သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်)
သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်)[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]
သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) Socrates (470-399 BC) ပဵၼ် ၵူၼ်းပၢႆးဝူၼ်ႉ ၵရိၵ်ႉၶ်ၵေႃႉၼိုင်ႈ ၼႂ်းၽူႈပၢႆးဝူၼ်ႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ် ၵေႃႉၶူင်ဢွၵ်ႇ ပၢႆးဝူၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းဝၼ်းတူၵ်းၵေႃႉၼိုင်ႈသေ လႆႈဝႃႈပဵၼ် ၽူႈဝူၼ်ႉဢွၵ်ႇ လွင်ႈၵျၢင်ႉတၢင်းၵမ် ၾိင်ႈထုင်း မိူင်းဝၼ်းတူၵ်း ၵေႃႉၼိုင်ႈ။ [1] [2] ပဵၼ်ၵူၼ်း ဝူၼ်ႉၶိုၵ်ႉလိုၵ်ႉၵေႃႉၼိုင်ႈ ဢၼ်ဢမ်ႇတႅမ်ႈလိၵ်ႈဝႆႉသေထႅဝ်၊ ပၢႆးဝူၼ်ႉမၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဝၢႆးလင် ၵေႃႉပဵၼ်လုၵ်ႈၼွင်ႉမၼ်း ပလေးတူဝ်း Plato၊ ၸီးၼူဝ်ႇၾွၼ်ႇ Xenophon ၶဝ် ၶိုၼ်းတႅမ်ႈ ဝၢႆးလင်မၼ်းသဵင်ႈၵႂႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ [3]
“ၵဝ်ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ပဵၼ်လွင်ႈတၢင်းဢၼ်ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ၊ ပဵၼ်လွင်ႈတၢင်း တႃႇႁႂ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းႁဝ်း ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၵႂႃႇမိူဝ်းၼႃႈလႄႈ ၵဝ်ႇၸိၼႄသင်ႇသွၼ်ပွၼ်ႈပၼ် ၵူၼ်းၼုမ်ႇမိူင်းႁဝ်း။ သူသမ်ႉ ၼႄးပဵၼ်တၢင်းၽိတ်းလူင်သေ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈ ၵဝ်တၢႆ။ သူၶႂ်ႈႁဵတ်းႁိုဝ်ၵေႃႈ ဢဝ်ၸႂ်သူဝႃႈ။ ၵဝ်တႄႉ ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉဝႃႈ လွင်ႈယုမ်ႇယမ်ၵဝ်ၼႆႉၽိတ်း။ ၵဝ်တိုၼ်းဢမ်ႇယွမ်းပၼ်လႆႈလႃးလႃး” ၼႆပဵၼ်ၵႂၢမ်းသွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) တွပ်ႇ တီႈလုမ်းတြႃး ဝဵင်းဢႅတ်ႉႀႅၼ်း(ၸ်) (Athens) မိူဝ်ႈ BC 399 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ််) ပဵၼ် ၽူႈမီးပၢႆးဝူၼ်ႉၶိုၵ်ႉ သင်ႇသွၼ်ႁႂ်ႈမီးသိၼ်ထမ်း မီးပိူင်ၵျၢင်ႉၵမ်လီ။ ပၢႆးဝူၼ်ႉလႄႈ ၶေႃႈသင်ႇသွၼ်မၼ်း ၽႄႈတိူၼ်းၸွတ်ႇတူဝ်ႈဝႆႉ ၼႂ်းမိူင်းဝၼ်းတူၵ်းသေ ယင်းတိုၵ်ႉသိုပ်ႇပဵၼ် ၶေႃႈသင်ႇသွၼ်ၵၼ်ယူႇ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်။
သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) ပဵၼ်ၵူၼ်းၵရိၵ်ႉ(ၶ်)(Greek)၊ ၶိူဝ်းဢႅၼ်ႇတီႇယိူဝ်းၶိတ်ႉ(ၸ်) (Antiochis) ဢၼ်ပဵၼ်ႁႅင်းၵမ်ႉလူင် မိူင်းဢႅတ်ႉꨢႀႅၼ်း(ၸ်) (Athens)ၼၼ်ႉသေ ၵိူတ်ႇတီႈၸႄႈတွၼ်ႈ ဢလူဝ်ႇပႅၵ်ႉ(Alopeke) ၼႂ်း မိူင်းဢႅတ်ႉႀႅၼ်း(ၸ်) (Athens)။ ၸိုဝ်ႈဢူႈဝႃႈ သူဝ်းၾၼိတ်ႉ(ၸ်) ၵိတ်ႉ(ၸ်) (Sophroniscus)သေ ဢၼ်ႁဵတ်းမေႃၶႅၵ်းႁၢင်ႈ(sculptor)။ မႄႈပဵၼ် ၾီၼရီးတေး(Phaenarete) ႁဵတ်းၵၢၼ်မႄႈၵဵပ်း(midwife)။
သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) မီးမေး တေႃးသယႂ်ႇ၊ လႃႇႁၢႆႉ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၸႅၼ်ႇႀႅပ်ႉၽီႇ (Xanthippe)။ မီးလုၵ်ႈႁူမ်ႈၵၼ် သၢမ်ၸၢႆး လႅမ်းပရူဝ်ႇၵတ်း(ၸ်) (Lamprocles)၊ သူဝ်ႇၾူးၼိတ်ႉ(ၸ်)ၵတ်ႉ(ၸ်)(Sophroniscus)လႄႈ မႅၼ်ႇ ၼီႇၸႅၼ်းၼတ်ႉ(ၸ်) (Menexenus)။
မိူဝ်ႈယူႇၸွမ်းပေႃႈမႄႈၼၼ်ႉ သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) ၽိုၵ်းၶႅၵ်းႁၢင်ႈ။ ႁွႆႈမိုဝ်း ၶႅမ်ႉလႅပ်ႈယူႇ။ ၽႄၼႃႈႁိူၼ်းယဝ်ႉၼၼ်ႉတႄႉ ပႅတ်ႈၵၢၼ်ၶႅၵ်းႁၢင်ႈသေ မူၼ်ႈသိူဝ်းၸွမ်း ၵၢၼ်ဝူၼ်ႉႁုလွင်ႈထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ။ ဢမ်ႇလႆႈမႆႈၸႂ် တႃႇလွင်ႈၵိၼ်သဝ်းယူႇသၢင်ႈ။ မေႃႁၢၼ်ႉၸႂ်(ဢမ်ႇမီးလေႃးၽ)။ မီးတူဝ်ၶိူင်ႇၶမ်ႉ လႄႈယိူၼ်ႉၵၼ်ႈလႆႈၵူႈလွင်ႈ။ ၵိၼ်ဢိတ်းဢီႈ၊ ၼွၼ်းဢိတ်းဢွတ်းၵူၺ်းၵေႃႈ ယူႇလႆႈ။ ဢမ်ႇႁုပၢႆးမၢၵ်ႈမီး။ ပဵၼ်ၵူၼ်းသဵင်ႈၶၢဝ်းယၢမ်း ၸွမ်းၵၢၼ် သွၵ်ႈႁႃလွင်ႈထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ(ဢၼ်တြုး) ဢၼ်တေပဵၼ်ၽွၼ်းလီဝၢၼ်ႈမိူင်း လႄႈၵူၼ်းမိူင်းၵႂႃႇ မိူဝ်းၼႃႈ ၼၼ်ႉၵူၺ်း။
သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းပွၵ်း၊ ပႆမိူၼ်ပဵတ်းလႄႈ တူၺ်းႁၢင်ႈၸႃႉတႄႉတႄႉ။ လၢတ်ႈပၢၵ်ႇၸႃႉသဵင်ၸၢင်၊ ဝႃႈသိုဝ်ႈတိုဝ်ႉၸၼ်း။ ဢမ်ႇလိူၵ်ႈၼႃႈ။ ၽႂ်မီးတၢင်းၽိတ်းၵေႃႈ ငိူင်ႉဝႄႈမၼ်းယဝ်ႉ။
သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) ၼုင်ႈၶူဝ်းၽႅၼ်ႇၸႃး၊ ဢမ်ႇပႃးၶႅပ်းတိၼ်သေ ပႆၼိူဝ် တၢင်းလူင်ဝဵင်း ဢႅတ်ႉႀႅၼ်း (ၸ်) (Athens) ဢမ်ႇတွၼ်ႉၶဝ်ႈၸႂ် ၵၢၼ်ၼုင်ႈဝႆလႄႈ ဝူၺ်ႇႁင်ႈယူႇတႃႇသေႇ။
မိူဝ်ႈဝူၼ်ႉႁႃ ၶေႃႈတွပ်ႇယူႇ ၶေႃႈဝူၼ်ႉမႂ်ႇဢၼ်ၼိုင်ႈၼႆၸိုင် ဢမ်ႇလိူၵ်ႈတီႈ၊ ဢမ်ႇလိူၵ်ႈၶၢဝ်းသေ လုၵ်ႉ၊ ၼင်ႈ၊ ၵႂႃႇပႆ ဝူၼ်ႉယူႇလွင်ႈမၼ်းၶႂ်ႈႁူႉၼၼ်ႉ မႅၵ်းမႅၵ်းၵူၺ်းမဝ်ႇၵႃး ႁၼ်ၽႂ်ၵေႃႈ ထၢမ်ၶေႃႈၵမ်ႉ ဢၼ်မၼ်းဝူၼ်ႉယူႇၼၼ်ႉထႅင်ႈလႄႈ ၽႂ်ၵေႃႈဢမ်ႇၶႂ်ႈႁပ်ႉမၼ်းသေ ဢွၼ်ၵၼ်ငိူင်ႉဝႄႈ။
လွင်ႈႁိူဝ်ႉမွႆႈ၊ ၵူၼ်ႉၶိုၼ်ႈဢမ်ႇပဵၼ် လွင်ႈၼၵ်းၼႃ တႃႇသွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) သင်ၸိူဝ်ႉမီးလွင်ႈလူဝ်ႇလႆႈဝူၼ်ႉၸိုင် တင်ႈတႄႇၵၢင်ၼႂ်ၸဝ်ႉၸဝ်ႉ ၸုၵ်း တီႈၵဝ်ႇတီႈလဵဝ်သေ ဝူၼ်ႉယူႇၼၼ်ႉ တေႁိုင်ၵႃႈႁိုဝ်ၼႆလႄႈ ပႂ်ႉတူၺ်းၵေႃႈ ၵူၼ်းပႂ်ႉတူၺ်းၵူၺ်း တေၵူၼ်ႉတေဢူၼ်ႈၵႂႃႇ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ ၶၢၼ်ႉပႂ်ႉသေ ဢွၵ်ႇၵႂႃႇၵေႃႈမီး။ လုၵ်ႈၼွင်ႉမၼ်း ငဝ်ၼွၼ်းပႂ်ႉယူႇၵေႃႈ သွၵ်ႉၶရေး တီး(ၸ်) တႄႉ တိုၼ်းတေဢမ်ႇတူင်ႉ ဢမ်ႇၶၢႆႉတီႈ။ ဢၼ်မၼ်းဝူၼ်ႉလႆႈ မႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းတေႃႉတႆႇၶႆႈၼႄ လုၵ်ႈၼွင်ႉသေ ဢွၼ်ၵၼ်ဝူၼ်ႉသွၼ်ႇထတ်းသၢင် ႁႃၶေႃႈထုၵ်ႇမႅၼ်ႈထႅင်ႈ ၼႆယဝ်ႉ။
သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်)ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းၼင်ႇၼၼ်ၵေႃႈယႃႇ မေႃၶဝ်ႈဢွၵ်ႇ ႁဵတ်းၵေႃႉပိူၼ်ႈလႄႈ မီးဢူၺ်းၵေႃႉၼမ်။ ၵိၼ်ၶဝ်ႈႁူမ်ႈမူႇၵၼ် တီႈႁိူၼ်း ဢူၺ်းၵေႃႉၸိုင် လၢတ်ႈလွင်ႈလီၶူဝ်လီမူၼ်ႈသိူဝ်းသေ ႁူၼ်ႉပၼ်းဝႆႉတႃႇသေႇ။ မေႃလၢတ်ႈလွၵ်းလၢႆးလႄႈ ပၢႆးဝူၼ်ႉ ၵႄႈလိတ်ႈပျတ်သၼႃႇၶိုၵ်ႉၶၢႆး ႁႂ်ႈၵိုင်ႇလႅပ်ႈတင်းၽူႈမီးပိင်ႇၺႃႇတႄႉ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) ၸႂ်ႉဢွၵ်းဝူၼ်ႉသွၼ်ႇ လွၵ်းပိူင်ၵျၢင်ႉၵမ်ၵူၺ်း ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈ။ ဢဝ်ႁႅင်းတူဝ်သၢင်ႈ ၼင်ႇၵၢၼ်သိုၵ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ယၢမ်ႈၶဝ်ႈႁၢပ်ႇမႃး။ ယၢမ်ႈၶဝ်ႈပၢင်တိုၵ်းလႄႈ ပႄႉမႃးၵေႃႈ မီးၼမ်။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵၢၼ်ႁဵတ်း
သိုၵ်းတေႃႇၵၼ်ၼၼ်ႉ သၢၼ်ၶတ်းၵၼ် တင်းပၢႆးဝူၼ်ႉမၼ်း ပိူင်ၵျၢင်ႉၵမ်လီၼႆလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းဢႅတ်ႉႀႅၼ်း(ၸ်) (Athens) တိုၵ်းသူၼ်းတၢၼ်ႇႁိုဝ်ၵေႃႈ မၼ်းငိူင်ႉဢွၵ်ႇ ၼႂ်းၵၢၼ်သိုၵ်းပႅတ်ႈ။
မိူဝ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းၶဝ် မီးၽေးၶဵၼ်မႃးၼၼ်ႉ သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်)ၵေႃႈ လႆႈယိပ်း ၶိူင်ႈၵၢင်ႇသေ ၶိုၼ်ႈတိုၵ်းၶဵၼ်ယဝ်ႉ။ ပၢၼ်ၼၼ်ႉဢႅတ်ႉꨢႀႅၼ်း (ၸ်) လႄႈၸပႃႇတႃႇ (Sparta)တိုၵ်းၵၼ် ၼႂ်းၸူဝ်ၶၢဝ်း(BC 431 - 404) လႄႈ ႁိုင်ၼၢၼ်း(27)ပီသေ လႆႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ သိုၵ်းပႄႇလူဝ်ႇပူဝ်ႇၼီးသျၼ်း( Pelop- onnesian Wars) ၼႆယဝ်ႉ။
သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) လႆႈႁဵတ်းသိုၵ်းပႆတိၼ် ဢၼ်ဝႃႈ ႁွပ်ႉလၢႆႉ (hoplite) ၼႆၼၼ်ႉသေ ၶဝ်ႈပၢင်တိုၵ်းမႃး ႁတ်းႁတ်းႁၢၼ်ႁၢၼ်။ ၼႂ်းပၢင်တိုၵ်း ဢၼ်ၼိုင်ႈၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉသွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) တိုၵ်းႁတ်းႁတ်းႁၢၼ်ႁၢၼ်လႄႈ ၽူႈၼၢမ်းမိူင်း ဢႄႇ(လ်)ၸီႇၿၢႆးဢႃးၻီး (ၸ်) (Alcibiades) ၸင်ႇလႆႈ လွတ်ႈၽေးမႃး ၼႆယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ BC 404 ၼၼ်ႉ မိူင်းဢႅတ်ႉꨢႀႅၼ်း (ၸ်) လႆႈသုမ်းသိုၵ်းသေ လႆႈတူၵ်းတႂ်ႈမိူင်းၸပႃႇတႃႇ ၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။
လွင်ႈယွင်ႈဢၢမ်း၊ သႄႉၼႄး၊ ယႃႉၵဝ်းၼၼ်ႉ သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) ဢမ်ႇတွၼ်ႉဝႆႉၼၵ်းၼႃ။ ပိူၼ်ႈသႄႉၼႄး တၢၼ်ႇႁိုဝ်ၵေႃႈ သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) ဢမ်ႇၽိတ်းၸႂ်၊ ဢွၼ်ၵၼ်ဝႃႈ ယွၼ်ႉမၼ်းလႆႈၶၢမ်ႇတၢမ်ႇမေးႁၢႆႉ ပွင်ႉထႃႉ လႃႇယူႇ ၵူႈဝၼ်းလႄႈ ယိူၼ်ႉၵၼ်ႈလႆႈၼႆယဝ်ႉ။
ၵူၼ်းမိူင်းဢႅတ်ႉႀႅၼ်း (ၸ်) ပၢၼ်ၼၼ်ႉ သူင်လွင်ႈမူၼ်ႈၵျေႃႇ သူင်လွင်ႈၼုင်ႈဝႆၶႅပ်ႉလႅပ်ႈ၊ သူင်တင်းႁၢင်ႈလီ၊ ၸႂ်ႉၶူဝ်ႈၶွင်လီ ပဵၼ်လွင်ႈသမ်ႇမႅၼ် တေႃႇၵၼ်လႄႈ ဢွၼ်ၵၼ်ငိူင်ႉပၢႆႈ သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) ဢၼ်ဝူၺ်ႇႁင်ႈယူႇ တႃႇသေႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ပိူင်ဢုပ်ႉပိူင်ႇၶဝ်ၵေႃႈ ပဵၼ်ပိူင်ၻီႇမူဝ်ႇၶရေႇသီႇ ဢၼ်ဢဝ်ၵူၼ်းၼမ် လိူၵ်ႈတၢင်ႇၽူႈၼၢမ်းလႄႈ ၸိူဝ်းၶႂ်ႈပဵၼ်ၽူႈၼၢမ်းၼၼ်ႉ ၽိုၵ်းလၢတ်ႈ ႁႂ်ႈၵူၼ်းၼမ်ၵမ်ႉထႅမ်။ ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈဢမ်ႇမႅၼ်ႈၵေႃႈယႃႇ လၢတ်ႈၸွမ်းၼင်ႇၵူၼ်းၼမ်ၵျိူၵ်ႈသေ ႁႂ်ႈဢွၼ်ၵၼ်တွတ်ႈပၼ်။ မိူဝ်ႈလိူၵ်ႈတင်ႈ ပႄႉမႃးယဝ်ႉသေ တေႁဵတ်းၵၢၼ် တႃႇၵူၼ်းမိူင်းၼၼ်ႉတႄႉ ဢမ်ႇမေႃဝူၼ်ႉသွၼ်ႇပၼ် ႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်း သိူဝ်းသႃႇလႆႈသေဢိတ်း။
ၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းသူင် လွင်ႈၼုင်ႈဝႆၶႅမ်ႉလႅပ်ႈ၊ ၽၢင်ႁၢင်ႈၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉသေ ဢမ်ႇမီးပၢႆးဝူၼ်ႉၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၶႂ်ႈတေႃႇၼႃႈ သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်)။ ၵူၼ်းႁၢပ်ႇၵၢၼ် ၶုၼ်မိူင်း ၸိူဝ်းႁဵတ်းၽွၼ်းလီ သႂ်ႇတူဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) ၸိၼႄတၢင်းၽိတ်းၶဝ်လႄႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၸင်းမၼ်း။
ၵမ်ႈၽွင်ႈ ၸိူဝ်းမေႃဝူၼ်ႉၸွမ်းၼၼ်ႉတႄႉဝႃႈ ဢၼ်မၼ်းႁေႃးလၢတ်ႈ ပိူင်ၵျၢင်ႉၵမ်ၵူၼ်းၼၼ်ႉ လီထွမ်ႇၼႅၼ်ႇၼႆသေ ဢွၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇထွမ်ႇ။ ၵႂႃႇႁႃ တင်းႁူႉတင်းႁၼ်။ မိူဝ်ႈပၢၼ်ၼၼ်ႉ ၼႂ်းၵၢင်ၵၢတ်ႇ ဝဵင်းၵရိၵ်ႉ(ၶ်)ၼၼ်ႉ မီးပၢင်ႇဢၵူဝ်ႇရႃႇ(Agora) ဢၼ်ပဵၼ် ပၢင်ႇၵူၼ်းလူင်ၶဝ် မႃးၶွၼ်ႈၵုမ်ၵၼ် ၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆ၊ ၵၢၼ်သိုၵ်း၊ ၵၢၼ်မိူင်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
တီႈပၢင်ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင် ၵုမ်ၵၼ်ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၼုမ်ႇဢမ်ႇလႆႈၶဝ်ႈ။ လႆႈယူႇ ၼႂ်းသႅင်ႇၶၢႆၶူဝ်းၶွင် ဢၼ်ႁွပ်ႈပၢင်ႇဝႆႉၼၼ်ႉသေ ပႂ်ႉထွမ်ႇၶေႃႈတႅပ်းတတ်း ၵူၼ်းလူင်ၶဝ်ၵူၺ်း။ တီႈၵူၼ်းၼုမ်ႇၶွၼ်ႈၵၼ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်တီႈသွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) ၵႂႃႇပၼ်တင်းႁုတင်းႁၼ် ၼၼ်ႉၵူၺ်း။
သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) သင်ႇသွၼ် ႁႂ်ႉမေႃဝူၼ်ႉ လွင်ႈၽိတ်း လွင်ႈထုၵ်ႇၵူႈၵေႃႉ။ သင်ႇသွၼ် ႁႂ်ႈမေႃႁႃၶေႃႈထၢမ် ၶေႃႈတွပ်ႇ ဢၼ်ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ။ ႁူႉပွင်ႇ ၶေႃႈထၢမ်လီလီယဝ်ႉ ႁႂ်ႈဝူၼ်ႉႁႃၶေႃႈတွပ်ႇထုၵ်ႇမႅၼ်ႈလႆႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၵႂၢမ်းဢၼ်ၶေႃႈသဵင်ၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉသေတႃႉ လိင်ႉလႅၼ်သေ ဢမ်ႇမီးလွၼ်ႉၵႅၼ်ၼၼ်ႉ သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) ဝႃႈပဵၼ်ၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢၼ်မိူၼ်ၽႄးႁူမ်ႇၶီႈၵူၺ်း လႄႈ တေဢမ်ႇပိူင်းထွင်ႇလႅင်းပၼ် ၵူၼ်းမိူင်းလႆႈၵူၺ်းမဝ်ႇၵႃး တေႁဵတ်းႁႂ်ႈ ယူဝ်းယဵင်း(ထၢင်ႇပိူင်ႈ)ယဝ်ႉ ႁႂ်ႈယုင်ႈယၢင်ႈထႅင်ႈၵူၺ်း ၼႆလႄႈ မၼ်း ငိူင်ႉဝႄႈပႅတ်ႈ။
ပၢႆးဝူၼ်ႉလႄႈ လွၵ်းလၢႆႈ သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်)တႄႉ “ထတ်းသၢင်တူၺ်း ၶိုၼ်းပိူင်ၵျၢင်ႉၵမ် တူဝ်ၵဝ်ႇယဝ်ႉသေ ႁႃလွင်ႈတၢင်းမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈ” ၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶေႃႈသင်ႇသွၼ် သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်)ၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်လွင်ႈဝႃႈ “တေလႆႈထတ်းသၢင် ႁႂ်ႈႁူႉၸၵ်းတူဝ်ၵဝ်ႇလီလီ” ၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်)ဝႃႈ မိူဝ်ႈမီးပိင်ႇၺႃႇၵေႃႈ တေမီးသိၼ်သီႇလ။ ၵူၼ်းမီးပိင်ႇၺႃႇၼႆၼၼ်ႉ ဢွမ်ႈဢႅင်းပႅင်းၸၢႆႇ(ခြိုးခြံချွေတာ) ၵူႈပိူင်ပိူင်သေ လိူၵ်ႈသဵၼ်ႈတၢင်းပၢၼ်ၵၢင်(မတ်ႉၹိမၿၻိၿၻႃႇ)ၼႆယဝ်ႉ။
သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်)ဝႃႈ ၵျၢင်ႉၵမ်ႁဵတ်းသၢင်ႈသင်ၵေႃႈ ဢမ်ႇလူၼ်ႉလိူဝ် ဢမ်ႇလုတ်ႈယွမ်းပူၼ်ႉၼၼ်ႉၸင်ႇ တေလႆႈလွင်ႈၸႂ်ၼိမ်သဝ်း ၵတ်းယဵၼ်လႆႈ ၼႆယဝ်ႉ။
သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) ၸိၼႄ လွၵ်းလၢႆးႁဵတ်းသၢင်ႈၵူၼ်းပၢၼ်ၼၼ်ႉ ၽိတ်းဝႆႉယူႇၼင်ႇႁိုဝ် ၼႆထႅင်ႈ။ တူဝ်မၼ်းၵေႃႈ တိုၼ်းဢမ်ႇႁဵတ်း လွင်ႈဢမ်ႇထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ(ဢမ်ႇတြုး)။ တႃႇတေၸုၼ်ႉသၢႆၸႂ်သေ တိုၵ်းပႅတ်ႈ လွင်ႈဢမ်ႇမႅၼ်ႈပိူင်ၼၼ်ႉၵေႃႈ တိုၼ်းၽွမ်ႉတႃႇသေႇ။ သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်)ဝႃႈ ပိူင်ၵျၢင်ႉၵမ်ၵူၼ်းလီၼၼ်ႉ ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉလႆႈ လွင်ႈဢမ်ႇၽဵင်ႇပဵင်း ဢမ်ႇမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈၼၼ်ႉလႃးလႃး ၼႆယဝ်ႉ။
သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်)ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ၵူၼ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၸိူဝ်ႉၾၼ်းမၼ်း တိုၼ်းႁုၵ်းႁၢႆႉမႃးဢမ်ႇၸိုဝ်ႈ။ ဢိင်ၼိူဝ် လွင်ႈဢမ်ႇႁူႉဢမ်ႇႁၼ်သေ ပဵၼ် တင်းႁုၵ်းတင်းႁၢႆႉမႃးၵူၺ်း ၼႆယဝ်ႉ။ ဢိင်ၼိူဝ်ပိင်ႇၺႃႇတင်းႁူႉတင်းႁၼ်သေ ပိူင်ၵျၢင်ႉၵမ်ၵူၼ်းၵေႃႈ တေလီၶိုၼ်ႈမႃးလႆႈယူႇ ၼႆယဝ်ႉ။
လွင်ႈသင်သေမဝ်ႇဝႃႈ တေလႆႈဝူၼ်ႉႁႃ ၶေႃႈထၢမ် မိူၼ်ၼင်ႇ ပဵၼ်သင်၊ ယွၼ်ႉသင်၊ ယွၼ်ႉၽႂ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉၸင်ႇ ဝူၼ်ႉႁႃၶေႃႈၵႄႈလိတ်ႈ ဢၼ်ၵိုင်ႇထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ ၼႆယဝ်ႉ။ ပဵၼ်လၢႆးတင်ႈၶေႃႈထၢမ်သေ ႁႃတၢင်းၵႄႈလိတ်ႈလႄႈ ပဵၼ်လွင်ႈသၢၼ်ၶတ်း တင်းလွင်ႈယုမ်ႇယမ် ဢၼ်ဝႃႈ ပဵၼ်ၶေႃႈသင်ႇၽြႃး၊ ပဵၼ်ၶေႃႈၵႂၢမ်းၾီလူင်လၢတ်ႈ ႁႂ်ႈႁဵတ်းၸွမ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မီးၵူၼ်းယုမ်ႇယမ်သေ ၸႂ်ႉတိုဝ်းလွၵ်းလၢႆးမၼ်းၼၼ်ႉမႃး တင်းၼမ်။
ပၢႆးဝူၼ်ႉလႄႈၶေႃႈသင်ႇသွၼ် သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်)ၼၼ်ႉ ၶတ်းၵၼ်တင်း လွၵ်းလၢႆးႁဵတ်းသၢင်ႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢႅတ်ႉꨢႀႅၼ်း(ၸ်) ဢၼ်ႁူၵ်းႁၢႆႉသေ ႁဵတ်းဢမ်ႇတြုးယူႇတႃႇသေႇၼၼ်ႉလႄႈ ၼႂ်းၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႈ မီးၶေႃႈထၢမ် ၼိူဝ်ၸုမ်းႁၢပ်ႇၵၢၼ်ဢုပ်ႉပိူင်ႇၽွင်းငမ်းမိူင်းမႃး တင်းၼမ်။
မိူဝ်ႈၼင်ႇၼၼ်ၼၼ်ႉ ၼႂ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢႅတ်ႉꨢႀႅၼ်း(ၸ်) ၸုမ်း(3)ၵေႃႉ ဢွၼ်ႁူဝ်ဝႆႉၼၼ်ႉ တၢင်ႇတၢင်းၽိတ်း သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်)(2)ယိူင်ႈ တီႈလုမ်းတြုးလူင် မိူင်းဢႅတ်ႉꨢႀႅၼ်း (ၸ်) ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
တၢင်းၽိတ်း ဢၼ်ၵၢဝ်ႇထိုင်သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်)ၼၼ်ႉ ၸိုင်
- ပဵၼ်ၵူၼ်းဢမ်ႇယုမ်ႇယမ်သႃႇသၼႃႇသေ မဝ်ႇၵႃး ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်းတင်းၼမ် ဢမ်ႇယုမ်ႇယမ် ၼိူဝ်သႃႇသၼႃႇထႅင်ႈ။
- သင်ႇသွၼ် ႁႂ်ႈၵူၼ်းၼုမ်ႇၶဝ် ဝူၼ်ႉၽိတ်း၊ ႁဵတ်းၽိတ်း။
လုမ်းတတ်းသိၼ် ႁႂ်ႈသွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) ၸၢင်ႈၽူႈၵႄႈၸွႆႈ(Lawer)သေ တွပ်ႇၵႄႈၶိုၼ်းၼႆသေတႃႉ မၼ်းဢမ်ႇႁႃ။ တူဝ်မၼ်း ၵေႃႉၶိုၼ်းသပ်းလႅင်း ၵႄႈၼႄၶိုၼ်း လွင်ႈပၢႆးဝူၼ်ႉမၼ်းၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
ၶေႃႈသပ်းလႅင်းၵႄႈၶိုၼ်းမၼ်း ၼႂ်းလုမ်းတတ်းသိၼ်ၼၼ်ႉ ယင်းတိုၵ်ႉ လိုဝ်းလင်ဝႃႈ ၽိုၼ်ၵႄႈတၢင်းၽိတ်း သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်)ၼႆယူႇ တေႃႇထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ်။
မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) တွပ်ႇဝႃႈ “ယိူင်းဢၢၼ်း တႃႇဝၢၼ်ႈမိူင်းလီသေ ဝူၼ်ႉ၊ လၢတ်ႈ၊ ႁဵတ်း လႄႈ ၵဝ်ၶႃႈဢမ်ႇၽိတ်း။ ဢႅတ်ႉꨢႀႅၼ်း(ၸ်) မိူၼ်ၼင်ႇမႃႉၶီႇသေ ၵဝ်ၶႃႈမိူၼ်ၼင်ႇလိူၵ်ႇဢွၼ်ႇ ဢၼ်ၶူပ်း ႁႂ်ႈမႃႉတူၵ်းၸႂ်သေ ပုင်ႈၶိုၼ်ႈၼႃႈၵူၺ်း။ ၵႃႈဝႃႈမိူင်းဢႅတ်ႉꨢႀႅၼ်း(ၸ်) တိုၵ်ႉမီး တိုၵ်ႉပဵၼ်ၼင်ႇမႃႉယူႇၼၼ်ႉ ၵဝ်ၶႃႈၵေႃႈ တေပဵၼ်လိူၵ်ႇၶူပ်း ႁႂ်ႈမႃႉပုင်ႈၶိုၼ်ႈၼႃႈ ၵႂႃႇလႆႈၵႆၵႆထႅင်ႈယူႇၵူၺ်း။ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ပဵၼ် လွင်ႈထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ၊ ပဵၼ် လွင်ႈတၢင်း ႁႂ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းႁဝ်း ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၵႂႃႇမိူဝ်းၼႃႈ ၼႆလႄႈ ၵဝ်ၸိၼႄ သင်ႇသွၼ်ပွၼ်ႈပၼ် ၵူၼ်းၼုမ်ႇမိူင်းႁဝ်း။ သူသမ်ႉၼႄးဝႃႈ ပဵၼ်တၢင်းၽိတ်းယႂ်ႇလူင်သေ တေႁႂ်ႈၵဝ်တၢႆ။ သူၶႂ်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉၼင်ႇႁိုဝ်ၵေႃႈ ဢဝ်ၸႂ် သူဝႃႈ။ ၵဝ်ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉဝႃႈ လွင်ႈယုမ်ႇယမ်ၵဝ်ၼၼ်ႉ ၽိတ်း။ ၵဝ်တိုၼ်း ဢမ်ႇယွမ်းပၼ်ဝႃႈ မၼ်းၽိတ်းၼႆလႃးလႃး” ၼႆယဝ်ႉ။
ၼႂ်းလုမ်းတႅပ်းတတ်းတြႃးလႄႈ ၼႂ်းၶဝ်ႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ်မိူင်းၼၼ်ႉ မီးၶဝ် ၸိူဝ်းယုမ်ႇယမ်မၼ်းယူႇလႄႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈလၢတ်ႈမၼ်းဝႃႈ မိူဝ်ႈၽွင်းယၢမ်း တိုၵ်းသေ ဢမ်ႇႁၼ်မီးတၢင်းပႄႉၼၼ်ႉ ၵိုင်ႇထွႆလင်သေ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းတႃႇ မိူဝ်းၼႃႈ။ ၵိုင်ႇဢဝ်သၢႆၸႂ်လွတ်ႈဝႆႉယူႇ ၼႆသေတႃႉ သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) ဢမ်ႇယွမ်းသေ တွပ်ႇၶဝ်ၶိုၼ်းဝႃႈ “ပၢႆးဝူၼ်ႉ ဢၼ်လႆႈယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈယူႇၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉၵူဝ်တၢႆလႄႈ လၢတ်ႈဝႃႈၽိတ်းၼႆၸိုင် တူဝ်ဢမ်ႇတၢႆၵေႃႈ ပၢႆးဝူၼ်ႉၼၼ်ႉ တၢႆၵႂႃႇလႄႈ ဝၼ်းမိူဝ်းၼႃႈမႃး ၽႂ်သမ်ႉတေယုမ်ႇယမ်ယဝ်ႉလႃႇ” ဝႃႈၼင်ႇၼႆယဝ်ႉ။
သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉၽိတ်းလႄႈ ၶုၼ်ၸိူဝ်းပႅင်းၸင်းမၼ်း ဝႆႉယူႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ပၼ်ၵၢင်ၸႂ်ဝႃႈ သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) မီးတၢင်းၽိတ်းယႂ်ႇလူင် ၼႆလႄႈ လုမ်းတတ်းသိၼ်ၶဝ် တႅပ်းတတ်းပၼ် တၢမ်ႇတၢႆ ႁႂ်ႈသွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) ၵိၼ်ငူၼ်ႉသၢၼ်ႁင်းၵူၺ်းသေတၢႆ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ပူင်သင်ႇပၼ်တၢမ်ႇယဝ်ႉ ဢဝ်သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) ၵႂႃႇၶင်ၶိုၼ်းၼႂ်းၶွၵ်ႈ။ ႁႂ်ႈပႂ်ႉ ဝၼ်းတေပၼ်တၢမ်ႇတၢႆၼၼ်ႉယူႇ။ ၵၢင်ၼႂ်ၸဝ်ႉ ဝၼ်းတေႁႂ်ႈၵိၼ် ငူၼ်ႉၼၼ်ႉ ႁူဝ်မိူင်းယင်းပႆႇတၼ်းသႂ် ၶရိတ်ႉတူဝ်း(Crito) ဢၼ်ပဵၼ် လုၵ်ႈၼွင်ႉလီမၼ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈထူပ်းမၼ်း ၼႂ်းၶွၵ်ႈ။ ၶရိတ်ႉတူဝ်း (Crito) ပဵၼ်ၽူႈမၢၵ်ႈ၊ မီးဢေႃးၸႃႇဝႆႉလႄႈ ပၼ်သူးလၢပ်ႈသေ ၶဝ်မႃးၼႂ်းၶွၵ်ႈ။
ၶရိတ်ႉတူဝ်း (Crito) လၢတ်ႈ သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်)ဝႃႈ ၶုၼ်ဢမ်ႇတြုးလႄႈ ပၼ်တၢမ်ႇတၢႆယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ်ႉ ၶေႃႈတႅပ်းတတ်း ဢမ်ႇတြုးၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၵိုင်ႇလီႁပ်ႉ။ မႃးႁပ်ႉ တႃႇဢွၵ်ႇပၢႆႈလႄႈ လႆႈမႃးၸဵမ်မိူဝ်ႈ မိူင်းပႆႇလႅင်း ၼႆႉယဝ်ႉ။ ပၢႆႈၵႂႃႇတၢင်ႇဝဵင်း တီႈမီးလုၵ်ႈၼွင်ႉဝႆႉ ၼင်ႇ ဝဵင်းꨢႀႅတ်ႉသလေး (Thessaly)ၵေႃႈလႆႈ။ ဢၼ်ၸူမ်းသိူဝ်း ပႂ်ႉႁပ်ႉၵေႃႈ မီးယူႇထႅင်ႈလၢႆမိူင်း။ ၵူဝ်တုမ်ႉတိူဝ်ႉ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၵဝ်ၶႃႈၼႆၸိုင် ၵူၼ်းတၢင်ႇမိူင်း ၸိူဝ်းၼပ်ႉထိုဝ် ၸဝ်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇ သီးမီးယႃး(ၸ်)(Simmias) လႄႈ ၸီးၿႅတ်ႉ(ၸ်) (Ceb- es) ၶဝ်ၵေႃႈ ပႃးငိုၼ်းၶမ်းသေ မႃးပႂ်ႉႁပ်ႉ ၶူးႁဝ်းယူႇလႄႈ ဢမ်ႇတၢပ်ႈမႆႈၸႂ်။ ယူႇတီႈလႂ်ၵေႃႈ တေဢမ်ႇတူၵ်းတႅမ်ႇ။ ပၢႆႈပၵ်းပိူင် ဢမ်ႇတြႃးလူင် တီႈၼႆႈသေ ၵႂႃႇသင်ႇသွၼ် လုၵ်ႈၼွင်ႉၸုမ်းၸိူဝ်းႁဝ်းၶႃႈ တင်းလၢႆသေၵမ်း။ ယႃႇႁႂ်ႈႁဝ်းၶႃႈ ပဵၼ်လုၵ်ႈၽၢၼ်ပေႃႈ၊ လုၵ်ႈႁဵၼ်း ၽၢၼ်ၶူးသေၵမ်း”
သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်)တွပ်ႇဝႃႈ “ပဵၼ်ၶေႃႈတႅပ်းတတ်း ဢမ်ႇတြႃးၼႆ ၵဝ်ႁူႉယူႇ။ ၵဝ်ႁၼ်ဝႃႈ လွင်ႈဢမ်ႇတြႃးၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၵိုင်ႇဢဝ် လွင်ႈဢမ်ႇတြႃး တိုၵ်းၶိုၼ်း။ ၵူၼ်းမိူင်းၵူႈၵေႃႉ ယူႇတႂ်ႈပၵ်းပိူင် မိူၼ်ၼင်ႇ လုၵ်ႈလၢင်း ယူႇ တႂ်ႈႁူမ်ႈငဝ်း ပေႃႈမႄႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပၵ်းပိူင်ၼႆၼၼ်ႉ ပဵၼ်လၢႆၶေႃႈ မႃးႁူမ်ႈၵၼ်ဝႆႉလႄႈ ႁဝ်းသၢၼ်ၶတ်း ၶေႃႈၼိုင်ႈၵူၺ်းၵေႃႈ မိူၼ်တင်းသၢၼ်ၶတ်း တင်းမူတ်းယဝ်ႉ။ ၵဝ်သွၼ် ႁႂ်ႈသူၼပ်ႉထိုဝ် ပၵ်းပိူင်ဝၢၼ်ႈမိူင်း။ ၵဝ်သမ်ႉ ၵူဝ်တၢႆလႄႈ ယႃႉပၵ်းပိူင် ၼႆၸိုင် မိူဝ်းၼႃႈမႃး ၽႂ်သမ်ႉတေယုမ်ႇယမ် ၼိူဝ်ၵႂၢမ်းသင်ႇသွၼ်ၵဝ်ယဝ်ႉလႃႇ။ လွင်ႈဢမ်ႇတြႃးၼၼ်ႉ ၵဝ်တေဢဝ် လွင်ႈတြႃးတိုၵ်းၶိုၼ်းၵူၺ်း။ ၵဝ်ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ပဵၼ်လွင်ႈထုၵ်ႇမႅၼ်ႈလႄႈ ၵဝ် တေဢမ်ႇပၢႆႈ၊ ၵဝ်တေၶၢမ်ႇတၢႆ” ၼႆယဝ်ႉ။
သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) ဢမ်ႇဢွၵ်ႇပၢႆႈၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉ
- ၶႂ်ႈၼႄဝႃႈ မၼ်း ပဵၼ်ၽၢႆႇထုၵ်ႇမႅၼ်ႈလႄႈ ဢမ်ႇၵူဝ်တၢႆ။
- ၼႂ်းမိူင်းၵရိၵ်ႉ(ၶ်)တင်းမိူင်း ပဵၼ်တီႈၵိူတ်ႇမၼ်း။ ဢႅတ်ႉꨢႀႅၼ်း (ၸ်) ပဵၼ် ဝဵင်းမီးလွင်ႈၻီႇမူဝ်ႇၶရေသီႇ တဵမ်ထူၼ်ႈလိူဝ်ပိူၼ်ႈသုတ်းလႄႈ တၢင်ႇဝဵင်း ဢမ်ႇၸၢင်ႈမီးသုၼ်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇၼၼ်။
- သင်ႇသွၼ်လုၵ်ႈၼွင်ႉဝႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းလူင်ၵူႈၵေႃႉ တေလႆႈယူႇ တႂ်ႈပၵ်းပိူင်၊ ၼပ်ႉယမ်ပၵ်းပိူင်ၼႆလႄႈ မၼ်းၸင်ႇယွမ်းႁပ်ႉ လုမ်းတြႃးတႅပ်းတတ်း။
- သင်ဝႃႈ မၼ်းဢွၵ်ႇပၢႆႈ လုၵ်ႈၼွင်ႉၸိူဝ်းၸွႆႈမၼ်းပၢႆႈလွတ်ႈၼၼ်ႉ တေထူပ်း ၽေးလႄႈ လုၵ်ႈၼွင်ႉတုၵ်းယွၼ်း တၢၼ်ႇႁိုဝ်ၵေႃႈ သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) ဢမ်ႇဝူၼ်ႉ တႃႇတေဢွၵ်ႇပၢႆႈလႃးလႃး။
- သင်ဢွၵ်ႇပၢႆႈ ၸိူဝ်းၵမ်ႉထႅမ်လႄႈ ၸိူဝ်းသၢၼ်ၶတ်းမၼ်းၼၼ်ႉ တေၸၢင်ႈ ဢဝ်ဝၢၼ်ႈမိူင်း တႅၵ်ႇယၢႆႈလႄႈ သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) ၸင်ႇယွမ်းတၢႆၵႂႃႇၼင်ႇ တၢမ်ႇပၼ်မႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၶဝ် ဢဝ်ဝၢၼ်ႇငူၼ်ႉသၢၼ် မႃးပၼ်ၼၼ်ႉ သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) သင်ႇလုၵ်ႈၼွင်ႉမၼ်း ၶရိတ်ႉတူဝ်း ဢၼ်မီးဝႆႉယူႇ ႁိမ်းမၼ်းၼၼ်ႉဝႃႈ “ယႃႇပေမီး လွင်ႈဢမ်ႇယုမ်ႇယမ် ၼိူဝ်ပၵ်းပိူင်ဝၢၼ်ႈမိူင်း (Not believing in the gods of the state)” ၼႆယဝ်ႉ ဢမ်ႇၵူဝ်ဢမ်ႇႁႄ။ ယိုၼ်းဢဝ် ၵွၵ်းသႂ်ႇငူၼ်ႉၼၼ်ႉ ၶုၼ်ႇဢိုၵ်ႉၶဝ်ႈၵူင်ၶေႃးၵႂႃႇ ႁတ်းႁတ်းႁၢၼ်ႁၢၼ် ၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေဢိုၼ်ငူၼ်ႉ လူင်းတွင်ႉၵႂႃႇယဝ်ႉ လၢၵ်ႈမလွမ်ႇသင်ႇႁႂ်ႈ သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) ပႆၼႂ်းၶွၵ်ႈၼၼ်ႉ ၵႂႃႇၵႂႃႇမႃးမႃးတေႃႇထိုင် တိၼ်မၼ်းၼႃ မႃးသေ ပိၼ်ႈလူမ်ႉလူင်းၵႂႃႇ ၼႆယဝ်ႉ။
သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) သင်ႇသွၼ်၊ ပိုၼ်ၽႄႈပၢႆးဝူၼ်ႉမၼ်းဝႆႉ လၢႆတီႈလၢႆဝဵင်း။ မီးလုၵ်ႈၼွင်ႉၼမ်သေတႃႉ မၼ်းဢမ်ႇတႅမ်ႈ ပၢႆးဝူၼ်ႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉဝႆႉ သေတူဝ်သေထႅဝ်။ ဝၢႆးမၼ်းတၢႆၵႂႃႇယဝ်ႉၼၼ်ႉၸင်ႇ လုၵ်ႈၼွင်ႉတၢမ်းၸႂ်မၼ်း မိူၼ်ၼင်ႇ ပလေးတူဝ်း (Plato)၊ ၸီးၼူဝ်ႇၾွၼ်ႇ (Xenophon)ၶႃ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၵူၼ်းလိုၼ်းလင်ၶဝ် ႁူႉႁၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႈၸွမ်း ပၢႆးဝူၼ်ႉၶူးလူင်ၶဝ်လႄႈ တႅမ်ႈမၢႆဝႆႉပၼ်မႃးၵူၺ်း။ ယွၼ်ႉသွင်ၸဝ်ႈၼၼ်ႉလႄႈ ပၢႆးဝူၼ်ႉလႄႈ ၶေႃႈသင်ႇသွၼ် သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) လိုဝ်းလင်မႃး ၼႂ်းၾိင်ႈထုင်း ၵရိၵ်ႉ(ၶ်) ယူႇယဝ်ႉ။
ပလေးတူဝ်း တင်ႈႁူင်းႁဵၼ်း သၢင်ႈၼမ်ႉၵတ်ႉ(Academy)သေ သိုပ်ႇပိုၼ်ၽႄႈပၼ်ပၢႆးဝူၼ်ႉ ၶူးၶဝ်ၵူၺ်းမဝ်ႇၵႃး ၶိုၼ်းမႄး မႄႇၶႂၢၵ်ႈတႅမ်ႈဢွၵ်ႇဝႆႉ ပၼ်မႃးထႅင်ႈတင်းၼမ်လႄႈ ပဵၼ်လွင်ႈၵူၼ်းမိူင်းဝၼ်းတူၵ်းၶဝ် လႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း ယူႇတေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်။
သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်)တၢႆၵႂႃႇ ႁိုင်ၼၢၼ်းမႃး 2,400 ပီပၢႆယဝ်ႉၵေႃႈယႃႇ ပၢႆးဝူၼ်ႉလႄႈ ၶေႃႈသင်ႇသွၼ်မၼ်း ဝႆႉပၼ်မႃးၼၼ်ႉတႄႉ ယင်းတိုၵ်ႉၶိုတ်းၵၢပ်ႈပၢၼ်ယူႇ။
မိူဝ်ႈသွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) တိုၵ်ႉမီးသၢႆၸႂ်ယူႇၼၼ်ႉ ၵရိၵ်ႉ(ၶ်)တင်းမိူင်း ယွမ်းႁပ်ႉဝႃႈ ဢမ်ႇမီးၽႂ်ၵေႃႉလႂ် မီးတၢင်းႁူႉပဵင်း သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်) ၼႆသေတႃႉ တူဝ်သွၵ်ႉၶရေးတီး(ၸ်)တႄႉ လၢတ်ႈဝႆႉဝႃႈ “ဢွၵ်းၵဝ် လႅတ်းၼႆ ၵဝ်ႁူႉ ယွၼ်ႉၵဝ်ႁူႉဝႃႈ ၵဝ်ဢမ်ႇႁူႉသင်” ( I know that I am intelligent, because I know that I know nothing) ၼႆယဝ်ႉ။
မၼ်းလၢတ်ႈဝႆႉထႅင်ႈဝႃႈ “ၵဝ်ဢမ်ႇၸၢင်ႈသွၼ်သင်ပၼ်ၽႂ်။ ၵဝ်တေႃႉတႄႉ ႁဵတ်း ႁႂ်ႈၶဝ်မေႃဝူၼ်ႉၼၼ်ႉၵူၺ်း (I cannot teach anybody anything. I can only make think)” ဝႃႈၼႆ။
ၵူၼ်းႁူႉ၊ ၵူၼ်းမေႃ၊ ၵူၼ်းၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ ၼႆၼၼ်ႉ မိူၼ်ႁူင်းၶဝ်ႈမၢၵ်ႈယဝ်ႉ။ တေဢမ်ႇပူၵ်း တၢၵ်ႇသၢၵ်ႇ တၢၵ်ႇသိၵ်ႇ ၼင်ႇႁူင်းၶဝ်ႈၽၢင်းၽႅင်ႉသေ တေၵွမ်ႉဝႆႉ ယူႇတႃႇသေႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၽိုၼ်ဢိင်[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]
- ↑ James Rachels, The Legacy of Socrates: Essays in Moral Philosophy Archived 1 December 2017 at the Wayback Machine Columbia University Press, 2007 ISBN 0-231-13844-X Accessed 24 November 2017
- ↑ Gregory Vlastos (1991). Socrates, Ironist and Moral Philosopher. Cornell University Press. p. 43. ISBN 978-0-8014-9787-2.
- ↑ Charles H. Kahn (1998) – Ethics Archived 22 December 2017 at the Wayback Machine – p. 42 Archived 22 December 2017 at the Wayback Machine, Cambridge University Press. 1998 ISBN 0-521-38832-5 Accessed 22 December 2017
- ↑ ၽူႈႁတ်းႁၢၼ်လႄႈ ၵူၼ်းၸိူဝ်းငၢၼ်၊ ၶိူဝ်းသႅၼ်၊ ၼႃႈ 51-63၊ 2018