Jump to content

ပၢႆးသိုၵ်း

လုၵ်ႉတီႈ ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃး ဢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႈ ၼၼ်ႉမႃး

သိပ်းပီတၼ်းထူၼ်ႈတဵမ် ၽႃႈသဵမ်ၶိုၼ်း ယိပ်းၵွင်ႈ

ဝၼ်းယဝ်ႉလိူၼ်၊ လိူၼ်ယဝ်ႉပီ၊ ႁဵတ်းၼႆသေ ၵူင်းၸၢၵ်ႈ ၶၢဝ်းယၢမ်းပၼ်ႇၵႂႃႇပၼ်ႇၶိုၼ်း ယူႇဢိုၼ်ႈဢိုၼ်ႈၼႆႉ ၵမ်းၵႅပ်ႉၸူဝ်ႈၼိုင်ႈၵူၺ်းၵေႃႈ လႆႈၽၢတ်ႇယၢၼ် မၼ်းမႃးၼႆႉ ပေႃးတၼ်းတဵမ် သိပ်းပီယဝ်ႉၼႆဝႃႇ။ ဢၢႆႈႁႃးၵုမ်ႇထဝ်ႇၵႂႃႇထဝ်ႇမႃး တၢင်းၼိုင်ႈယဝ်ႉ တၢင်းၼိုင်ႈသေ ၵၢၼ်ယႂ်ႇ ဢၼ်ယိူင်းဢၢၼ်း ၶႂ်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈ ၽေႃႇၼမ်ႉၼႄတူဝ်ၼၼ်ႉ ယင်းပႆႇႁဵတ်း လႆႈၵႃႈႁိုဝ်လူင်လၢင်၊ တိုၵ်ႉၵႂင်ပူၵႂင်ပႃ ၼႂ်းၵႄႈ လူမ်းလႅင်ႉလူင်ၼၼ်ႉယူႇ။ ဝႃႈၼၼ်သေတႃႉ ပေႃးထတ်းတႅၵ်ႈၼိူင်းတူၺ်း တၢင်ႇၵူၼ်း တၢင်ႇၵေႃႉတႄႉၵေႃႈ ဢမ်ႇႁၢင်ႈႁၢႆႉၵႃႈႁိုဝ် ၼင်ႇပိူၼ်ႈထၢင်ႇၼၼ်ႉၼင်ႇၵဝ်ႇ။

ဝူၼ်ႉၶူၼ်ႉၶိုၼ်းပိုၼ်းတၢင်းလင် မိူဝ်ႈလႂ်ႁိုင်ၼၢၼ်းသိပ်းႁႃႈပီယဝ်ႉၵေႃႈ တိုၵ်ႉမႂ်ႇတႃႇသေႇ၊ ယွၼ်ႉဢၢႆႈႁႃးလႆႈတႄႇၶဝ်ႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ (ႁဵတ်းသိုၵ်း) တဵမ်တူဝ်တဵမ်ၸႂ်တင်းပိုၵ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်တီႈၼႆႈလူး၊ ဢဝ်ၽဝတူဝ်ၵဝ်ႇၽင်သေလူင်းတိုၼ်းလၢင်းဝႆႉယဝ်ႇ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၼႄႇ? ယွမ်း (ၶၢမ်ႇ) ၸုၼ်ႉၽႃႈပႅတ်ႈၵူႈလွင်ႈလွင်ႈသေ ၶဝ်ႈမႃးဢမ်ႇၸႂ်ႈႁိုဝ်?၊ မိူဝ်ႈၽွင်းၼၼ်ႉ လႆႈထုၵ်ႇတၢင်းၼႄးလၢႆၾၢႆႇၸိူဝ်းဢမ်ႇႁၼ်လီ ၵၢၼ်ယိပ်းၵွင်ႈႁဵတ်းသိုၵ်းၼၼ်ႉတင်းၼမ်တင်းလၢႆ၊ ပႃးၸဵမ်တႆးၵေႃႉတႆးသႄႈၸိူဝ်းယူႇၼႂ်းဝဵင်း ၸိူဝ်းလႆႈၶိုၼ်ႈႁူင်းႁဵၼ်းၸွမ်းၵၼ်ၸဵမ်လဵၵ်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ။


လွင်ႈတႃႇမုၵ်ႉၸုမ်းၼိုင်ႈ ဢၼ်တေႁပ်ႉတူဝ်ၵဝ်ႇပဵၼ်သိုၵ်းၶဝ်ၼိုင်ႈၵေႃႉၼၼ်ႉ ပဵၼ်လွင်ႈဢမ်ႇငၢႆႈငႅမ်ႈၼႆၼႆႉ တိုၵ်ႉႁၼ်ၼႂ်းတႃႇ၊ မိူဝ်ႈဢၢႆႈႁႃးဢွၵ်ႇၵၢၼ်တီႈဝဵင်းလိူဝ်ႇ ၽွင်းႁူဝ်ပီ 2000 ၊ တႅပ်းတတ်းၸႂ်တေၶဝ်ႈႁဵတ်း သိုၵ်းတႆးၼႆသေ ၶိုၼ်ႈမိူဝ်းထိုင်ဝဵင်းလႃႈသဵဝ်ႈၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉဢမ်ႇႁူႉတီႈၵပ်းသိုပ်ႇသိုၵ်းတႆးလႄႈ လွမ်မႆႈၸႂ်ဝႆႉ၊ ယၢမ်ႈငိၼ်းဝႃႈတီႈလႃႈသဵဝ်ႈၼႆႉ မီးသိုၵ်းဝ၊ သိုၵ်းတႆးလႄႈၸုမ်း တၵသၽၼႆ မွၵ်ႈၼႆႉၵူၺ်း၊ ဢမ်ႇႁူႉလီလီဝႃႈ ၸုမ်းလႂ်ပဵၼ်ၸုမ်းၽႂ်တႄႉတႄႉ။ ၵမ်းလိုၼ်းတႄႉမိူၼ်ၵႂၢမ်းဝႃႈ-“ၵူၼ်းလီၽီၸွႆႈ”ၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵပ်းသိုပ်ႇလႆႈတႆးၵေႃႉၵဝ်ႇတီႈလႃႈသဵဝ်ႈသေ မၼ်းၼၢင်းသိုပ်ႇၵပ်းပၼ်တႆးၵေႃႉမၼ်း ဢၼ်ပဵၼ်လၢၼ်သၢဝ် ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉၸုမ်းၸဝ်ႈၼိုင်ႈၼႂ်း SSNA လႄႈ ငိၼ်းငၢႆႈလူမ်ၸႂ်ၵႂႃႇဢိတ်းၼိုင်ႈ။


မိူဝ်ႈလၢၼ်သၢဝ်မၼ်းၸူဝ်းၵႂႃႇထူပ်း ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉၸုမ်းၸဝ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈယုမ်ႉသေလၢတ်ႈဝႃႈ-“ၶႅမ်ႉဢိူဝ်ႈ၊ လီဢိူဝ်ႈ၊ လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ် မႃးယွၼ်းၶဝ်ႈႁဵတ်းသိုၵ်းၸိူင်ႉၼႆ ဢမ်ႇၼပ်ႉတေႃႈမီး။ ၵူၺ်းၵႃႈသူၼႆႉ တီႈတပ်ႉၸုမ်းႁဝ်းဢမ်ႇပႆႇၸၢင်ႈႁပ်ႉ၊ တေသူင်ႇသူၵႂႃႇတီႈငဝ်ႈငုၼ်း၊ ႁႂ်ႈသူၵႂႃႇႁၢပ်ႇၵၢၼ်တီႈၼၼ်ႈ တေသင်ႇထုၵ်ႇ” ဝႃႈၼႆလႄႈ ပေႃးငိၼ်းၶေႃႈၵႂၢမ်းၸိူင်ႉၼၼ်ၸိုင် ဢၢႆႈႁႃးၵေႃႈဝူၼ်ႉၵႂင်၊ ၵွပ်ႈသင်လႄႈမၼ်းၸဝ်ႈဢမ်ႇၶႂ်ႈႁပ်ႉၵဝ်ၼႆ၊ ဝၢႆးမႃးလႆႈငိၼ်းဝႃႈ ဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈဢမ်ႇႁပ်ႉၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉဢမ်ႇပႆႇႁတ်းယုမ်ႇဢၢႆႈႁႃး၊ ၵူဝ်ပဵၼ်ၵူၼ်းဢၼ်ပိူၼ်ႈပွႆႇမႃး။

မၼ်းၸဝ်ႈဢဝ်ဢၢႆႈႁႃး ၵႂႃႇသူင်ႇဢၢပ်ႈဝႆႉတီႈလုမ်းၵပ်းသၢၼ် ဢၼ်တင်ႈဝႆႉတီႈပွၵ်ႉ (10) ၼၼ်ႉသေ ပွၵ်ႈမိူဝ်းၵႂႃႇ။ တင်ႈတႄႇၼၼ်ႉမႃး ဢၢႆႈႁႃးၸင်ႇလႆႈႁူႉၸၵ်း လုင်းဝုၼ်းငူၺ်ႇ လႄႈပီႈဢၢႆႈၼၼ်ႇတေႃးၶဝ် ၸိူဝ်းၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်ႁႅင်းဢၢႆႈႁႃးတေႃႇယၢမ်းလဵဝ်။ လႆႈယူႇဝႆႉတီႈလုမ်းၸမ်လိူၼ် ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၵူၼ်းလူင်ဢွၵ်ႇတၢင်းဝႆႉလႄႈ ၽႂ်ပႆႇၸၢင်ႈႁပ်ႉမိူဝ်းတီႈငဝ်ႈငုၼ်း။ ၸဝ်ႈၸၢႆးယီႈ ၽူႈပွင်ၵၢၼ်သိုၵ်း မႃးတွင်ႈထၢမ်လွင်ႈတၢင်းဢၢႆႈႁႃး မႃးႁဵတ်းသိုၵ်းသွင်ပွၵ်ႈ၊ လႆႈတွပ်ႇၵႂႃႇၸွမ်းၼင်ႇပိူင်ပဵၼ်တႄႈမီႊတႄႉ။ ႁဵတ်း Tour Guide တီႈဝဵင်းလိူဝ်ႇသေ မႃးၶဝ်ႈႁဵတ်းသိုၵ်းၼႆလႄႈ လႅပ်ႈၽႂ်ၵေႃႈဢမ်ႇပေႃးၶႂ်ႈယုမ်ႇ၊ လိုၼ်းသုတ်းၵေႃႈ ၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈ ၵေႃႉပဵၼ်ၽူႈပွင်ၵၢၼ်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ တပ်ႉသိုၵ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆး (SSNA) ဢွၵ်ႇတၢင်းယဝ်ႉမႃးဝႄႉတီႈလုမ်းလႄႈ ဢၢႆႈႁႃးလႆႈၸပ်းၵႃးမၼ်းၸဝ်ႈ မိူဝ်းထိုင်ငဝ်ႈငုၼ်းၶၢႆးသိမ်ႇ၊ တႄႇၼၼ်ႉမႃးၸၢတ်ႈပၢၼ်ဢၢႆႈႁႃး လႆႈပဵၼ်ၵေႃႉႁၢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ တဵမ်တူဝ်ၵႂႃႇ။


လႆႈမႃးယူႇတီႈငဝ်ႈၸုမ်း ၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈသေ ႁၢပ်ႇၵိုတ်ႉၵၢၼ်တီႈၶၢႆးသိမ်ႇႁိုင်ၼၢၼ်း ၶၢဝ်းတၢင်း (5)ပီၼၼ်ႉ ဢၢႆႈႁႃးလႆႈႁဵၼ်းႁူႉထႅင်ႈတင်းၼမ်၊ ၸဵမ်ၵၢၼ်သိုၵ်း၊ ၵၢၼ်မိူင်း၊ ၵၢၼ်လိၵ်ႈလၢႆး၊ လွင်ႈပိုၼ်းတႆး၊ ၵၢၼ်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း၊ ၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇၵူႈပိူင်ပိူင်၊ ဢၼ်ဢမ်ႇႁူႉမႃးမိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈ၊ ဢမ်ႇႁၼ်မႃးမိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈႁူႉလႆႈႁၼ်မႃးတင်းၼမ်။ ဢၼ်မီးၵႃႈၶၢၼ်ယႂ်ႇသုတ်းသေပိူၼ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းႁူႉပိုၼ်းတႆး၊ ပိုၼ်းလၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉတႆးလီလီၼၼ်ႉ၊ ဢၢႆႈႁႃးလႆႈႁပ်ႉၸုမ်ႈၶူးပၢႆးပိုၼ်းသေ ယဝ်ႉႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ်မိူင်းမၢၼ်ႈၼႆသေတႃႉ လွင်ႈလိုၵ်ႉလိုၵ်ႉလွၼ်ႉၵႅၼ်ပိုၼ်းတႆး၊ ပိုၼ်းလၢႆးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉတႆးလႄႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ ယင်းဢမ်ႇလႆႈႁူႉၽႅဝ်ၼင်မၼ်းသေဢိတ်း။ ဢၼ်လႆႈႁဵၼ်းႁူႉမႃးၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၵႅၵ်းဢၼ်ၽၢင်းမၼ်းတင်းမူတ်း။ ယွၼ်ႉမၢၼ်ႈၵေႃႈတိုၼ်းဝၢင်းၽႅၼ်မႃးဝႆႉၸိူင်ႉၼၼ် ၸဵမ်လႂ်ယဝ်ႉလူး၊၊


ၸွမ်းၼင်ႇပုၼ်ႈၽွၼ်း ဢၼ်မုၵ်ႉၸုမ်းဢၢပ်ႈပၼ်ၼၼ်ႉသေ လႆႈဢွၵ်ႇတၢင်းၵႂႃႇလၢႆလၢႆတီႈလၢႆတၢင်း၊ လႆႈထူပ်းၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်လၢႆၸုမ်းပႃး။ မိူၼ်ၼင်ႇၵႂႃႇပၢင်သၢင်း၊ မိူင်းလႃး၊ မိူင်းမၢဝ်း၊ တႃႈၵုင်ႈ၊ ဝဵင်းလိူဝ်ႇ၊ ၼႂ်းဝဵင်းမိူင်းတႆးၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၵႂႃႇႁၼ်တီႈပိူၼ်ႈၼမ်ၵေႃႈႁူႉၼမ်ႁၼ်ၼမ်မႃး၊ တႃပိုတ်ႇၵႂၢင်ႈမႃး၊ လႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းႁူႉတီႈပိူၼ်ႈမႃး လွင်ႈပိူၼ်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈသင်၊ ၵေႃႇသၢင်ႈပူၵ်းပွင်ပၼ်ၵူၼ်းမိူင်းပိူၼ်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ ပူၵ်းတင်ႈမုၵ်ႉၸုမ်းပိူၼ်ႈႁႂ်ႈၶိူင်ႇၶမ်ႉၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ ၵပ်းသိုပ်ႇၵပ်းသၢၼ်တၢင်ႇမူႇတၢင်ႇၸုမ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းႁူႉႁၼ်မႃးလႄႈ မီးၽွၼ်းလီတႃႇမုၵ်ႉၸုမ်းၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး တႃႇတူဝ်ဢၢႆႈႁႃးၵေႃႈမီးၼမ်တႄႉတႄႉ။


လွင်ႈမုၵ်ႉၸုမ်းပၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းလႄႈ လႆႈႁဵတ်းၶူးသေ သွၼ်ပၼ်လိၵ်ႈဢင်းၵိတ်းလုၵ်ႈႁဵၼ်းဢွၼ်ႇၶဝ် ဢိၵ်ႇတင်းလုၵ်ႈႁဵၼ်းမႄႈၵဵပ်းလုၵ်ႈ ( Midwife) ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းသွင်သၢမ်ပီၼၼ်ႉ မီးၽွၼ်းလီတင်းသၢမ်ၾၢႆႇၼင်ႇၵဝ်ႇ။ လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵမ်ႈၼမ် တိုၵ်ႉသိုပ်ႇၸွႆးၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၵႂႃႇႁင်းၽႂ်မၼ်း တီႈၽႂ်မၼ်းၼင်ႇတူဝ်ႈတၼ်းပွင်ပဵၼ်လႆႈ တေႃႇဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ။


ထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈ လွင်ႈလႆႈႁဵၼ်းဢဝ်ၵၢၼ်တႅမ်ႈလိၵ်ႈလၢႆး၊ တႅမ်ႈဝွၵ်းတီႈၸဝ်ႈၵၢၼ်းယွတ်ႈၼၼ်ႉ မီးၽွၼ်းလီတႃႇဢၢႆႈႁႃးတႄႉတႄႉ။ ယွၼ်ႉမၼ်းၸဝ်ႈၽုၵ်ႇၽင်ပၼ် ၵၢၼ်တႅမ်ႈလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈ ဢၢႆႈႁႃးၵေႃႈၸင်ႇပဵၼ်တႅမ်ႈယွတ်ႈလိၵ်ႈ၊ ပွင်ႈၵႂၢမ်း၊ ဝွၵ်းၸိူဝ်းၼႆႉထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ်၊ ပေႃးဢမ်ႇလႆႈသွၼ်ႁဵၼ်း၊ ႁပ်ႉၶေႃႈၼႄႉၼမ်း၊ ၶေႃႈပူင်သွၼ်တီႈမၼ်းၸဝ်ႈၼႆၸိုင် ဢၢႆႈႁႃးၼႆႉ လႅပ်ႈတေဢမ်ႇမေႃတႅမ်ႈလိၵ်ႈတႅမ်ႈလၢႆးသင်ႁိုဝ် ဢမ်ႇႁူႉ။


ပေႃးတေလၢတ်ႈလွင်ႈ မီးၽွၼ်းလီတႃႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈလႄႈတူဝ်ၵဝ်ႇ ၽွင်းႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၼႂ်း တပ်ႉသိုၵ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၸိုင်ႈတႆး (SSNA)ၸိုင် မီးၼမ်ၼႃႇ၊ ၼႂ်းၵႃႈၽွၼ်းလီတင်းၼမ်ၼၼ်ႉ ဢၼ်ဢမ်ႇလိုမ်းလႆႈသေပွၵ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈဢၢႆႈႁႃးထူပ်းသုၼ်ႇမၢၼ်ၺႃးသၸ်ႉၸႃႇပၢၼ်ဢွၼ်သေ ႁူမ်ႈသိူဝ်းႁူမ်ႈတုၵ်ႉမႃးၸွမ်းၵၼ် ထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် တေႃႇပေႃးမီးလုၵ်ႈဢူၵ်းၸႂ်ၸွမ်းၵၼ်သွင်ၵေႃႉသွင်ၵူၼ်း ပဵၼ်ၼႃႈႁိူၼ်းမူၼ်းလီ။

မိူဝ်ႈ2004-2005 ၼၼ်ႉ မုၵ်ႉၸုမ်းပၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းၵုမ်းၼႃးၽုၵ်ႇၶဝ်ႈ “သိၼ်းသူၺ်ႇလီႇ” ဢၼ်ဝႃႈၶဝ်ႈပိူၵ်ႇမၼ်း လႆႈၶွၼ်ႇလီၼႃႇၼႆၼၼ်ႉ ၶၢဝ်းတၢင်းပီပၢႆ၊ လႆႈယိပ်းသဵမ်လူင်းၼႂ်းတူင်ႈၼႃး ပွတ်းၶူဝ်လူင်ဝဵင်းသီႇပေႃႉ ဢၼ်မီးၶၢင်ႈတၢင်းၵႃးသီႇပေႃႉ-လႃႈသဵဝ်ႈ၊ လွင်ႈၼႆႉၵေႃႈႁဵတ်းႁႂ်ႈဢၢႆႈႁႃး မီးတူဝ်ထူပ်းပိုၼ်ႉႁူႉၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈၼမ်တိူဝ်းလိူဝ်မႃး။

ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇထၢင်ႇဢမ်ႇထိူမ်သေ ထိုင်မႃးမိူဝ်ႈဝၼ်းထီႉ 09/04/2005 ၼၼ်ႉ SSNA လႆႈထွႆဢွၵ်ႇငဝ်ႈငုၼ်းၶၢႆးသိမ်ႇ ယွၼ်ႉသိုၵ်းမၢၼ်ႈၵမ်ၵိၼ်းမႅပ်ႇတဵၵ်းၸႂ်ႉဝၢင်းၶိူင်ႈလႄႈ ဢၢႆႈႁႃးဢမ်ႇလႆႈ တၼ်းတင်ႈတူဝ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်းသင် ဢွၼ်လုၵ်ႈမေးၵႂႃႇထိုင်ႁွတ်ႈလွႆတႆးလႅင်း မိူၼ်ၵေႃႉႁၢၼ်ၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။ ၽႂ်သမ်ႉတေၶႂ်ႈႁဵတ်းငူးလိူမ်ပႂ်ႉထႃႈၶွၼ်ႉလႃႇ၊ ၵႃႈလႆႈလၼ်ဢွၵ်ႇငိူင်ႉပၢႆႈမႃးၼၼ်ႉၵူၺ်း၊ ပေႃးဢမ်ႇၼၼ် တေဢမ်ႇမီးတၢင်းလိူၵ်ႈလိူဝ်သေ ဝၢင်းၶိူင်ႈမိူၼ်တၢင်ႇၵေႃႉတၢင်ႇၵူၼ်းတၢင်ႇၸုမ်း။ တႃႇၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၼႆႉ ႁူႉလႆႈၽႃႈသဵမ်သေၶိုၼ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ သိုပ်ႇတေႃႇသူႈၵႂႃႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်လၢႆးထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈ။


ႁွတ်ႈထိုင်ငဝ်ႈၸိုင်ႈလွႆတႆးလႅင်း RCSS/SSA ယဝ်ႉလႆႈႁၢပ်ႇၵိုတ်ႉၵၢၼ် ၼင်ႇပုၼ်ႈၽွၼ်းတူၵ်းမႃးၼၼ်ႉ လူၺ်ႈႁႅင်းတူဝ်ႁႅင်းၸႂ်မီး။ ၵၢၼ်ငၢၼ်ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ဢၼ်ငဝ်ႈငုၼ်းၶၢႆးသိမ်ႇပွၼ်ႈသွၼ်ပၼ်မႃးတင်းသဵင်ႈၼၼ်ႉ ဢၢႆႈႁႃးဢဝ်မႃးၸႂ်ႉတိုဝ်းတီႈၼႆႈမႅၼ်ႈတီႈထုၵ်ႇတၢင်းတႄႉတႄႉ။ ႁူမ်ႈၵၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႈၵၢၼ်ငၢၼ်းသင်ၵေႃႈ တင်းၵေႃႉႁၢၼ်ပွတ်းၸၢၼ်းၼႆႉ ၶဝ်ႈတိၼ်ၶဝ်ႈမိုဝ်းၵၼ်လႆႈလီလီ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပိူင်တင်းသွင်ၾၢႆႇဢမ်ႇပေႃးပိူင်ႈၵၼ်ၵႃႈႁိုဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈပႃးၽွင်ႈ။


မိူဝ်ႈတႄႇမႃးထိုင်လွႆတႆးလႅင်းၼၼ်ႉ ၶႂ်ႈယူႇယၢပ်ႇဝႆႉဢိတ်းဢိတ်း၊ ယွၼ်ႉပႆႇမိုတ်ႈၼမ်ႉလိၼ်ႁိၼ်ၽႃၾႃႉၽူၼ်၊ လုၵ်ႉတီႈပဵင်းတီႈမႆႈသမ်ႉလႆႈမႃးယူႇၸိၵ်းလွႆတီႈၵတ်း၊ လုၵ်ႉတီႈၼမ်ႉလိူင်ႇမႃးယူႇတီႈၼမ်ႉၵိၼ်း လႆႈလူင်းတၵ်းၵိၼ်ၼမ်ႉလိၼ်းၼႂ်းႁူၺ်ႈပုၼ်ႉ၊ မိူဝ်ႈတႄႇၽႅဝ်ပဵၼ်ၶၢဝ်းၽူၼ် ဢမ်ႇႁၼ်ၼႃႈလႅတ်ႇတင်းဝူင်ႈၵေႃႈမီး၊ မုင်ႈတူၺ်းတၢင်းလႂ်မွၵ်ႇၵုမ်ႈသုမ်ႇတၼ်တိၵ်း၊ လုၵ်ႉတီႈၸုမ်းၵိုတ်းယိုဝ်း မႃးယူႇတီႈၸုမ်းတိုၵ်းသိုၵ်းသေ ယိပ်းၵွင်ႈၶိုၼ်းၼၼ်ႉ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉၸိုင် ပႆႇပေႃးမိုတ်ႈတူဝ်မိုတ်ႈၸႂ်၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ဝၢႆးမႃးတႄႉ ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈၶႅမ်ႉလႅပ်ႈလီၶိုၼ်ႈမႃးလႄႈ ဢၢႆႈႁႃးၵေႃႈပဵၼ်ၵူၼ်းလွႆတႆးလႅင်းၵႂႃႇတင်းပိုၵ်း၊ ၽိုၵ်းတူဝ်ၽိုၵ်းၸႂ်ၵိၼ်ၼင်ႇပိူၼ်ႈယူႇၼင်ႇပိူၼ်ႈ ႁဵတ်းၼင်ႇပိူၼ်ႈၵႂႃႇလႆႈ။

ယွၼ်ႉႁူႉဝႃႈဢၢႆႈႁႃးသူင်ၾၢႆႇတႅမ်ႈလိၵ်ႈလၢႆး၊ မီးၼမ်ႉၵတ်ႉၾၢႆႇလိၵ်ႈလၢႆးဢိတ်းဢွတ်းၼႆလႄႈ ၵူၼ်းလူင်ၶဝ်ပၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းၼႂ်းႁူင်ႈပွႆႇသဵင်ဢွၼ်တၢင်းတူၺ်း၊ ၵဵပ်းတုမ်ၶၢဝ်ႇ၊ ဢၢၼ်ႇၶၢဝ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်းႁိုင်ၼိုင်ႈပီ တီႈႁူင်းပွႆႇသဵင်မုၵ်ႉၸုမ်း၊ ပေႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ လႆႈပဵၼ်ၶူးသွၼ်ၼႂ်းႁူင်းႁဵၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈထႅင်ႈၼိုင်ႈပီ၊ ဝၢႆးၼၼ်ႉဢၢႆႈႁႃႈလႆႈလၢႆႈႁပ်ႉၵၢၼ်ငၢၼ်းလၢႆဢၼ် ၼင်ႇမုၵ်ႉၸုမ်းမွပ်ႈဢၢပ်ႈပၼ်သေ ထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ် လႆႈႁပ်ႉတၼ်းႁဵင်းၾၢႆႇၵၢၼ်မိူင်း၊ ပဵၼ်ၽူႈၼမ်းၼႂ်းၶွမ်ႇမတီႇပွင်သၢင်ႈ လွင်ႈငမ်းယဵၼ်လႄႈ ပဵၼ်ၽူႈတၢင်လၢတ်ႈမုၵ်ႉၸုမ်းပႃး။

ႁဵတ်းၼႆသေ ၵူင်းၸၢၵ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်းပၼ်ႇၵႂႃႇပၼ်ႇမႃး တေႃႈလဵဝ်ဢၢႆႈႁႃးၽၢတ်ႇယၢၼ်မႃးၶၢႆးသိမ်ႇၼႆႉ ပေႃးတၼ်းတဵမ်သိပ်းပီယဝ်ႉယိုင်၊ လုၵ်ႈၸၢႆးဢၢႆႈႁႃး “ၸူမ်းၽႅဝ်ၾႃႉ”ၵေႃႈ ပေႃးမီးၵဝ်ႈၶူပ်ႇယဝ်ႉလူး။ ဢၼ်ဝႃႈပေႃးႁဵတ်းၵၢၼ်ၸိုင် ဢမ်ႇတၼ်းႁူႉၶၢဝ်းယၢမ်းလတ်းပူၼ်ႉၵႂႃႇၼႆၼၼ်ႉ ၸႂ်ႈတေႉယဝ်ႉ။ ပေႃးမႃးထတ်းသၢင်တူၺ်းၵၢၼ်ငၢၼ်း ဢၼ်တူဝ်ၵဝ်ႇလႆႈႁဵတ်းသၢင်ႈပၼ် တႃႇမုၵ်ႉၸုမ်းလႄႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းသိပ်းပီ ၽွင်းယူႇတီႈလွႆတႆးလႅင်းၼႆႉၼႆၸိုင် တေလႆႈႁၼ်ဝႃႈပဵၼ်လွင်ႈၵမ်ႉၸွႆႈ ၼင်ႇမႆႉၼိုင်ႈဝႃးၶႃးၼိုင်ႈတႅပ်းယူႇ။


ပဵၼ်ႁိုဝ်ၵေႃႈလီ ၼင်ႇယိူင်းဢၢၼ်း ဢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈႁဝ်းၶႂ်ႈပဵၼ်ၶႂ်ႈမီးလႄႈ ဢၼ်မုၵ်ႉၸုမ်းမုင်ႈမွင်း ၶႂ်ႈလႆႈယိူင်းမၢႆသုင်သုတ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေၸႂ်ႉႁႅင်းၵူႈၾၢႆႇၾၢႆႇဢၢႆႈႁႃးသေ သိုပ်ႇႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇ ႁႂ်ႈပဵၼ်တႃႇလုၵ်ႈလၢၼ်မိူဝ်းၼႃႈၼင်ႇၶိုင်ပွင်လႆႈ၊ တိုၼ်းတေဢမ်ႇယွမ်းပၼ်ၽူႈၶဵၼ်၊ တေပႆၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းၽူႈၼမ်းႁဝ်း ၶဝ်ႈထိူၼ်ႇၶိုၼ်းသိပ်းပီတဵမ်။


  1. www.panglong.org