ထမ်ႈဢႃႇၵျၢၼ်ႇတႃႇ

Ajanta viewpoint

ၵႂၢမ်းၼၢမ်း

ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ ထမ်ႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မီးတင်းၼမ်၊ မၢင်ထမ်ႈၵေႃႈ ပဵၼ်ထမ်ႈလိုၵ်ႉ မၢင်ထမ်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇလိုၵ်ႉ၊ မၢင်ထမ်ႈၵေႃႈ သၽႃႇဝမၼ်း တိုၼ်းႁၢင်ႈလီ၊ မၢင်ထမ်ႈ သမ်ႉၵွႆမီးၼမ်ႉႁွင်ႈ ၼႂ်းမၼ်းၵွၼ်ႇ။ ထမ်ႈၼႆႉ တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်တီႈယူႇသဝ်း ၵူၼ်းႁဝ်းလႄႈ တူဝ်သတ်းၶဝ်မႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈမိုၼ်ႉသိုၼ်းၵွၼ်ႇ။ ၼႂ်းၵႃႈ ထမ်ႈတင်းၼမ်ၼၼ်ႉ ထမ်ႈဢႃႇၵျၼ်ႇတႃႇၼႆႉ လွင်ႈလၢၵ်ႇလၢႆးမၼ်း သမ်ႉပဵၼ် ထမ်ႈဢၼ် ၵူၼ်းၵႂႃႇၸူင်လွႆမၢၵ်ႇႁိၼ်သေ ႁဵတ်းပဵၼ် ဢဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဢွင်ႈတီႈ

ထမ်ႈဢႃႇၵျၼ်ႇတႃႇၼႆႉ မီးဝႆႉ တမ်ႈတီႈ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယ ၸႄႈမိူင်းမႁႃႇရတ်ႉသျတြ၊ ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းဢေႃႇရင်ႇၵပတ်ႉသေ မီႈဝႆႉ ၽၢႆႇႁွင်ႇဝဵင်းဢေႃႇ ရင်ႇၵပတ်ႉ တီႈၵႆယၢၼ်မွၵ်ႈ 110 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၽၢင်ႁၢင်ႈထမ်ႈ

ထမ်ႈတင်းသဵင်ႈ ၶပ်ႉယႆၵၼ် မီးယူႇ 30 ထမ်ႈသေ လွႆတီႈၼၼ်ႈ ႁွင်ႉဝႃႈ လွႆသျႃႇယတြိ ဢၼ်မိူၼ်ၼင်ႇႁွႆးတိၼ် ၵိပ်ႇမႃႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၸဝ်ႉၼၼ်ႉ တေပဵၼ်ထမ်ႈသၽႃႇဝ ၵမ်ႈၽွင်ႈသေ ဝၢႆးမႃး ၸင်ႇမႃး ၸူင်လွႆမၢၵ်ႇႁိၼ် ႁဵတ်းပဵၼ်ထမ်ႈၽြႃး၊ ထမ်ႈၸဝ်ႈရႁၢၼ်းတႃႇ၊ ထမ်ႈၽီ ဢၼ်ၵိုၵ်းပႃးၸွမ်း ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ 550 ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ ဢၼ်ဢဝ်ၼမ်ႉယႃႈသေ တႅမ်ႈႁၢင်ႈဝႆႉ ၸွမ်းၽႃထမ်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လၢမ်းဝႆႉဝႃႈ ထမ်ႈၼႆႉ တႄႇမႃး မိူဝ်ႈၿီႇ ၸီႇ 200 တေႃႇထိုင် ဢေႇၻီႇ 650 သေ ၼႄပၼ် လၢႆးမိုဝ်းလႄႈ တၢင်းၶတ်းၸႂ် ၵူၼ်းမိူဝ်ႈပၢၼ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လၢႆးမိုဝ်းၶဝ် ပဵၼ်ဢၼ်ႁၢင်ႈလီ ၶႅမ်ႉလႅပ်ႈတႄႉတႄႉသေ တီႈၼိူဝ်တိုမ်း ၼႂ်းထမ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ တႅမ်ႈဝႆႉ ႁၢင်ႈမွၵ်ႇ ႁၢင်ႈမႂ် ႁၢင်ႈသတ်း ႁၢင်ႈၽီ ႁၢင်ႈၵူၼ်း ပဵၼ်ဢၼ်လီၶဝ်ႈၸႂ်တႄႉတႄႉ။

ၼႂ်းၵႃႈ ထမ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ထမ်ႈႁႃႈထမ်ႈတႄႉ ပဵၼ်ထမ်ႈ ဢၼ်မီးထၢတ်ႈၵွင်းမူးၼႂ်းမၼ်းသေ ဢၼ်ၵိုတ်းထႅင်ႈ 25 ထမ်ႈၼၼ်ႉ သမ်ႉပဵၼ် ၵျွင်းၽြႃး ၵျွင်းတီႈယူႇသဝ်း ၵျၢင်ႉၵမ်တြႃးယဝ်ႉ။ ၽူႈလူင်ႉ ၽူႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉၶဝ် မၵ်းမၢႆဝႃႈတႄႉ ထမ်ႈမၢႆ 8၊ 9၊ 10၊ 12၊ 13 လႄႈ 30 ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ထမ်ႈထေႇရဝၢတ်ႈသေ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ပဵၼ်ထမ်ႈ မႁႃႇယႃႇၼၼႆယဝ်ႉ။ တၢင်းႁၼ်ထိုင်ၶဝ်ၼၼ်ႉ ၶဝ်ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ထေႇရဝၢတ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇဝႆႉႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃး၊ ၵူၺ်းလူဝ်ႇပဵၼ် တီႈယူႇ တီႈၵျၢင်ႉၵမ်တြႃးၵူၺ်းၼႆလႄႈ ထမ်ႈ ၸိူဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇမီး ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈသင်သေ ပဵၼ်တီႈယူႇ တီႈသဝ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ၸင်ႇ မၵ်းမၼ်ႈဝႃႈ ပဵၼ် ထမ်ႈထေႇရဝႃႇတ ၼႆယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆ ထမ်ႈဢၼ် မီးဝႆႉ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်တႅပ်းတတ်းဝႃႈ ပဵၼ်ထမ်ႈ မႁႃႇယႃႇၼၼႆယူႇ။

Ajanta caves panorama 2010

ပေႃးတူၺ်းပိုၼ်းသႃႇသၼႃႇၸိုင် တီႈလႂ်သေ ဢမ်ႇဝႃႈ ထေႇရဝႃႇတၼႆႉ ၵႂႃႇတီႇတၢင်းပၢၵ်ႈယုမ်း ယဝ်ႉသေ မႁႃႇယႃႇၼၼႆႉ သမ်ႉၸွမ်းမႃး ၽၢႆႇလင် ၵမ်ႈပႃႈၼမ်ယဝ်ႉ။ ထမ်ႈမၢင်လုၵ်ႈၼႆႉ ၵူၺ်းမီး လုၵ်းၼွၼ်း ၶပ််ႉယႆၸွမ်းၽႃထမ်ႈသေ လၢမ်းဝႆႉဝႃႈ ပဵၼ် တီႈၸဝ်ႈရႁၢၼ်းၶဝ် ၶတ်းၸႂ် ၵျၢင်ႉၵမ်တြႃးယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ထမ်ႈဢႃႇၵျၼ်ႇတႃႇၼႆႉ တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ် ထမ်ႈဢၼ်ရႁၢၼ်းတႃႇၶဝ်ၸဝ်ႈ ယူႇသဝ်းၵႂႃႇ မူၼ်ႈသိူဝ်းလူၺ်ႈ ထမ်းတြႃးၼၼ်ႉယူႇ။ ပေႃးထိုင်မႃး ၶၢဝ်းၽူၼ်ၸိုင် ၸွမ်းၽၢႆႇၼွၵ်ႈထမ်ႈ မၢင်တီႈၼၼ်ႉ ၼမ်ႉၽူၼ်ဢွၼ်ႇ လႆႈလူင်းမႃး ဢမ်ႇထၢတ်ႇဢမ်ႇ ဝၢႆးသေ ပဵၼ်ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇ လႆလူင်းယူႇႁႃႉႁႃႉ လႄႈ လႅပ်ႈတေ ၵုမ်ႉၸွႆႈပၼ် ႁႅင်းသမႃႇထိယူႇ။

ဢႃႇၵျၼ်ႇတႃႇႁၢမ်းၵႂႃႇ

ၸွမ်းၼင်ႇဝႃႈ သင်ႇၶႃႇရတြႃး ဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇ ၵိုမ်းၼႆလႄႈ လွင်ႈယူႇသဝ်းၵိၼ်သၢင်ႈၵူၼ်းႁိမ်းႁွမ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵႂႃႇ၊ ဝႃႇတလွင်ႈယုမ်ႇယမ်ၵေႃႈ ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵႂႃႇ၊ မၢင်ပွၵ်ႈၵေႃႈ တၢမ်ႇသိုၵ်းတၢမ်ႇသိူဝ် ပဵၼ်မႃးသေ ၵူၼ်းလႆႈလူႉႁၢႆတၢႆၶွႆႈ လႆႈပၢႆႈလႆႈၼီ လႄႈ ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းၶဝ် ဢၼ်ယူႇသဝ်း တမ်ႈတီႈ ထမ်ႈဢႃႇၵျၼ်ႇတႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈ တေႃႈလႆႈၶၢမ်ႇတၢမ်ႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၸိူင်ႉၼင်ႇပိူၼ်ႈသေ ထမ်ႈလူင်ဢႃႇ ၵျၼ်ႇတႃႇၼၼ်ႉ လႆႈႁၢမ်းၵႂႃႇပႅတ်ႈ တင်းႁိုင်ယူႇ။ ႁၢၵ်ႈမႆႉ ထိူၼ်ႇမႆႉ မုင်းသုမ်ႇထမ်ႈဝႆႉလႄႈ လွင်ႈဝႃႈ တီႈၼၼ်ႈ မီးထမ်ႈၼႆ ၵူၼ်းၸုပ်ႈပႃႈလင်ၼႆႉ ဢမ်ႇႁူႉၸွမ်း ဢၢၼ်ႇႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီမၼ်းၵႂႃႇယဝ်ႉ။

ႁႃႁၼ်ထမ်ႈဢႃႇၵျၼ်ႇတႃႇ

• ပီ 1819.4.28 ၸုမ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈ ၽၢႆႇလမ်းထိူၼ်ႇ ၸုမ်းၼိုင်ႈ ဢၼ်ၵျွၼ်ႇၸမိတ်ႉ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉ ႁႃလမ်းယိုဝ်းသိူဝ် တမ်ႈတီႈ သၼ်လွႆ သျယတြိသေ ၸင်ႇၵႂႃႇႁႃႁၼ်ၺႃး ထမ်ႈမၢႆ 10 ဢွၼ်တၢင်းယဝ်ႉ။ ၸုမ်းၶဝ် ၸင်ႇသူင်ႇၶၢဝ်ႇၵႂႃႇ တမ်ႈတီႈ ၸုမ်းၶူၼ်ႉၶႂႃႉၼီႇၸမ်ႇ ဢၼ်မီး တီႈဝဵင်းႁၢႆႇတရႃႇပတ်ႉသေ ဝၢႆးၼၼ်ႉမႃး ထမ်ႈဢႃႇၵျၼ်ႇတႃႇၼႆႉ ၸင်ႇၶိုၼ်း ဢွၼ်ၵၼ် ႁူႉႁၼ်မႃးယဝ်ႉ။
• ပီ 1843 East India Company ၸင်ႇဢဝ် ပုၼ်ႈၽွၼ်းသေ ၵုမ်းထိင်းဝႆႉ ထမ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။
• ပီ 1844 ၽူႈတႅမ်ႈႁၢင်ႈ ဢဵင်းၵလဵတ်ႈ Robert Gill ပၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်း 27 ပီသေ ၶိုၼ်းမႃးထုတ်ႇ တႅမ်ႈဢဝ် ႁၢင်ႈဢၼ်တႅမ်ႈဝႆႉ တီႈၽႃၼႂ်းထမ်ႈလႄႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 20 ပီ ၶိုၼ်းထုတ်ႇတႅမ်ႈလႆႈ ႁၢင်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တင်းသဵင်ႈယဝ်ႉ။ ႁၢင်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းၸင်ႇဢဝ် ႁၢင်ႈမိူၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ သူင်ႇၵႂႃႇ တမ်ႈတီႈ ဝဵင်းပုမ်ႇပေႇလႄႈ ဝဵင်းလၼ်ႇတၼ်ႇယဝ်ႉ။
• ပီ 1866 ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၽႆးမႆႈထိူၼ်ႇလႄႈ မႃးမႆႈ ပႃးထမ်ႈလႄႈ ႁၢင်ႈတႅမ်ႈ မၢင်ၸိူဝ်း လႆႈလူႉလႅဝ်ၵႂႃႇ။ Robert Gill ၶိုၼ်းၶတ်းၸႂ် တႅမ်ႈၶိုၼ်းႁၢင်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ထႅင်ႈ 5 ပီယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မၼ်းၸပ်းၼၢဝ် သေ လႆႈတၢႆၵႂႃႇပႅတ်ႈယဝ်ႉ။ တူဝ်တၢႆမၼ်းၼၼ်ႉ ဢဝ်ၵႂႃႇသၢင်းၵျူဝ်ႇဝႆႉ တမ်ႈတီႈ ပႃႇႁဵဝ်ႈဢဵင်းၵလဵတ်ႈ ဢၼ်မီးတီႈ ၿုတ်ႉသျဝႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆးမႃး ႁၢင်ႈ ဢၼ်မၼ်းၶိုၼ်းမႄးတႅမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ ထႅင်ႈ 5 တီႈ ၶိုၼ်းပႃးၵႂႃႇ ၼႂ်းၽႆးၼင်ႇၵဝ်ႇ။
• ပီ 1870 John Griffiths ၸင်ႇၸႂ်ႉႁႂ်ႈလုၵ်ႈ ႁဵၼ်းၽၢႆႇၸၼ်ႁၢင်ႈ တီႈပုမ်ႇပေႇ ၵႂႃႇထႆႇဢဝ်ႁၢင်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေ သူင်ႇၵႂႃႇ လၼ်ႇတၼ်ႇ ဢဝ်ၵႂႃႇ ႁဵတ်းၾလိမ်ႇဝႆႉယဝ်ႉ။
• ပီ 1918 ၸုမ်းၸၼ်ႉၸွမ်ၵျပၢၼ်ႇ Kyoto University Onental Arts Faculty ၽႅဝ်မႃး တမ်ႈတီႈ ထမ်ႈဢႃႇၵျၼ်ႇတႃႇသေ မႃးထုတ်ႇတႅမ်ႈ ဢဝ် ႁၢင်ႈၶႅၵ်း ႁၢင်ႈတွင်ႈ ၼႂ်းထမ်ႈၼၼ်ႉ ၵူႈပိူင်ပိူင်။
• ပီ 1920 ယွၼ်ႉဢိင်ႇသၼ်ႇလူင်လႄႈ ႁၢင်ႈတွင်ႈ ႁၢင်ႈၶႅၵ်းၼႂ်းထမ်ႈ လူႉလႅဝ်ၵႂႃႇတင်းၼမ်။ ၼႂ်းပီၼၼ်ႉ ၼင်ႇၵဝ်ႇ ၽူႈဢုပ်ႉပိူင်ႇ ႁၢႆႇတရႃႇပတ်ႉ ၶိုၼ်းမႄးၸဵတ်ႉ မႄးသီႁၢင်ႈၽၢင်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈႁၼ် ၸႅင်ႈႁၼ်လီသေ ၶိုၼ်းမႄးသိူဝ်ႇပၼ် ပိုၼ်ႉၼႂ်းထမ်ႈယဝ်ႉ။ ၽူႈၵတ်ႉၶႅၼ်ႇဢီႇတလီႇ 2 ၵေႃႉ ၽၢႆႇ တႅမ်ႈႁၢင်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶိုၼ်းမႃး ၸွႆႈထႅမ် မႄးပၼ် ႁၢင်ႈၽၢင် ၼႂ်းထမ်ႈၵမ်ႈၽွင်ႈ။
• ထိုင်မႃး ပီ 1983 ထမ်ႈဢႃႇၵျၼ်ႇတႃႇၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းသဵၼ်ႈမၢႆ ထမ်ႈၵိုၵ်းပိုၼ်းၵမ်ႇၽႃႇ world Heritage ဢၼ်မိူင်းႁူမ်ႈၽွမ်ႉ United Nation မၵ်းမၼ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ယၢမ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် ထမ်ႈဢႃႇၵျၼ်ႇတႃႇၼႆႉ ၶဝ်ႈပဵၼ် ဢွင်ႈတီႈ ၵူၼ်းၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇ မႃးဢႅဝ်ႇလႄႇ တူၺ်း တင်းယႂ်ႇတင်းၼမ်ယူႇ။

Aurangabad - Ajanta Caves (57)

မၢႆၶပ်ႉထမ်ႈ

1. ထမ်ႈမၢႆ 1 (AD 500) ပဵၼ်ထမ်ႈ ဢၼ်မီး ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃး ၼင်ႈႁေႃးတြႃးဝႆႉယဝ်ႉ။ သဝ်မၼ်းမီး 20 လႅမ်ႈ၊ ၸွမ်းၽႃ ၸွမ်းတိုမ်း မီးဝႆႉ ႁၢင်ႈတႅမ်ႈ ၼမ်ႉယႃႈ ဢၼ်ပဵၼ် ႁၢင်ႈမွၵ်ႇ ႁၢင်ႈမႂ် ႁၢင်ႈသတ်း ဢိၵ်ႇႁၢင်ႈၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ ၼႂ်းၸႃႇတၵ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ႁၢင်ႈတႅမ်ႈ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇတႄႉ ပဵၼ်ႁၢင်ႈ ၼေႃႇၶမ်းၽြႃး ယိပ်းမွၵ်ႇမူဝ်ဝႆႉ။ ထမ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈ ႁေႃၶမ်းႁရိသေႇၼ ၵေႃႉတႄႇတင်ႈလူႇတၢၼ်းဝႆႉ။
2. ထမ်ႈမၢႆ 2 (AD 600) ပဵၼ်ထမ်ႈဢၼ်မီး ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃး ႁေႃးတြႃးထမ်ႇမၸၵျႃႇ။ ၼႂ်းထမ်ႈၼၼ်ႉ မီးပႃး လုၵ်းၼွၼ်းၸဝ်ႈရႁၢၼ်းၶဝ် ၵမ်ႈၽွင်ႈ။ သဝ်ၼႂ်းထမ်ႈၵေႃႈ ပဵၼ်သဝ်ယႂ်ႇလူင် လၢႆးမိုဝ်း ဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇႁၢင်ႈလီ။ ၼိူဝ်တိုမ်းၵေႃႈ မီးႁၢင်ႈတႅမ်ႈ ၵူႈပိူင်ပိူင်။ ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆးမၼ်း ၽႃတီႈၼွၵ်ႈထမ်ႈၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈ ၽြႃးႁဵင်သူႇ၊ ၽၢႆႇၼိူဝ်တိုမ်း တီႈၼွၵ်ႈၼႆႉၵေႃႈ မီးဝႆႉ ႁၢင်ႈတႅမ်ႈမွၵ်ႇ လၢႆးမိုဝ်း ၶႅမ်ႉ။
3. ထမ်ႈမၢႆ 3 ပဵၼ်ထမ်ႈဢွၼ်ႇ ဢၼ်မီးၼႂ်းၵႄႈ ထမ်ႈမၢႆ 2 လႄႈ 4 ၼၼ်ႉၵူၺ်း။
4. ထမ်ႈမၢႆ 4 (AD 600) ပဵၼ်ထမ်ႈ ဢၼ်ၵႂၢင်ႈသေပိူၼ်ႈ မီးႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃး ၼင်ႈႁေႃးတြႃး၊ သဝ်ၼႂ်းထမ်ႈမီးယူႇ 28 လႅမ်ႈ ပဵၼ်သဝ်ႁိၼ် ပၵတိ မၢၵ်ႇႁိၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လၢႆးမိုဝ်းႁၢင်ႈၶႅၵ်း တီႈၽၵ်း တူထမ်ႈ ပဵၼ်ဢၼ်ဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇ ႁၢင်ႈလီတႄႉတႄႉ။
5. ထမ်ႈမၢႆ 5 (AD 600) ပဵၼ်ထမ်ႈဢွၼ်ႇ ဢၼ်ပႆႇယဝ်ႉတူဝ်ႈသေတႃႉ လႆႈႁၼ် ႁွႆးၵူၼ်းမိူဝ်ႈ ၵွၼ်ႇၶဝ် ဢဝ်လဵၵ်းသိဝ်ႇဝႆႉ ၼိူဝ်ႉမၢၵ်ႇႁိၼ်ၸိူဝ်း ၼၼ်ႉယူႇ။
6. ထမ်ႈမၢႆ 6 (AD 600) ပဵၼ်ထမ်ႈ ဢၼ်မီးဝႆႉ သွင်ၸၼ်ႉ၊ ပဵၼ်ထမ်ႈၽြႃးသေ ႁၢၼ်ႉတႂ်ႈၼႆႉ သဝ်ႁိၼ်မၼ်းမီး 16 လႅမ်ႈ။ ယူႇတီႈ ႁၢၼ်ႉၼိူဝ်သေ မုင်ႈတူၺ်းႁၼ်လႆႈ တၢင်းႁၢင်ႈလီ ထမ်ႈဢႃႇၵျၼ်ႇတႃႇယူႇ။ ၼႂ်းထမ်ႈႁၢၼ်ႉၼိူဝ်ၼႆႉ မီးႁုၼ်ႇႁၢင်ႈ ၽြႃးၼင်ႈသေ ႁေႃးတြႃးယဝ်ႉ ဢမ်ႇၵႃး ၸွမ်းၶၢင်ႈၽြႃးၼၼ်ႉ မီးပႃး ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈ ၼေႃႇၶမ်းၽြႃး ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃး ဢၼ်ၸုၵ်းဝႆႉလႄႈ လၢႆးမိုဝ်းၶႅၵ်းပဵၼ်ဢၼ် ဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇတႄႉတႄႉ။ သမ်ႉမီးပႃး လုၵ်းၼွၼ်း ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းၶဝ်ယဝ်ႉ။
7. ထမ်ႈမၢႆ 7 (AD 400) ၼႆႉ ပဵၼ်ထမ်ႈၽြႃး ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ တီႈတႂ်ႈပလၢင်ႇၽြႃးၼၼ်ႉ မီးႁၢင်ႈၵႂၢင်၊ သၢင်ႇသီႇဝႆႉ။ သွင်ၽၢၵ်ႇၶၢင်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈႁၼ် မီးဝႆႉ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃးတင်းၼမ် ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ တပႄးၽြႃးလႄႈ ၼေႃႇၶမ်းၽြႃးပေႃးရိသၢတ်ႈယဝ်ႉ။ ၽြႃးဢွၼ်ႇ ဢၼ်ၼင်ႈဝႆႉ ၼိူဝ်မွၵ်ႇမူဝ်ၵေႃႈ လႆႈႁၼ် ၼႂ်းထမ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။
8. ထမ်ႈမၢႆ 8 ပဵၼ်ထမ်ႈႁိၼယႃႇၼသေ ႁဵတ်းဝႆႉ မိူဝ်ႈ BC 200-100 ။
9. ထမ်ႈမၢႆ 9 (BC 200-100) ပဵၼ်ထမ်ႈ ဢၼ်မီး ထၢတ်ႈၵွင်းမူးၼႂ်းမၼ်းသေ လႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ထမ်ႈ ၵဝ်ႇၵႄႇလုၵ်ႈၼိုင်ႈ။ ၽၵ်းတူၶဝ်ႈမၼ်းၵေႃႈ ႁဵတ်းဝႆႉ တႅတ်ႈၼႅၼ်ႈၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ၊ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈ ဢၼ်မီးဝႆႉ ၸွမ်း ၽႃတီႈၼွၵ်ႈၵေႃႈ လၢႆးမိုဝ်း တႅတ်ႈတေႃးလီတႄႉတႄႉ။ ထမ်ႈလုၵ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ထမ်ႈဢၼ် ၵပ်ႉပတဵင်ႇၸမိတ်ႉ မႃးႁႃႁၼ်ၶိုၼ်း မိူဝ်ႈပီ 1819 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းထမ်ႈၸမ်း မီးဝႆႉ ၵွင်းမူးႁိၼ် ဢၼ်ၼိူဝ်မၼ်း မူၼ်းတရုမ်ႉသေ ၼႂ်းမၼ်း သႂ်ႇဝႆႉ ထၢတ်ႈၵႅဝ်ႈၽြႃး လႄႈ ရႁၢၼ်းတႃႇၶဝ်ၼႆယဝ်ႉ။ တီႈသဝ်လႅမ်ႈၼိုင်ႈ ဢၼ်မီးၽၢႆႇၶႂႃ ၵွင်းမူးၼၼ်ႉ မိတ်ႉၸတိူဝ်ႇၸမိတ်ႉ ယင်းတႅမ်ႈမၢႆဝႆႉ လိၵ်ႈဢဵင်းၵလဵတ်ႈ လွင်ႈဝႃႈ မၼ်း မႃးႁႃႁၼ်ထမ်ႈၼႆယူႇ။
10. ထမ်ႈမၢႆ 10 (ျꧠ 200) ပဵၼ်ထမ်ႈၵဝ်ႇၵႄႇသေ ပိူၼ်ႈသေ ပဵၼ်ထမ်ႈဢၼ်မီးထၢတ်ႈၵွင်းမူးႁိၼ်၊ ပဵၼ်ထမ်ႈထေႇရဝၢတ်ႈၼႆယဝ်ႉ။ ၼမ်ႉယႃႈတႅမ်ႈ ႁၢင်ႈၵဝ်ႇၵႄႇၵေႃႈ မီးဝႆႉတီႈၽႃၼၼ်ႉသေတႃႉ မၢင်ဢၼ်တႄႉ ပဵၼ်ၼမ်ႉယႃႈ ဢၼ်ၶိုၼ်းမႄးယွမ်ႉ ၽၢႆႇလင်ၵေႃႈ မီးဝႆႉၽွင်ႈ။
11. ထမ်ႈမၢႆ 11 (AD400) ပဵၼ်ထမ်ႈၽြႃး ဢၼ်ၵဝ်ႇၵႄႇသေပိူၼ်ႈ လုၵ်ႈၼိုင်ႈ။ သဝ််ၼႂ်းထမ်ႈ မီးသီႇသဝ်။
12. ထမ်ႈမၢႆ 12 (BC 200-100) ပဵၼ်ထမ်ႈ ဢၼ်မီးလုၵ်းၼွၼ်း ၸဝ်ႈရႁၢၼ်ႈၶဝ် ၵဝ်ႈလုၵ်းသေ ႁိၵ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်ထမ်ႈထေႇရဝႃႇတ ၼႆယဝ်ႉ။
13. ထမ်ႈမၢႆ 13 (BC 200-100) ပဵၼ်ထမ်ႈ ဢၼ်မီးလုၵ်းၼွၼ်း ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းၶဝ်ၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ။
14. ထမ်ႈမၢႆ 14 (AD 600) ပဵၼ်ထမ်ႈဢၼ်ႁဵတ်း ဢမ်ႇပႆႇယဝ်ႉပႆႇတူဝ်ႈသေတႃႉ လႆႈႁၼ် ႁွႆးၶဝ်ထၢၵ်ႇ ၶွၵ်းမၢၵ်ႇႁိၼ်တႃႇတေ ႁဵတ်းပဵၼ် တီႈယူႇတီႈသဝ်း ၼၼ်ႉယူႇ။
15. ထမ်ႈမၢႆ 15 (BC 200-100) ပဵၼ်ထမ်ႈ ၵဝ်ႇၵႄႇ ဢၼ်မီးႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃးဝႆႉ ၼႂ်းမၼ်း။ တီႈပလၢင်ႇၽြႃးၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ႁၢင်ႈသၢင်ႇသီႈသွင်တူဝ်။
16. ထမ်ႈမၢႆ 16 (AD 500) ပဵၼ်ထမ်ႈၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ ဢၼ်မီးဝႆႉ ၵႄႈၵၢင် ထမ်ႈတင်းမူတ်းသေ တီႈတေ ၶိုၼ်ႈမႃးၸူးထမ်ႈၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ႁၢင်ႈၸၢင်ႉႁိၼ်လူင် သွင်တူဝ် ၸုၵ်းဝၢႆႇႁူဝ်ၸူးၵၼ်။ ၼႂ်းထမ်ႈတႄႉ ပဵၼ် ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃး ၼင်ႈယွၼ်ႇတိၼ်သေ ႁေႃးတြႃး၊ သဝ်ၼႂ်းထမ်ႈမီးယူႇ 20 လႅမ်ႈ၊ တီႈႁိမ်းပၢႆသဝ်ၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ႁၢင်ႈၽီလူး၊ ႁၢင်ႈၶုၼ်ၽီ ၼၢင်းၽီ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
17. ထမ်ႈမၢႆ 17 (AD 450) ၼႆႉ ပဵၼ်ထမ်ႈဢၼ် ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇလူၺ်ႈ ႁၢင်ႈပၢၼ်းသီမၼ်း ဢၼ်မီးဝႆႉ ၸွမ်းၽႃ ၸွမ်းတိုမ်းထမ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ထမ်ႈ ၽြႃးၼင်ႇၵဝ်ႇ။
18. ထမ်ႈမၢႆ 18 (Ad 450) ပဵၼ်ထမ်ႈဢွၼ်ႇ တီႈယူႇ ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းၶဝ် ဢၼ်မီးၼႂ်းဝူင်ႈၵၢင် ထမ်ႈ 17 လႄႈ 19 ၼၼ်ႉၵူၺ်း။
19. ထမ်ႈမၢႆ 19 (AD 600) ပဵၼ်ထမ်ႈဢၼ်မီး ထၢတ်ႈၵွင်းမူးသေ ဢမ်ႇၵႃး တီႈၵွင်းမူးၼၼ်ႉ သမ်ႉ မီးႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃးၸုၵ်းသူႇၼိုင်ႈ။ လၢႆးမိုဝ်းႁုၼ်ႇႁၢင်ႈ ၵူႈပိူင် ဢိၵ်ႇႁၢင်ႈတႅမ်ႈပၢၼ်းသီ ပဵၼ်ဢၼ်ၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ သေပိူၼ်ႈလႄႈ ပဵၼ်တီႈၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၶဝ် ၶဝ်ႈၸႂ် ဢၼ်ၼိုင်ႈ။
20. ထမ်ႈမၢႆ 20 (AD 500-600) ပဵၼ်ထမ်ႈၽြႃး လုၵ်ႈၼိုင်ႈ။ ပဵၼ်ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃး ႁေႃးထမ်ႇမၸၵျႃႇ။ သဝ်ႁိၼ် ၼႂ်းထမ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈဝႃႈ ပဵၼ်လၢႆးမိုဝ်း ၶႅၵ်းဝႆႉ ၶႅမ်ႉလႅပ်ႈပိူင်ၼိုင်ႈယူႇ။
21. ထမ်ႈမၢႆ 21 (AD 500-600) ပဵၼ်ထမ်ႈၽြႃး ၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မၢင်ပွၵ်ႈမၢင်လႂ် ပေႃးထိုင် ၶၢဝ်းၽူၼ်မႃး တီႈႁိမ်းထမ်ႈၼႆႉ မီးဝႆႉ ၼမ်ႉတူၵ်း တၢတ်ႇယဝ်ႉ။
22. ထမ်ႈမၢႆ 22 (AD 500-600) ပဵၼ်ထမ်ႈၽြႃး ဢၼ်ဢမ်ႇပႆႇတၼ်းၶွတ်ႇယွတ်ႈ ယဝ်ႉတူဝ်ႈလီသေတႃႉ ႁၢင်ႈၽၢင်ၼႂ်းထမ်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ် လီၶဝ်ႈၸႂ်တႄႉတႄႉ။
23. ထမ်ႈမၢႆ 23 (AD 500-600) ပဵၼ်ထမ်ႈၽြႃး ႁေႃးတြႃးထမ်ႇမၸၵျႃႇသေ ၽၢႆႇၶၢင်ႈသမ်ႉမီးႁၢင်ႈ ၶုၼ်ၽီဝိသၵျႃင်ႇ ယိပ်းဝီးၶူၼ်ႁၢင် ဝီးပၼ်ၽြႃးဝႆႉ။ လုၵ်းၼွၼ်း ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းၶဝ်ၵေႃႈ မီးဝႆႉ ၽၢႆႇၶၢင်ႈ ထမ်ႈသေ မၢင်လုၵ်း ဢမ်ႇပႆႇႁဵတ်းယဝ်ႉလီ။ ႁၢင်ႈမွၵ်ႇႁၢင်ႈမႂ် ဢၼ်မီးတီႈသဝ် ၼႂ်းထမ်ႈၼႆႉ ဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇသေးယွင်းလီဝႆႉလႄႈ လီၶဝ်ႈၸႂ်ယူႇ။
24. ထမ်ႈမၢႆ 24 (AD 500-600) ပဵၼ်ထမ်ႈပႆႇႁဵတ်း ယဝ်ႉတူဝ်ႈလႄႈ လႆႈႁၼ် လွၵ်းလၢႆး ဢၼ်ၵူၼ်းမိူဝ်ႈ ၵွၼ်ႇၶဝ် ၶႅၵ်းမၢၵ်ႇႁိၼ် ၶွၵ်းမၢၵ်ႇႁိၼ် ႁႂ်ႈပေႃးပဵၼ် ထမ်ႈၼၼ်ႉယူႇ။
25. ထမ်ႈမၢႆ 25 (AD 500-600) တေႃႉတႄႉဝႃႈ ပဵၼ်ထမ်ႈဢွၼ်ႇ ဢၼ်မီးၼႂ်းဝူင်ႈၵၢင် ထမ်ႈမၢႆ 24 လႄႈ 26 ၼၼ်ႉၵူၺ်း။

Ajanta Caves, Aurangabad tt-88

1. ထမ်ႈမၢႆ 26 (AD 625) ပဵၼ်ထမ်ႈ ဢၼ်မီးၵွင်းမူး သူႇယႂ်ႇသေ မၢႆ 19 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ထမ်ႈၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ ၸဵမ်ၼွၵ်ႈၸဵမ်ၼႂ်းသေဢမ်ႇၵႃး ပုၼ်ႈတႃႇ ၼႂ်းထမ်ႈ တေလႆႈငဝ်းလႅင်း ပုၼ်ႈတႃႇ သၢႆလႅင်းဝၼ်း တေမႃးထွင်ႇပိူင်းသႂ်ႇ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃးလႄႈ ၵွင်းမူး ၼႂ်းထမ်ႈၼၼ်ႉ ၶဝ်ႁဵတ်းဝႆႉ မႅၼ်ႈတီႈမႅၼ်ႈလွၵ်း မၼ်းတႄႉတႄႉလႄႈ ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ် ဢၢမ်း တၢင်းႁဵတ်းၵူၼ်းမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ဢၼ်ၶဝ်ႁူႉၼၵ်ႈ ၶတ်ႈၵႂႃႇပႆၼၼ်ႉယူႇ။ ၽၢႆႇၼွၵ်ႈထမ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးဝႆႉ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃး ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၼေႃႇၶမ်းၽြႃး ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈတပႄးၽြႃး ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၼၢင်းၽီ ဢိၵ်ႇႁၢင်ႈမွၵ်ႇ မႂ်ၵူႈပိူင် ဢၼ်ဢဝ်မၢၵ်ႇႁိၼ် ၶႅၵ်းႁဵတ်းဝႆႉၼၼ်ႉ လၢႆး မိုဝ်းမၼ်း ၶႅမ်ႉလီ တႅတ်းတေႃး ၽဵင်ႇၵၼ်တႄႉတႄႉ။ တီႈၽၢႆႇၼႃႈ ၵွင်းမူးႁိၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ တေႃႈမီး ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃး ၼင်ႈယွၼ်ႇတိၼ်သေ ႁေႃးတြႃးသူႇၼိုင်ႈ။ ၸွမ်းၽၢႆႇၶၢင်ႈၼၼ်ႉ မီးႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃး ဢဝ် ပရိၼိပ်ႉပၢၼ်ႇသေ ၶုၼ်ၽီၼၢင်းၽီၶဝ် မီးၽၢႆႇၼိူဝ်သေ မႃးပူႇၸေႃႇၽြႃး၊ ႁၢင်ႈဢဝ်ႈဢႃႇၼၼ်ႇတႃႇ ႁႆႈ ႁိမ်းတိၼ်ၽြႃးၸိူဝ်းၼႆႉ ဢွၵ်ႇႁၢင်ႈၶႅမ်ႈလႅပ်ႈတႄႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၵပ်းတၢမ်းၵၼ် မီးႁုၼ်ႇႁၢင်ႈ ၶုၼ်သူင်လႄႈ တပ်ႉသိုၵ်းမၼ်း မႃးႁိမ်ပလၢင်ႇၽြႃး၊ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃးႁေႃးတြႃး၊ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃးၸုၵ်း ႁၢင်ႈမွၵ်ႇ ႁင်ႈမႂ် ၵူႈၸိူဝ်ႉၸိူဝ်ႉ တဵမ်ထူၼ်ႈဝႆႉတႄႉတႄႉ။ တီႈထၢတ်ႈၵွင်းမူး ၼႂ်းထမ်ႈလုၵ်ႈၼႆႉ မီးဝႆႉႁၢင်ႈ ၽြႃးၼင်ႈယွၼ်ႇတိၼ် ႁေႃးတြႃးၵူၺ်းသေဢမ်ႇၵႃး သမ်ႉၵွႆႁဵတ်းမိူၼ်ၼင်ႇ ၽြႃးယူႇၼႂ်းၵၼ်ႇထၵုတိသေ ႁေႃးတြႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸွမ်းႁွပ်ႈႁွပ်ႈၵွင်းမူး ႁိၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ တႄႇၸဵမ်ငဝ်ႈတေႃႇပၢႆ မီးဝႆႉ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃး ၵူႈသႅၼ်းသႅၼ်း ၵူႈပိူင်ပိူင်။ ၸွမ်းတိုမ်းမၼ်း ပၢႆသဝ်မၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးဝႆႉ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈ ၵူႈပိူင်ပိူင် ပဵၼ်တီႈလီၶဝ်ၸႂ်ၵူႈလွၵ်း ၵူႈဢၼ်ယဝ်ႉ။
2. ထမ်ႈမၢႆ 27 (AD 625) ပဵၼ်ထမ်ႈၵျွင်းၽြႃး ဢၼ်မီးႁၢင်ႈတႅမ်ႈ ၶႅပ်ႇၶၢင်ႈၽၢႆႇၶႂႃ သဵၼ်ႈတၢင်း ဢၼ်ၶဝ်ႈ ၵႂႃႇၼႂ်းမၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လိၵ်ႈႁိၼ် ဢၼ်တႅမ်ႈမၢႆဝႆႉ ၼႂ်းၼၼ်ႉ တႅမ်ႈမၢႆၵိုၵ်းပိုၼ်းဝႆႉဝႃႈ ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းပႃးၼိုင်ႈ ဢၼ်တႅမ်ႈႁၢင်ႈ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈ တႅမ်ႈႁၢင်ႈသေ ၽႄႈတိူၼ်း ပုတ်ႉတႃႇၼုတ်ႉ သတိၽႃႇဝၼႃႇ သိုပ်ႇယၵ်ႉတြႃး ၼႂ်းတူဝ်လႄႈ လႆႈပဵၼ် ရႁၢၼ်းတႃႇၵႂႃႇၼႆယဝ်ႉ။
3. ထမ်ႈမၢႆ 29 (AD 500) ပဵၼ်ထမ်ႈ ဢၼ်ပႆႇ ႁဵတ်းယဝ်ႉတူဝ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၼႆႈ ပဵၼ် တီႈဢၼ်မီး ႁွင်ႈၼမ်ႉဝႅၵ်ႉႁူဝ်ရႃႇ မႃးတႄႇပဵၼ် ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇ ဢၼ်တူၵ်းလူင်း ၸဵတ်းႁၢၼ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တႃႇၵႂႃႇဢႅဝ်ႇလႄႇ ဢႃႇၵျၼ်ႇတႃႇ

ၶၢဝ်းယၢမ်း ဢၼ်လီၵႂႃႇဢႅဝ်ႇလႄႇ တီႈထမ်ႈ ဢႃႇၵျၼ်ႇတႃႇၼၼ်ႉတႄႉ တီႈၼၼ်ႈ ယွၼ်ႉပဵၼ် ထုင်ႉမႆႈလႄႈ ပဵၼ်ၼႂ်းလိူၼ် ၼူဝ်ႇဝိမ်ႇပိူဝ်ႇ၊ ၻီႇၸိမ်ႇပိူဝ်ႇ၊ ၵျၼ်ႇၼဝရီႇလႄႈ လိူၼ်ၾႅပ်ႇဝရီႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တႃႇတေၵႂႃႇမၼ်းတႄႉ လႆႈလုၵ်ႉတီႈ မိူင်းၵွၵ်ႇသေ ၶီႇႁိူဝ်းမိၼ် ၵႂႃႇလူင်းတီႈဝဵင်းမူဝ်ႇပၢႆး (ပုမ်ႇပေႇ)ဢွၼ်တၢင်းယဝ်ႉ။ ၶိုၼ်းလုၵ်ႉတီႈ မူဝ်ႇပၢႆး ၶီႇႁိူဝ်းမိၼ်သေ ၵႂႃႇလူင်း တီႈဝဵင်းဢေႃႇရင်ႇၵပတ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈ ဢေႃႇရင်ႇၵပတ်ႉ ၶီႇၵႃးၵႂႃႇ မွၵ်ႈ 100 ၵီႇ လူဝ်ႇမီႇတိူဝ်ႇသေ တေၽႅဝ်ၵႂႃႇတီႈ ပၢင်သဝ်းၵႃး တီႈတိၼ်လွႆယူႇ။ လႆႈၶိုၼ်းလႅၵ်ႈၶီႇ ၵႃးသၢႆၵႂႃႇထႅင်ႈ မွၵ်ႈ 4 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတိူဝ်ႇသေ ပေႃးလူင်းၵႃးၵေႃႈ လႆႈပႆၶိုၼ်ႈ ၵႂႃႇၸူးထမ်ႈဢႃႇၵျၼ်ႇတႃႇယဝ်ႉ။

ၶၢဝ်းတၢင်းပႆၶိုၼ်ႈလွႆ ဢမ်ႇပေႃးသုင်ၵႃႈႁိုဝ် ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ သင်ဝႃႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈပိူၼ်ႈႁၢမ်ၶိုၼ်ႈ ႁၢမ်လူင်း ၼႆၵေႃႈ လႆႈပၼ်ၵႃႈၸၢင်ႈသေ ႁၢမ်ၶိုၼ်ႈႁၢမ်လူင်း လႆႈယူႇ။ သင်ဝႃႈ မီးၶၢဝ်းယၢမ်းၸိုင် ဢွၼ်ၵၼ် ၶတ်းၸႂ် ႁႂ်ႈလႆႈၵႂႃႇထိုင်တူၺ်း ထမ်ႈဢႃႇၵျၼ်ႇတႃႇ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇသေၵမ်း။

ၽိုၼ်ဢိင်

• http://www.wondermondo.com/Countries/As/India/Maharashtra/Ajanta.htm
• https://en.wikipedia.org/wiki/Ajanta_Caves# Cave_Two
• https://enm.wikipedia.org/Ajanti Cave
• ၸဵင်ၶမ်းလႅင်း မၢႆ (24) ထမ်ႈဢႃႇၵျၢၼ်ႇတႃႇ၊ ၸဝ်ႈသုၶမ်း (တၢင်ႉယၢၼ်း)တၵ်ႉၵသီႇလမႁႃႇထမ်ႇမႃႇၸရိယ၊ မႁႃႇၵမ်ႇမတ်ႉထႃႇၼႃႇၸရိယ (လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ)ၼႃႈလိၵ်ႈ၊ ( )၊ ပီ 2017