ဝတ်ႉၽြႃးလူင် မူၺ်ႇတေႃႇ မိူင်းပၼ်ႇ

ဝတ်ႉၽြႃးလူင် မူၺ်ႇတေႃႇ မိူင်းပၼ်ႇ တီႈၼႂ်းမိူင်းပၼ်ႇၼႆႉ ၼႂ်းၵႃႈ ဝတ်ႉၵဝ်ႇၵႄႇလိူဝ်ပိူၼ်ႈသုတ်းၼၼ်ႉ ဝတ်ႉၽြႃးလူင် မူၺ်ႇတေႃႇၼႆႉၵေႃႈ ပႃးဝႆႉ ဝတ်ႉၼိုင်ႈယူႇ။ ဝတ်ႉၽြႃးလူင် မူၺ်ႇတေႃႇၼႆႉ ၸဝ်ႈၾၶုၼ်လူင် (ႁွင်ႉ) ၶုၼ်ၽူင်း ဢွၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်းမိူင်းသေ လႆႈပူၵ်းတင်ႈမႃး မိူဝ်ႈပီၵေႃးၸႃႇ 1162 ၼီႈ လိူၼ်သီႇမူၼ်း ဝၼ်းထိ (28.2.1801) ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ ပီၵေႃးၸႃႇ 1162 ၼႆႉၼင်ႇၵဝ်ႇ ပဵၼ်ပီၵေႃႇသၢင်ႈ ၵွင်းမူးၼၢင်းယီႈသႅင်ၵေႃႇလႄႈ ၵွင်းမူးမူၺ်ႇတေႃႇၼႆယဝ်ႉ။ ၼင်ႇႁိုဝ် ပေႃးတေပဵၼ် လွင်ႈပႂ်ႉပႃးလုမ်းလႃး ၵွင်းမူးၵႂႃႇငၢႆႈၼၼ်ႉၼႆသေ လႆႈပူၵ်းတင်ႈပႃး ဝတ်ႉၽြႃးလူင်မူၺ်ႇတေႃႇၼႆႉယဝ်ႉ။

ထိုင်မႃး ပီၵေႃးၸႃႇ 1251 ၼီႈ လိူၼ်သီႇမူၼ်း ဝၼ်းဢၢင်းၵၢၼ်း ဝၼ်းထိ (4.3.1890) ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၾၶုၼ်ၼုမ်ႇ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼမ်းၼႃႈ ၵူၼ်းဝၢဝၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၶဝ်သေ ၶိုၼ်းယႃႉဝတ်ႉလင်ၵဝ်ႇၼၼ်ႉသေ ၶိုၼ်းပူၵ်းတင်ႈထႅင်ႈ ဝတ်ႉၽြႃးလူင် မူၺ်ႇတေႃႇ ပွၵ်ႈၵမ်းသွင်ယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈသြႃႇၼင်ႈဝတ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈသြႃႇဝၼ်ႇၼ။ ထိုင်မႃး ပီၵေႃးၸႃႇ 1271 ၼီႈ လိူၼ်သၢမ်မူၼ်း ဝၼ်းၸၼ် (24.1.1910) ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇဝၼ်ႇၼ လႆႈၶဝ်ႈၸၢမ်ႇ သူၼ်မၢၵ်ႇႁၢၢၵ်ႈၶမ်းၵႂႃႇလႄႈ ၸဝ်ႈၽၶုၼ်ၼုမ်ႇ ဢွၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်းမိူင်းသေ ၵႂႃႇပၢင်းမႃး ၸဝ်ႈၸၢင်းၵုသလ ဢၼ်ယူႇသဝ်းဝႆႉ တီႈဝတ်ႉလွႆဝႃႇသူဝ်ႇၼၼ်ႉ မႃးၼင်ႈဝတ်ႉမူၺ်ႇတေႃႇယဝ်ႉ။

ထိုင်မႃး ပီၵေႃးၸႃႇ 1276 ၼီႈ လိူၼ်သိပ်းလွင်ႈ 1 ၶမ်ႈ ဝၼ်းၸၼ် (2.11.1914) ၸဝ်ႈၾၶုၼ်ၼုမ်ႇ လႆႈၼွၼ်းၽေးၵႂႃႇလႄႈ ၸင်ႇလိူၵ်ႈတၢင်ႇ ၼွင်ႉၸၢႆးၶႅၼ်ႈတွင်ႉမၼ်း ၸဝ်ႈၶုၼ်ဢုင်ႇ ၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၸဝ်ႈၾမိူင်းပၼ်ႇ ပႃးထိႁႃႈယဝ်ႉ။ ဝတ်ႉၽြႃးလူင်မူၺ်ႇတေႃႇၵေႃႈ လႆႈမႃး 55 ပီယဝ်ႉလႄႈ ယွၵ်းၽင်ႉၵဝ်ႇၵႄႇယဝ်ႉသေ ထိုင်မႃး ပီၵေႃးၸႃႇ 1306 ၼီႈ လိူၼ်သီႇမူၼ်း ဝၼ်းတိတ်ႉ (25.2.1945) ၸဝ်ႈၾၶုၼ်ဢုင်ႇ ဢွၼ်ႁူဝ်ၵူၼ်းမိူင်း မႄးပူၵ်းတင်ႈထႅင်ႈ ဝတ်ႉမူၺ်ႇတေႃႇ ပွၵ်ႈၵမ်းသၢမ်ယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ဝတ်ႉၽြႃးလူင် မူၺ်ႇတေႃႇၼႆႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ မီးဝႆႉ ၼႂ်းၵၢင်ၼႃးလႄႈ ပေႃးထိုင်ၶၢဝ်းၶိုၼ်ႈၵျွင်း ၼႂ်းဝႃႇၼႂ်းၵမ်ၼႆ လႆႈၵႂႃႇယၢပ်ႇမိူဝ်းယၢပ်ႇလႄႈ ၸဝ်ႈၾၶုၼ်ဢုင်ႇ ၸင်ႇၵွႆႈၸၢင်ႈ ၸဝ်ႈလေႃႉၶဝ်သေ တေႃႉလိၼ်မႃးသႂ်ႇ တီႈၼႂ်းဝၢင်းဝတ်ႉ မူၺ်ႇတေႃႇၼႆႉယဝ်ႉ။ ၼိုင်ႈၵိၼ်း (သီႇလေႃႉ)ၼၼ်ႉ လႆႈပၼ်ငိုၼ်း သွင်ပျႃးၶႂၢႆးၼႆယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢဝ်ၵုသူဝ်ႇ၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈတႄႉ ဢဝ်ငိုၼ်းၼႆယဝ်ႉ။

ဝၢႆးၼၼ်ႉ ႁိုင်မႃးထႅင်ႈ 40 ပီတဵမ် ဝတ်ႉၽြႃးမူၺ်ႇတေႃႇၼႆႉ မုင်းမၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ယွၵ်းၽင်ႉႁူဝ်ႈၵႂႃႇသဵင်ႈလႄႈ ၸင်ႇမီး တၵႃႇလုင်းလဝ်း မႄႈပႃႈၶႅင်ႇၶဝ် မီးငိုၼ်းတႃႇပႅတ်ႇမိုၼ်ႇသေ သမ်ႉၶႂ်ႈၶိုၼ်း မႄးမုင်းမႂ်ႇၼႆယဝ်ႉ။ ၸင်ႇႁွင်ႉဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် ၵူၼ်းတင်းၼမ်သေ ၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈ ၵွမ်ႉမုင်းၶႃးမၼ်းလၢႆလၢႆၵူၺ်းတႄႉ ဢမ်ႇလၢၵ်ႇလၢႆးသင်ယူဝ်ႉ။ တႃႉႁဝ်းၶိုၼ်းမႄးယႃႉပႃး ၵျွင်းၵဝ်ႇသေ မႄးႁဵတ်း ၵျွင်းမႂ်ႇထႅင်ႈ ဢမ်ႇလီႁႃႉ ၼႆလႄႈ ၵူၼ်းတင်းၼမ်ၵေႃႈ ၽွမ်ႉလႆႈၸႂ်ၵၼ်သေ ထိုင်မႃး ပီၵေႃးၸႃႇ 1346 လိူၼ်ႁႃႈလွင်ႈ 3 ၶမ်ႈ ဝၼ်းပုတ်ႉ (18.4.1984) ၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ် ပူၵ်းတင်ႈထႅင်ႈ ဝတ်ႉလူင်မူၺ်ႇတေႃႇ ပွၵ်ႈထိသီႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈမႄးပူၵ်းတင်ႈၵျွင်း ပွၵ်ႈထိသီႇၼႆႉ ၸဝ်ႈသြႃႇၼင်ႈၵျွင်း ပဵၼ်ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ၼၼ်ႇတယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၾၶုၼ်ဢုင်ႇ တင်းၵူၼ်းမိူင်း ၵႂႃႇပၢင်းမႃး တီႈဝတ်ႉလွႆဝေႃႇမ။ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ၼၼ်ႇတ လႆႈမႃးသိုပ်ႇၼင်ႈၵျွင်းမူၺ်ႇတေႃႇ မိူဝ်ႈပီၵေႃးၸႃႇ 1294 ၼီႈ လိူၼ်သီႇမူၼ်း၊ ဝၼ်းသုၵ်း (10.3.1933) ယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈသြႃႇၼၼ်ႇတ မႃးၼင်ႈဝတ်ႉမူၺ်ႇတေႃႇ လႆႈၶၢဝ်းတၢင်း 57 ပီတဵမ်ယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃး ပီၵေႃးၸႃႇ 1353 ၼီႈ လိူၼ်ပႅတ်ႇတုတိယ လွင်ႈ 12 ၶမ်ႈ ဝၼ်းဢၢင်းၵၢၼ်း ဢႃႇယုၸဝ်ႈလႆႈ 82 ပီ ဝႃႇၸဝ်ႈ 62 ဝႃႇၼၼ်ႉ လႆႈၶဝ်ႈၸၢမ်ႇ သူၼ်မၢၵ်ႇႁၢၵ်ႈၶမ်းၵႂႃႇယဝ်ႉ။

ဝၢႆးသေ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ၼၼ်ႇတ ၶဝ်ႈၸၢမ်ႇသူၼ်မၢၵ်ႇႁၢၵ်ႈၶမ်းၵႂႃႇယဝ်ႉၼၼ်ႉ ထိုင်မႃး ပီၵေႃးၸႃႇ 1353 ၼီႈ ၸဝ်ႈသြႃႇၵုင်ႇၼ လႆႈသိုပ်ႇပုတ်ႈ တႅၼ်းတၢင်သေ ၼင်ႈဝတ်ႉမူၺ်ႇတေႃႇ ပီၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ ပီၵေႃးၸႃႇ 1354 ၼီႈၼႆႉ ၸဝ်ႈသြႃႇသီႇရိထမ်ႇမ လႆႈမႃးသိုပ်ႇၼင်ႈထႅင်ႈ ပီၼိုင်ႈ။

ပီၵေႃးၸႃႇ 1355 ၼီႈ၊ လိူၼ်သီႇလွင်ႈ 1 ခမ်း (27.3.1994) ၼၼ်ႉ မုၼ်ၸဝ်ႈ ဢၼ်ၼင်ႈဝတ်ႉၽြႃးလူင် မူၺ်ႇတေႃႇ ဢမ်ႇပႆႇမီးသေ တေႃႉတႄႉၵိုတ်းဝႆႉ ၸဝ်ႈသၢင်ႇဢွၼ်ႇ သၢမ်ပႃးၵူၺ်းလႄႈ ၵွပ်ႈၼႆ ပေႃးၵၢင်ၶမ်ႈ ၵၢင်ၶိုၼ်းမႃးၸိုင် ၵူၼ်းပွၵ်ႉၶဝ် ဝႆႉပုၼ်ႈၽွၼ်းၵၼ်သေ လႆႈမႃးၼွၼ်းပႂ်ႉဝတ်ႉ ၵူႈၶမ်ႈယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢွၼ်ၵၼ်ဝႃႈ "ဝတ်ႉလူင်ပဵၼ်တၢၼ်ႇၼႆႉ ပေႃးဢမ်ႇမီးမုၼ်ၸဝ်ႈတႄႉ ဢမ်ႇသၢင်ႇထုၵ်ႇယဝ်ႉ" ၼႆလႄႈ ၸင်ႇၵွႆႈဢွၼ်ၵၼ် ၵႂႃႇၽိတ်ႈပၢင်း ၸဝ်ႈၸၢင်းသေႃးၽိတ (ထမ်ႇမႃႇၸရိယ) ဝတ်ႉရႃႇၸႃႇ ဢၼ်တိုၵ်ႉၵႂႃႇႁဵၼ်းဢဝ် လိၵ်ႈယူႇ တီႈဝဵင်းလိူဝ်ႇၼၼ်ႉလႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈ ဢမ်ႇႁပ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈဝႃႈ "ႁဝ်းမုၼ်ၸၢင်း တိုၵ်ႉၸင်ႇႁႃလႆႈဝႃႇၼိုင်ႈၵူၺ်း ပေႃးၵႂႃႇၼင်ႈဝတ်ႉ ၵူဝ်ယွင်ႇ" ၼႆယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃး လိူၼ်သီႇလွင်ႈ 2 ၶမ်ႈ ဝၢႆးဝၼ်း 2 မွင်းပၢႆၼၼ်ႉ ၸင်ႇမီးသေ ပေႃႈထဝ်ႈၸၼ်ႇတႃႇ လႄႈ ပေႃႈထဝ်ႈဝၼ်ႇၼ ၶဝ်သွင်ၵေႃႉ ႁွတ်ႈမိူဝ်းၵႂႃႇ တီႈဝတ်ႉရႃႇၸႃႇသေ မိူဝ်းၸူး ၸဝ်ႈၸၢင်းရႃႇၸိၼ်ႇတ (မိူင်းသူႈ)ယဝ်ႉ လၢတ်ႈဝႃႈ "ႁဝ်းၶႃႈတၵႃႇ မႃးပၢင်းၸဝ်ႈႁဝ်း မိူူဝ်းၼင်ႈဝတ်ႉမူၺ်ႇတေႃႇ ၶႃႈဢေႃႈ ၶႅၼ်းတေႃႈ ၸဝ်ႈႁဝ်း ႁပ်ႉပၼ်သေၵမ်း" ၼႆလႄႈ ၸဝ်ႈရႃႇၸိၼ်ႇတၵေႃႈ ၸင်ႇၶိုၼ်းဝႃႈ "သိဝ်ႇၸမ်ႈ ၶွၼ်ႉတွၵ်ႇၼႃႇ မိူဝ်ႈၼႆႉ ပႆႇၸၢင်ႈမိူဝ်း ပေႃးထိုင်မႃး မိူဝ်ႈၽုၵ်ႈ လိူၼ်သီႇလွင်ႈ 3 ၶမ်ႈ ဝၼ်းဢၢင်းၵၢၼ်း ယၢမ်းႁူဝ်ၶမ်ႈ 4 မွင်းပၢႆၼၼ်ႉ ၸင်ႇၵွႆႈမႃးႁပ်ႉလႃႈ" ၼႆၶိုၼ်းယဝ်ႉ။

ထိုင်မႃး ပဵၵေႃးၸႃႇ 1355 ၼီႈ လိူၼ် 3 လွင်ႈ 3 ၶမ်ႈ ဝၼ်းဢၢင်းၵၢၼ်း (29.3.1994) ႁူဝ်ၶမ်ႈ 4 မွင်းၼၼ်ႉ ပေႃႈထဝ်ႈၼၼ်ႇတႃႇလႄႈ ပေႃႈထဝ်ႈဝၼ်ႇၼၶဝ် ဢဝ်ၵႃးသေ မႃးၽိတ်ႈပၢင်း ၸဝ်ႈၸၢင်းရႃႇၸိၼ်ႇတ ဢႃႇယု 27 ပီ၊ ဝႃႇၸဝ်ႈ 6 ဝႃႇ မိူဝ်းၵႂႃႇတီႈဝတ်ႉမူၺ်ႇတေႃႇယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈသြႃႇရႃႇၸိၼ်ႇတ ပဵၼ်ၸႃႇတိ ဝၢၼ်ႈသေႃႉ မိူင်းသူႈ။ ယၢမ်းလႆႈသွၼ်ႁဵၼ်းဢဝ် တၢင်းမေႃ တမ်ႈတီႈ သြႃႇၸဝ်ႈလူင် ၵုၼပိယ (ဢၵ်ႉၵမႁႃႇပၼ်ႇတိတ) ဝတ်ႉပုပ်ႉပႃႇရူင်ႇ ဝဵင်းလွႆၵေႃႇၼၼ်ႉသေယဝ်ႉ ၸင်ႇၵွႆႈမႃးယူႇသဝ်း တီႈဝတ်ႉရႃႇၸႃႇ ဝဵင်းမိူင်းပၼ်ႇၼႆႉ လႆႈၶၢဝ်းတၢင်း 5 ပီသေ ဝၢႆးၼႆႉ ၸင်ႇၵွႆႈမႃးပဵၼ် မုၼ်ၸဝ်ႈၼင်ႈဝတ်ႉမူၺ်ႇတေႃႇ ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင် မိူဝ်ႈလဵဝ် (2015) ယူႇယဝ်ႉ။ ဝတ်ႉၽြႃးလူင်မူၺ်ႇတေႃႇၼႆႉ မိူဝ်ႈပႆႇလႆႈတႄႇ တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈၼႆႉ မီးဝႆႉ ၸဝ်ႈရႁၢၼ်း 1 ပႃး၊ ၸဝ်ႈသၢင်ႇမီး 4 ပႃး ႁူမ်ႈၵၼ်မီး 5 ပႃးယဝ်ႉ။

တႄႇတင်ႈ တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈ ပရိယတ်ႉတိ

ထိုင်မႃး ပီၵေႃးၸႃႇ 1360 လိူၼ် 4 မူၼ်း ဝၼ်းၸၼ် (1.3.1999) ၼၼ်ႉ လႆႈႁဵတ်းပဵၼ် ပၢင်ပွႆး တႅမ်ႈတွပ်ႇၶူၼ်ႉၶႆႈလိၵ်ႈ ပွၵ်ႈၵမ်း 34 ယဝ်ႉယႃႇ လီငၢမ်းၼၼ်ႉ ၸင်ႇၵွႆႈႁဵတ်းပဵၼ် ပၢင်ၵုမ် ပုၼ်ႈတႃႇ တေတႄႇတင်ႈ တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈ တီႈဝဵင်းမိူင်းပၼ်ႇၼႆလႄႈ သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈ ၵူႈၵၢၼ်ႇၵူႈဝတ်ႉလႄႈ ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ ၵူၼ်းလူင် ၵူႈပွၵ်ႉၵူႈဝၢၼ်ႈ ၵူႈဢိူင်ႇ မႃးၸုတုမ်ၵၼ် ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ် ပုၼ်ႈတႃႇ တေႁဵတ်း တိိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ပေႃးႁဵတ်းၼႆ တေမီး လွင်ႈယၢပ်ႇၸိူင်ႉႁိုဝ်၊ ၸွင်တေၽွမ်ႉလႆႈၸႂ်ၵၼ်ၼႆ သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈလႄႈ ၵူၼ်းလူင်ၶဝ် ၵူႈပွၵ်ႉ ၵူႈဢိူင်ႇၵေႃႈဝႃႈ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈယၢပ်ႇသင်၊ ပေႃးတင်ႈတိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈလႆႈၸိုင် ၼိုင်ႈၶႅၼ်းလီ၊ တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈ ပရိယတ်ႉတိၼႆႉ ပဵၼ်ငဝ်ႈႁၢၵ်ႈ သႃႇသၼႃႇ ဢၼ်ၼိုင်ႈလႄႈ ၼိုင်ႈၶႅၼ်းၶႅမ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။ ဢုပ်ႇၵၼ်ထႅင်ႈဝႃႈ "ပေႃးလႆႈၸႂ် ၽွမ်ႉယူႇၸိုင် ႁဝ်းတေႁဵတ်း တီႈဝတ်ႉလႂ်လီ" ၼႆၼၼ်ႉ ၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈ ဝတ်ႉၽေႃးထိ၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈ ဝတ်ႉၺွင်ႇၵဝ်ႈတူၼ်ႈ၊ ဝၢၼ်ႈမႂ်ႇၼႆသေတႃႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၵႆဝဵင်း တၵႃႇဢေႇလႄႈ ၵမ်းလိုၼ်း ၸင်ႇလႆႈၸႂ်ၵၼ် တေႁဵတ်း တမ်ႈတီႈ ဝတ်ႉမူၺ်ႇတေႃႇ ဢၼ်မီးၼႂ်းဝဵင်း ဢၼ်တၵႃႇၵေႃႈ ႁႅင်းယႂ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

မိူဝ်းၽိတ်ႈပၢင်း ၸဝ်ႈၶူး တီႈလွႆၵေႃႇ

ပီၵေႃးၸႃႇ 1361 လိူၼ်ပႅတ်ႇ ပထမမႂ်ႇ 5 ၶမ်ႈ ဝၼ်းၽတ်း၊ (18.6.1999) ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း ၵူၼ်းလူင်ပွၵ်ႉၸူၵ်း၊ ႁူဝ်ပဝ်ႈၵေႃးပၵ ဝတ်ႉရႃႇၸႃႇ လုင်းၽေႃးၵ တၢင်တူဝ် ၵူၼ်းမိူင်းပၼ်ႇသေ မိူဝ်းၽိတ်ႈပၢင်းဢဝ် ၸဝ်ႈၶူးသွၼ် တမ်ႈတီႈ သြႃႇၸဝ်ႈ တူၼ်ၶူးလူင် ၽတ်ႉတၼ်ႇတၵုၼပီယ (ဢၵ်ႉၵမႁႃႇပၼ်ႇတိတ) တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈ ပပ်ႉပႃႇရူင်ႇ ဝဵင်းလွႆၵေႃႇ မိူင်းယၢင်းလႅင်ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ လိူၼ် 8 မႂ်ႇ 6 ၶမ်ႈၼၼ်ႉ လုင်းၽေႃးၵ ႁွတ်ႈထိုင်လွႆၵေႃႇသေယဝ်ႉ ထိုင်မႃး 7 ၶမ်ႈ ၵၢင်ၶမ်ႈ 7 မွင်းၼၼ်ႉ သြႃႇၸဝ်ႈလူင် ၵုၼပီႇယ ဢဝ်ၸဝ်ႈၶူးၵေႃးဝိတႃႇၸႃႇရ (ၽၢႆၶုၼ်ႇ)၊ ၸဝ်ႈၶူးတေႃးၽႃႇသ (ၽၢႆၶုၼ်ႇ) လႄႈ လုၵ်ႈၼွင်ႉတပႄး 13 ၸဝ်ႈ ႁူမ်ႈလူၺ်ႈတၵႃႇ လုင်းၽေႃးၵ မႃးၸူးတီႈ မၼ်းၸဝ်ႈသေယဝ်ႉ မွၵ်ႇလၢတ်ႈသင်ႇသွၼ်ပၼ် ဢေႃးဝႃႇတ ပုၼ်ႈတႃႇ တေမႃးတႄႇတိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈ တီႈဝဵင်းမိူင်းပၼ်ႇယဝ်ႉ။

ဢေႃးဝႃႇတ သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ၶေႃႈၼိုင်ႈ လၢတ်ႈဝႃႈ "မိူင်းပၼ်ႇၼႆႉ မၼ်းၸမ်မိူင်းထႆးဢိူဝ်ႈ၊ ပၵ်းပိူင်ၵဝ်ၼႆႉ ၸဝ်ႈႁဝ်း ယႃႇဢဝ်မိူဝ်းသဵင်ႈ၊ တူၺ်းပၵ်းပိူင် တီႈလႂ်တီႈၼၼ်ႈသေ ၸဝ်ႈႁဝ်း ႁဵတ်းၵႂႃႇတႃႉ" ၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ တုင်းထွမ်ႇဢဝ် ဢေႃးဝႃႇတယဝ်ႉ ၽွမ်ႉၵၼ် ၵၼ်ႇတေႃး သြႃႇၸဝ်ႈလူင်သေ ၶိုၼ်းမႃး တီႈယူႇၽႂ်မၼ်းယူႇယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃး လိူၼ် 8 ပထမမႂ်ႇ 8 ၶမ်ႈ ဝၢႆႈသေ သုင်းသွမ်းဝၼ်းယဝ်ႉ ယၢမ်းၵၢင်ဝၼ်းၶိုၼ်ႈ 10:48 မိတ်ႉၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ် ၶိုၼ်ႈၶီႇၵႃး ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ဢၼ်ပဵၼ်ႁၢႆးလႅတ်ႉ သီႇလိူင်ၼၼ်ႉသေ ဢွၵ်ႇၽၢတ်ႇယၢၼ်မႃး တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈ ပုပ်ႉပႃႇရူင်ႇသေယဝ်ႉ ႁူဝ်ၶမ်ႈ 5:30 မွင်းၼၼ်ႉ ႁွတ်ႈထိုင် ဝဵင်းတူၼ်ႈတီးသေ မႃးလိုဝ်ႈသဝ်း တီႈဝတ်ႉမိၼ်းၵုၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃး လိူၼ် 8 မႂ်ႇ 9 ၶမ်ႈ ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် 4 မွင်း ဢွၼ်ၵၼ် ၶီႇၵႃး မၢၼ်ႇလူင်ႇသေ ဢွၵ်ႇယၢၼ် ဝဵင်းလူင်တူၼ်ႈတီးယဝ်ႉ မႃးဢဝ်သွမ်းၼႂ် တီႈမိူင်းပွၼ်သေ ႁူဝ်ၶမ်ႈ 5 မွင်းပၢႆၼၼ်ႉ ဢဝ်မၢၵ်ႇၵႃး မႃးတႅၵ်ႇ တီႈၼႃႈဝတ်ႉၵမ်ႇမထၢၼ်း မႆႉၼိဝ်ႉသေ ၶိုၼ်းဢွၼ်ၵၼ် ဝႅၵ်ႇၸေးပိူဝ်ႉထူင်ၶူဝ်း ႁင်းၽႂ်မၼ်းသေယဝ်ႉ သိုပ်ႇပႆတၢင်းမႃး ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင် ဝတ်ႉမူၺ်ႇတေႃႇ ယၢမ်းႁူဝ်ၶမ်ႈ ႁူၵ်းမူင်းပၢႆပၢႆယူႇယဝ်ႉ။ ပေႃးႁွတ်ႈထိုင်ဝတ်ႉယဝ်ႉၼႆ ဢွၼ်ၵၼ် ၵႂႃႇတူင်ႉတၵ်ႉၵၼ်ႇတေႃး သြႃႇၸဝ်ႈရႃႇၸိၼ်ႇတ ဝတ်ႉမူၺ်ႇတေႃႇသေ လိုဝ်ႈႁိူဝ်ႉတူဝ်ၸႂ်ၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။

တႄႇတင်ႈ တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈ မူၺ်ႇတေႃႇ

ပီၵေႃးၸႃႇ 1361 ၼီႈ လိူၼ် 8 ပထမမူၼ်း ဝၼ်းတိတ်ႉ (27.6.1999) ယၢမ်းၵၢင်ဝၼ်းၶိုၼ်ႈ 11:15 မွင်းၼၼ်ႉ ၸုမ်းသင်ႇၶၼႃႇယၵ ၸႄႈဝဵင်းလႄႈ ပိဝ်ႇႁႃႇမူး ပူဝ်ႇမူးၵျီး တိၼ်ႇဝိၼ်း၊ သႃႇသၼႃႇယေးမူး၊ ၸုမ်းၵေႃးပၵၸႄႈဝဵင်း ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၽွၼ်ႉၵၼ်သေ တၢင်ႇပၢႆႉပိုတ်ႇပၢႆႉ တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈ ပရိယတ်ႉတိ မူၺ်ႇတေႃႇ ၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ ၵၢပ်ႈသွမ်း သင်ႇၶၸဝ်ႈ ၵူႈဝတ်ႉယဝ်ႉ ယၢမ်းၵၢင်ဝၼ်း 12 မွင်းၼၼ်ႉ ႁဵတ်းမၢႆၶပ်ႉ ပိုတ်ႇၽုၺ်ႇ တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။ မၢႆၶပ်ႉမၼ်းၸမ်ႉ -

1. ၽွမ်ႉၵၼ် လွတ်ႈႁေႃး ၼမေႃတသ်သ သၢမ်ၵမ်းသေ ပိုတ်ႇပၢင်
2. ႁပ်ႉတုင်းဢဝ်သိၼ် တမ်ႈတီႈ ၸဝ်ႈၶူးၵေႃးဝိတႃႇၸႃႇရ
3. ႁပ်ႉတုင်းဢဝ် ဢေႃးဝႃႇတ တမ်ႈတီႈ သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈ
   1. ပျီႇၼႄႇဝုၼ်ႇသွင်ႇ သြႃႇၸဝ်ႈဝတ်ႉၵုင်းပိၼ်း (ၽိုၼ်လိၵ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇဢေႃးဝႃႇတ ဝတ်ႉလွႆၼွႆႉ ၽတ်းလူၼႄ)
   2. ႁူဝ်ပဝ်ႈ သင်ႇၶၸႄႈဝဵင်း ၽတ်ႉတၼ်ႇတ ၼၼ်ႇတမေႇထႃႇ ဝတ်ႉမႂ်ႇ
   3. ၽူႈမၢႆ သင်ႇၶၸႄႈဝဵင်း ၽတ်ႉတၼ်ႇၼ ဝိၸိၼ်ႇတႃႇ ဝတ်ႉၸၢင်ႉၽိူၵ်ႇ
   4. ၸဝ်ႈၶူးၵေႃးဝိတႃႇၸႃႇရ
4. ပိဝ်ႇႁႃႇမူး ပူဝ်ႇမူးလူင် တိၼ်ႇဝိၼ်း မွၵ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်း
5. ၽူႈဢုပ်ႉပိူင်ႇဝၢၼ်ႈမိူင်း မႉယႉၵ မွၵ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်း
6. သႃႇသၼႃႇယေးမူး မွၵ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်း
7. ၵူၼ်းလူင်ၵူႈပွၵ်ႉ
8. လုင်းသူၺ်ႇဢွင်ႇ ႁူဝ်ပဝ်ႈပွၵ်ႉတူၵ်း မွၵ်ႇလၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်း ႁူမ်ၸူမ်း
9. ၽွမ်ႉၵၼ်လွတ်ႈႁေႃး ပုတ်ႉထသႃႇသၼံ ၸိရံ တိတ်ႉထတု သၢမ်ၵမ်းသေ ၵိုတ်းလိုဝ်ႈ ပၢင်ၵုမ်ၵႂႃႇ။

ဝတ်ႉမူၺ်ႇတေႃႇၼႆႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ တႄႇတင်ႈတိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈ ပရိယတ်ႉတိယဝ်ႉလႄႈ ယုၵ်ႉယွင်ႈဢဝ် ၸဝ်ႈသြႃႇရႃႇၸိၼ်ႇတ ၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၼႃႇယၵ၊ ၸဝ်ႈၶူးၵေႃးဝိတႃႇၸႃႇရ ပဵၼ်ၸဝ်ႈဢုပ်ႉတိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈ၊ ၸဝ်ႈၶူးၸၼ်ႇတေႃးၽႃႇသ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၵုမ်းတိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၽွင်းတႄႇတိူၵ်ႈလိၵ်ႈၼၼ်ႉ တီႈဝတ်ႉမူၺ်ႇတေႃႇၼႆႉ ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းမီး 4 ပႃး၊ ၸဝ်ႈသၢင်ႇမီး 18 ပႃး ႁူမ်ႈၵၼ်မီး 22 ပႃးယူႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ တႄႇတင်ႈ တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈယဝ်ႉ သြႃႇၸဝ်ႈၼင်ႈဝတ်ႉၶဝ် ၼႂ်းမိူင်းပၼ်ႇၵေႃႈ ဢဝ်တပႄးၽႂ်မၼ်း မႃးသူင်ႇဢၢပ်ႈ သွၼ်ႁဵၼ်းဢဝ်လိၵ်ႈလႄႈ ထိုင်ၶဝ်ႈဝႃႇမႃးၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈရႁၢၼ်း မီး 4 ပႃး ၸဝ်ႈသၢင်ႇမီး 75 ပႃး ႁူမ်ႈၵၼ်မီး 79 ပႃးယူႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ ပဵၼ်မႃး တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈယဝ်ႉၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသၢင်ႇၶဝ် ၸိူဝ်းမႃးသွၼ်ႁဵၼ်ႈဢဝ်လိၵ်ႈ မီးတင်းၼမ်လႄႈ ၶူးသွၼ် သမ်ႉမီးဢႄႇ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼႆ ၸဝ်ႈၶူးၵေႃးဝိတႃႇၸႃႇရ ၸင်ႇၶိုၼ်းသိုပ်ႇၵႂႃႇ ႁွင်ႉမႃးထႅင်ႈ ၸဝ်ႈၶူးၵေႃးဝိတ (သၼဵၼ်း) ဢၼ်မီးယူႇတီႈ ဝတ်ႉပၢင်မူင်ႈ ဝဵင်းပၢင်လူင်ၼၼ်ႉထႅင်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ပီဢွၼ်တၢင်းသုတ်း မိူဝ်ႈမႃးတႄႇ တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈၼႆႉ မီးဝႆႉ ၶူးသွၼ် သၢမ်ပႃးယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 16 ပီ ၶူးသွၼ် ဢၼ်ယၢမ်ႈလႆႈမႃး ၸွႆႈထႅမ်ပၼ် ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ တေလႆႈႁၼ်မီးဝႆႉ ၸွမ်းၼင်ႇ တီႈတႂ်ႈၼႆႉယူႇ။

1. ၸဝ်ႈၶူးၵေႃးဝိတႃႇၸႃႇရ (ၽၢႆၶုၼ်ႇ)
2. ၸဝ်ႈၶူးၸၼ်ႇတေႃးၽႃႇသ (ၽၢႆၶုၼ်ႇ)
3. ၸဝ်ႈၶူးၵေႃးဝိတ (သၼဵၼ်း ပၢင်လူင်)
4. ၸဝ်ႈၶူးပၼ်ႇၺႃႇသႃႇရ (ၽၢႆႇၶုၼ်ႇ)
5. ၸဝ်ႈၶူးတေၸဝၼ်ႇသ (ၽၢႆၶုၼ်ႇ)
6. ၸဝ်ႈၶူးမၼ်ႇတလ (လွႆၵေႃႇ)
7. ၸဝ်ႈၶူးၶေႇမိၼ်ႇတ (ဝဵင်းလူင် သီႇသႅင်ႇ)
8. ၸဝ်ႈၶူးၼၼ်ႇတေႃးၽႃႇသ (မိူင်းပၼ်ႇ)
9. ၸဝ်ႈၶူးမိၼ်ႇတၵ (တၢင်ႉယၢၼ်း)
10. ၸဝ်ႈၶူးဢႃႇၸေႇယ (မိူင်းပၼ်ႇ)
11. ၸဝ်ႈၶူးသုၸိၼ်ႇၼ (မိူင်းပၼ်ႇ)
12. ၸဝ်ႈၶူးဝိၸိတ်တ (ၽၢႆၶုၼ်ႇ)
13. ၸဝ်ႈၶူးၸႃႇရိၼ်ႇတ (ၵဵင်းတွင်း)
14. ၸဝ်ႈၶူးၵဝိထၸ (သႅၼ်ဝီ)
15. ၸဝ်ႈၶူးၼၼ်ႇတိယ (မိူင်းပၼ်ႇ)
16. ၸဝ်ႈၶူးဢုတ်ႉတမ (မိူင်းပၼ်ႇ)
17. ၸဝ်ႈၶူးၵႃႇလိၼ်ႇတ (မိူင်းပၼ်ႇ)
18. ၸဝ်ႈၶူးသုပၺ်ႇၺႃႇ (မိူင်းပၼ်ႇ)
19. ၸဝ်ႈၶူးသိရိၼ်ႇတ (မိူင်းပၼ်ႇ)
20. ၸဝ်ႈၶူးၵေႃးသလ်လ (ပၢင်လွင်း)
21. ၸဝ်ႈၶူးၸေႃးတိၵ (မိူင်းပၼ်)
22. ၸဝ်ႈၶူးသုၸိၼ်ႇတႃႇ (မိူင်းပၼ်ႇ)
23. ၸဝ်ႈၶူးၸၼ်ႇတိမႃႇ (မိူင်းပၼ်ႇ)
24. ၸဝ်ႈၶူးၵုမႃႇရ (မိူင်းပၼ်ႇ) ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ဝၢႆးသေ လႆႈတႄႇတင်ႈ တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈမႃးယဝ်ႉၼႆႉ ႁပ်ႉတုင်းဢဝ် ၶေႃႈသင်ႇသွၼ် ၸဝ်ႈသြႃႇရႃႇၸိၼ်ႇတ (ၼႃႇယၵ) သေယဝ်ႉ ၸဝ်ႈၶူးၵေႃးဝိတႃႇၸႃႇရ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼမ်းၼႃႈ ၸုမ်းၵေႃးပၵၶဝ်သေ လႆႈၵေႃႇသၢင်ႈ ႁဵတ်းဝႆႉ ဝတ်ႉဝႃးၵၢၼ်ႇၵျွင်း တႄႇၵႂႃႇ တၢင်ႇၸိူဝ်ႉတၢင်ႇပိူင် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ လႆႈႁၼ်မီးဝႆႉ ၸိူင်ႉၼင်ႇ တီႈတႂ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။

• ပီ 1362 ၸဝ်ႈၶူးၵေႃးဝိတႃႇၸႃႇရ လႄႈ လုင်းသူၺ်ႇဢွင်ႇ ဢွၼ်ႁူဝ်သေ ၵေႃႇသၢင်ႈဝတ်ႉ သင်ႇၶႃႇၼွၼ်း သွင်ၸၼ်ႉသေ မိူဝ်ႈၽွင်းပႆႇယဝ်ႉလီၼၼ်ႉ 1363 ၸွမ်သိုၵ်းတႃႇဢေးလႄႈ လုင်းၶိၼ်ႇမွင်ႇမိၼ်ႉ၊ လုင်းၸၢၼ်ႇလဝ်းၶဝ် သိုပ်ႇဢွၼ်ႁူဝ်သေ ႁဵတ်းသၢင်ႈယဝ်ႉတူဝ်ႈၵႂႃႇ။
• ပီ 1364 ၸဝ်ႈၶူးၵေႃးဝိတႃႇၸႃႇရ လႄႈ လုင်းထုၼ်းၺူဝ်ႇ၊ လုင်းၸၢၼ်ႇလဝ်းၶဝ် ဢွၼ်ႁူဝ်သေ ၵေႃႇသၢင်ႈ ႁွင်ႈဢၢပ်ႇၼမ်ႉ သၢမ်ႁွင်ႈၵိုၵ်းၵၼ်။
• ပီ 1365 ၸဝ်ႈၶူးၵေႃးဝိတႃႇၸႃႇရ လႄႈ လုင်းထုၼ်းၺူဝ်ႇ၊ လုင်းၸၢၼ်ႇလဝ်းၶဝ် ဢွၼ်ႁူဝ်ၸုမ်းၵေႃးပၵၶဝ် ၵေႃႇသၢင်ႈ ႁူဝ်ႉဢုတ်ႇ ၼႃႈဝတ်ႉ။
• ပီ 1366 ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ ၶုတ်းႁၼ်ြၽႃး ၼႂ်းၵွင်းမူးၵဝ်ႇ တီႈႁိမ်း ၵွင်းမူးၼၢင်းယီႈသႅင်ၵေႃႇၼၼ်ႉလႄႈ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ရႃႇၸိၼ်ႇတ ဢွၼ်ႁူဝ်သေ မႄးၵုမ်းလုမ်းလႃးၶိုၼ်း။
• ပီ 1366 ၸဝ်ႈၶူးၵေႃးဝိတႃႇၸႃႇရ ဢွၼ်ႁူဝ်သေ ႁဵတ်းၵျွင်းၾႆး တႃႇသၢမ်ႁွင်ႈ သီႇႁွင်ႈ
• ပီ 1367 ၸဝ်ႈၶူးၵေႃးဝိတႃႇၸႃႇရ ဢွၼ်ႁူဝ်သေ ၵေႃႇသၢင်ႈ ဝတ်ႉသုင်းသွမ်း သွင်ၸၼ်ႉ (4 ႁွင်ႈ 9 ႁွင်ႈ)
• ပီ 1370 ၸဝ်ႈၶူးၵေႃးဝိတႃႇၸႃႇရ ဢွၼ်ႁူဝ်သေ ႁဵတ်းသၢင်ႈ ႁွင်ႈဢၢၵ်ႇၼမ်ႉ သွင်ႁွင်ႈၵိုၵ်းၵၼ်။
• ပီ 1371 ၸဝ်ႈၶူးၵေႃးဝိတႃႇၸႃႇရ ဢွၼ်ႁူဝ်သေ ႁဵတ်းသၢင်ႈ ၶွင်ႉဢၢပ်ႇၼမ်ႉလႄႈ ႁွင်ႈသူမ်ႈ တႃႇၸဝ်ႈမိုဝ်ႉၶဝ် 5 ႁွင်ႈၵိုၵ်းၵၼ်၊ သမ်ႉတင်း ယွင်ၼမ်ႉသုင်။
• ပီ 1371 ၸဝ်ႈၶူးၵေႃးဝိတႃႇၸႃႇရ လႄႈ ၸဝ်ႈသြႃႇဢေႃးဝႃႇတ (ႁူဝ်ပဝ်ႈ မုၵ်ႉၸုမ်းသင်ႇၶၸႄႈဝငေ်း) ဢွၼ်ႁူဝ်သေၼမ်းၼႃႈသေယဝ်ႉ ၵေႃႇသၢင်ႈဝတ်ႉပီၵွၼ်းၶမ်း (9 ႁွင်ႈ 4 ႁွင်ႈ) တွၼ်ႈတႃႇ ပဵၼ်တီႈမၢႆတွင်း ပီၵွၼ်းၶမ်းၼႆသေ ၸဝ်ႈတႃႇၼမၼ်းၸမ်ႉ လုင်းၸရေးၵုင်ႇၼ မႄႈပႃႈၵီႇ ဝၢၼ်ႈပၢင်ႇလႅင်းသႂ် ပဵၼ်ငဝ်ႈ ၸဝ်ႈတႃႇၼသေ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼမ်ႈၼႃႈ တၵႃႇတင်းၼမ် မိူင်းပၼ်ႇႇလႄႈ တီႈၸမ်ၵႆ။
• ပီ 1371 ၵေႃႇသၢင်ႈ ပၢႆႉၽၵ်းတူ (မုၵ်ႉဢူး) တၢင်းၶဝ်ႈဝတ်ႉ၊ ၸဝ်ႈတႃႇၼမၼ်းၸမ်ႉ လုင်းၵၼ်ႇၼ ပႃႈသႅင်ၼၢင်း ပဵၼ်ငဝ်ႈ ၸဝ်ႈတႃႇၼ လူႇတၢၼ်း။
• ပီ 1372 ၵေႃႇသၢင်ႈ ပၢႆႉၽၵ်းတူ (မုၵ်ႉဢူး) ႁိမ်းဝတ်ႉပီၵွၼ်းၶမ်း၊ ၸဝ်ႈတႃႇၼမၼ်းၸမ်ႉ ၸၢႆးတႃးဢူဝ်ႇ ၼၢင်းၶမ်းယွတ်ႈၽူၺ်း ပွၵ်ႉသီႇ၊ ဝဵင်းၼမ်ႉၸၢင်။
• ပီ 1372 ၶိုၼ်းယႃႉ ဝတ်ႉၽြႃးသုၼ်ႇလီမီးလၢပ်ႈ ဢၼ်ၵဝ်ႇၼၼ်ႉသေ ၶိုၼ်းမႄးမႂ်ႇ၊ ၸဝ်ႈတႃႇၼမၼ်းၸမ်ႉ ပေႃႈၸၢင်းတၢၼ်းလူႇ မႄႈၸၢင်းၼၢင်းဢူင်းလေး ဝဵင်းမႂ်ႇ ဢွၼ်ႁူဝ်လူႇတၢၼ်း။
• ပီ 1372 ၵေႃႇသၢင်ႈသိမ်ႇ ပီၵွၼ်းၶမ်း၊ ၸဝ်ႈတႃႇၼမၼ်း ၸၢႆးၺူဝ်ႇ ၼၢင်းယိင်းလူင် ၶဝ်ဢွၼ်ႁူဝ် လူႇတၢၼ်း။
• ပီ 1373 ၵေႃႇသၢင်ႈ ပၢႆႉၽၵ်းတူ (မုၵ်ႉဢူး) မၢႆတွင်းပီၵွၼ်းၶမ်း ႁိမ်းဝတ်ႉသုင်းသွမ်း သွင်ၸၼ်ႉ။ ၸဝ်ႈတႃႇၼမၼ်း ၸမ်ႉ လုင်းယီႈၶမ်း ပႃႈၸၢမ်၊ ပီႈသၢင်ႇသွႆး ၼၢင်းပႅင်း၊ လုင်းဢေႃးတ ပႃႈဢုင်ႇၶဝ် လူႇတၢၼ်းၼၼ်ႉလႄႈသင် သမ်ႉတင်း ယွင်ၼမ်ႉၵိၼ် တၢင်းၼႃႈဝတ်ႉသုင်းသွမ်း သွင်လုၵ်ႈ၊ ၸဝ်ႈတႃႇၼမၼ်းၸမ်ႉ မေႃယႃ ၼၢင်းဝိၼ်းထဵင်ႇ လူႇတၢၼ်းပၼ် ဝၼ်းၵိူတ်ႇၶွပ်ႈပီတဵမ် ၸၢႆးႁၵ်ႉႁၵ်ႉလႄႈ ပေႃႈထဝ်ႈသၢမ် မႄႈၼူၼ်း၊ ၸၢႆးပီး ၼၢင်းၸၢမ်ၵူႇ ဝဵင်းမႂ်ႇၶဝ် ဢွၼ်ႁူဝ်လူႇတၢၼ်း။
• ပီ 1373 ၶိုၼ်းမႄးၵုမ်း လုမ်းလႃး ၵွင်းမူးပုမ်ႇၶဝ်ႈ၊ ၸဝ်ႈတႃႇၼမၼ်းၸမ်ႉ လုင်းၵျေႃႇ ပႃႈၵွႆႇ လႄႈ ၼၢင်းႁၢၼ်ႇၼူႉ ၶဝ်လူႇတၢၼ်း။
• ပီ 1374 ၶိုၼ်းမႄးမုင်း ဝတ်ႉၽြႃးလူင်မူၺ်ႇတေႃႇ လႄႈ ၶိုၼ်းမႄးၶႂၢၵ်ႈထႅင်ႈဝတ်ႉ ႁွင်ႈၼိုင်ႈ။ ဢွၼ်ႁူဝ်ႁဵတ်းပႃး ပျသၢတ်ႈသွင်ဢၼ် တီႈၼႃႈဝတ်ႉ၊ ႁွင်ႈဢၢပ်ႇၼမ်ႉ 12 ႁွင်ႈ၊ ႁွမ်ႈသူမ်ႈ 20 ႁွင်ႈ။ ၸဝ်ႈတႃႇၼမၼ်းၸမ်ႉ လုင်းၵျေႃႇၵွႆႇလႄႈ ၼၢင်းႁၢၼ်ႇၼူႉ ၶဝ်ဢွၼ်ႁူဝ်သေ လူႇတၢၼ်း။
• ပီ 1376 ၵေႃႇသၢင်ႈ ၸရွပ်ႈပီၵွၼ်းၶမ်း 13 ႁွင်ႈလႄႈ သိူဝ်ႇဢၢင်းၵတေႇ ဝၢင်းၵွင်းမူး ၼၢင်းယီႈသႅင်ၵေႃႇ၊ ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ ပၢႆႉၽၵ်းတူ (မုၵ်ႉဢူး) ၼႃႈတၢင်းၸၢၼ်း။ ၸဝ်ႈတႃႇမၼ်းၸမ်ႉ ၸဝ်ႈႁၢၼ်သီႇႁ ၼၢင်းၸၢမ်ႇ ဝၢၼ်ႈပၢင်ႇလႅင်းသႂ်လႄႈ လုင်းသူၺ်ႇ ၸၢႆးဝၼ်း ၼၢင်းၶဵဝ် ပွၵ်ႉၵၢင် လူႇတၢၼ်း။

တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈ ပရိယတ်ႈ ဢမ်ႇၵၢတ်ႈၵၢၼ်လေႃးၵီႇ

ဝၢႆးသေ လႆႈတႄႇတင်ႈ တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈမႃးယဝ်ႉၼႆႉ ၸဝ်ႈၶူးၵေႃးဝိတႃႇၸႃႇရ ဢွၼ်ႁူဝ် ၸဝ်ႈၶူးၸၼ်ႇတိမႃႇ ၸဝ်ႈၶူးထမ်ႇမသႃႇရ ၶဝ်သေ ပိုတ်ႇပၢင်သွၼ် ၶွမ်ႇပိဝ်ႇတႃႇ 4 ပွၵ်ႈ၊ လုၵ်ႈႁဵၼ်းမီးၵႂႃႇ 300 ပၢႆယူႇယဝ်ႉ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ လႆႈပိုတ်ႇသွၼ်ပၼ်မႃး ပၢင်သွၼ်လိၵ်ႈဢၢင်းၵဵတ်ႈ (လၢႆးတႅမ်ႈ/လၢႆးလၢတ်ႈ) သွင်ပွၵ်ႈယဝ်ႉ။ ပေႃးထိုင်မႃး ၶၢဝ်းမႆႈၼႆၵေႃႈ လႆႈပူင်သွၼ်ပၼ် ၽိင်ႈငႄႈပုတ်ႉထလႄႈ လိၵ်ႈလၢႆးတႆးယူႇ ၵူႈပီပီယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼႆႉ ဢမ်ႇၵႃး ထိုင်မႃးၼႂ်းဝႃႇ ဝၼ်းသိၼ်ဝၼ်းထမ်းၼၼ်ႉၼႆၵေႃႈ ၸဝ်ႈၶူးလူင်ၵေႃးဝိတႃႇၸႃႇရ ပူင်သွၼ်ပၼ် လွၵ်းလၢႆးၼင်ႈတြႃးလႄႈ ၼပႄၼ်ပႃး ပတိတ်ႉၸသမုပ်ႉပၢတ်ႈ လႄႈ ပိုၼ်ႉႁူႉၼႂ်းထမ်ႇမ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။