မၢၵ်ႇၼင်သွင်း
လွင်ႈလဵၼ်ႈ မၢၵ်ႇသွင်း
[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]လၢႆးလဵၼ်ႈ မၢၵ်ႇသွင်း Basketball ၼႆ့ လႆႈဢဝ်မိုဝ်း ပူပ်းမၢၵ်ႇသွင်း တွၵ်ႈသႂ်ႇၼိူဝ်လိၼ် ယၢင်ႈတိၼ် ထိုမ်ႈပၼ်ၵၼ်၊ ၽၢႆႇၼိုင်ႈလႄႈ ၽၢႆႇၼိုင်ႈ ၶတ်းၸႂ် ဢဝ်ပႅတ်ႈသႂ်ႉ ႁႂ်ႈၶဝ်ႈၼႂ်းတူင်ႇသွင်း ဢၼ်မီးၶႅပ်းမႆ့ ႁွင်းဝႆ့ ၽၢႆႇလင်မၼ်း ၼၼ့်ယဝ့်။ ဝၢင်းမၢၵ်ႇသွင်းၼႆ့တႄ့ မၢင်ၸိူဝ်းၵေႃႈ ပဵၼ်တီႈၵၢင်ပၢင်ႇ၊ မၢင်ၸိူဝ်းၵေႃႈ ပဵၼ်ၼႂ်းႁူင်း ဢၼ်မီးမုင်းၼၼ့်ယဝ့်။ လၢႆးလဵၼ်ႈ မၢၵ်ႇသွင်းၼႆ့ ၵေႃႉၶူင်သၢင်ႈမၼ်းပဵၼ် တွၵ်ႇတိူဝ်ႇ ၵျဵမ်းၼေႇၸမိတ့်ၸ် ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း YMCA ဢၼ်ယူႇတီႈမိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ၸႄႈမိူင်းမႅၵ့်သၶျူးသႅတ့် ဝဵင်းသပရိင်းၾီးသေ ၶူင်ဢွၵ်ႇလၢႆးလဵၼ်ႈၼႆ့ မိူဝ်ႈပီ 1981 ၼၼ့်ယဝ့်။ မိူဝ်ႈပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 16 ၼၼ့် တီႈမိူင်းမႅၵ့်သိႇၵူဝ်ႇၼၼ့် ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းမႃႇယႃႇၶဝ် ယၢမ်ႈလဵၼ်ႈ လၢႆးလဵၼ်ႈမဵဝ်းၼႆ့မႃး ဝႃႈၼႆ သေတ တေဢမ်ႇတႅတ်ႈၼႅတ်ႈမိူၼ် တင်းဢၼ် တွၵ်ႇတိူဝ်ႇၼေးၸမိတ့်ၸ် ၶူင်ဢွၵ်ႇမႃးၼၼ့်။ လၢႆးလဵၼ်ႈမၢၵ်ႇသွင်းၼႆ့တႄ့ ဢွင်ႈတီႈ ဢၼ်ၵူၼ်းၼမ် ဢမ်ႇလဵၼ်ႈလႆႈ ၸိူင့်ၼင်ႇ မၢၵ်ႇၼင်ၼၼ့်လႄႈသင် တီႈဢၼ်ဢွင်ႈတီႈၵႅပ်ႈၼၼ့်လႄႈသင် ႁႂ်ႈၵူၼ်းဢမ်ႇပေႃးၼမ် ၸၢင်ႈလဵၼ်ႈလႆႈလႄႈသင်၊ ယႃႉပေ ႁႂ်ႈမီးလွင်ႈတုမ့်တိူဝ့်ၵၼ် ၼမ်ၼၼ့်လႄႈသင် ၸင်ႇလႆႈၶူင်ဢွၵ်ႇ လၢႆးလဵၼ်ႈမၼ်းယဝ့်။ မိူဝ်ႈတႄႇမၼ်း မိူဝ်ႈၸဝ့်ၼၼ့်တႄ့ ၵူၼ်းတေလႆႈၶဝ်ႈလဵၼ်ႈ ၼိုင်ႈၽၢႆႇလၢႆၵေႃႉၼႆတႄ့ ပႆႇမီးလွင်ႈမၵ်းမၼ်ႈဝႆ့။ မၢၵ်ႇသွင်းမၼ်း တေလႆႈ လုၵ်ႈယႂ်ႇတၢၼ်ႇလႂ်ၼႆၵေႃႈ ပႆႇမၵ်းမၼ်ႈဝႆ့။ ထိုင်မႃး 1928 ၸုမ်းဝၢႆႇဢႅမ်ႇၸီႇဢေႇ ၸင်ႇတေတႄႇ တင်းဝၢင်းမၢႆမီႈ မၢၵ်ႈသွင်းယဝ့်။ ဝၢႆးၼၼ့် ၽူႈၼၢမ်းၼႂ်း ဝၢႆႇဢႅမ်ႇၸီႇဢေႇ ၶတ်းၸႂ်သွၼ်ပၼ်ပိူၼ်ႈ ႁႂ်ႈၽႄႈၸွတ်ႇတင်း ၵမ်ႇၽႃႇလႄႈ ပဵၼ်မႃး တၢင်းလဵၼ်ႈ ဢၼ်ၵူၼ်းလႆႈၸႂ်ၼမ်ၵႂႃႇ ဢၼ်ၼိုင်ႈယူႇ။ ယၢမ်းလဵဝ် ၵူၼ်းလဵၼ်ႈ မၢၵ်ႇသွင်းၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇ မီးယူႇ 20 လၢၼ့်လိူဝ်ယဝ့်။ မိူဝ်ႈၸဝ်ႉတႄ့ ယိူင်းဢၢၼ်းဝႃႈ ႁႂ်ႈၵူၼ်းဢမ်ႇၼမ် ၸၢင်ႈလဵၼ်ႈလႆႈ ၼႂ်းႁူင်းလဵၼ်ႈႁႅင်းဢွၼ်ႇၵူၺ်း ဝႃႈၼႆသေတ ယၢမ်းလဵဝ် ပဵၼ်တၢင်းလဵၼ်ႈ ဢၼ်ၵူၼ်းၼမ်ႁပ့်ၶၢမ်ႇ ပဵၼ်မႃး တၢင်းလဵၼ်ႈ ဢၼ်လီၶဝ်ႈၸႂ်ပိူင်ၼိုင်ႈ၊ သမ့်ၵွႆပဵၼ်မႃး တၢင်းလဵၼ်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ႈၶႄ့ၶဵင်ႇ တမ်ႈတီႈ ၼႂ်းပၢင်လဵၼ်ႈ ဢူဝ်ႇလမ်ႇပိၵ့်ၸ်ၼၼ့်ယဝ့်။ တၢင်းလဵၼ်ႈ မၢၵ်ႈသွင်းၼႆ့ တႄႇလဵၼ်ႈတီႈပွႆးဢူဝ်ႇလမ်ႇပိၵ်ႉၸ် မိူဝ်ႈပီ 1936 တမ်ႈတီႈ မိူင်းၵျႃႇမၼီႇ ဝဵင်းၿႃႇလိၼ်ႇ မိူင်းဢၼ်ၶဝ်ႈၶႄ့ၶဵင်ႇ မီး 20 မိူင်းသေ ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ လႆႈမၢႆၼိုင်ႈၵႂႃႇ။
ပေႃးဢဝ်ၸွမ်းၼင်ႇ မၢႆမီႈမီးဝႆ့ၼၼ့်ၸိုင် ဝၢင်းမၢၵ်ႇသွင်းၼႆ့ တေလႆႈၵႂၢင်ႈ 94 ထတ်း လႄႈ 50 ထတ်းယဝ့်။ ဝၢင်းဢၼ်လဵၵ့်သေၼၼ့် ၵႂၢင်ႈ 74 ထတ်း၊ 42 ထတ်းယဝ့်။ ၵူၺ်းၵႃး ဝၢင်းဢၼ်ၵႅပ်ႈသေၼၼ့်ၵေႃႈ တေႃႈမီးယူႇ။ ႁူဝ်တွပ့် ဝၢင်းၽၢႆႇပုၼ့် ၽၢႆႇၼႆ့ၼၼ့် မီးဝႆ့ လၵ်းမႆ့ပႅၼ်ႈ 4 ထတ်းၶႅပ်းၼိုင်ႈ ဝႆ့သုင် 9 ထတ်း လႆႈတင်ႈၸၼ်း ဝၢႆႇၼႃႈသိုဝ်ႈတေႃႇၵၼ်ဝႆ့ယဝ့်။ ၽၢႆႇတႂ်ႈမႆ့ၼၼ့် ၸင်ႇဢဝ်တူင်ႇလဵၵ်း 18 ၼိဝ့် (လႅတ့်မ)ဝၢႆႇပၢၵ်ႇမၼ်း ၶိုၼ်ႈၾႃႉသေ ဢဝ်ၸပ်းဝႆ့ ၽၢႆႇၼႃႈမႆ့ပႅၼ်ႈၼၼ့်ယဝ့်။ တူင်ႇလဵင်းၼၼ့် တေလႆႈယၢၼ်မႆ့ပႅၼ်ႈ မွၵ်ႈ 6 ၼိဝ့် (လႅတ့်မ)သေ တေလႆႈသုင် 10 ထတ်း။ မၢၵ်ႇသွင်းၼၼ့် ပဵၼ်မၢၵ်ႇသွင်းၼင် လႆႈသတ့်လူမ်းသေ တၢင်းလွမ်ႈမူၼ်းမၼ်း မီး 29 ၼိဝ့် တေႃႇထိုင် 30 ၼိဝ့်၊ ၼမ့်ၼၵ်း တေလႆႈမီး 20 တေႃႇ 22 ဢွင်ႇၸႃႉသေ ၼႂ်းမၼ်း လႆးသတ့်လူမ်း 13 ပွၼ်း။
လၢႆးလဵၼ်ႈ
[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]ၵူၼ်းလဵၼ်ႈ မၢၵ်ႇသွင်း သွင်ၸုမ်း ၶဝ်ႈပႃး ၼိုင်ႈၽၢႆႇ 5 ၵေႃႉသေ လႆႈလဵၼ်ႈၶႄႉၶဵင်ႇၵၼ်။ တီႈတူင်ႇမူၼ်း ၼႂ်းၵၢင်ဝၢင်းၼၼ်ႉ လႆႈယူႇဝႆႉ ၼိုင်ႈၽၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႉ၊ ၵူၼ်းပႂ်ႉၵူဝ်းၽၢႆႇလင် လႆႈယူႇဝႆႉ 2 ၵေႃႉ၊ ၵူၼ်းလဵၼ်ႈ ၽၢႆႇၼႃႈ မီး 2 ၵေႃႉယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေ ၵူၼ်းဢၼ်ၶဝ်ႈလဵၼ်ၶႄႉၵၼ် 5 ၵေႃႉသေ ဢမ်ႇၵႃး ၵူၼ်းၵႅမ် တႃႇတေပုတ်ႈၼၼ်ႉ မီးလႆႈ 7 ၵေႃႉယူႇ။ မိူဝ်ႈလဵၼ်ႈၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈ ႁွပ်ႇဢုမ်ႈ မၢၵ်ႇသွင်းသေ လႅၼ်ႈ၊ တေလႆႈဢဝ် မၢၵ်ႇသွင်း ထိုမ်ႈပၼ် ၵူၼ်းၽၢႆႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇ၊ သင်ဝႃႈ ဢဝ်ၽႃႇမိုဝ်း သိုပ်ႇပူပ်းမၢၵ်ႇၼင် ထွၵ်ႈသႂ်ႇၼိူဝ်လိၼ်သေ လႅၼ်ႈတႄႉ လႆႈယူႇ။ လႆႈဢဝ် မၢၵ်ႇၼင် ထိုမ်ႈပၼ်ၵၼ် ၵိင်ႈပၼ်ၵၼ်ယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈလဵၼ်ႈၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈဢဝ် တူဝ်ၵူၼ်း ၽႃႇၵၼ် ဢီးၵၼ်။ ၶၢဝ်းယၢမ်းလဵၼ်ႈ မၢၵ်ႇသွင်းၼႆႉ ဝႆႉပၼ်ယူႇ 40 မိၼိတ်ႉ။ တွၼ်ႈမၢႆၼိုင်ႈ ပေႃးလဵၼ်ႈယဝ်ႉ 20 မိၼိတ်ႉၸိုင် လႆႈလိုဝ်ႈႁိူဝ်ႉ 10 မိၼိတ်ႉသေ ၶိုၼ်းလႆႈ သိုပ်ႇလဵၼ်ႈၵႂႃႇထႅင်ႈ 20 မိၼိတ်ႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်လွၵ်းလၢႆး မၢႆမီႈမၢၵ်ႈသွင်း ၵူႈမိူင်းမိူင်းယဝ်ႉ။ တီႈမိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇတႄႉ ပေႃးလဵၼ်ႈယဝ်ႉ 10 မိၼိတ်ႉသေ ၶိုၼ်းလိုဝ်ႈ၊ ၶိုၼ်းသိုပ်ႇလဵၼ်ႈၵႂႃႇထႅင်ႈ 10 မိၼိတ်ႉ၊ လဵၼ်ႈၵႂႃႉ 4 ပွၵ်ႈယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈတႄႇလဵၼ်ႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈတႅင်ႇ မႃးယူႇတီႈ တူင်ႇဝူင်း ၼႂ်းၵၢင်ဝၢင်း ဢဝ်မၢၵ်ႇသွင်း ထိုမ်ႈၶိုၼ်ႈသိုဝ်ႈသိုဝ်ႈ ဝႃးပၢႆသေ ၵူၼ်းလဵၼ်ႈၼႂ်းၵၢင် သွင်ၵေႃႉၼၼ်ႉ လႆႈႁိမ်ၵၼ် ပၢပ်းမၢၵ်ႇသွင်း ၵႂႃႇၸူးၵၼ်းၽႂ်မၼ်း ၼႅတ်ႈလၼ်းၵၼ်း ဢဝ်ၵႂႃႇ ထိုမ်ႈသႂ်ႇၼႂ်းတူင်ႇလဵၵ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တႃႇတေႁူႉငၢႆႈ လွင်ႈမၢၵ်ႇသွင်း ၶဝ်ႈၵူဝ်းၼၼ်ႉ ၸင်ႇလႆႈ သၢၼ်ၼႅင်ႈသေ ႁွႆႈဝႆႉ တီႈၶႅင်းတူင်ႇမူၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးထိုမ်ႈၶဝ်ႈလႆႈ ၼႂ်းတူင်ႇလဵၵ်းၸိုင် လႆးမၢႆမၼ်း 2 မၢၵ်ႈ၊ ပေႃးၺႃး တၢမ်ႇသေ လႆႈထိုမ်ႈၶဝ်ႈ ၵူဝ်းၼၼ်ႉ သမ်ႉလႆႈမၢႆမၼ်း 1 မၢၵ်ႈ။ မိူဝ်ႈလဵၼ်ႈၶႄႉၵၼ်ယဝ်ႉၼၼ်ႉ ၸုမ်းလႂ် လၢႆးမၢႆမၼ်းၼမ်ၵေႃႈ ၸုမ်းၼၼ်ႉပႄႉယဝ်ႉ။
ၽွၼ်းလီ
[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]တၢင်းလဵၼ် မၢၵ်ႇၼင်သွင်းၼႆႉ ပဵၼ်တၢင်းမေႃ ပိုၼ်ႉထၢၼ် ဢၼ်ၵိုင်ႇလီမေႃဝႆႉပိူင်ၼိုင်ႈယူႇ။
- လၢႆးဢဝ်မၢၵ်ႇၼင်သွင်း ဝိုတ်ႉပၼ်ၵၼ် ၵူႈလၢႆးလၢႆး။
- လၢႆးၺွပ်းႁပ်ႉဢဝ် မၢၵ်ႇၼင်သွင်း ၵူႈလၢႆႈလၢႆး။
- လၢႆးပူပ်းမၢၵ်ႇၼင် ၵူႈလၢႆးလၢႆး။
- လၢႆးဝိုတ်ႉမၢၵ်ႇၼင် ၶဝ်ႈတူင်ႇလဵၵ်းၵူႈလၢႆးလၢႆး ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
ၽွၼ်းလီ ဢၼ်လႆႈ လဵၼ်ႈမၢၵ်ၼင်သွင်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်းၵူၼ်းႁဝ်း လႅတ်းသႅဝ်း၊ ၶႅင်ႁႅင်း၊ မီးတၢင်းၶတ်းၸႂ်၊ မီးတၢင်းလၵ်းလႅမ်၊ မေႃႁိဝ်ႈၸင်ႈ မေႃတႅပ်းတတ်၊ ၶၢမ်ႇႁိူဝ်ႉလႆႈ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ (လၢႆးလဵၼ်ႈ မၢၵ်ႇၼင်သွင်းၼႆႉ ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ဝၢင်းမၼ်း ဢမ်ႇပေႃးၵႂၢင်ႈသေတႃႉ ပဵꧣ်တၢင်းလဵၼ်ႈ ဢၼ်ႁိူဝ်ႉ မၢႆသွင်ၼႆႉယဝ်ႉ။ မၢႆၼိုင်ႈတႄႉ ပဵၼ်လွင်ႈပေႃႉပူၺ်း ပတ်ႉလၢႆးၵၼ်ယဝ်ႉ)[1]