ယွတ်ႈလၢဝ်ၶမ်း၊ ၼၢင်းမူၺ်ငိုၼ်း သဵင်တႆး ၼေႃႇဝူၺ်း
| ၼၢင်းယွတ်ႈလၢဝ်ၶမ်း | |
|---|---|
| 52 ပီ (1962-2015) | |
| ၸၢဝ်းၶိူဝ်း | တႆး |
| ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ် | ၸၢဝ်းပုတ်ႉ |
| ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈပႆႇၺႃႇ | ၸၼ်ႉသိပ်း |
| ၼႃႈၵၢၼ် | ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ |
| ၵေႃႉၵူႈ | ၸၢႆးသႅင်ယ |
| ၶၢဝ်ႇႁူင်လိုဝ်းလင် | ၽူႈပွႆႇသဵင် DVB |
| ဝၼ်းသဵင်ႈၵၢမ်ႇ | 12.8.2015 |
| တီႈသဵင်ႈၵၢမ်ႇ | ၵဵင်းမႆႇ |
| ၵွင်ႉသၢၼ်ၼႅတ်ႇ | http://www.shan.panglong.org/ |
ၼၢင်းယိင်းတႆး သဵင်ဝၢၼ် သဵင်ၸိုၼ်ႈ ၶေႃႈယမ်လီ ဢၼ်ၵႆႉလၢတ်ႈမႃး တမ်ႈတီႈ ၼႂ်းႁူင်းပွႆႇသဵင် DVB ၼေႃးဝူၺ်း (ၽၢႆႇတႆး) ႁူဝ်ၼႂ် 06:45-07:00 ၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်း 15 မိၼိတ်ႉ ၵၢင်ၶမ်ႈလႄႈ ၵၢင်ၶမ်ႈ 09:45-10:00 ၵူႈဝၼ်းပုတ်ႉ ၶၢဝ်းတၢင်း 18 ပီသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆးႁဝ်း လႆႈၶဝ်ႈၸႂ် ႁူႉပွင်ႇ ၶၢဝ်ႇငၢဝ်း ၼႂ်းမိူင်းဢိၵ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်း ၸွမ်းၶိင်ႇၶၢဝ်းယၢမ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၼၢင်းမူၺ်ငိုၼ်း ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ၼၢင်းယွတ်ႈလၢဝ်ၶမ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၵိူတ်ႇႁၼ်ၼႃႈ
[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]မၼ်းၼၢင်းၼႆႉ ပဵၼ်လုၵ်ႈယိင်း လုင်းမႁႃႇဝၼ်း ပႃႈၼၢင်းယူင်ႇသေ ၵိူတ်ႇႁၼ်ၼႃႈ မိူဝ်ႈ 17.04.1962 တမ်ႈတီႈ မိူင်းႁၢင် ဢိူင်ႇၼႃးၵွင်းမူး ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းတူၼ် ၸႄႈတွၼ်ႈမိူင်းသၢတ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပီႈၼွင်ႉႁူမ်ႈဢူႈႁူမ်ႈမႄႈၵၼ်မီးတၢမ်းၵၼ် ၼင်ႇၼႆ-
- ၼၢင်းပူး
- ၼၢင်းၼူၼ်း
- ၼၢင်းယွတ်ႈလၢဝ်ၶမ်း ပဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။
လိူဝ်သေၼၼ်ႉ သမ်ႉမီးထႅင်ႈ ပီႈၼွင်ႉ ႁူမ်ႈပေႃႈ ဢမ်ႇႁူမ်ႈမႄႈထႅင်ႈၼင်ႇၼႆ-
- ၸၢႆးၵီး (မိူင်းသၢတ်ႇ)
- ၸၢႆးသိူဝ်ယွမ် (ပၢင်လူင်)
- ၸၢႆးထုၼ်းၸိင်ႇ (ပၢင်လူင်)
- ၸၢႆးၵျေႃႇႁၢၼ်ႇ (ပၢင်လူင်)
- ၼၢင်းၸေႃးလ (ပၢင်လူင်)
- ၸၢႆးႁွင်တႆး (ပၢင်လူင်) ပဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။
လိူဝ်သေၼၼ်ႉ သမ်ႉမီးထႅင်ႈ ပီႈၼွင်ႉ ႁူမ်ႈမႄႈ ဢမ်ႇႁူမ်ႈပေႃႈ ၼင်ႇၼႆ-
- ၼၢင်းဢေး
- သၢင်ႇဝိမလ
- သၢင်ႇဢွၼ်ႇ ပဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။
ၼၢင်းယိင်းႁတ်းႁၢၼ် ပွင်ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ
[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]- 1974 ဝၢႆးသေ ပေႃႈမႄႈၽၢတ်ႇၵၼ် ၽွင်းဢႃႇယုလႆႈ 10 ၶူပ်ႇ ႁဵၼ်းယူႇ ၸၼ်ႉ 4 ၼၼ်ႉ ၵႂႃႇယူႇၸွမ်း မႄႈသိုပ်ႇ တမ်ႈတီႈ ပၢင်လူင်သေ သိုပ်ႇၶိုၼ်ႈႁူင်းႁဵၼ်း တီႈဝဵင်းပၢင်လူင် တေႃႇၸၼ်ႉ 10 ။ ယူႇၼႂ်းၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးၾိင်ႈငႄႈတႆး ဝဵင်းပၢင်လူင်သေ ၸွႆႈထႅမ်သွၼ်ပၼ် တၢင်းၵႃႈလႄႈ လိၵ်ႈတႆး ၽွင်းၶၢဝ်းမႆႈ တမ်ႈတီႈ ၸွမ်းဝၢၼ်ႈ။
- 1980 ပႃးၵႂႃႇၸွမ်း ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးၾိင်ႈငႄႈတႆး ဝဵင်းပၢင်လူင် ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ ၸၼ်ႉၸွမ်တင်းလူင်သေ လူင်းသွၼ်လိၵ်ႈတႆး ၶၢဝ်းမႆႈ တမ်ႈတီႈ ၸႄႈဝဵင်းၵျွၵ်ႉမႄး။ ပီၼၼ်ႉ မီးၶူးသွၼ် 400 ပၢႆဢၼ်လုၵ်ႉ ၵူႈၸႄႈဝဵင်းမႃး။
- 1983 ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်း ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ႁဵတ်းလွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈ လူၺ်ႈ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး (SSA) ၸဝ်ႈၸၢမ်မႂ်ႇဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉသေ မၼ်းၼၢင်း ၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွမ်း။
- 1984 လိူၼ်ၵျုၼ်ႇ 19 ဝၼ်း တႄႇၼႃႈႁိူၼ်းၸွမ်း ၸၢႆးသႅင်ယ (ၵဵင်းတုင်)သေ ပႃးၵၼ်မႃးယူႇ ၵဵင်းတုင် မွၵ်ႈၶၢဝ်းတၢင်း 3 လိူၼ်၊ ဝၢႆးၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵႂႃႇၸႂ်းမႄႈၸဝ်ႈၵျေးၸူး တီႈမိူင်းႁၢင်သေ ၶဝ်ႈၵႂႃႇႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၸွမ်း ၸဝ်ႈၽူဝ် ၸၢႆးသႅင်ယ ၼႂ်းတပ်ႉသိုၵ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိုင်ႈတႆး (SURA) ဢၼ်ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်းဢွၼ်ႁူဝ်။ ႁပ်ႉၼႃႈတီႈ ပုၼ်ႈၽွၼ်း ႁဵတ်းၶူးသွၼ် ၼႂ်းႁူင်းႁဵၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ တီႈပၢင်ၵမ်ႉၵေႃႇ ဢိူင်ႇမႂ်ႇသုင် ဢၼ်မီးမႄႈၶူးမေႇရီႇ ပဵၼ်ၽူႈၵွၼ်းႁူင်းႁဵၼ်း ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ။
- 1985 ၸုမ်းတပ်ႉသိုၵ်းႁူမ်ႈပွင်း SUA ဢၼ်ၶုၼ်သႃႇဢွၼ်ႁူဝ် မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈႁွမ်း SURA သေ ၶိုၼ်းလႅၵ်ႈလၢႆႈၸိုဝ်ႈ ပဵၼ်မႃး ၶွင်ႇသီႇၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိုင်ႈတႆး/ တပ်ႉသိုၵ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိုင်ႈတႆး TRC/TRA ဢွၼ်ၼႃႈ လႅၵ်ႈလၢႆႈၸိုဝ်ႈပဵၼ်မႃး တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းတႆး M.T.A
- 1986 ပၢႆပီၼၼ်ႉ ထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇ တပ်ႉသိုၵ်းသေ ၵႂႃႇယူႇသဝ်း မိူင်းၵွၵ်ႇ။
- 1986 ၶဝ်ႈၼႂ်းၸုမ်း ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈ ၾိင်ႈငႄႈတႆးမိူင်းၵွၵ်ႇ ၶိူဝ်းတႆးၽွမ်ႉႁူမ်ႈ (ႁွင်ႉ) ၶိူဝ်းတႆးသႃမၵ်းၶီး ႁဵတ်းၽၢႆႇသွၼ်ၵႃႈဝႅၼ်သေ ယဵပ်ႉၶူဝ်းပဵၼ်ၵၢၼ် ႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ။
- 1996 လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် ၶဝ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ် ပွႆႇသဵင်ၽၢႆႇတႆး တီႈႁူင်းပွႆႇသဵင် သဵင်ထၢင်ႇႁၢင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ Democratic Voice of Burma DVB ဢၼ်တႆးႁဝ်း ဢွၼ်ၵၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ သဵင်တႆးတီႇဝီႇၿီႇ (ႁွင်ႉ) သဵင်တႆးၼေႃႇဝူၺ်းသေ ၸိုဝ်ႈသဵင်မၼ်းၼၢင်း သႂ်ႇၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၼၢင်းမူၺ်ငိုၼ်း၊ ၶႃသွင်ၵေႃႉ ၸၢႆးမွၼ်းၶိူဝ်း ႁူမ်ႈၵၼ် ပွႆႇသဵင်တႆး။ ၶၢဝ်းယၢမ်းပွႆႇသဵင်ပဵၼ် ဝၼ်းပုတ်ႉၵူႈဝၼ်း ၵၢင်ၼႂ် 06:45-07:00 မွင်း လႄႈ ၵၢင်ၶမ်ႈ 09:45 - 10:00 မွင်း ၵူႈဝူင်ႈ။
- 1999 လိူၼ်ဢွၵ်ႉထူဝ်ႇပိူဝ်ႇ လႆႈၵႂႃႇၽိုၵ်း ၵၢၼ်ပွႆႇသဵင် တီႈႁွင်ႈၵၢၼ် Democratic Voice of Burma DVB တီႈဝဵင်းလူင် ဢေႃႇသလူဝ်ႇ Oslo ၸိုင်ႈမိူင်းၼေႃႇဝူၺ်း Norway ၶၢဝ်းတၢင်း 3 လိူၼ် တေႃႇထိုင် ပီ 2000 တဵမ် လိူၼ်ၵျၼ်ႇၼိဝ်ႇရီႇ ၶိုၼ်းပွၵ်ႈမႃး မိူင်းၵွၵ်ႇ ၸိုင်ႈထႆးသေ သိုပ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ် ပွႆႇသဵင်ၽၢႆႇတႆး ၼႂ်းလၢႆးၵၢၼ် DVB.
- 2003 လိူၼ်မေႇ 30 ဝၼ်း လႆႈၶၢႆႉၶိုၼ်းမႃးယူႇ ၼႂ်းဝဵင်းၵဵင်းမႆႇ။ ၵိုၵ်းၽၢၵ်ႈတင်း ၸုမ်းၶၢဝ်ႇၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈသေ သိုပ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်ပွႆႇသဵင်ၽၢႆႇတႆး ၼႂ်းႁူင်းပွႆႇသဵင် DVB. ၶဝ်ႈပႃးႁူမ်ႈသၢင်း ၼႂ်းၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးၾိင်ႈငႄႈတႆး ၵဵင်းမႆႇယူႇ။ ဝၢႆးႁူဝ်ပဝ်ႈ ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးၾိင်ႈငႄးတႆး ၵဵင်းမႆႇ ၸၢႆးသူၺ်ႇလ လႆႈသဵင်ႈမုၼ် လပ်းတႃလိုမ်းမိူင်းၵႂႃႇ မိူဝ်ႈပီ 2002 လႄႈ ၶိုၼ်ႈၵေႃႇတင်ႈ လိူၵ်ႈဢဝ် ၸၢႆးသႅင်မိူင်း မင်းၵွၼ်း ပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ ၸၢႆးသႅင်ယ (ၵေႃႉပဵၼ်ၽူဝ်မၼ်းၼၢင်း) ပဵၼ်ၽူႈၼမ်းၼႂ်း၊ မၼ်းၼၢင်းၵေႃႈ ႁဵတ်းၵၢၼ် ႁူမ်ႈတင်းၵေႃၵမ်ၵၢၼ်မႂ်ႇ။
- 2009 ပၢႆပီၼၼ်ႉ မၼ်းၼၢင်းပဵၼ် ၶႅၼ်ႇသႃႇ(မရဵင်း) တီႈၼူမ်း။
- 2010 လိူၼ်ၵျုၼ်ႇ 12 ဝၼ်း လႆႈၽႃႇတတ်း ယူတ်းယႃ ၶႅၼ်ႇသႃႇ(မရဵင်း) တီႈတဝ်ႈၼူမ်း၊ လႆႈသႂ်ႇယႃၶီးမူဝ်းမႃး 13 ပွၵ်ႈ။ ဝၢႆးၽႃႇတတ်း ဢမ်ႇႁိုင် သမ်ႉၵူတ်ႇႁၼ် ၶႅၼ်ႇသႃႇတီႈလုပ်ႇလႄႈ လႆႈၶၢမ်ႇယူတ်းယႃမႃး ၵူႈ 3 လိူၼ် 1 ပွၵ်ႈယူႇႁဵတ်းၼၼ်။ ပိၵ်ႉသမ်ႉပဵၼ်ၼၼ်သေတႃႉ မၼ်းတၢင်း သိုပ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ် ပွႆႇသဵင်တႆး DVB ယူႇ။
- 2014 လိူၼ်ဢွၵ်ႉထူဝ်ႇပိူဝ်ႇ 24 ဝၼ်း ဢွၵ်ႇၵၢၼ် တမ်ႈတီႈ ႁူင်းပွႆႇသဵင် DVB ဢၼ်လႆႈႁဵတ်းမႃး ၶၢဝ်းတၢင်း 18 ပီပၢႆၼၼ်ႉသေ ယူတ်းယႃတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ၊ ဢိၵ်ႇလူႁၼ်လုမ်းလႃး လၢၼ်ဢွၼ်ႇ 2 ၵေႃႉ။
- 2015 လိူၼ်ၵျုၼ်ႇ 17 ဝၼ်း လႆႈၶဝ်ႈယူတ်းယႃတူဝ် တမ်ႈတီႈ ႁူင်းယႃ သူၼ်တွၵ်ႇ (မႁႃရၢတ်ႉၶျ်) ၵဵင်းမႆႇသေ ၵူတ်ႇႁၼ် ၶႅၼ်ႇသႃႇၼႂ်းပွတ်ႇလႄႈ ၸွတ်ႇတင်းတူဝ်ၶိင်း။
- 2015 လိူၼ်ဢေႃးၵတ်ႉ 12 ဝၼ်းပုတ်ႉ (ဝၼ်းမႄႈႁႅင်ႇၸၢတ်ႈ) လုၵ်ႈသၢဝ် လုၵ်ႈဢဝ်ၶူဝ်းတူင်ႇမွၵ်ႇၶဝ်ႈတႅၵ်ႇ (ၻွၵ်ႇမလိ) ၵႂႃႇတၢၼ်း မွပ်ႈပၼ် တီႈႁူင်းယႃ ၼႂ်းတိုဝ်ႉတၢင်း ဝၼ်းမႄႈသေ ထိုင်မႃး ၶၢဝ်းယၢမ်း 16:25 မူင်း သဵင်ၸူဝ်ႈသုတ်းပၢၼ်ၵႂႃႇ တမ်ႈတီႈ ႁူင်းယႃသူၼ်တွၵ်ႇ မႁႃႇရၢတ်ႉၶျ် ၵဵင်းမႆႇ ၽွင်းဢႃႇယု လႆႈ 52 ပီ။
ၽိုၼ်ဢိင်
[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]http://www.shan.panglong.org/component/content/article/58-history/4721-2015-08-14-07-58-48.html[ႁဵင်းၵွင်ႉဢၼ်တၢႆႇ]