လုင်းၸၢႆးၾႃႈ

လုင်းၸၢႆးၾႃႈ
လုင်းၸၢႆးၾႃႈ
	ၶူးပူင်သွၼ်လူင်လုင်းၸၢႆးၾႃႈ ၽွင်းတိုၵ်ႉႁဵတ်းပၢင်တၢၼ်ႈၶႆႊ
ၸၢဝ်းၶိူဝ်း	တႆး
ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ်	ပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ
ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈပႆႇၺႃႇ	C.P.A. (Certified Public Accountant)
ၼႃႈၵၢၼ်	ၶူးပူင်သွၼ်လိၵ်ႈလၢႆးတႆး; ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ; ၽူႈတၢၼ်ႈၶႆႊ; ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးသုၼ်ႇတူဝ်ၼႃႈႁိူၼ်း;
ၵေႃႉၵူႈ	ၼၢင်းၶမ်းၽွင်မူဝ်ၶိၼ်ႇမိၼ်ႉ
လုၵ်ႈလၢင်း	ဢမ်ႇမီး

လုင်းၸၢႆးၾႃႈ ၼႆႉ ပဵၼ်ၶူးပူင်သွၼ်လိၵ်ႈလၢႆးတႆးၸိုဝ်ႈးသဵင်ယႂ်ႇၸဝ်ႈၼိုင်ႈ တီႈၼႂ်းမိူင်းတႆး။ မၼ်းၸဝ်ႈပဵၼ်ၵူၼ်းၵေႃႉ ဢွၼ်ႁူဝ်ႁဵတ်းသၢင်ႈၼႃႈၵၢၼ် ပူၵ်းပွင်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ၊ ၽႃႇသႃႇ၊ ၽိင်ႈငႄႈလႄႈ လိၵ်ႈလၢႆးတႆးမႃး လၢႆလၢႆဢွင်ႈတီႈ တီႈၼႂ်းမိူင်းတႆး။ မၼ်းၸဝ်ႈဢွၼ်ႁူဝ်ပိုတ်ႇၽုၺ်ႇပၢင်ၽိုၵ်းၽွၼ်ႉမေႃသွၼ် လၢႆလၢႆၸေႊဝဵင်း ၼႂ်းမိူင်းတႆးသေပဵၼ်ၽူႈၵေႃႉဢၼ် ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးတင်းၼမ်ႁူႉၸၵ်းလႄႈ ပဵၼ်ၽူႈၵေႃႉလီၼပ်ႉယမ်ယွင်ႈၵုင်ဝႆႉၸဝ်ႈၼိုင်ႈယူႇယဝ်ႉ။

ပီႈၼွင်ႉၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း

ၶူးပူင်သွၼ်လူင်ၸၢႆးၾႃႈၼႆႉ ပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆးလူင် လုင်းပဝ်းၵုၺ်ႇထမ်းဢိင်ႊ (ၼမ်ႉတူႈပၢင်ႁႆး) လႄႈ ပႃႈသွႆႈၶမ်းသိုဝ်ႉ (မူႇၸေႊ)။ ၵိူတ်ႇႁၼ်ၼႃႈ မိူဝ်ႈလၵ်ႈၼီႈပီႊမိူင်း ၶူတ်းယီး (ပီႊသိူဝ်)၊ ပီႊတႆး ႒႐႔႔ ၼီႈ လိူၼ်ၸဵင် မႂ်ႇ ႗ ၶမ်ႈ၊ ပီႊၶရိတ်ႉ 1950 လိူၼ်ထူၼ်ႈသိပ်းသွင်( တီႇသႅမ်ႇပႂ်ႇ) လႆႈ 1 ဝၼ်း၊ ပဵၼ်ဝၼ်းသဝ်။ ဢွင်ႈတီႈၵိူတ်ႇပဵၼ် မၢၼ်ႈၶုမ်ႇၼမ်ႉလႃႉ၊ ၸင်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ပွၵ်ႉမၢႆ (2) ဝဵင်းပၢင်ႁႆး၊ လိၼ်မိူင်းသႅၼ်ဝီ။ ဝၢႆးမႃး သမ်ႉၶၢႆႉၵႂႃႇယူႇၾၢၵ်ႇ ၽၢႆႇတူၵ်းၼမ်ႉလႃႉ တီႈပွၵ်ႉဢီႇႁင်းတႆး လိၼ်မိူင်းလွႆလူင်။ ၵိူတ်ႇတီႈပၢင်ႁႆးသေ လၢႆႈယူႇမႃးတီႈ မၢၼ်ႈဢီႇႁင်း။

လုင်းပဝ်းၵုၺ်ႇထမ်းဢိင်ႊၼႆႉ ပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆး လုင်းထမ်းဢိင်ႊဢၢႆႈသိုဝ်ႇလႄႈယႃႊထမ်းဢိင်ႊ (ၸေႊလူင် မိူင်းလႃႈ)သေ ပႃႈသွႆႈၶမ်းသိုဝ်ႉသမ်ႉ ပဵၼ်လုၵ်ႈယိင်း ပူႇထမ်းပၢၼ်ႈလႄႈယႃႊထမ်းပၢၼ်ႈ(ႁူဝ်မုၼ်ႇမိူင်းမၢဝ်း)။ ၾၢႆႇပေႃႈပဵၼ်ၶိူဝ်းႁိူၼ်း လူမ်း၊ ၾၢႆႇမႄႈသမ်ႉ ပဵၼ်ၶိူဝ်းႁိူၼ်းၶမ်း။

ၶူင်းပူင်သွၼ်လူင် ၸၢႆးၾႃႈ မီးပီႈၼွင်ႉဢွၵ်ႇ 7 ၵေႃႉ။

ၸၢႆးၾႃႈ
ၸၢႆးမွင်ႇလူႇ
ၼၢင်းမျႃႉဢေး
ၸၢႆးဢုင်းၽေႇ
ၼၢင်းၶမ်းၸႅၼ်ႇ
ၼၢင်းၶမ်းမေႇ
ၼၢင်းဢေၵူဝ်း

ၵၢၼ်ႁဵၼ်းသွၼ်

ဢွၼ်တၢၼ်းသုတ်း တႄႇယူႇတီႈႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉငဝ်ႈပၢင်ႁႆး။ ပဵၼ်ႁူင်းႁဵၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈလင်ၼိူင် ဢၼ်ႁွင်ႉၸိုဝ်ႈဝႃႈ ႁူင်းႁဵၼ်းဢူးၵျေႃႇထိၼ်ႇ၊ ႁွင်ႉၸွမ်းၸိုဝ်ႈၽူႈၵႂၢၼ်းႁူင်းႁဵၼ်းမၼ်း။ ယူႇလႆႈသွင်ပီႊ ၽႅဝ်ပူၼ်ႉၸၼ်ႉၼိူင်ႈၽၢႆႇမၢၼ်ႊ။
တႃႇတေၶိုၼ်ႈၸၼ်ႉသွင်ၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းၶၢႆႉယူႇႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉၵၢင် ဢၼ်ပဵၼ်ႁူင်းႁဵၼ်းၼၢႆးၶၢဝ်ဢိတ်ႇတလီႇၶဝ်၊ ၸိုဝ်ႈ Our lady's Convent တီႈၼမ်ႉတူႈ၊ တႄႇၸၼ်ႉဢွၼ် (ၶ) K.G.B တေႃႇၸၼ်ႉၸဵတ်း တီႈၼၼ်ႉ။ ဝၢႆးမႃး ပိူၼ်ႈသိမ်းႁူင်းႁဵၼ်းဢဝ်ႁဵတ်းၶွင်မၢၼ်ႈမိူင်းပႅတ်ႈသေ လၢႆႊလၢႆးပၢႆးသွၼ်မႃးလႄႈ ပဵၼ်ၵႂႃႇတေႃႇၸၼ်ႉပႅတ်ႇ။
ၸၼ်ႉၵဝ်ႈမႃး လႆႈၶၢႆႉမႃးၶိုၼ်ႈ ႁူင်းႁဵၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၸၼ်ႉသုင် တီႈၼမ်ႉတူႈ ၽၢႆႇၸၢၼ်းၼမ်ႉလူင် တေႃႇထိုင်ၸၼ်ႉသိပ်း။
မိူဝ်ႈပီႊ 1969 - 70 ဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉသိပ်း တီႈၼမ်ႉတူႈသေ ပီႊ 1970 လႆႈသိုပ်ႇၶိုၼ်ႈႁဵၼ်း တီႈႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး တီႈတႃႈၵုင်ႈ။ 1974 ဢဝ်ယဝ်ႉႁူင်းႁဵၼ်းၵႂႃႇသေ လႆႈႁပ်ႉၶူး B.Com (Industry & Trade)။
1974 ၼင်ႇၵဝ်ႇ သိုပ်ႇၶိုၼ်ႈတႃႇၶူး C.P.A. (Certified Public Accountant) တေႃႇပီႊ 1977 ။

လွင်ႈလႆႈတူင်ႉသၢင်ႈ ၵၢၼ်လိၵ်ႈလၢႆးတႆးမႃး

မိူဝ်ႈ 1967 - 68 ၼၼ်ႉ လႆႈပဵၼ်ၵူၼ်းႁဵၼ်းဢဝ်လိၵ်ႈလၢႆးတႆးတီႈ လုင်းသြႃႇသူၺ်ႇထုၼ်း တီႈႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင် ၼမ်ႉတူႈ။ ပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆး ဝၢႆးပိူၼ်ႈလူင်းႁဵၼ်း တႃႇယေႈဝၼ်း မွၵ်ႈသွင်ၸူဝ်ႊမူင်းလႄႈ လႆႈၶဝ်ႈၸႂ်ၼိူဝ်ၵၢၼ်လိၵ်ႈလၢႆးတႆးမၢး။ လႆႈၶေႃးၶူမ်ၵွပ်ႈၶိူဝ်းတႆးလိၵ်ႈတႆးမႃး။ လႆႈမေႃႁွင်ႉၵႂၢမ်းတႆးပၢၼ်မႂ်ႇ ဢၼ်ဢဝ်တူၼ်းသဵင်လမ်ႇသဵင်ႇၵျႃႇပၢၼ်သေ ႁဵတ်းႁွင်ႉမႃး။ တႆးၼင်ႇၵၼ် မေႃႁဵတ်းၵေႃႉၵၼ်သေ ဢဝ်ႁႅင်းၸွႆႈထႅမ်ၵၼ်မႃး။ မီးၸႂ်ၶႂ်ႈႁႂ်ႈတႆး လႆႈမိူၼ်ၼင်ႇပိူၼ်ႈ ၸိူဝ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉမႃး။

1978 - 69 - 70 ၸိူဝ်းၼႆႉၼႆႉ ၵူၼ်းႁဵၼ်းတႆး တီႈႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင်ၼမ်ႉတူႈ မေႃႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်တင်ႈမႃး ၸုမ်ႈၵူၼ်းၼုမ်ႇ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ "ၼုမ်ႇၸၢႆးတႆး" ၼၼ်ႉသေ တူင်ႉသၢင်ႈၸွမ်းၵၼ်မႃး။ ၸၢႆးၾႃႈၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်သႂ်ႇပၢႆႉလိၵ်ႈတႆးယႂ်ႇယႂ်ႇလူင် တီႈၵၢင်ဝဵင်း တေႃႇၼႃႈႁူင်းငဝ်းတူင်ႉ သူၺ်ႇသီႇတႃႇ(ယူင်ႇၼိူဝ်) ၼၼ်ႉသေ ႁပ်ႉပီႈၼွင်ႉၵႂႃႇတၢင်းၶဝ် လဵင်ႉလူၸႃႇၵ ၶဝ်ႈတူမ်ႈႁုင်ၼိူဝ်ႉၵႆႇ ၽွင်းမိူဝ်ႈၶၢဝ်းသွၼ်းၼမ်ႉၼၼ်ႉ ၵူႊပီႊပီႊ။ သမ်ႉၸွႆႈထႅင်ႈ ၶႅၵ်ႇလီပၢင်ၸႃႉ ၼႂ်းၵူၼ်းမိူင်း။ ၸုမ်းၼုမ်ႇၸၢႆးတႆးၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်ၼုင်ႈသိူဝ်ႈၽိူၵ်ႇ၊ သိူဝ်ႈတေႃႇၼႃႈတင်းၵူၼ်းတႆးသီၶွၼ်ႇ သုပ်းသွၵ်းၼင်ၵႂၢႆး သၢပ်ႇမၢတ်ႇလဵၵ်းသေ ၼႄပိူင်ၾၢင်ႁၢင်ႊတႆး ႁႂ်ႈမိူၼ်ၵၼ်။ ပေႃးမီးပွႆးမီးလၢမ်းၼႆႉ ၶဝ်ဢွၼ်ၵၼ် ၵႃႈတႆး၊ ၵႃႈပၼ်ႇၵွင်ႊတႆး၊ ဢဝ်ၵွင်ႊဢႅင်ႈယၢဝ်းဝႆႉၵၢင်သေၵႃႈ။ ဢွၼ်ၵၼ်သွၼ်ၶႅၼ်ႉသွၼ်လၢႆး ႁႂ်ႈမေႃဝႆႉၵူႊၵေႃႉၵေႃႉ။ ပေႃးၵူၼ်းၼႂ်းၸုမ်း ပဵၼ်ႁိူၼ်းၵႂႃႇ ဢွၼ်ၵၼ်ပႃးၸုမ်းႁႆႇတိုင်ႈပၢၼ်မႂ်ႇ ၸုမ်းၶဝ်သေ ၵႂႃႇၸွႆႈထႅမ်မူၼ်ႊၸႂ်ပၼ်၊ ယႃႇႁႂ်ႈၶဝ်လႆႈၵႂႃႇယိမ်ၸၢၵ်ႈတီႈပိူၼ်ႈ။ ပၼ်ႁႅင်းၵၼ် ဢဝ်ထၢတ်ႈၸႂ်ၵၼ်ၵေႃႈၸႂ်ႈယဝ်ႉ။

ပီႊ 1969- 70 - 71 ၼၼ်ႉ လၢၵ်ႇလၢၵ်ႇလၢႆးလၢႆး တီႈမေႃႇပၢင်ယုင်း ပဵၼ်ႁဵတ်းဝၼ်းၶိူဝ်းတႆး ယႂ်ႇယႂ်ႇလူင်လူင်၊ ၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆး ၸၢႆးယိင်းတင်းသဵင်ႈ ႁူမ်ႈပႃး ၸၢႆးၾႃႈ ၵူႊပွၵ်ႉၵူႊၽၢႆႇ၊ ၵူႊႁူင်းႁဵၼ်း လႆႈၶဝ်ႈပႃးၸွႆႈထႅမ်။ ၸွႆႈပႃး ႁႅင်းတူဝ်၊ ႁႅင်းၸွႆႈသၢင်ႈ၊ ႁပ်ႉတွၼ်ႈသူင်ႇၶႅၵ်ႇ၊ လႆႈမူၼ်ႊၸႂ်ပၼ်တင်းၵႂၢမ်းလႂ်၊ တၢင်းၵႃႈလႂ်၊ ၶႆႈၶႄႉသဵင်ႇ ၽၢႆႇလိၵ်ႈလၢႆးလႂ်၊ ၸၢတ်ႈၸိူင်းလႂ်ၶဝ်ယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၸၢႆးၾႃႈ လႆႈတႅမ်ႈပဵၼ်ၸၢတ်ႈၸိူင်းပွတ်းဢွၼ်ႇဢၼ်ၼိူင်ႈ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ "တႆးႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ်" ၼၼ်ႉသေ တၢင်ႇၼႄၵႃႈၼႄမႃးလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႈ ၸူမ်းတူၺ်းတေႉတေႉ။ တီႈပၢင်ၶႄႉသဵင်ႇလမ်ႉၵႂၢမ်း လွင်ႈ "ၸၢႆးတင်းယိင်း ၽႂ်ပႂ်ႉပႃး ယဵၼ်ႇငႄႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းလႆႈသေၽႂ်" ၼၼ်ႉ ၸၢႆးၾႃႈလႆႈပဵၼ်ၵေႃႉႁုပ်ႈလၢတ်ႈၵမ်းလိုၼ်းသေ ၶွတ်ႇယွတ်ႈ ဢဝ်တၢင်းဢွင်ႇပေႉၵႂႃႇလႆႈ တင်းဝၢၵ်ႈမၼ်းယၢၼ်ၵၼ်ၼႃႇလူင်လၢင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႆႉၵေႃႈ လႆႈပဵၼ်မႃးတႃႇၸၢႆးၾႃႈ ႁတ်းဢုပ်ႇႁတ်းလၢတ်ႈ ၼႂ်းၵႄႈၵၢင်ၵူၼ်းၼမ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

1969 လုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ် ၸိူဝ်းယႂ်ႇလိူဝ်ၸၢႆးၾႃႈၶဝ် ၽႅဝ်မႃးတီႈပၢင်ႁႆးၼမ်ႉတူႈသေ မႃးၸွႆႈထႅမ်တီႈ ပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆသေ သွၼ်ပၼ်ၵႂၢမ်းတႆးမႂ်ႇ ဢၼ်ၶဝ်မေႃမႃးတီႈၸၼ်ႉၸွမ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈ ပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆး ၸၢႆးၾႃႈၶဝ်ၼႆႉ တိူဝ်းမူၼ်ႊသိူဝ်းသေ ၵူၼ်းၶိုၼ်ႈၵေႃႈ တိူဝ်းၼမ်လိူဝ်ၵဝ်ႇမႃး။

မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ တီႈပၢင်သွၼ်တၢၼ်းသုင် ၸိူဝ်းဢၼ်သြႃႇလုင်းထုၼ်းလႃႉသွၼ်ပၼ်ၶဝ်ၼၼ်ႉ ၸၢႆးၾႃႈလႆႈထီႉသွင်လႄႈ၊ ပၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းတႃႇသိုပ်ႇဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ၸွႆႈသွၼ်ပၼ်လိၵ်ႈတႆး။ ႁဵတ်းၼၼ်ႉသေ တႄႇဢဝ်ပီႊ 1969- 70 ၸိူဝ်းၼႆႉမႃး ၸၢႆးၾႃႈ လႆႈတႄႇၸွႆႈသွၼ်လိၵ်ႈတႆးမႃး တီႈပၢင်ႁႆးဢီႈႁင်းယူႇယဝ်ႉ။

ဝၢႆးမႃး ၸၢႆးၾႃႈလႆႈၵႂႃႇၶိုၼ်ႈၸၼ်ႉၸွမ်တီႈတႃႈၵုင်ႈလႄႈ ယိၼ်ႉၼႆႉ လႆႈပႃးၵႂႃႇၽႅဝ်ၸၼ်ႉၸွမ်။ ၸၼ်ႉၸွမ်ၼႆၵေႃႈ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈၸိုဝ်ႈမၼ်းၸၼ်ႉၸွမ်လၢႆလၢႆၵွၺ်းယဝ်ႉ။ ႁႃတူၺ်းၵူၼ်းႁဵၼ်းတႆး ဢၼ်မေႃလိၵ်ႈတႆလီလီ၊ မီးၸႂ်ၶဝ်ႈၸႂ်တႆး ႁမ်ႉဢေႇဝႆႉတေႉတေႉယဝ်ႉ။ ႁဵတ်းသင်ၵေႃႈ လႆႈႁူၺ်းဢဝ်ၵၼ်လၢႆလၢႆပွၵ်ႈသေ ၸင်ႇတႄႇပဵၼ်ၵၢၼ်မႃးလႆႈ။ ပဵၼ်ၵူၼ်းၶႂ်ႈႁၢင်ႊလီသေ သူင်သၢႆႇသွႆႈ ဢုပ်ႇလူမ်းၵွၺ်း ၵမ်ႈၼမ်။ ပီႊၼၼ်ႉသမ်ႉ ပဵၼ်ပီႊၵွၼ်းၶမ်းၸၼ်ႉၸွမ်တႃႈၵုင်ႈလႄႈ ႁူမ်ႊဝႃႈၸၢႆးၾႃႈ ၵွၺ်းပဵၼ်ၵူၼ်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ်ပီႊၼိူင်ႈဢွၼ်ႇၵေႃႈ လႆႈတူဝ်ထူပ်းၼမ်တေႉတေႉ။ တီႈၸၼ်ႉၸွမ် မီးပွႆးယႂ်ႇပွႆးလူင်၊ သမ်ႉမီးလွင်ႈတူင်ႉၼိုင်ၵၢၼ်မိူင်း၊ ပိုၼ်ႊလိၵ်ႈဢွၵ်ႇၶၢဝ်ႇၵူႊမဵဝ်းမဵဝ်း၊ ႁူင်းႁဵၼ်းဢိုတ်းၵႂႃႇ၊ ႁႂ်ႈဢွၼ်ၵၼ်မိူဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ယၢမ်ႈလႆႈတႄႇႁူပ်ႉထူပ်းမႃး။ ႁႅင်းၵူၼ်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ်ၼႆႉ ပဵၼ်ႁိုဝ်၊ ပဵၼ်သင်ၵေႃႈ လႆႈႁူႉမႃး။ ၼင်ႇပိူၼ်ႈတူင်ႉၼိုင်ၵၢၼ်ပိူၼ်ႈ ၸၢႆးၾႃႈၵေႃႈ မေႃတူင်ႉၸွမ်းၽႅၼ်ၵၢၼ်ႁဝ်းမႃးယဝ်ႉ။ ပေႃးမိူဝ်းၵေႃႈ ၸၢႆးၾႃႈ ၶိုၼ်းသွၼ်လိၵ်ႈတႆး တီႈဝဵင်းၼမ်ႉတူႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

1972 - 74 ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တီႈၸၼ်ႉၸွမ် လႅၵ်ႈလၢႆႊ ၸုမ်းပွင်ၵၢၼ်ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈ ၸၢႆးၾႃႈလႆႈၶဝ်ႈပဵၼ်ၽူႈဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ၽၢႆႇသွၼ်ပၼ်လိၵ်ႈတႆး ၵူႊဝူင်ႈဝူင်ႈမႃး။ ႁဵတ်းၼၼ်သေ ၸၢႆးၾႃ လႆႈပဵၼ်တႄႇတင်ႈၸုမ်းမေႃသွၼ်မႃးယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၸုမ်းမေႃသွၼ်ၸၢႆးၾႃႈၶဝ် ပႃး ၸၢႆးသၢႆၶိူဝ်းဝၼ်း(ၸၢႆးၸၢၼ်ႇတဵင်း)၊ ၸၢႆးတိပ်ႉသႅင်၊ ၸၢႆးၼုမ်ႇၵႅဝ်ႈ၊ ၸၢႆးလိူၼ်လႅင်း ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တီႈၸၼ်ႉၸွမ်ၼႆႉ သွၼ်လိၵ်ႈတႆးၵွၺ်းသေဢမ်ႇၵႃး လႆႈသွၼ်ပႃးပၼ် လၢႆးလၢတ်ႈၵႂၢမ်းတႆးလႂ်ၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈတၢင်းတူဝ်ထူပ်းၸၢႆးၾႃႈ ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ၸၢႆးၾႃႈလႆႈႁူႉမႃး တၢင်းၸုတ်ႈယွမ်းတႆး၊ တၢင်းၸုတ်ႈယွမ်းဢူႈမႄႈတႆးၶဝ်ၼၼ်ႉ တဵမ်ဢူၵ်းတဵမ်ၸႂ်ယူႇယဝ်ႉ။

ၵၢၼ်တူင်ႉၼိုင်လိၵ်ႈလၢႆးတႆးလႄႈပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆး "မ" ႁႃႈတူဝ်

1973 ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈတီႈဝဵင်းတူၼ်ႈတီး လုမ်း လ.ဢ.ၵ (လုံခြုံမှုနှင့် အုပ်ချုပ်မှု ကော်မတီ) မိူင်းတႆး ယွမ်းႁပ်ႉ လွင်ႈလုၵ်ႈႁဵၼ်းၸၼ်ႉၸွမ်တင်းလူင်ၶဝ် ယွၼ်းႁူပ်ႉထူပ်းတိူင်ႇပၢင်ႇ လွင်ႈၶွင်ႈၶမ်လိၵ်ႈတႆးလႄႈ ၸၢႆးၾႃႈလႆႈတၢင်တူဝ်ၸၼ်ႉၸွမ်တႃႈၵုင်ႈသေ ၵႂႃႇၶိုၼ်ႈ။ ၽၢႆႇဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇသမ်ႉ ၸၢႆးပႃႉတဵင်း(ၼွင်ပိင်)၊ ၸၢႆးဢွင်ႇဝိၼ်း(တၢင်ႉယၢၼ်း)ၶဝ်ၶိုၼ်ႈ။ ၽၢႆႇၸၼ်ႉၸွမ်တူၼ်ႈတီးသမ်ႉ ၸၢႆးၶိူဝ်းၶမ်း(ပၢင်ႁႆး)၊ ၸၢႆးလူင်ယီး(ၵဵင်းတုင်) ၶဝ်ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ။ ၼႂ်းလိူၼ်ထူၼ်ႈၼိူင်ႈ လႆႈ 21 ဝၼ်း လုမ်း လ. ဢ. ၵ မိူင်းတႆး ႁဵတ်းဢွၵ်ႇပၼ် လိၵ်ႈၽိုၼ်ၼိူင်ႈ လွင်ႈဝႃႈ လိၵ်ႈတႆးၼႆႉ သွၼ်လႆႈယူႇ၊ ၶဝ်ဢမ်ႇၶတ်းသၢၼ်သေဢမ်ႇၵႃး ယင်းတေပၼ်ႁႅင်းၸွႆႈထႅမ်ၵွၼ်ႇ။ ၶႂ်ႈၵႂႃႇသွၼ်ပၼ်ဝဵင်းလႂ်ၵေႃႈ လူဝ်ႇပွင်ႇၶၢဝ်ႇၵွၺ်း၊ ၶဝ်တေႁဵတ်းလိၵ်ႈပွင်ႇၶၢဝ်ႇၸွႆႈပၼ် ႁႂ်ႈၸေႊဝဵင်းၶသ် လႆႈႁူႉလႆႈၸွႆႈ ၼႆယဝ်ႉ။ ပီႊၼၼ်ႉ လႆႈဝႃႈပဵၼ်ပီႊဢၼ်ႁူတ်းၼမ်ႉပၼ် ထၢတ်ႈၸႂ်ၸၢႆးၾႃႈ တႃႇႁုပ်ႈသွၼ်ပၼ်လိၵ်ႈတႆး၊ ႁႂ်ႈသၢင်းလၢင်းလႆႈ လွင်ႈၶွင်ႈၶမ်လိၵ်ႈတႆးလႄႈ ပီႊသႂ်ႇၽုၼ်ႇထၢတ်ႈၸႂ်ပၼ်ၸၢႆးၾႃႈ ႁႂ်ႈတိူဝ်းလူင်ႉလႅင်း ၼိူဝ်လိၵ်ႈတႆမႃးၵေႃႈၸႂ်ႈယဝ်ႉ။

1973 ၊ ပီႊၼႆႉၼၼ်ႉ ၸၢႆးၾႃႈၶဝ် ပႆႇၸႂ်ႉလိၵ်ႈ "ပပ်ႉႁူႉႁၼ်လိၵ်ႈတႆး" သေ ၸၢမ်းတႅမ်ဢဝ်ႁၢင်းၶေႃ။ ဝဵင်းလိူဝ်ႇၵေႃႈ တႅမ်ႈမႃးလႄႈ၊ တူၼ်ႈတီးၵေႃႈတႅမ်ႈ၊ ၸၢႆးၾႃႈၶဝ် တႃႈၵုင်ႈၵေႃႈတေတႅမ်ႈၼႆသေ ၸၢမ်းၶပ်ႉတူၺ်း ပပ်ႉႁဵၼ်းလိၵ်ႈတႆ တႃႇၵႂႃႇသွၼ်ၼႂ်းမိူင်းတႆး။ ၸၢႆးၾႃႈၶဝ် ဢဝ်ၸွမ်း ၵ၊ ၶ၊ င ၶပ်ႉၵႂႃႇတေႃႇ ဢ။ ၸၢႆးၶမ်းၸႅတ်ႈ၊ ၸၢႆးသႆႇပူး၊ ၸၢႆးသၢႆၶိူဝ်းဝၼ်းၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်မႃးၶပ်ႉတႅမ်ႈ ၼႂ်းႁွင်ႈႁဵၼ်းလုၵ်းၼွၼ်းၸၢႆးၾႃႈ ၵူႊၶမ်ႈၶမ်ႈ။ ပေႃးတႅမ်ႈဢွၵ်ႇယဝ်ႉၵႂႃႇၵေႃႈ ၸၢႆးၾႃႈဢဝ်ၵႂႃႇတီႈၸေႊဝဵင်းလၢႆးၶႃႈ၊ လၢင်းၶိူဝ်း၊ မိူင်းၼၢႆး။ မၢင်ႊၸိူဝ်းၵေႃႈ ၵႂႃႇသွၼ်ပၼ်ၼႂ်းပူင်း ၸေႊဝဵင်းသီႇသႅင်ႇ၊ ၼွင်မွၼ်၊ ဝၢၼ်ႈယဵၼ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ။

ၼႂ်းၵႄႈၸူဝ်ႊၶၢဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၸၢႆးၾႃႈၶဝ် ႁဵတ်းဢွၵ်ႇပပ်ႉ တႃႇလႆႈလူ လႆႈတူၺ်း ၼင်ႇ ဢဵၼ်ႁႅင်းမႂ်ႇ၊ မွၵ်ႇမႂ်ႇ၊ ယွတ်ႇၼုမ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ပိုၼ်ႊၽႄ တႃႇႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၵူၼ်းႁဵၼ်းၶဝ် လႆႈလူၸွမ်းၵႂႃႇ။ ဝၢႆးလင်ၼႆႉသမ်ႉ ၸၢႆးသႅင်ၵႅဝ်ႈ၊ ၸၢႆးမွၵ်ႇၶမ်းသွႆႈၶဝ် သိုပ်ႇႁဵတ်းဢွၵ်ႇလႆႈတိူဝ်းၼမ်မႃး။ တၢင်းဝဵင်းလိူဝ်ႇၵေႃႈ ၸၢႆးဢွၵ်ႇသၢၼ်း၊ ၸၢႆးသေးၼေႃႇ၊ ၸၢႆးၼေႃႇၶိူဝ်းၶဝ် ႁဵတ်းဢွၵ်ႇလႆႈ သၢႆၸႂ်ၶူင်း၊ သဵၼ်ႈတၢင်းမႂ်ႇ ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵွၺ်းသေဢမ်ႇၵႃး ပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆၵေႃႈ တိူဝ်းမီးႁႅင်းမႃး။

ဢွင်ႈတီႈလႅၼ်ၵၢၼ်သွၼ်လိၵ်ႈတႆး "မ" ႁႃႈတူဝ်

1973 လူင်းသွၼ် ၸေႊဝဵင်း လၢႇးၶႃႈ၊ မိူင်းၼၢႆး၊ လၢင်းၶိူဝ်း၊ ထုင်ႉပူင်းေ 1974 သိုပ်ႇမႄႇၶႂၢၵ်ႈသွၼ်ၵႂႃႇလႆႈထႅင်ႈ တၢင်းၵေးသီးမၢၼ်ႈၸၢမ်၊ မိူင်းၼွင်ၸိူဝ်းၼႆႉ။ 1975 - 76 သမ်ႉ သိုပ်ႇသွၼ်ပၼ်တီႈ ၸေႊဝဵင်းၼွင်ၶဵဝ်၊ ပၢင်ႇဢူး၊ ႁၢႆးလူင်(တႅၵ်ႉၵျီး)၊ မေႃႇပီႇ ၸိူဝ်းၼႆႉလႆႈထႅင်ႈ။ 1977 ပဵၼ်ႁဵၼ်းပၢင်သွၼ်လူင် ၸွတ်ႇတူဝ်ႈ ၸေႊဝဵင်းၽိဝ်း (ၵႃႊဢၼ်မီးမၢၼ်ႈတႆးၼၼ်ႉ) တင်းသဵင်ႈ၊ ႁူမ်ႈ ၵျႂၵ်ႉတၵႃး။ တေႃးၸွႆးဢိၼ်း၊ တူင်ႈဢူ ၸိူဝ်းၼႆႉ။ တီႈႁၢႆးလူင် ႁူမ်ႈပႃး တုၼ်ႇတေးၵေႃႈ ပဵၼ်သွၼ်ပၼ်လိၵ်ႈတႆးလႆႈမႃး။ ပပ်ႉမၵ်းမၢႆပၢင်သွၼ် ဢၼ်တူဝ်မေႃသွၼ် ၵူႊပၢင်လိၵ်ႈၶဝ် တႅမ်ႈမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ဢွၵ်ႇၸွမ်း ပပ်ႉငဝ်းၶဝ်၊ သဵၼ်ႈတၢင်းမႂ်ႇၶဝ်မႃး။ ပီႊၼႆႉ ပဵၼ်တႄႇတင်ႈလႆႈၸုမ်းပွင်ၵၢၼ် "မ" ႁႃႈတူဝ် ဢၼ်ၸၼ်ႉၸွမ်ၵူႊတီႈတီႈၶဝ် ၶဝ်ႈပႃးမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸၼ်ႉၸွမ်မျိတ်ႉၵျီးၼႃး(ၸေႊၼႃး) တင်း ယေႇသိၼ်း(ပျိၼ်းမၼႃး) ၶဝ်ၵေႃႈ ၶဝ်ႈပႃးမႃး။ မေႃသွၼ် ၵေႃႈႁူင်းမုၼ်းလႅင်းၶဝ်ၵေႃႈ ၶဝ်ႈပႃးမႃးယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းႁဵၼ်းၶဝ်ၵေႃႈ ႁူမ်ႈလႆႈၸႂ်ယုၵ်ႉတၢင်ႇ ၸၢႆးၾႃႈ ပဵၼ်ႁူဝ်ပဝ်ႈၸုမ်းပွင်ၵၢၼ် "မ" ႁႃႈတူဝ် ၸၼ်ႉၸွမ်းတင်းလူင်ယူႇ။

1978 - 79 ၸိူဝ်းၼႆႉသမ်ႉ ဢဝ်ဢဵၼ်ဢဝ်ႁႅင်း ပဵၼ်မႄႇၶႂၢၵ်ႈ ၽုၺ်ႇပၢင်သွၼ်လႆႈ တီႈထုင်ႉပူင်း(မၢၼ်ႈတႆးပတ်းပိုၼ်ႉ)သေ လူင်းသွၼ်ၽႅဝ်လႆႈ ဢိူင်ႇတမ်ႇၽၢၵ်ႈ၊ ၵုင်းသုတ်း ၸေႊဝဵင်းသီႇသႅင်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ။ လႆႈဝႃႈပဵၼ်ပီႊလၢၵ်ႇလၢႆး ဢၼ်သွၼ်လိၵ်ႈလႆႈၵႂၢင်ႈ၊ မီးၽွၼ်းလီတႃႇၶၢဝ်းယၢဝ်း၊ မေႃသွၼ်ၵေႃႈ ၸွတ်ႇၸေး၊ ၵေႃၸေႊဝဵင်းၵူႊတီႈတီႈၵေႃႈ ၸွႆႈထႅမ်ၶဝ်ႈပႃးမႃ။ ပီႊမႂ်ႇတႆးယႂ်ႇယႂ်ႇလူင်လူင် ဢွၼ်ႁဵတ်းၵိုၵ်း ပွႆးလိုဝ်ႈပၢင်သွၼ် ၵမ်းဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ၼႂ်းပိုၼ်းတႆးၵေႃႈ ပဵၼ်တီႈထုင်ႉပူင်းၼႆယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ႁဵတ်းတီႈ မၢၼ်ႈၵုၼ်ၼႃး၊ ဢိူင်ႇဝၢၼ်ႈယဵၼ်ႇ၊ ထုင်ႉပူင်း တႃႇသၢမ်ၶိုၼ်းသၢမ်ဝၼ်း တင်းပွႆးလဵၼ်ႈၸဵင်လီငၢမ်းယူႇယဝ်ႉ။

1979 - 80 ပဵၼ်မႄႇၶႂၢၵ်ႈသွၼ်ပၼ်တီႈၸေႊဝဵင်းၵျႂၵ်းမႄး ပတ်းပိုၼ်ႉလႄႈ ၸေႊဝဵင်းပၢင်ႇဢူး။ ပဵၼ်ပီႊဢၼ်မေႃသွၼ်မီး 400 ပၢႆ။ ပီႊဢၼ်လႆႈဢိတ်ႇဢွၵ်ႇ ပပ်ႉႁဵၼ်းလိၵ်ႈတႆး "မ" ႁႃႈတူဝ် ပဵၼ်မိုၼ်ပပ်ႉ။ ပဵၼ်ပီႊလၢၵ်ႇလၢႆး၊ ပီႊယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ ဢၼ်ပႃးမႃးလွင်ႈလူႉသုမ်း လုၵ်ႈႁဵၼ်းၵဝ်ႈၵေႃႉၵေႃႈၸႂ်ယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ၸၢႆးသူူၺ်ႇယၼ်ႇ လူင်ၵဵင် လႆႈတၢႆထင်ဢွင်ႈ ၼႂ်းႁူင်းႁဵၼ်းသွၼ်လိၵ်ႈၵႂႃႇ ၵွပ်ႈၵွင်ႈလုၵ်ႈသိုၵ်း တပ်ႉ 23 လၼ်ႇလုတ်ႈ။

1982 ပဵၼ်ပၢင်လိၵ်ႈတႆး လႅၼ်ႊမၼ်းယႂ်ႇၵႂၢင်ႈၼႃႇ။ တီႈထုင်ႉပဵင်း ႁဵတ်းတီႈၸေႊဝဵင်း တူင်ႈဢူ၊ တၢၼ်ႇတွင်ႇ၊ ထၢၼ်းတပိၼ်ႇ (ၸယၢတ်ႈၵျီး၊ ၵိၼ်ႇမုၼ်းၶျူင်ႇ) ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ မိူင်းတႆးၵေႃႈ ပဵၼ်တီႈ ပၢင်လူင် ႁၢဝ်းလွႆႈလႄႈ ထုင်ႉသၼဵၼ်း။ ပဵၼ်ပီႊမေႃသွၼ် 47 ၵေႃႉ လႆႈၶၢမ်ႇတီႉဢဝ်မႃးဝႆႉတီႈလွႆလႅမ် လႄႈ တူၼ်ႈတီး တႃႇလိူၼ်ၼိူင်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈမူးမၼ်း ႁိုင်ၵႂႃႇ 10 လိူၼ်ပၢႆ။ ဝၢႆးၼႆႉ ပၢင်သွၼ်ၵွၺ်းပဵၼ်ဢဝ်ယွတ်းယွၼ်းယႅတ်းယႅတ်း။

1986- 87 - 88 ၸၢႆးၾႃႈ ၸင်ႇၶိုၼ်းႁဵတ်းပၢင်ၽိုၵ်းၽွၼ်ႉသေ ပဵၼ်သိုပ်ႇသွၼ်ၵႂႃႇထႅင်ႈ တီႈၸေႊဝဵင်း မေႃႇပီႇ၊ ႁၢႆးလူင်၊ ဢုၵ်ႉၵၢၼ်ႇ၊ ႀူင်းသႄႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ တႃႇသၢမ်ပီႊထတ်းၵၼ်။ ၼႂ်းၵႄႈ မိူင်းယုင်ႈ 1988 ၼၼ်ႉ ၸၢႆးၾႃႈတိုၵ်ႉသိုပ်ႇၶတ်းၸႂ် သွၼ်လိၵ်ႈၸွတ်ႇတူဝ်ႈဝႆႉယူႇ။

ဝၢႆးၵၢၼ်လိူၵ်ႈတင်ႈ 1990 ယဝ်ႉၵႂႃႇ ၸၢႆးၾႃႈဢမ်ႇပေႃးၸၢင်ႊဢွၼ်တူင်ႉသေတႃႉၵေႃႈ ၼၢင်းၶမ်းၽွင်မူဝ်ၶိၼ်ႇမိၼ်ႉ(ၵူၼ်းယိင်း ၸၢႆးၾႃႈ) လႄႈ ၸၢႆးဝုၼ်ႇၼႃႉၽႃၶမ်းၶဝ် ဢဝ်လၢႆးတီႈၸၢႆးၾႃႈသေ ႁွင်ႉမေႃသွၼ်မိူင်းတႆးလႂ်၊ ၸၼ်ႉၸွမ်လႂ်သေ သိုပ်ႇသွၼ်မႃးသၢမ်ပီႊထတ်းၵၼ်ထႅင်ႈ။ ၸၢႆးၾႃႈသမ်ႉ ၽၢႆႇၼိူင်ႈ ပၼ်ႁႅင်းတႃႇၶိုၼ်းပဵၼ်တႄႇတင်ႈလႆႈ ၵေႃၸၼ်ႉၸွမ်တင်းလူင်လႄႈ လႆႈပဵၼ်မႃး ၸ.ၸ. မ. မ (ၸၼ်ႉၸွမ်တင်းလူင် မိူင်းမၢၼ်ႊ) ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

1997 - 98 ၸင်ႇပဵၼ်ႁဵတ်း ပၢင်သွၼ်တီႈ ၸေႊဝဵင်း မိူင်းၵုတ်ႈ၊ မိူင်းမိတ်ႈ၊ မိူင်းလူင်။ ႁဵတ်းၼၼ်သေ ၶိုၼ်းလႆႈမီးမႃး ဢဵၼ်ႁႅင်းမေႃသွၼ်ၸၼ်ႉၸွမ်လႄႈၵေႃၸေႊဝဵင်း ၵူႊတီႈတီႈထႅင်သေ ပၢင်သွၼ်ၵေႃႈ လႆႈသိုပ်ႇၽႄႈၸွတ်ႇၵႂႃႇထိုင် ၵူႊတီႈတီႈၼႂ်းမိူင်းတႆးထႅင်ႈ။

1999 ပဵၼ်ႁွင်ႉဢဝ် ႁႅင်းမေႃသွၼ် ၼႂ်းမိူင်းတႆးၵူႊတီႈတီႈသေ မႃးၶွၼ်ႈၵၼ် ပူင်သွၼ်ပၼ်မႃးတီႈ မိူင်းတႆးၵွၼ်ႈၵၢင်၊ ဢဝ်မၢၼ်ႈၸၢင်ႉ မိူင်းယႆပဵၼ်သုၼ်ၵၢင်သေ ၶိုင်ႈသၢင်ႈမႃးထႅင်ႈ။ တႄႇဢဝ်ပီႊၼၼ်ႉသေ ပၢင်ၽိုၵ်းၽွၼ်ႉမေႃသွၼ်ၵေႃႈ မီးမႃး ၶိုၼ်ႈသၢင်ႉမႃးၸွမ်းသေ ပၢင်လိၵ်ႈတႆးၵေႃႈ ယႂ်ႇၵႂၢင်ႈၸွတ်ႇၽႅဝ် မိူင်းတႆးၵူႊတီႈတီႈၵူႊယူႇယဝ်ႉ။ ပၢင်ၽိုၵ်းၽွၼ်ႉပိူင်လူင်ၵေႃႈ ဢမ်ႇဝႃႈမိူင်းတႆး၊ မိူင်းမၢၼ်ႊ တီႈမိူင်းၶၢင်ၵေႃႈ မီးမႃးၵူႊပီႊပီႊ။ ၼင်ႇၸေႊတွၼ်ႊမၢၼ်ႈမူဝ်ႇ၊ မိူင်းမွၵ်ႇ၊ မၢၼ်ႈေၸႊ၊ သူၺ်ႇၵူႇၼႆ ႁိုင်လႆႈမႃး တေႃႇထိုင် 14 ပီႊ ဢမ်ႇၶၢတ်ႇ။ တေႃႈတီႈမိူင်းၵုတ်ႈ၊ မိူင်းမိတ်ႈၵေႃႈ ပဵၼ်သိုပ်ႇသွၼ်မႃး သီႇပီႊထတ်းၵၼ်။ တီႈထုင်ႉသႅၼ်ဝီၵေႃႈ ပဵၼ်သွၼ်လႆႈ ႁႃႈပီႊထတ်းၵၼ်မႃးသေ ပီႊ 2010 ၼၼ်ႉ မိူင်းယၢင်း၊ မိူင်းၵွင်း၊ ၼွင်လူင်ၸေႊၶမ်း (ဢိၼ်းတေႃႇၵျီး) ၼႂ်းမိူင်းၶၢင် လႄႈ ၼွင်ႁၢႆးယႃႈ (ဢၢင်းလေး) ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးပၢင်သွၼ်ယူႇၵူႊပီႊပီႊသေ တီႈထုင်ႉမၢဝ်း၊ တီႈပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း ၵဝ်ႈၸေႊဝဵင်း(ၵဵင်းတုင်)၊ တီႈပွတ်းၸၢၼ်း (တူၼ်ႈတီး)၊ တီႈပွတ်းၵၢင်၊ ၵႃလီႉ၊ ၵုၼ်ႁိင်း၊ မၢၼ်ႈႁႆး၊ မိူင်းသူ၊ ၼွင်ၶဵဝ်၊ မၢၼ်ႈၸၢင်ႉ မိူင်းယႆ၊ မိူင်းယေႃ၊ လႃႈသဵဝ်ႈ၊ ၵျႂၵ်းမႄး၊ ပၢင်ႇဢူး၊ သီႇပေႃႉ၊ ၼွင်ၶဵဝ်၊ ၼမ်ႉလၼ်ႈ၊ မိူင်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးဝႆႉပၢင်သွၼ်ၵူႊပီႊၸွမ်းဝႆႉယူႇ။

လွင်ႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈတႅမ်ႈလၢႆး

ၸၢႆးၾႃႈၼႆႉ ၵွပ်ႈဢမ်ႇၸႂ်ႈၶိူဝ်းမေႃလိၵ်ႈလႄႈ ဢမ်ႇမီးယိူင်းဢၢၼ်းပဵၼ်ၵေႃႉတႅမ်ႈလိၵ်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၵူၺ်းဝႃႈ လွင်ႈၼႃႈၵၢၼ် ၸူဝ်ႊပၢၼ် လႄႈ တၢင်းလူဝ်ႇၶႂ်ႈတႆးႁဝ်း တုၵ်းယွၼ်းမႃး၊ လႆႈဝႃႈ ပိုၼ်းပၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းၼႆၵေႃႈၸႂ်ႈ၊ တၢင်းႁပ်ႉႁၼ်တူဝ်ၸၢႆးၾႃႈၵေႃႈ တိုၼ်းႁၼ်ဝႆႉဝႃႈ ၼႃႈၵၢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈၽိူမ်ႉထႅမ်ပၼ် လွၵ်းပဝ်ဢွၼ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆးဢၼ်ၼိူင်ႈ၊ ဢၼ်ထုၵ်ႇလႆႈမီးၼၼ်ႉ ယႃႇႁႂ်ႈလႆႈသရေႇလူႉသေ ႁၢမ်းပဝ်ႇဝႆႉသူင်ႁူင်ၼၼ်ႉၵွၺ်း။ တၢင်းႁၼ်ၵူၼ်းၼႆႉ ၸၢင်ႊပႅၵ်ႇပိူင်ၵၼ်လႆႈ ႁၼ်လႆႈပဵၼ်လႆႈလၢႆမဵဝ်းယူႇၵေႃႈ လွင်ႈၵၢၼ်ၼႆႉ ပေႃးတႅၵ်ႈတင်းသရေႇၶိူဝ်းလူင်တႆးမႃးၼႆ ၵွပ်ႈၵေႃႉႁၢပ်ႇမၼ်းဢေႇၼႃႇလႄႈ ၸၢႆးၾႃႈၸင်ႇၶတ်းၸႂ်ၽိူမ်ႉထႅမ်တူၺ်းယဝ်ႉ။ ယိုင်ႊႁဵတ်း ယိုင်ႊယႂ်ႇ ယိုင်ႊၵႂၢင်ႈမႃးတိၵ်းတိၵ်း တေႃႇၸင်ႇၼႆႉ ၸၢႆးၾႃႈ ပေႃးပဵၼ်ၸူဝ်ႊပၢၼ်ပူႇပိူၼ်ႈမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၸၢႆးၾႃႈ ပဵၼ်တႅမ်ႈမႃး ၸိူင်းဢွၼ်ႇႁူဝ်ၼိူင်ႈဢၼ်ဝႃႈ "တႆးႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ်" ၼၼ်ႉ တႃႇၵႃႈၼႄႇတီႈဝၼ်းၶိူဝ်းတႆး။ ဝၢႆးမႃး ၵႂၢမ်းၵပ်းထုၵ်ႇဢွၼ်ႇမႃး(ပိတ်းပိတ်းပွတ်းပွတ်း)၊ ၽိုၼ်လိၵ်ႈသိုပ်ႇယိုၼ်ႈလႂ်မႃး၊ ၽိုၵ်းတႅမ်ႈတူၺ်း လိၵ်ႈပွင်ဢွၼ်လႂ်မႃး။ ဢၼ်ပဵၼ်တႅမ်ႈတေႉတေႉတႄႉ ပဵၼ်မိူဝ်ႈ 1972 တင်းႁူဝ်ၶေႃႈဝႃႈ "ၸပ်းတႆႈတဵၼ်း" ၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သႂ်ႇပႃးၼႂ်းပပ်ႉ "ဢဵၼ်ႁႅင်းမႂ်ႇ" ဢွၵ်ႇတီႈၸၼ်ႉၸွမ်းတင်းလူင်တႃႈၵုင်ႈ။ ဝၢႆးၼႆႉသမ်ႉ မိူဝ်ႈ 1973 ပဵၼ်တႅမ်ႈႁဵတ်းပပ်ႉမၢႆတွင်း ပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆး "မ" ႁႃႈတူဝ် ဢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇတီႈ ၽိဝ်း၊ တူင်ႈဢူ၊ တၼ်းဢွၵ်ႇလႆႈသွင်သၢမ်ပပ်ႉယူႇ။ သိုပ်ႇပဵၼ်တႅမ်ႈ ပပ်ႉႁဵၼ်းလိၵ်ႈတႆး ဢၼ်ပိုၼ်ႊဢွၵ်ႇမိူဝ်ႈ 1974 - 75 - 77 ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၼႂ်းပပ်ႉ 1978 - 79 - 80 - 81 ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ ၽိုၼ်လိၵ်ႈငဝ်း၊ သဵၼ်ႈတၢင်းမႂ်ႇ တင်း သၢႆၸႂ်ၶိူဝ်း ပဵၼ်ပိုင်ယႂ်ႇၵႂၢင်ႈၵႂႃႇၵႆဝႆႉယဝ်ႉ။ သၢႆၸႂ်ၶူင်း၊ သၼ်လွႆသွမ်ႇ၊ မွၵ်ႇမႂ်ႇ၊ မွၵ်ႇၵွၼ်ၼုမ်ႇ ၶဝ်ၵေႃႈ ဢွၵ်ႇၸွမ်းၼမ်ဝႆႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆး 1981 တႄႉ ၸၢႆးၾႃႈ ပဵၼ်တႅမ်ႈလိၵ်ႈပိတ်းပွတ်းမႃတင်းၼမ်ယူႇ။ မၢင်ႊၸိူဝ်းၵေႃႈ ဝၢႆးၼႆႉ ၸၢႆးလႃႉ ဢဝ်ၵဵပ်းသႂ်ႇပၼ်ၼႂ်း ၽိုၼ်လိၵ်ႈၸိုင်ႈတႆး ၼင်ႇ "ၶႃးမီးၶႃးသီး"၊ "ၸူးလီးယသ်ႉသီးသႂ်း" လႂ်၊ ၼႂ်းၽိုၼ်လိၵ်ႈသႅၼ်ပၢႆသမ်ႉ ၼင်ႇ "ၶၢဝ်းတၢင်းလွႆၽႃယေး"၊ "ၵႂႃႇဝႆႈၽြႃး" ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ပပ်ႉလိၵ်ႈဢၼ်လႆႈတႅမ်ႈဢွၵ်ႇ

ပပ်ႉလိၵ်ႈ ၸိူဝ်းဢၼ်ၸၢႆးၾႃႈ တႅမ်ႈဢွၵ်ႈမႃးၼၼ်ႉတႄႉ…

ပပ်ႉႁဵၼ်းလိၵ်ႈတႆး 1973၊ 1977၊ 1980
ဢဵၼ်ႁႅင်းမႂ်ႇ
ပပ်ႉမၢႆတွင်း ပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆး "မ" ႁႃတူဝ် - 3 ပပ်ႉ
သၢႆလႅင်းမႂ်ႇ 1986၊ 1987၊ 1988
မၢႆတမ်းၸဝ်ႈပုတ်ႉထ
ၾိင်ႈၵေႃႇၸဵင်ႇ ပီႊမႂ်ႇတႆး (သွင်ပွၵ်ႈ)
ပိုၼ်းတႆး ၸဝ်ႈသိူဝ်ၽိူၵ်ႇ
တၢင်ႉႁႅင်းဢၼ်ၽိတ်း ဢဵၼ်ႁႅင်းဢၼ်မႅၼ်ႈ
ပပ်ႉတႃႇယုၵ်ႉလမ်ႉၵတ်ႉမေႃသွၼ်
ပၢႆးဝူၼ်ႉၶပ်ႉ တႃႇၸူဝ်ႊပၢၼ်တၢင်းႁၵ်ႉ
ၾိင်ႈယၢမ်ႈၸဵတ်းၸွင်ႈ ထွင်ထိုင်ၼုမ်ႇႁၢႆး
လီႁူႉလီမၢႆ
ပၢႆးလႅင်ႊမိူင်း မၢႆ (1) လႄႈ မၢႆ (2)
ပၢႆးသၢႆႊ
ၽူႈထႅၼ်ႈ
တူဝ်သွမ်ၼူမ်း
ပၢႆးလႅင်ႊမိူင်း လွင်ႈလူၵ်ႈလုမ်ႈၾႃႉ
တႃႇႁူႉတႃႇမၢႆတႃႇႁဵၼ်း
ၾႃႉမိုၼ်ႇမုင်ႊ
ႁူႉလွင်ႈပၢႆးသၢႆႊ
လီႁူႉလွင်ႈတူၼ်တူဝ်ၵူၼ်းႁဝ်း
သိူၵ်ႈပိုၼ်းဢွၼ်ႇလုမ်ႈၾႃႉ
ပပ်ႉပိုတ်ႇထွၺ်ႈၵႂၢမ်း တႃႇလုၵ်ႈႁဵၼ်း သွၺ်ႉ(1-2) - ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ၸိူဝ်းတိုၵ်ႉတႅမ်ႈ၊ တႅမ်ႈယဝ်ႉသေ ဢမ်ႇပႆႇဢွၵ်ႇၼၼ်ႉၸမ်း ပိုၼ်းၵဵင်းႁုင်ႈၵဵင်းမၢဝ်း၊ ပိုၼ်းမိူင်းၼွင်သႄ(လၢၼ်ႉၸဝ်ႈ) သွင်ၽိုၼ်၊ ပိုၼ်းတႆးမိူဝ်ႈပၢၼ်ၸဝ်ႉ၊ ၶုၼ်လီၼႂ်းပိုၼ်းတႆး၊ ပိုၼ်းတႆးသၢၼ်ၶတ်း၊ ၵၢပ်ႈပၢၼ်ၼၢင်းယိင်း၊ ၼၢင်းယိင်းၸိူဝ်းၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ၊ ပပ်ႉပိုတ်ႇတႅတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်း လႂ်ၵေႃႈမီးဝႆႉတင်းၼမ်ယူႇ။

ၼွၵ်ႈသေၼႆႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၾၢႆႇသွၵ်ႈႁႃပိုၼ်းၶိူဝ်း သေႃႉႁႃႁၼ်ပၼ်ထမ်ႈၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ၾႃႉ တီႈထုင်ႉမၢဝ်း လႄႈ ပိုၼ်းၵႅပ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈၵမ်ႈၽွင်ႈ။ သေႃႉႁႃႁၼ် ဝဵင်းတီႈတင်ႈႁၢင်ႈႁေႃၸဝ်ႈၶုၼ်တႆး ဢၼ်မီးၼႂ်းမိူင်းတႆး တႃႇၵၢပ်ႈပၢၼ်မိူင်းမၢဝ်း လႄႈ ၵၢပ်ႈပၢၼ်သႅၼ်ဝီ။ ၸွပ်ႇႁႃလမ်းပိုၼ်းဝႆႉ လွင်ႈပိုၼ်းမိူင်းၵဵင်းလိူၼ်။ သိုပ်ႇလမ်းပိုၼ်း လွင်ႈဝဵင်းမိူင်းမိတ်ႈ၊ ၵဵင်းႁုင်ႈ၊ ၵဵင်းမၢဝ်း ၸိူဝ်းၼႆႉဝႆႉယူႇ။

ၽၢႆႇၵၢၼ်မိူင်း

ၸၢႆးၾႃႈၼႆႉ ဢေးလူၵူၼ်း၊ ဢမ်ႇသိူဝ်းတူၺ်းလႆႈ လွင်ႈတုၵ်ႉယၢၵ်ႈၵူၼ်း၊ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၵူၼ်းတင်းလၢႆလႆႈလီၼႆႉ ပဵၼ်တူၼ်ႈလမ်းၸႂ်မၼ်းၸဝ်ႈယဝ်ႉ။ ပေႃးႁၼ်ဢမ်ႇလီဢမ်ႇလၵ်း ပႅတ်ႉပႅတ်ႈလႅၼ်လႅၼ်ၼႆ မၼ်းၸဝ်ႈမိူဝ်ႈၼႃႇၼႃႇ။ ၵွပ်ႈၼႆ ၸဝ်ႈႁူးလႃးၶဝ်၊ မႄႈမူတ်ႉၶဝ်၊ ၸဝ်ႈၼၢင်းမႄႈၽီၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁူမ်ႊဝႃႈ ၸၢႆးၾႃႈဢမ်ႇၵႂႃႇတွင်ႈထၢမ်သေတႃႉ ၶဝ်ၵႆႉလၢတ်ႈဝႃႈ မိင်ႈမၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ထုၵ်ႇပဵၼ် ၸဝ်ႈမုၼ်ၵူၼ်းၵျႂင်းဢိူဝ်ႈၼႆႉဝႃႈ။ ၵွပ်ႈၼႆ ၸၢႆးၾႃႈ ၶဝ်ႈၸႂ် ၵၢၼ်ၵူၼ်းၵၢၼ်ၶိူဝ်း၊ ၵၢၼ်ၶိူဝ်းတႆး လိူဝ်သေ ၵၢၼ်မိူင်းဢၼ်ပိူၼ်ႈဢွၼ်ၵၼ်ပွင်ႇႁၼ်ၼၼ်ႉယူႇ။ မၼ်းၸဝ်ႈယၢမ်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ "ၵၢၼ်ၶိူဝ်းႁၼ်ၵႅပ်ႈ ၼႆၵေႃႈ တင်းတေၸၢင်ႊဝႃႈလႆႈ၊ ၵူၺ်းၵႃႊ မၢၵ်ႇႁူဝ်ၸႂ်ၽိူၵ်ႇၸိုၼ်ႈ ၵၢၼ်ၶိူဝ်းႁဝ်း ၵၢၼ်မိူင်းႁဝ်းတႄႉ ယႂ်ႇၵႂၢင်ႈတူဝ်ႈလုမ်ႈၾႃႉၵွၼ်ႇ ပေႃးမေႃတူၺ်းႁၼ်" ၼႆယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉၵွပ်ႈႁူဝ်ၸႂ်ၼႆႉသေ မိူဝ်ႈပီႊ 1988 ၼီႈ ဢိင်လူၺ်ႈ ၸၢႆးဢွင်ႇမၢတ်ႈ မႃးႁွင်ႉတုၵ်းသူၼ်း ၽႅဝ်တီႈႁိူၼ်း တီႈဢွင်ႈၼွၼ်း မႅၼ်ႈၽွင်းၸၢႆးၾႃႈ ၼၢဝ်ဢမ်ႇလုၵ်ႉလႆႈၼၼ်ႉ၊ တင်းပေႃႈလဵင်ႉမၼ်းၸဝ်ႈ လုင်းၶမ်းလႅင်သူၺ်ႇမူဝ်း ဝဵင်းလိူဝ်ႇ မီးၵႂၢမ်းသင်ႇမႃး ႁႂ်ႈႁွင်ႉပႃးၸၢႆးၾႃႈၵေႃႉၼိူင်ႈၼႆလႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈပၼ်ၸိုဝ်ႈ ၶဝ်ႈမႃးၼႂ်း ၸုမ်းၵၢၼ်ပၢႆးမိူင်း ငဝ်ႈငုၼ်းတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး ဢၼ်ၸၢႆးလိူၼ်ၶမ်း (ၸၢႆးတႅတ်ႉဝိၼ်း) ဢွၼ်ႁူဝ်။ ဝၢႆးမႃးသမ်ႉ လၢႆႊပဵၼ် ၸဝ်ႈၶုၼ်ထုၼ်းဢူး။ ၸၢႆးၾႃႈသမ်ႉ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ၵေႃႉတႄႇငဝ်ႈ တင်ႈပဵၼ်ၸုမ်းၵေႃႉၼိူင်ႈသေ ဢွၼ်ၵၼ်တမ်းမၼ်ႈပၼ် ၵၢၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ၽူႈပွင်ႇၶၢဝ်ႇႁူၺ်းထိုင်ၵူၼ်းမိူင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸၢႆးၾႃႈၵေႃႈ လႆႈၵႂႃႇမႃးၶိုၼ်ႈၶိုၼ်ႈလွင်ႈလွင်ႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆးယူႇတေႉတေႉယဝ်ႉ။

ပီႊ 1990 သမ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်တမ်းမၼ်ႈမၵ်းမၢႆပၼ်ႁႂ်ႈ ပဵၼ်ၽူႈတႅၼ်းၽွင်းၵူၼ်းမိူင်း တႃႇၸေႊဝဵင်းၵျႂၵ်းမႄး တီႈၼႃႈလိၼ်မၢႆ (1) လႄႈ မိူဝ်ႈ 1990 လိူၼ် May လႆႈ 27 ဝၼ်းၼၼ်ႉ လႆႈပဵၼ်မႃးၽူႈတႅၼ်းၽွင်းၵူၼ်းမိူင်းတေႉယူႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၼႃႈ လႆႈပဵၼ်ၽူႈတႅၼ်းၽွင်း ဢၼ်ဢမ်ႇႁွၼ်ႇတွၼ်ႉမီးလုမ်းတႅၼ်းၽွင်းပွင်မိူင်း တႃႇၶိုၼ်ႈဢုပ်ႇၵုမ် လွင်ႈပုၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းမႃး။ မိူဝ်ႈလႂ်ၵေႃႈ ၵွၺ်းလႆႈၵုမ်ႇ ၽူႈၸွပ်ႇၵူၼ်းထၢမ်ၶဝ် ပၼ်ႇႁူဝ်ႁိူၼ်းႁၢင်ယေးသေ၊ မၢင်ႊၽဝ်ၵေႃႈ မႃးႁွင်ႉဝႃႈ ၵူၼ်းလူင်းၶႂ်ႈထူပ်းၵမ်းၼိူင်ႈၼႆသေ ႁွင်ႉၵႂႃႇဢဝ်မိူဝ်ႈဢဝ်ဝၼ်း၊ ဢဝ်ပဵၼ်သီႇႁႃႈဝၼ်း၊ ဢဝ်ၵႂႃႇဝႆႉၼႂ်းတပ်ႉၶဝ်လႂ်ၵေႃႈ မီးမႃးလၢႆပိၼ်ႉလၢႆပွၵ်ႈၼႃႇလႄႈ ၵၢၼ်မိူင်း ၵၢၼ်မိူင်းၼႆႉ ပဵၼ်ၼႆၵွၺ်းႁႃႉၼႆ တႅပ်းတတ်းႁူႉဢဝ်မႃးတင်းတူဝ်ထူပ်းယူႇယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်မိူင်း ဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈၶႂ်ႈပႆၶႂ်ႈႁဵတ်း ဢမ်ႇၸႂ်ႈသဵၼ်ႈတၢင်းၼႆႉလူင်ၼႆ မၵ်းၸႂ်ဢဝ်သေ ၵွၺ်းသိုပ်ႇပႆႇၼိူဝ်သဵၼ်ႈတၢင်းၵၢၼ်ၶိူဝ်းဢၼ်ပဵၼ်တႃႇၽိူမ်ႉထႅမ် လွၵ်းပဝ်ႇၸိူဝ်ႉၸၢၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢဝ်ၸၢႆးၾႃႈဝႃႈတႄႉ ၵၢၼ်မိူင်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈတႃႇလႆႈၵိၼ်လီၼုင်ႈလီ၊ ၶီႇၵႃးရူတ်ႉၽႃမၢၼ်ႇႁူမ်ႈ၊ လႆႈဢွင်ႈတင်ႈၼင်ႈတႃႊၶုၼ်လီ။ မၼ်းပဵၼ်ၵၢၼ်ၽိူမ်ႉထႅမ်ပၼ် လွၵ်းပဝ်ႇ ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်း လူဝ်ႇဝႆႉ ႁၢမ်းဝႆႉ လၢပ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉၵွၺ်း။ သင်ပဵၼ်လႆႈ လုၵ်ႉတီႈၵၢၼ်သွၼ်လိၵ်ႈတႆး ႁႂ်ႈလႆႈမီးႁူင်းႁဵၼ်း၊ ပၢင်သွၼ်၊ ပၢင်ၽိုၵ်းၽွၼ်ႉ လိၵ်ႈတႆၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်း။ မိူဝ်းၼႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈမီးၸုမ်းတႅမ်ႈလိၵ်ႈ၊ ၸုမ်းပိၼ်ႇတႅမ်ႈလိၵ်ႈ၊ ၸုမ်းလဵပ်ႈႁဵၼ်း ၸၢဝ်းၽိင်ႈၽႃႇသႃႇ တႆးၵူႊၶိူဝ်းၶိူဝ်း တႆးၵူႊမိူင်းမိူင်း၊ ႁႂ်ႈတင်းလုမ်ႈၾႃႉ ဢမ်ႇလိူၵ်ႈၶိူဝ်းၵူၼ်းၽၢႇသႃႇ ႁႂ်ႈၸၢင်ႊမီးသုၼ်ႇလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း လိၵ်ႈတႆ၊ ၵႂၢမ်းတႆး၊ ၽိင်ႈတႆး ၵႂႃႇလႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်လူင်ၼႆႉ မၼ်းယႂ်ႇၵႂၢင်ႈၼႃႇၼႃႇ ၸူဝ်ႊပၢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈ တင်းတေယဝ်ႉလႆႈ ဢမ်ႇယဝ်ႉလႆႈလႄႈ ၶႂ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ ၵၢၼ်ၶိူဝ်းၼႆၵေႃႈလႆႈ ၵၢၼ်မိူင်းၼႆၵေႃႈလႆႈယူႇယဝ်ႉ။ ၸင်ႇၼႆႉတႄႉ မၼ်းၸဝ်ႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၶပ်ႉႁႅၼ်းဝႆႉ ပပ်ႉပိုတ်ႇတႅတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်းတႆး တႃႇလုၵ်ႈႁဵၼ်းတႆးၶဝ်လႄႈ ၽႂ်ၶႂ်ႈႁၼ်ၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈလႆႈ၊ ၵူၺ်း မၼ်းၸဝ်ႈတႄႉဝႃႈ ၼႆႉပဵၼ်ၵၢၼ်မိူင်းၵၢၼ်ၶိူဝ်းလူင် ဢၼ်တူၵ်းငဝ်ႈသေ ပဵၼ်ဢၼ်ယႂ်ႇသုင်သေပိူၼ်ႈသုတ်းၼႂ်းၵၢၼ်တႆးၼႆႉယဝ်ႉ။

ၽၢႆႇၸၢဝ်းၼပ်ႉထိုဝ် ၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇ

ၸဵမ်မိူဝ်ႈၸဵတ်းၶူပ်ႇ ၸၢႆးၾႃႈလႆႈၵႂႃႇလဵပ်ႈႁဵၼ်း တီႈႁူင်းႁဵၼ်း ၼၢႆးၶၢဝ်ႇဢိတ်ႇတလီႇၶဝ်၊ ဢၼ်ၸၢဝ်း ဢၢရ်ႇသီႇဢႅမ်ႇၶဝ် မႃးၽုၺ်ႇဝႆႉၼၼ်လႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈမေႃဝႆႉၽြႃး၊ ၵၢဝ်ႇယွၼ်းတီႈၾႃႉၸဝ်ႈ တင်းၵႂၢမ်းၼႃႈၽိူၵ်ႇၶဝ်ၸဵမ်လဵၵ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႊ ၵႂၢမ်းဝႆႉၽြႃးၽၢႆႇတႆးတႄႉ တႄႇဢဝ်ၸဝ်ႈသြႃႇတီႈ ၵျႂင်းဢီႇႁင်း တေႃႇပူႇၶဝ်ၼၢႆးၶဝ် ဢမ်ႇတွၼ်ႉသွၼ်ပၼ်မႃး တေႃႇၸင်ႇၼႆႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈဢွၼ်ၼႆႉ မၼ်းၸဝ်ႈဢမ်ႇလႆႈငိၼ်း ပေႃႈမႄႈဝႆႈၽြႃးၽၢႆႇတႆး။ ယႂ်ႇမႃဢိတ်းၼိူင်ႈ လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉသမ်ႉတႄႇလႄႈ ယၢမ်ႈလႆႈငိၼ်း သဵင်ႈၵွင်ႈတႅၵ်ႇမႃး။ မၼ်းၸဝ်ႈၵႆႉထၢမ် ၵွပ်ႈသင် ႁဝ်းၶဝ်ၼင်ႇၵၼ် ဢမ်ႇဢုပ်ႇၵၼ် တႃႇႁဵၼ်းတႃႇသွၼ် ႁႂ်ႈႁဝ်းလႆႈႁူႉလႆႈမေႃသေ၊ ၵွပ်ႈသင် ႁဝ်းသမ်ႉၵွၺ်းၵုမ်ႇ မၢင်ႉတႃႇတွင်ႉတႃႇၼဵင်သေ ဢုပ်ႇၵုမ်တႃႇလွင်ႈယဵၼ်ႇငႄႈ တၢင်းလူႇတၢင်းတၢၼ်းၵွၺ်း။ ၵွပ်ႈသင် ဢူႈဢၢဝ်၊ မႄႈပႃ ၶဝ်သမ်ႉ ဢဝ်ၵႂၢမ်းမၢၼ်ႊဝႆႈၽြႃးသေ ဢမ်ႇဢဝ်ၵႂၢမ်းတႆးႁဝ်းဝႃႈလၢတ်ႈဝႆႈသႃ။ ၼႆႉပဵၼ် တၢင်းၶွင်ႈၶမ် ၸၢႆးၾႃႈ ဢၼ်မီးၼိူဝ်သႃႇသၼႃႇၵူၼ်းတႆးႁဝ်းယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈလႆႈမႃး သၢမ်သီႇတၢၼ်းၼၼ်ႉ လႆႈၵႂႃႇဝူတ်ႇၾႃႉၼုင်ႇသၢင်ႇ တီႈမၢၼ်ႈဢီႇႁင်း၊ ပေႃႈမႄႈလဵင်ႉၶဝ် ဢဝ်ၵႂၢမ်းမၢၼ်ႊလိၵ်ႈမၢၼ်ႊ ပၼ်မၼ်းၸဝ်ႈမႃးဢူမ်လွတ်ႈ။ ၶၢဝ်းမႆႈၸူဝ်ႊၶၢဝ်းႁူင်းႁဵၼ်းဢိုတ်း ၸၢႆးၾႃႈ ၼုင်ႈသၢင်ႇလႆႈ 49 ဝၼ်း ဢမ်ႇလႆႈမေႃသင်မႃးတီႈၵျႂင်းမၢၼ်ႊၶဝ်။ ၵူၼ်းထဝ်ႈၶဝ်တႄႉဝႃႈ ဢွၼ်ၸူမ်းဝႃႈ လႆႈၵူႉသူဝ်ႇၼႆႉယဝ်ႉ။ ၸၢႆးၾႃႈ ထၢၵ်ႇလူင်းၵျႂင်းမႃး မၼ်းၸဝ်ႈဢမ်ႇမေႃသင် ၵွပ်ႈဢမ်ႇမီးၵူၼ်းသွၼ်ပၼ်၊ ၵွပ်ႈသင်ၽႂ်ဢမ်ႇသွၼ်ပၼ်၊ ၽႂ်ဢမ်ႇသူင်သွၼ်။ မၼ်းမေႃမႃး လၢႆးတေႃႇၽၢႆႉပူဝ်ႇၵႃႇ၊ ၻူးရုပ်ႉတႅႂၼ်ႇတီးဝၢၼ်းၶဝ်ၵွၺ်းယဝ်ႉ။ ၽိူဝ်ႇထႅင်ႈဢိတ်းၼိူင်ႈ ၸင်ႇလႆႈမေႃလိၵ်ႈတႆးမႃးတီႈ လုင်းသြႃႇသူၺ်ႇထုၼ်းလႄႈ တိူဝ်းပွင်ႇၸႂ်ၼိူဝ်ၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇမႃး။ ၵူၺ်း ပႆႇႁူႉၸၵ်းၽြႃးၵွၼ်ႇသႄႈ။

ပီႊ 1980 ၼီႈ လုင်းၶမ်းလႅင်သူၺ်ႇမူဝ်း ပႃႈဢီႇၶမ်းၶဝ် တိုၵ်းသူၼ်းၸၢႆးၾႃႈ ႁႂ်ႈၶဝ်ႈၵၢၼ်တြႃး တီႈႁူမ်ႈယဵၼ် မႁႃႇၸီႇ ရတၼႃႇပူင်ႇၸဵင်ႇပၢၼ်လႄႈ မၼ်းႁပ်ႉၶဝ်ၸဝ်ႈပဵၼ်ပေႃႈလဵင်ႉမႄႈလဵင်ႉသေ လႆႈမႃးယူႇတီႈ ၵျႂင်းၵမ်ႇမထၢၼ်း ဝဵင်းလိူဝ်ႇႁႃႈလိူၼ်။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉၸင်ႇ ၸၢႆးၾႃႈလႆႈႁူႉမႃး လွင်ႈၽြႃး၊ တြႃး၊ သင်ႇၶႃႇ ႁူမ်ႈပႃး သႃႇသၼႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပႆႇႁၢၼ်ႉၸႂ်လႄႈ ၸၢႆးၾႃႈ ၶၢႆႉမိူဝ်းတီႈဝဵင်း ပၢင်ႇဢူး(မေမြို့)တီႈၵျႂင်းမႅင်ႇၵျီး၊ တီႈၸဝ်ႈသြႃႇ ရေဝတသေ သိုပ်ႇလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်း လိၵ်ႈၽြႃးထႅင်ႈ 13 လိူၼ် ထႅင်ႈၼိူင်ႈဝႃႇလႄႈ ပဵၼ်တႅမ်ႈပပ်ႉဢၼ်ဝႃႈ မၢႆတမ်းၸဝ်ႈပုတ်ႉထၼၼ်ႉမႃးယဝ်ႉ။

ဝၢႆးၼႆႉ ၼႂ်းၸူဝ်ႊၶၢဝ်း 1985 ၊ 1986 ၊ 1987 ၊ 1988 ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၸၢႆးၾႃႈလႆႈတိတ်းတေႃႇတင်း ၸဝ်ႈသေႃး၊ ၸဝ်ႈၼၼ်ႇတေႃး၊ ၸဝ်ႈၵၢင်ႉၵၢင်၊ ၸဝ်ႈဝူၺ်ႇပုင်ႇ၊ ၸဝ်ႈတေႇဝိင်ႇၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ပဵၼ်တႅမ်ႈပဵၼ်ႁဵတ်းလိၵ်ႈမႃးၼမ်ယူႇ။ ဢိင်ဢဝ်ၽြႃးလူင်ၶႆၵႃၶမ်း(သူၺ်ႇတီႉၵုင်ႇ)သေ တႆးလႆႈၽႅဝ်မႃး ထုင်ႉပဵင်းမိူင်းတႂ်ႈၼႆၵေႃႈ လႆႈႁူႉသေ ပဵၼ်တႅမ်ႈလွင်ႈတႆး ႁွတ်ႈၽႅဝ်မိူင်းမၢၼ်ႊတင်းလၵ်းထၢတ်မၼ်းသေ ၵိုတ်းၵၢႆႇၼႄတင်းသႃႇသၼႃႇမႃး။ ဝၢႆးမႃးသမ်ႉ လႆႈသွၼ်ႈယူႇၸွမ်းႁိူၼ်း လုင်းပႃႉၶိၼ်ႇ ပႃႈသူၺ်ႇတိၼ်ႇ (ဢူႈထဝ်ႈတီႈ ၸၢႆးၼုတ်း ၼၢင်းၶိၼ်ႇဢူင်းတိၼ်ႉ) ၶဝ်လႄႈ လႆႈတိူဝ်းႁူႉလွင်ႈ သႃႇသၼႃႇၸေႃးတီႉမႃး။ ဝၢႆးမႃးသမ်ႉ ၵႆႉၵႂႃႇႁဵတ်းၵေႃႉဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်တင်း လုင်းၵၢၼ်ၶမ်းသၢင်ႇသၢမ်မႃးလႄႈ လူဝ်ႇသင်ဝႆႉၼႆၵေႃႈ လႆႈၸႅင်ႈႁၼ်မႃး။ ငဝ်ႈငုၼ်းၸေႃးတီႉလွႆလဵၵ်း ဢၼ်ၽႂ်ဢမ်ႇသူႈတွၼ်ႉႁွတ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸၢႆးၾႃႈ ယၢမ်ႈလႆႈၽႅဝ်လဵပ်ႈႁဵၼ်းမႃးယဝ်ႉ။

ၼႂ်းၸူဝ်ႊၶၢဝ်း ပီႊ 1999 တေႃႇ 2002 ၼႆႉ ၸၢႆးၾႃႈ လႆႈႁူပ်ႉထူပ်း ၸဝ်ႈသိၼ်ထမ်းဝုၼ်းၸုမ်း(မိူင်းၽူင်း) သေ လႆႈၵႂႃႇမႃးပႃးပႆၸွမ်းမၼ်းၸဝ်ႈလႄႈ လႆႈႁၼ်လၢႆမၢၼ်ႈလၢႆမိူင်း ပိူၼ်ႈႁဵတ်းႁိုဝ်ၵေႃႇသၢင်ႈသႃႇသၼႃႇၼၼ်ႉမႃးယဝ်ႉ။ တူဝ်ၸၢႆးၾႃႈၵေႃႈ လႆႈႁူႉပွင်ႇဢၼ်ၵႄႇလိူဝ်သေမိူဝ်ႈၵဝ်ႇမႃးသေ ၼင်ႇပွင်ပဵၼ်လႆႈ မၼ်းၶဝ်ႈၸွႆႈၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇ။ ဢုပ်ႇလၢတ်ႈႁေႃးၼေပၼ် ၵူၼ်းမၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းမႃး။ ၾၢႆႇၵေႃႇသၢင်ႈမႄးထတ်း လုမ်းလႃးၵွင်းမူးလႂ်ၵေႃႈ လႆႈႁဵတ်းတူဝ်ထူပ်းမႃး။ လႆႈၸွႆႈသွၼ်းသူႇမႃး ၽြႃးတင်းၼမ်လၢႆ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ပိူင်လူင်မၼ်း ၼင်ႇ ၵွင်းမူးႁေႃၼၢင်း၊ ၵွင်းမူးလွႆငွမ်ႉ၊ ၵွင်းမူးၵိဝ်ႇသွင်ၼူမ်း၊ ၵွင်းမူးၸေႊၵႅဝ်ႈ၊ ၵွင်းမူးႁဵင်ႁိူၼ်း၊ ၵွင်းမူးၸဝ်ႈၼွင်ႉသႅၼ်ဝီ၊ ၵွင်းမူးဝဵင်းသဵင်မိူင်းမိတ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၵွင်းမူးပၢင်ႇသၢႆးၼႆႉ ပဵၼ်ၸၢႆးၾႃႈ ၵေႃႉလႆႈပၢင်းၵႂႃႇပၼ်သႅင်ၸွမ်မၼ်းသေ တၢင်ႇပၼ်ယဝ်ႉ။ ဢၼ်လႆႈသႂ်ႇဢဵၼ်သႂ်ႇႁႅင်း ပႂ်ႉမိူသ်ႈၶၢမ်းဝၼ်းသေၸွႆႈတႄႉ ပဵၼ်ၵွင်းမူးထၢတ်ႈသႅၼ်ဝီ လႄႈ ၵွင်ႉမူးလၢၼ်ႉတွင်း မိူင်းၽူင်း၊ ၵွင်းမူးဝတ်ႉသၢႆလႅင်းထမ်းမိူင်းၵုတ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၵွင်းမူးထၢတ်ႈသႅၼ်ဝီတႄႉ ၸၢႆးၾႃႈလႆႈပၼ်ယၢမ်း တႃႇ 365 ဝၼ်းတဵမ်တဵမ်သေ ပဵၼ်ၼုင်ႈ ၸၢင်း မိူဝ်ႈတၢင်ႇထီးၼၼ်ႉမႃး တႃႇ 60 ဝၼ်းတဵမ်ယဝ်ႉ။ ၸူဝ်ႊၶၢဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸၢႆးၾႃႈပဵၼ်တႅမ်ႈလိၵ်ႈ ဢၼ်ၵပ်းၵၢႆသႃႇသၼႃႇပၢႆးတႆးၵႂႃႇ လိူဝ်တိူဝ်းသေၵဝ်ႇသေ ဝၼ်းၼိူင်ႈဢၢင်ႈဢၢၼ်းဝႆႉ တႃႇၼႄၵမ်ႇမထၢတ်း ႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်းႁဝ်းၵွၼ်ႇ။ ၸင်ႇၼႆႉတႄႉ ႁွတ်ႈတီႈလႂ် ၽႅဝ်တီႈလႂ်ၵေႃႈ ၸၢႆးၾႃႈ ၶတ်းၸႂ် ႁႂ်ႈလႆႈမီး ၸုမ်းဝႆႈၽြႃးၾၢႆႇတႆးသေ ဢဝ်ၵႂၢမ်းဝႆႈၽြႃးတင်းလိၵႈ်လၢႆးတႆး ၾႃႁွမ်းၵၼ်သေ ယိုၼ်ႈပၼ်ၶူဝ်းပူၺ်ႈယဵၼ်ႈငႄႈသႃႇသၼႃႇ တေႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉဝႆႉယူႇ။ တီႈဝဵင်းႁၢႆးလူင် ၸၢႆးၾႃႈယူႇသဝ်းဝႆႉၼႆၵေႃႈ မီးမႃးၸုမ်းဝႆႈၽြႃးၾၢႆႇတႆး သၢမ်ဝၢၼ်ႈယဝ်ႉ။ တီႈၸေႊတွၼ်ႊၵျႂၵ်းမႄးၼႆၵေႃႈ မီးၸုမ်းဝႆႈၽြႃးၾၢႆႇတႆး ဢၢၼ်တူဝ်ၼပ်ႉမၼ်း ႁူဝ်မိုၼ်ႇမႃး။ လူဝ်ႇသိုပ်ႇၵေႃႇသၢင်ႈ ႁႂ်ႈထၢတ်ႈထမ်းတြႃးၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ မီးပဵၼ်ၼင်ႇၵွင်းမူးဝႆႉမၼ်ႈၶိူင်ႇ ၼႂ်းႁူဝ်ၸႂ်ၽႂ်မၼ်းထႅင်ႈၵွၺ်းယဝ်ႉ။

ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇသေ ဢၼ်ၸၢႆးၾႃႈလႆႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈၶိုင်ပွင်မႃးထႅင်ႈၸမ်း ပၵ်းတမ်းဝႆႉ ၶႅပ်းႁိၼ် မၢႆးတွင်းပိုၼ်း မိူင်းသႅၼ်ၸေႊ လူင်ႊႁွမ်ႈ တီႈၵွင်းမူးထၢတ်ႈႁူမ်ႈႁွမ်းလူင် မိူင်းသႅၼ်ၸေႊ မၢၼ်ႈၸေႊ သႅၼ်ဝီၸၢၼ်း။ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ၸုမ်းၸိူဝ်းဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ႁပ်ႉပၢင်းၽြႃးလူင် လၢၼ်ႉတွင်း မိူင်းၵဵင်းမႂ်ႇ ၶဝ်ႈၽႅဝ်မႃးၼႂ်းမိူင်းႁဝ်းသေ တမ်းဝၢင်းတႄးသဝ်းဝႆႉတီႈ ဝိႁၢရ်ႇၾင်ႇၼမ်ႉၶွင်မိူင်းၽူင်း။

ႁပ်ႉပၢင်းၸွႆႈသူင်ႇ ၽြႃးလူင် ၽြႃးဢွၼ်ႇၼမ်လၢႆ ႁႂ်ႈၽႅဝ်ထိုင်ၼႂ်းမိူင်းတႆးၵူႊတီႈတီႈ ဝိႁၢရ်ႇၸိူဝ်းတုၵ်းယွၼ်းဝႆႉ လၢႆလၢႆတီႈ လၢႆလၢႆၵျႂင်း။ ၸွႆႈသွၼ်းသူႇ ႁုၼ်ႈႁၢင်ႊၽြႃးမွၵ်ႇႁဵင်လူင် ၵွင်းမူးထၢတ်ႈ တႃႇႁႂ်ႈပီႈၼွင်ႉတႆးၵူႊတီႈတီႈ လႆႈပၢင်းမိူဝ်း ဝႆႈသႃၵိူဝ်းလီထိုင် တင်းၼမ်တင်းလၢႆ။ လူတၢၼ်းဝႆႉ ၽြႃးလူင်ႁုၼ်ႈႁၢင်ႊၸဝ်ႈႁေႃးထမ်းမၸၢၵ်ႈ တီႈၵျႂင်းတႆး ဝဵင်းႁၢႆးလူင်။ လူႇတၢၼ်းဝႆႉ ၽြႃးတွင်းလူင် တၢင်းသုင်မီးပႅတ်ႇထတ်း ဢၼ်ပၢင်းမႃးတီႈဝတ်ႉၵူႇတဝ်ႈ မိူင်းၵဵင်းမႂ်ႇၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈတႄးသဝ်း တီႈဝိႁၢရ်ႇၼွင်လူမ် မၢၼ်ႈႁႆး ၸေႊဝဵင်းၵေးသီး။ ၸွႆႈသၢင်ႈပိုၼ်ႊၼေ ၵၢၼ်ဝႆႈသႃၽြႃးၾၢႆႇတႆး လႄႈ ပၼ်ႁႅင်းတႄႇတင်ႈ ၸုမ်းဝႆႈၽြႃးၾၢႆႇတႆးဝႆႉယူႇ။ တွၵ်ႇမၢႆဝႆႉ ပိုၼ်းသႃႇသၼႃႇၸိုင်ႈတႇး ၼိူဝ်ၶႅပ်းႁိၼ်လူင်သေ တမ်းဝၢင်းပၵ်းမၼ်ႈဝႆႉတီႈ လွႆႁႃႈယွတ်ႈ ႁၢဝ်းလွႆသၢမ်သိပ်း မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ။

ၵၢၼ်ၼႃႈႁိူၼ်းတႃယေး

ၸၢႆးၾႃႈ ပဵၼ်လုၵ်ႈလၢၼ် ၶိူဝ်းႁိူၼ်းလူမ်း။ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈလူႇတၢၼ်းပဵၼ်ထမ်းမုၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶိင်းၸၢႆးၾႃႈၼႆႉ ၸိုဝ်ႈလူင်ၸဝ်ႈ ထမ်းဢိင်ႊဢၢႆႈသိုဝ်ႇ၊ ၸိုဝ်ႈဢူႈ ပဵၼ်လုင်းပဝ်းၵုၺ်ႇထမ်းဢိင်ႊဢၢႆႈသိုဝ်ႇ၊ ၸိုဝ်ႈၸၢႆးၾႃႈသမ်ႉ ပေႃးဢဝ်ၸွမ်းၶိူဝ်းႁိူၼ်းဝႃႈ "ၸၢႆးသုၼ်ႇၾႃႈပဝ်းၵုၺ်ႇထမ်းဢိင်ႊဢၢႆႈသိုဝ်ႇ" ။ ၵွပ်ႈလူင်လဵၼ် ၸၢႆးၾႃႈၶဝ် ပဵၼ်ၵူၼ်းမေႃမိုဝ်း ၶိူသ်းၸၢင်ႊၶမ်း တီႈၼႂ်းၸေႊလႄႈ ၵႆႉသႂ်ႇၵိုၵ်းပႃးဝႃႈ ၸေႊလူင်ၼႆၸွမ်းယဝ်ႉ။

ပီႊ 1983 တႄႇၼႃႈႁေႃတေႃႁိူၼ်း တင်းၼၢင်းၶမ်းၽွင်မူဝ်ၶိၼ်ႇမိၼ်ႇ ဢၼ်ယူႇတီႈပွၵ်ႉတႆး ဝဵင်းႁၢႆးလူင် ၸေႊတိူင်းတႃႈၵုင်ႈ။ မၼ်းၼၢင်း ပဵၼ်လုၵ်ႈယိင်းဢွၼ်ႇ လုင်းၵျေႃႇၸိင်ႇ၊ ပႃႈၼေႃႇ ၶဝ် မၢၼ်ႈၵၢင်ပၢင်မၢၵ်ႇၸွၵ်း၊ ၸေႊဝဵင်းႁၢႆးလူင်။ ၶိူဝ်းဢူႈမၼ်းတႄႉ ပဵၼ်ၶိူဝ်းတၢင်းမိူင်းသႅၼ်ဝီသေ ၶိင်းၶဝ်ၼႆႉ ႁွင်ႉၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၶိင်းပၺ်ႇၺႃႇ။ ၽၢႆႇပေႃႈ မႄႈမၼ်းတႄႉ ပဵၼ်ၶိူဝ်တၢင်းမိူင်းလၢင်း သီႇပေႃႉသေ ၸိုဝ်ႈပူႇလႄႈၼၢႆးၶဝ်ဝႃႈ ပူႇပူႉ(ဢူးၵုၼ်း) လႄႈ ၼၢႆးသွႆး ၼႆယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈၸဝ်ႉတႄႉ ၸၢႆးၾႃႈ ႁဵတ်းသူၼ်မၢၵ်ႇၽၢင်(မယၢၼ်းတီး) ဢၼ်ၵူၼ်းထဝ်ႈပၼ်ဝႆႉ။ ၵူၼ်းယိင်း ၸၢႆးၾႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ် တီႈလုမ်းၾၢႆႇႁူမ်ႈသၢင်ႈ ၸၼ်ႉၸရေးမၢႆထၢၼ်ႈသုင်ၵေႃႉၼိူင်ႈ။ ဝၢႆးၼႆႉ ၸင်ႇဢွၵ်ႇၵၢၼ်သေ ဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်း ၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆ ၵုပ်း လႄႈ ၵၢပ်ႇ ဢိၵ်ႇ ၶွပ်ႇမႆႉၸိူဝ်းၼႆံ တေႃႇဝၼ်းၸင်ႇၼႆႉယဝ်ႉ။

ၽိုၼ်ဢိင်

(ဢိင်ၼႂ်းပပ်ႉ သၢႆပႅၼ်း၊ Vol. 27၊ January 2011)