လၢႆးၸိူင်း လၢႆးတႆး

လၢႆးဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးႁဝ်းႁူဝ်ၸီႉၾႃႉ ဢမ်ႇဝႃႈလဵၵ်ႉယႂ်ႇ မႂ်ႇၵဝ်ႇထဝ်ႈၼုမ်ႇသၢမ်ပၢၼ်ၸဵတ်းသႅၼ်း တိုၼ်းႁူႉပွင်ႇၸႂ် ႁူႉၸၵ်းၵၼ်ၵူႊၵေႃႉ။ လၢႆးဢၼ်တႆးႁဝ်းၶဝ် ယိပ်းတိုဝ်းႁဵတ်းသၢင်ႈယူႇၵူႊဝၼ်း ၼိူဝ်ႁူဝ်တင်းႈတႄႇဢဝ်ၸဵမ်လၢႆးလုၵ်ႉ လၢႆးၼင်ႈ လၢႆးယၢင်ႈ လၢႆးၵႂႃႇ လၢႆးပႆ လၢႆးၵိၼ် လၢႆးၼွၼ်း လၢႆးႁဵတ်း လၢႆးသၢင်ႈ လၢႆးၵႃႈ လၢႆးဝႅၼ်ၵူႊသမ်ႇသႅၼ်ပိူင်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်လၢႆးတင်းမူတ်းယဝ်ႉ။ ပေႃးဢမ်ႇမီးလွၵ်းလၢႆးၸိုင် တေလႆႈဝႃႈ ႁဵတ်းၸရိူဝ်ႈၸရႃႈၼႆယဝ်ႉ။ လၢႆးလုၵ်ႉ ပေႃးလုၵ်ႉဢမ်ႇထုၵ်ႇလၢႆးၵေႃႈ ၸၢင်ႊလူမ်ႉ၊ ၵႂၢမ်းသင်ႇသွၼ်ပူႇမွၼ်ႇၼၢႆးယႃႊမီးဝႆႉဝႃႈ တေၼင်ႈႁႂ်ႈတူၺ်းလုၵ်း တေၸုၵ်းႁႂ်ႈတူၺ်းႁူဝ်ၼႆ လၢႆးၵႂႃႇလၢႆးပႆၵေႃႈ မိူၼ်ၵၼ်၊ ပေႃးဢမ်ႇမေႃၵႂႃႇမေႃပႆၵေႃႈ ၸၢင်ႊၽိတ်းတၢင်း ၵႂၢင်တၢင်း၊ လၢႆးႁဵတ်းလၢႆးသၢင်ႈၵေႃႈ မိၼ်ၵၼ် ဢမ်ႇမေႃႁူႉၸၢင်ႊၽိတ်း၊ ဢမ်ႇမေႃႁဵတ်းပိူင်ႈပၢင်ႈ၊ ဢမ်ႇမေႃသၢင်ႈ မၼ်းဢမ်ႇငၢမ်းတႃ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ "လၢႆး" ၼၼ်ႉ လမ်ႇလွင်ႈတေႉတေႉ။ လၢႆးၵႅတ်ႇၶႄတူဝ်လႄႈလၢႆးတေႃႇသူႈတိုၵ်းတေႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶဝ်ႈၸိုဝ်ႈလၢႆးပိူင်ႈၼိူင်ႈ ၼႂ်းလၢႆးၵူႊၸိူဝ်းၸိူဝ်းယဝ်ႉ။

လၢႆးသႅၼ်ႉလႄႈတႆး

ၵမ်ႇၽွင်ႈၵေႃႈဝႃႈ လၢႆးတႆးၼႆႉ လႆႈမႃးတီႈၶႄႇ၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈဝႃႈ လၢႆးၶႄႇလႆႈမႃးတီႈတႆး၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈဝႃႈ လၢႆးတႆးၼႆႉ မိူၼ်လၢႆးၶႄႇ၊ မီးမႃးၶေႃႈၶမ်ၸႂ်ယူႇလၢႆလွင်ႈ။ ၸွမ်းၼင်ႇ လုင်းၸရေၵၢၼ်ႈၶမ်းသၢင်ႇသၢမ်ၸိုင် လၢႆးလႄႈတႆး တႆးလႄႈလၢႆးၼႆႉ တိုၼ်းၵိုၵ်းၵၼ်မႃးတင်းတႄႇႁဝ်းၵိူတ်ႇပဵၼ်မႃးၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးၵမ်းလဵဝ် ဢမ်ႇတွၼ်ႉၵႂႃႇႁိမ်ၶွင်ၶိူဝ်းၵူၼ်းလႂ်မႃး။ ပိုၼ်းပၢၼ်ပဵၼ်တႆးမႃး မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး ပၢၵ်ႇပီႊႁဵင်ပီႊၼၼ်ႉ ႁဝ်းလႆႈတေႃႇသူႈမႃး ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈႁဵၼ်းႁူႉတီႈၵူၼ်းတၢင်ႇၶိူဝ်း။ ႁဝ်းတေတိုၵ်းတေႃး တေႃႇသူႈတင်းၵူၼ်းတၢင်းၶိူဝ်းလႄႈ ႁႂ်ႈၵူၼ်းတၢင်ႇၶိူဝ်းမႃးသွၼ်ပၼ်ႁဝ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ။ ၶေႃႈၵႂၢမ်းပူႇမွၼ်ႇၼၢႆးယႃႊတႆးဝႃႈဝႆႉ ပေႃးမီးလုၵ်ႈသၢမ်ၸၢႆး ၸၢႆးၼိူင်ႈၶိုၼ်ႈမိူင်းၶႄႇဢဝ်လၢႆး၊ ၸၢႆးသွင် ၵႂႃႇပၢႆၵၢၼ်မိူင်းမၢၼ်ႊ ၶိုၼ်းသႂ်ႇၸၢၼ်ႈပႃးမႃး၊ ၸၢႆးသၢမ်ႁဵတ်းၼႃးလဵင်ႉပေႃႈမႄႈ။ ၶေႃႈဝႃႈ ၶိုၼ်ႈမိူင်းၶႄႇဢဝ်လၢႆးၼၼ်ႉ ပွင်ႇဝႃႈႁႂ်ႈၵႂႃႇႁဵၼ်းလိၵ်ႈ၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵႂႃႇႁဵၼ်းလၢႆးသႅၼ်ႉလၢႆးၸိူင်း။ ၵွပ်ႈၼၼ် တႆးလႄႈလၢႆး လၢႆးလႄႈတႆးၼႆႉ တိုၼ်းႁူမ်ႈႁွမ်းၸွမ်းၵၼ်မႃးပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်ယူႇယဝ်ႉ။

ၶိူဝ်းလၢႆးတႆး

ၶိူဝ်းလၢႆးတႆးၼႆႉ ၸွမ်းၼင်ႇ တိုဝ်ႉတၢင်း၊ ၶၢဝ်းယၢမ်း၊ တီႈလႅၼ်ႊလိုမ်ၼႂ်းတႆး၊ မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇပၢၼ်ဢွၼ်ၼၼ်ႉ မီးၽႅၼ်ႇလိၼ်ၵႂၢင်ႈယႂ်ႇ၊ မီးၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆး ၸိူဝ်ႉသၢႆတႆး ယူႇၸွတ်ႇၸိုင်ႈၵုၼ်ပွတ်းဢွၵ်ႇသေ ၽေႈၸိူဝ်ႉႁိူဝ်ႇငိူၼ်ႈၶိူဝ်းထိုင်ၵူႊတီႈ။ ၶိူဝ်းလၢႆးတႆးၵေႃႈ မီးလၢၵ်ႇလၢႆဢွၵ်ႇမႃး ၸွမ်းၼင်ႇပွတ်းလႂ်ပွတ်းၼၼ်ႉသေ ၽေႈတိူၼ်းမႃးပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်။

ၶိူဝ်းလၢႆးတႆးလူင် လႄႈ ၶူးလၢႆးမိူင်းၸၼ်းတႃႇ

ၶိူဝ်းလၢႆးတႆးလူင်ၼႆ ပဵၼ်တီႈႁူႉၸၵ်းၵၼ်တင်းၼမ်တင်းလၢႆ၊ မီးၾၢင်ႁၢင်ႊဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇ၊ ၵႃႈၸွမ်းၵွင်ႊမွင်းသိူင်း ၵွင်ႊၵူၼ်ႈယၢဝ်း။ မီးလွၵ်းလၢႆးဝၢင်းတိၼ်၊ လွၵ်းလၢႆးပွၺ်ႇမိုဝ်း လၢၵ်ႇလၢႆမဵဝ်း။ ပေႃးတေတႅၵ်ႈတူၺ်း ၶိူဝ်းလၢႆးမိူင်းၸၼ်းတႃႇၸိုင် သွင်ၶိူဝ်းလၢႆးၼႆႉ ဢမ်ႇပေႃးပိူင်ႈၵၼ်။ ၶိူဝ်းလၢႆးၼႆႉသမ်ႉ မိူၼ်ၼင်ႇတူၺ်းၸမ်သမ်ႉၵႆ။ ပေႃးတူၺ်းၸိုင်ငၢႆႈ၊ ႁဵတ်းသမ်ႉယၢပ်ႇ။ ၵၢၼ်ယၵ်ႉသၢႆႉဝၢႆႇၶႂႃ ၾႃႈၶႅၼ် ၽႅတ်းမိုဝ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မီးတီႈၸႂ်ႉတိုဝ်းၵူႊတီႈ။ လွၵ်းဝၢင်းတမ်းတိၼ်ၵေႃႈ ၵမ်ႈၼမ်မိူၼ်ၵၼ်။ လၢႆးၶိုၼ်ႈ မီးသွင်လၢႆး - လၢႆးၵူႈ လႄႈ လၢႆးၵိၵ်ႈ။ လၢႆးၵူႈၼႆႉ တိၼ်မိုဝ်းၽၢႆႇလဵဝ်ၵၼ် ၶိုၼ်ႈၸွမ်းၵၼ် (တိၼ်ၶႂႃ မိုဝ်းၶႂႃ) ၊ လၢႆးၵိၵ်ႈသမ်ႉ တိၼ်သၢႆႉ မိုဝ်းၶႂႃ။ ၶိူဝ်းလၢႆးၼႆႉ ၸႂ်ႉလႆႈတင်း ၵႂၢင်ႈ၊ ၵႅပ်ႈ၊ ၶႅင်ႈ၊ ဢူၼ်ႈ။ ပေႃးတူၺ်းၵူၼ်းထဝ်ႈၶဝ်ၵႃႈၼႆၸိုင် မိူၼ်တေဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇဝၢၼ်တႃ၊ ၵူၺ်းၼႃႇ ၼႂ်းၵၢၼ်တူင်ႉၼိုင်တူဝ်ၶိင်းၵူႊၵမ်းၼၼ်ႉ မီးလွၵ်းလၢႆးဢၼ်ႁေႉလူမ်ႉႁူမ်ႇတူဝ်ၵူႊၽၢႆႇလႄႈ ၼိဝ်ႉမိုဝ်းလႄႈပွင်ႈၶႅၼ်ၶဝ် ၶႅင်ႁႅင်းတေႉတေႉ။

ၶိူဝ်းလၢႆးသွင်ၶိူဝ်းၼႆႉ ၽေႈၸွတ်ႇထိုင်လၢႆၵွၼ်၊ ၼႂ်းမိူင်းတႆး ထိုင်ၼႂ်းမိူင်းထႆးပွတ်းၼိူဝ် (ၵွင်းမူးႁွတ်ႈထိုင်လႂ်ၵေႃႈ ၶိူဝ်းလၢႆးၼႆႉ ထိုင်ၼၼ်ႉ။ ၸိူဝ်းၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႊ ၶိူဝ်းတႆးယၢမ်းလဵဝ်ၵေႃႈ ၽေႈၸွတ်ႇၼမ်လၢႆတေႉတေႉ။

ၶိူဝ်းလၢႆးငူဝ်ႉႁူဝ်ၶႃႈ

ၶိူဝ်းလၢႆးငူဝ်ႉႁူဝ်ၶႃႈၼႆႉ သိုပ်ႇသၢႆမႃးၼႂ်းမိူင်းၶွၼ် (တႂ်ႈၶူင်း)သေ မီးၸိုဝ်ႈသဵင်ႈဝႆႉၵူႊတီႈတီႈၼႂ်းမိူင်းတႆး။ ၶူးလၢႆးၼႆႉ လူမ်တူဝ်၊ ၼၵ်းၼႅၼ်ႈ၊ ၵႅၼ်ႇၶႅင်။ တိၼ်လႄႈၼိဝ်ႉမိုဝ်း ၾႃႇမိုဝ်း တေႃႇထိုင်ပွင်ႈၶႅၼ် ႁႅင်းမိူၼ်ၵၼ်တင်းမူတ်း။ ပေႃးၶဝ်ႈထိုင်ၵေႃႈ ၺွပ်းၵမ်မႅပ်ႇႁၢဝ်ႉႁုတ်ႈၶုတ်ႈယၢႆး၊ ပေႃးပွၺ်ႇၵေႃႈ ပွၺ်ႇပႃးၸဵပ်းဝႆႉၵမ်းလဵဝ်။ မိုဝ်းၼၼ်ႉ တင်းပၢၵ်ႈတင်းတႅၼ်းၶွၼ်လဵဝ်။ လၢႆးဝႆႉတိၼ်ၵေႃႈ တင်းၶုတ်ႈတင်းပိတ်ႉၶၢင်ႈလဵဝ်။ တိုပ်ႈတိၼ်ႁႅင်း၊ တိုပ်ႈတိၼ်ၼိူင်ႈၵမ်းၼၼ်ႉ ပေႃးမီးႁွႆးဝႆႉ။

မိူဝ်ႈၼၼ်ႉၶူးလၢႆးတႆးလူင်မေႃဢၢၼ်

ၶူးလၢႆးတႆးလူင်မေႃဢၢၼ်ၼႆႉ ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်ႊၸွတ်ႇတူဝ်ႈလိုမ်တႆး။ မေႃဢၢၼ်ၼႆႉ တၢင်းၶဝ်ႈၾၵ်းတူႁိူၼ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီး၊ ပေႃးတေၶဝ်ႈဢွၵ်ႇႁိူၼ်းၵေႃႈ ဝႅၼ်ၶၢမ်ႈႁူဝ်ႉဢဝ်။ ၽႂ်ၶႂ်ႈမေႃမႃးႁဵၼ်းဢဝ်လၢႆးၵေႃႈ တေလႆႈမီးၼမ်ႉၵတ်ႉဝႅၼ်ၶၢမ်ႈႁူဝ်ၶဝ်ႈမႃးၵွၼ်ႇ ၸင်ႇတေသွၼ်ပၼ်။ ပွင်ႇဝႃႈ ၵေႃႉၶဝ်ႈမႃးၼၼ်ႉ ၶႂ်ႈႁဵၼ်းတေႉတေႉၼႆယဝ်ႉ။

ႁၢင်ႊၾၢင်လၢႆးတႆး

လၢႆးလႄႈတႆး ၸိူဝ်းဢၼ်လႆႈလၢတ်ႈမႃးယဝ်ႉၼၼ်ႉ ယင်းမီးလၢႆးၸိူင်း ဢၼ်ၸႅၵ်ႇဢွၵ်ႇမႃးပဵၼ်လၢႆမဵဝ်းလူးၵွၼ်ႇ။ လၢႆးၸိူဝ်းၼၼ်ႉၸမ်း…

1. လၢႆးၶွၼ်ႉ - ၶွၼ်ႉယၢဝ်း၊ ၶွၼ်ႉပွတ်း၊ ၶွၼ်ႁူဝ်ၵပ်း။
2. လၢႆးလႅဝ်း- ႁၢင်ႊၾၢင်လႅဝ်း လႅဝ်းပၢႆပဵင်း၊ ပၢႆမူဝ်၊ ပၢႆလႅမ်၊ ပၢႆဝၢႆႈ။
3. လၢႆးႁွၵ်ႇ
4. လၢႆးမိတ်ႈ

လၢႆးၸိူင်းၼႆႉ ၸၢင်ႊၸႅၵ်ႇလႆႈဝႃႈ…

1. လၢႆးၶႅၼ်ႉ (သႅၼ်ႉ)
2. လၢႆးၶူး
3. လၢႆးၶူးၵၢပ်ႈၶႅၼ်ႉ

လၢႆးမိုဝ်း

လၢႆးမိုဝ်းၼႆႉ ၸႂ်ႉတိုဝ်းမိုဝ်းပဝ်ႇလႄႈတိၼ်ပဝ်ႇ၊ မိူဝ်ႈမီးတိုဝ်ႉတၢင်း ဢမ်ႇၼၼ် ႁူပ်ႉထူပ်းၽေးၶဵၼ် ဢၼ်ဢမ်ႇလႆႈမုင်ႈမွင်းလႄႈဢမ်ႇထၢင်ႇတေပဵၼ်မႃးၼၼ်ႉလႂ် မိူဝ်ႈဢမ်ႇမီးတၢင်းတႃႇတေႁႃၶိူင်ႈမႆႉၶိူင်ႈမိုဝ်းၼႂ်းၵၢၼ်တေႃႇသူႈၼၼ်ႉလႂ်ယဝ်ႉ။ လၢႆးမိုဝ်း ပဵၼ်ပိူင်ၶိုၵ်ႉလိုၵ်ႉၼႂ်းပိုၼ်းလၢႆးတင်းသဵင်ႈပိူင်ႈၼိူင်ႈ၊ ပဵၼ်လၢႆးပႂ်ႉၵႅတ်ႇၶႄတူဝ်ၵမ်းသိုဝ်ႈ။ ၶေႃႈႁိၵ်ႈႁွင်ႉတေႃႇၸိုဝ်ႈလၢႆးမိုဝ်းၸမ်း ၼင်ႇပႃႈတႂ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ…။

1. မႄႈၵႃတၢၵ်ႇပိၵ်ႇ
2. မႄႈၵျႂၵ်းလိမ်ႇ
3. မႄႈငူးတွတ်ႇ
4. မႄႈသၢင်ၽူမ်
5. မႄႈယုင်ႈတႃ
6. မႄႈပွတ်ႈဝႅၼ်
7. မႄႈၸေးလုၵ်ႈ
8. မႄႈဝီႁူဝ်
9. မႄႈမိတ်းမၢၵ်ႇ
10. မႄႈမတ်ႉၽိူင်း ၼႆသေဢမ်ႇၵႃး မႄႈလၢႆးတႆးၼႆႉ မီးထႅင်ႈဢိၵ်ႇတင်းၼမ်တင်းလၢႆယူႇ။

လၢႆးၶွၼ်ႉ

လၢႆးၶွၼ်ႉၼႆႉ မီးလၢႆမဵဝ်း - ၶွၼ်ႉယၢဝ်း၊ ၶွၼ်ႉပွတ်း။ ၼႂ်းၵၢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းလၢႆးၶွၼ်ႉယၢဝ်းၼႆႉ ၸႂ်ႉလႆႈသွင်လၢႆး၊ လၢႆးၶွၼ်ႉသွင်ႁူဝ် လႄႈ လၢႆးၶွၼ်ႉႁူဝ်လဵဝ်။ ၶွၼ်ႉသွင်ႁူဝ်ၼႆႉ ၸႂ်ႉတိုဝ်းၵၼ်ၵမ်ႈၼမ်၊ မိုဝ်းႁဝ်း ယိပ်းၵၢင်ၶွၼ်ႉသေ ယဝ်ႈ၊ တႅင်း၊ ပေႃႉၼႆႉ ၸႂ်ႉတိုဝ်းၶွၼ်ႉတင်းသွင်ႁူဝ်။ လၢႆးၸႂ်ႉတိုဝ်းၶွၼ်ႉႁူဝ်လဵဝ်ၸိုင် ယိပ်းပၢႆသုတ်း ဢမ်ႇၼၼ် ငဝ်ႈသုတ်းၶွင်ၶွၼ်ႉၽၢႆႇလႂ်ၽၢႆၼိူင်ႈသေ ပေႃႉ၊ တွၵ်ႈ၊ တႅင်းၽၢႆလဵဝ်။

ၶွၼ်ႉပွတ်းၼႆႉ ၸႂ်ႉလႆႈလႅမ်ႈလဵဝ်လႄႈသွင်လႅမ်ႈ၊ ၵမ်လႆႈတင်းငဝ်ႈလႄႈပၢႆ၊ ဢမ်ႇပၢႆႊပိူင်ႈတင်းလၢႆးလႅဝ်း။ ၵူၺ်းၼႃႇ လၢႆးလႅဝ်းၼၼ်ႉ ၵမ်လႆႈတၢင်းၵၼ်းမၼ်းၽၢႆႇလဵဝ်ၵွၺ်း။ ၸိုဝ်ႈမႄႈလၢႆးၶွၼ်ႉၸမ်း မႄႈပွတ်ႈပႅတ်ႈ၊ မႄႈပေႃႉၶဝ်ႈ၊ မႄႈၵႅဝ်း၊ သိူဝ်လၢၵ်ႈႁၢင်၊ မႄႈၵႂၢင်ႈလူင် လႄႈ မႄႈပႅၼ်းတဝ်း ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

လၢႆးလႅဝ်း

လႅဝ်ၼႆႉ မီးလၢႆမဵဝ်း - လႅဝ်းပၢင်ပဵင်း၊ ပၢႆမူဝ်၊ ပၢႆဝၢႆႈ၊ ပၢႆလႅမ်။ လၢႆးလႅဝ်းၼႆႉ ၸႂ်ႉတိုဝ်းလႆႈလၢၵ်ႇလၢႆလၢႆး။ ပေႃးၼႂ်းၵၢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းတေႉတေႉၸိုင် ၼိူင်ႈထိုင်သွင်မၢၵ်ႈ ၼမ်တီႈသုတ်း။ ၵူၺ်းၼႃႇ ၼႂ်းၵၢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းၵႃႈဝႅၼ်ယၢမ်းတေႃႈလဵဝ်တႄႉ ၸႂ်ႉတိုဝ်းပဵၼ်သိပ်းမၢၵ်ႈ။ ၵူၼ်းတႆးတေႉၸိုင် ၵႃႈလၢႆးလႅဝ်းၼၼ်ႉ ၵမ်ႈၼမ် ၵမ်မၢၵ်ႈလဵဝ်လႄႈၵပ်းလႅဝ်းထႅင်ႈၽၢႆႇၼိူင်ႈ။ ၸိုဝ်ႈမႄႈလၢႆးလႅဝ်းၸမ်း

1. မႄႈၵိမ်းႁႆး
2. မႄႈၵႂၢင်ႈလူင်
3. မႄႈၵႂၢင်ႈပၢႆႁူမ်ႇ
4. မႄႈၵႃသိတ်း
5. မႄႈသႅဝ်းသႅတ်ႈၼမ်ႉ
6. မႄႈသၢင်ၽူမ်
7. မႄႈသိူဝ်မူပ်ႇ
8. မႄႈတွင်ႉၾႃႉ
9. မႄႈတဝ်ႁၢၼ်
10. မႄႈတၢင်ႇၵပ်း
11. မႄႈပွတ်ႈဝႅၼ်
12. မႄႈၽၼ်းလၢႆး
13. မႄႈၽၼ်းသိၵ်ႇ
14. မႄႈႁွႆႉ
15. မႄႈႁၢတ်ႇၶဝ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

လၢႆးႁွၵ်ႇ

လၢႆးႁွၵ်ႇၼႆႉ မီးလၢႆမဵဝ်း - လၢႆးႁွၵ်ႇပၢႆလႅမ်၊ ႁွၵ်ႇပုမ်း၊ ႁွၵ်ႇသၢမ်ငၢမ်ႈ၊ ႁွၵ်ႇႁွႆႉ။ လၢႆးႁွၵ်ႇပၢႆလႅမ်၊ ႁွၵ်ႇပုမ်း၊ ႁွၵ်ႇသၢမ်ငၢမ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇပေႃးပၢႆႊပိူင်ႈတင်း လၢႆးၶွၼ်ႉႁူဝ်လဵဝ်။ ႁွၵ်ႇၼႆႉ ဢဝ်လဵၵ်ႉမႃးၶဵၼ်ႇ ႁႂ်ႈပဵၼ်ၶွင်မီးၶူမ်းသေ သုပ်းသႂ်ႇထႅင်ႈမႆႉယၢဝ်း တႃႇၸႂ်ႉတိုဝ်းၼႂ်းၵၢၼ်တႅင်း ဢမ်ႇၼၼ် ယဝ်ႈပုင်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ႁွၵ်ႇႁွႆႉ ၸႂ်ႉတိုဝ်းၽေးၵႆတူဝ်ထိုမ်ႈသႂ်ႇ၊ ၽၢတ်ႈသႂ်ႇ၊ ဝိုတ်ႉသႂ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉလႂ်ယဝ်ႉ။ လၢႆးႁွင်ႉၸိုဝ်ႈမႄႈလၢႆးႁွၵ်ႇၸမ်း…

1. မႄႈမုင်ႈမိူင်း
2. မႄႈသိူဝ်လၢၵ်ႈႁၢင်
3. မႄႈၼၢင်းယင်လၢႆႈ
4. မႄႈတေႃးမိူင်း
5. မႄႈၸၢင်ႉတႅင်းၾင်ႇ
6. မႄႈၼွၼ်းသၢႆး
7. မႄႈၸွၵ်း
8. မႄႈၶႂၢၼ်တူင်ႇ …ၸိူဝ်းၼႆႉလႂ်ယဝ်ႉ။

လၢႆးမိတ်ႈ

မဵဝ်းၸၢဝ်းလၢႆးမိတ်ႈၸမ်း မိတ်ႈမွင်ႈ၊ မိတ်ႈသုၺ်း၊ မိတ်ႈဢုမ်ငိုၼ်း။ လၢႆးမိတ်ႈၼႆႉ ၸႂ်ႉတိုဝ်းတႃႇၽေးၸမ်တူဝ်လႄႈၽေးၵႆတူဝ်။ မိတ်ႈသုၺ်းၼႆႉ ၸႂ်ႉတိုဝ်းတႃႇၸမ်တူဝ်လႄႈၸႂ်ႉတိုဝ်တႃႇထိူဝ်ႇပွၵ်ႇမၢၵ်ႇဝၢၵ်ႈတၢင်းၵိၼ်။ မိတ်ႉႁွႆႉၼႆႉ ဢဝ်ဝိုတ်ႉဢၼ် ဢၼ်မီးၵႆတူဝ်။ မိတ်ႈဢုမ်ႇငိုၼ်းၵၼ်းငႃးၸၢင်ႉၼႆႉ ၸႂ်ႉတိုဝ်းပဵၼ်ၶိူင်ႈႁၢင်ႈၶိူင်ႈ ၸၼ်ႉၵူၼ်းမၢၵ်ႈမီးလႄႈၸၼ်ႉထၢၼ်ႈၶုၼ်။ ၼႂ်းၼၼ်ၵေႃႈ ယင်းၸႂ်ႉတိုဝ်း မိူၼ်ၼင်ႇမိတ်ႈသုၺ်းယူႇၼင်ႇၵဝ်ႇး

လွင်ႈလမ်ႇလွင်ႈၵၢၼ်လဵၼ်ႈလၢႆးၸိူင်း

လၢႆးၵႃႈ

လၢႆးၼႆႉ လိူဝ်သေၸႂ်ႉတိုဝ်းၼႂ်းၼႃႈၵၢၼ်တေႃႇသူႈလႄႈၵႅတ်ႇၶႄတူဝ်ယဝ်ႉ ၵႃႈႁႂ်ႈပေႃးၵိုင်ႇလႅပ်ႈၶဝ်ႈၸွမ်ၵွင်ႊမွင်း။ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ပၼ်ႇၵွင်ႊသေ ၵႃႈလၢႆးမိုဝ်း၊ လၢႆးၶွၼ်ႉ၊ လၢႆးလႅဝ်းၵၢႆႇၵၼ်သွင်ၵေႃႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁၢင်ႊလီတေႉတေႉ။

လၢႆးလႄႈပၢႆးယူႇလီ

လၢႆးၸိူင်ႉႁိုဝ်သေၵေႃႈယႃႇ ဢမ်ႇဝႃႈ လၢႆးၶွၼ်ႉ၊ လၢႆးမိုဝ်း ႁိုဝ် လၢႆးလႅဝ်း တင်းသဵင်ႈၼၼ်ႉ တိုၼ်းမီးလွင်ႈပၢႆယူႇလီၵိုၵ်းၸွမ်းႁွမ်းဝႆႉယူႇၵူႊလၢႆး။ ၼႂ်းၵၢၼ်လဵၼ်ႈလၢႆးၵႃႈလၢႆးၼၼ်ႉ ပေႃးတေထတ်းသၢင်တူၺ်းၸိုင် ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆး ဢဝ်မႃးၸႂ်ႉတိုဝ်းပဵၼ်ၶိူင်ႈလဵၼ်ႈပၢႆးယူႇလီလႄႈယႃႇႁႂ်ႈၶိင်ႇၶၢဝ်းယၢမ်းၼၼ်ႉသၢင်းပဝ်ႇလၢႆႊယူႇယဝ်ႉ။ ၶၢဝ်းလိူၼ်ၵမ်ႊ၊ လိူၼ်သၢမ်ၶၢဝ်းၵၢၼ်ဝၢင်ႈ ၵၢၼ်တႆးၼႆႉ ၵူၼ်းႁဝ်းပေႃးဢမ်ႇမီးၵၢၼ်ႁဵတ်း၊ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈတူင်ႉၼိုင် လွင်ႈပဵၼ်ၸဵပ်းၶႆႈလႆႈပူၺ်ႇၵေႃႈ ၸၢင်ႊတၢမ်မႃးၸွမ်း။ ၵွပ်ႈၼႆ ပေႃးမီးပၢင်ႁဵၼ်း/သွၼ်လၢႆးၵၼ်ၸိုင် လိူဝ်သေလႆႈတၢင်းႁူႉမေႃလၢႆးယဝ်ႉ ယင်းလႆႈပၢႆးယူႇလီ ၵိုၵ်းႁွမ်းၸွမ်းမႃး။ လၢႆၸိုင်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းယၢမ်းလဵဝ် ၵွပ်ႈၶိူဝ်းၵူၼ်းယူႇငၢႆႈၵိၼ်လူမ်။ ဢမ်ႇသွၼ်ႇပၢႆးယူႇလီသေ ႁိမ်ၸိင်းၵၼ် ၶႄႇၶဵင်ႇၵၼ်ႁႃပၢႆးမၢၵ်ႈမီး၊ ႁႃလၢႆးၶိုၼ်ႈယႂ်ႇသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၽေးသိပ်းသမ်ႇသႅၼ်လွင်ႈ ၶဝ်ႈမႃးထိုင်တူဝ်လႄႈ လၢႆၸိုင်ႈမိူင်းၵေႃႈ ၶတ်းၸႂ်သိုပ်ႇၶူၼ်ႉသွၵ်ႇတဝ်ႁႃလွင်ႈလၢႆးပၢႆယူႇလီသေ ဢဝ်ဢွၵ်ႇမႃးလဵၼ်ႈမႃးသွၼ်ၵၼ်။ မိူၼ်ၼင်ႇ ထၢႆႉၶျီႉလႄႈဢေးရူဝ်းပိၵ်ႉ၊ ယူဝ်းၶ၊ ၼူတ်းၽႅၼ်ၵဝ် (လၢႆးမေႃမိပ်ႇမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ) ၸိူဝ်းၼႆႉတင်းသဵင်ႈၼၼ်ႉ ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ တႆးၶိူဝ်းၼိူင်ႈၼၼ်ႉ မီးၸိူင်ႉၼင်ႇၶဝ်ၵူႊပိူင်၊ လိူဝ်သေဝႃႈ ၸွင်ႇဢဝ်မႃးၸႂ်ႉတိုဝ်း ဢမ်ႇၼၼ် ပိူၼ်ႈဢဝ်ၵႂႃႇၸႂ်ႉတိုဝ်းယဝ်ႉ ႁဝ်းပႆႇႁူႉတူဝ်ၼႆႁိုဝ်။

ၽိုၼ်ဢိင်

သၢင်ႇၶမ်းၸၢင်းယွတ်ႈ။ ( 2013)။ လၢႆးၸိူင်း လၢႆးတႆး။ ၼႃႈလိၵ်ႈ 98 - 122။