈၼိုင်ႈၼႆႉ မၼ်းမီးတိုဝ်ႉတၢင်း တၢႆတေပဵၼ်ၶိုၼ်း တၢင်းပဵၼ်တၢႆၽၢၵ်ႇ ၼမ်လိူဝ်သေ ၵူၼ်းပႆႇယၢမ်ႈပဵၼ်ၼၼ်ႉဢေႃႈ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼၼ်လႄႈ ၵူၼ်းပဵၼ်ၼၼ်ႉ မၼ်းထုၵ်ႇလီ ႁႃလွင်ႈတၢင်း တၢင်းပဵၼ်တၢႆၽၢၵ်ႇသေ ယူတ်းယႃႁႂ်ႈထိုင်တီႈမၼ်းလီလီ၊ လွင်ႈယူႇလွင်ႈသဝ်း​ႁဝ်းၵေႃႈ ႁႂ်ႈဝူၼ်ႉၵိုၵ်းတင်း ပိုၼ်ႉႁူႉ ပၢႆးယူႇလီသေ ယူႇသဝ်းၵႂႃႇ၊ ဢဝ်လွင်ႈတူၺ်းထိုင်၊ တၢင်းၶႆႈၸႂ် တီႈ ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ် ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ ပၢႆးယူႇလီၶဝ် ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်လွင်ႈယႂ်ႇဝႆႉယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇတေဢမ်ႇပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇၶိုၼ်းထႅင်ႈပွၵ်ႈၼိုင်ႈၼႆႉ ထုၵ်ႇလီႁႄႉၵၼ်ဝႆႉလီလီ။

တၢင်းပဵၼ်တၢႆၽၢၵ်ႇဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်တၢင်းပဵၼ် ဢၼ်ႁဝ်းၸၢင်ႈၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈလႆႈဢေႃႈ။ ပေႃးႁဝ်းႁူႉဝႆႉ လွင်ႈတၢင်းဢၼ်ႁႂ်ႈပဵၼ် တၢင်းပဵၼ်တၢႆၽၢၵ်ႇ၊ လၢႆးႁႄႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်၊ လၢႆးယူႇသဝ်း ႁႂ်ႈပၢႆးယူႇလီ ၶႅမ်ႉလႅပ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ထုၵ်ႇလီမီးဝႆႉတႄႉတႄႉ။ ႁူမ်ႈဝႃႈမီးတၢင်းပဵၼ်သေတႃႉ ပေႃးဝႃႈ ၶၢမ်ႇဢဝ် လွင်ႈယူတ်းယႃလီလီငၢမ်းငၢမ်းၼႆ တွၼ်ႈတႃႇတေ ပဵၼ် တၢင်းပဵၼ်တၢႆၽၢၵ်ႇၼႆႉ မၼ်းၵေႃႈ တေယွမ်းၵႂႃႇယူႇ။

လွင်ႈႁႄႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ် တၢႆၽၵ်ႇ (႖) ဢၼ်ၼႆႉ ၽူႈလႂ်ၽႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ ႁဵတ်းၸွမ်းလႆႈယူႇ။ ၶဝ်ႈၸိူဝ်ႈၼၼ်ႉၼႆႉ

• ထတ်းသၢင်ႈတူၺ်း လွင်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼႆႉ ၸွင်ႈတေဢၢပ်ႇပဵၼ်လႆႈ၊ ဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ တၢင်းပဵၼ်တၢႆၽၢၵ်ႇ။ (တူဝ်ယၢင်ႇမၼ်း၊ လိူတ်ႇၶိုၼ်ႈ၊ တၢင်းပဵၼ်လိူဝ်ႈဝၢၼ် လႄႈ လွင်ႈထၢတ်ႈမၼ်း ၼႂ်းလိူတ်ႈ ၼမ်) သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ မီးတၢင်းပဵၼ် လိူတ်ႈၶိုၼ်ႈ လိူတ်ႈလိူဝ်ၼႆ ၼင်ႇႁိူဝ်လိူတ်ႈႁဝ်းတေဢမ်ႇၶိုၼ်ႈဢမ်ႇလိူဝ်ၼၼ်ႉ တေလႆႈထိင်းဝႆႉပၼ်။ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ မီးတၢင်းပဵၼ် လိူတ်ႈဝၢၼ်ၼႆ ယူတ်းယႃၸွမ်း လၢႆးမၼ်းၽဵၼ်ႈၽဵၼ်ႈ။ ၼင်ႇႁိူဝ် ၼႂ်းလိူတ်ႈႁဝ်း ပေႃးတေဢမ်ႇမီး ထၢတ်ႈမၼ်းၼမ်ၼၼ်ႉ၊ တၢင်းၵိၼ်၊ ယႃႈယႃ၊ ၵၢၼ်လဵၼ်ႈႁႅင်း ဢဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ သေ ထိင်းပၼ်ဝႆႉ။

• ယူႇပၼ် ႁႂ်ႈတူဝ်ႁဝ်းမီးလွင်ႈတူင်ႉၼိုင်ႈ၊ ႁဵတ်းပၼ် ၵၢၼ်လဵၼ်ႈႁႅင်းလီလီ။ ၼိုင်ႈဝူင်ႈၼႆႉ တီႈဢေႇသုတ်းမၼ်းထုၵ်ႇလီႁဵတ်းမွၵ်ႈ ႁႃႈပွၵ်ႈ၊ ၼိုင်ႈဝၼ်းၼႆႉ ထုၵ်ႇလီႁဵတ်း ၵၢၼ်လဵၼ်ႈႁႅင်း မွၵ်ႈၶိုင်ႈၸူဝ်ႈမူင်းၼႆႉ။
• ၵိၼ်တၢင်းၵိၼ်ၵေႃႈ ႁႂ်ႈမၼ်းမႅၼ်ႈၸွမ်းလူၺ်ႈ ပၢႆးယူႇလီၸဝ်ႈၵဝ်ၼႆ တေၸၢင်ႈၵႅတ်ႇၶႄႁေႉၵင်ႈလႆႈ လွင်ႈတၢင်းပဵၼ် ႁႅင်ႉပီးၼႃႇၽႅဝ်၊ တၢင်းပဵၼ်လိူတ်ႈလိူဝ်၊ တၢင်းပဵၼ်လိူတ်ႈဝၢၼ်။
• ဝႄႈပၼ် လွင်ႈၵိၼ်လဝ်ႈ ပူၼ်ႉတီႈ။
• ဝႄႈပၼ် လွင်ႈလုတ်ႇလႅၼ်းယႃႈ။ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ပဵၼ်ၽူႈဢၼ်လူတ်ႇလႅၼ်းယႃႈၼႆႉ ထုၵ်ႇလီၶတ်းၸႂ် တိုတ်းတွၼ်ၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။
• လဵပ်ႈႁဵၼ်းဝႆႉ ၽၢင်ႁၢင်ႈတၢင်းပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇ ႁႂ်ႈမီးပိုၼ်ႉႁူႉဝႆႉ။ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ လႆႈထူပ်းလႆႈႁၼ်လႆႈပဵၼ် ၽၢင်ႁၢင်ႈ တၢင်းပဵၼ်တၢႆၽၢၵ်ႇမႃးၼႆႉ ၸဵဝ်းၼႅတ်ႈယူတ်းယႃဝႆးဝႆး။

လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး ၸိူဝ်းယၢမ်ႈပဵၼ် တၢင်းပဵၼ် ဢဵၼ်လိူတ်ႈမၢၵ်ႇႁူဝ်ၸႂ်တၼ်၊ ဢိုတ်း၊ ၸိူဝ်းယၢမ်ႇမီး တၢင်းပဵၼ် လူမ်းႁူဝ်ၸႂ် ၸိူဝ်းၼႆႉ ၼင်ႇႁိုဝ်တေဢမ်ႇပဵၼ် တၢင်းပဵၼ်တၢႆၽၢၵ်ႇၼႆ ထုၵ်ႇလီဢဝ် လွင်ႈယူတ်းယႃ လွင်ႈထတ်းသင်ႈလီလီၼႆႉ ၸုမ်းၵႅတ်ႇၶႄႁေႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ် ၵမ်ႇၽႃႇ မီးတၢင်းၶႆႈၸႂ်ဝႆႉၼင်ႇၼႆယဝ်ႉ။

ၸွမ်းၼင်ႇၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ "လွင်ႈႁႄႉၵင်ႈၼႆႉ မၼ်းတိူဝ်းယမ်လိူဝ် လွင်ႈယူတ်းယႃ" ၼၼ်ႉသေ ၼင်ႇႁိုဝ်တေဢမ်ႇပဵၼ်တၢင်းပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇၼၼ်ႉၼႆ ၶတ်းၸႂ် ၵႅတ်ႇၶႄႁေႉၵင်ႈဝႆႉ ဢွၼ်တၢင်းၼႆႉ မၼ်းတေႁဵတ်းႁႂ်ႈ လွင်ႈပဵၼ်တၢင်းပဵၼ် တၢႆၽၢၵ်ႇၼႆႉ တူၵ်းယွမ်းလူင်းၵႂႃႇယူႇၼႆ ဢမ်ႇႁၢင်ႈယဝ်ႉ။