ဢုမ်လိၼ်သွင်လုၵ်ႈ
ဢၼ်ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈလႆႈထူပ်းႁၼ်လွင်ႈတၢင်းဢၼ်ၼိုင်ႈတႄႉ မိူၼ်ၼင်ႇပႃႈတႂ်ႈၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။ ဝၼ်းၼိုင်ႈ မီးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼုမ်ႇၵေႃႉၼိုင်ႈ ၽႅဝ်မႃးတမ်ႈတီႈၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈသေ "ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈတီႈၶႃႈ - ၵဵဝ်ႇၶႄပၼ်သေၵမ်းတီႈၶႃႈ၊ ပေႃႈၶႃႈႁဝ်းၼႆႉ သဵင်ႈၵႂၢမ်ႇၵႂႃႇမိူဝ်ႈဝႃးၶႃႈဢေႃႈ၊ ပေႃးမုၼ်ၸဝ်ႈၶဝ်လွတ်ႈႁေႃပၼ် ၼင်ႇထုင်းယၢမ်ႈမီးမႃးၼၼ်ႉၼႆ ၵေႃႉသဵင်ႈၵၢမ်ႇၼႆႉ တေၽႅဝ်တီႈလီၽုင်ႇသုၵတိၼႆ၊ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈတႄႉ မျၢတ်ႈတွၼ်းလိူဝ်မုၼ်ၸဝ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႄႈ သင်ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ လွတ်ႈႁေႃးၵၢဝ်ႇယွၼ်းပၼ်တႄႉ ပေႃႈၶႃႈႁဝ်းၼႆႉ တေၽႅဝ်ၵႂႃႇတီႈလီၽုင်သုၵတိသေဢမ်ႇၵႃး တေလႆႈယူႇၵႂႃႇ တီႈသုၵတိၼၼ်ႉတႃႇသေႇၶႃႈဢေႃႈ" လဝ်ႈလၢတ်ႈၼင်ႇၼႆ။
မိူင်းဢိၼ်းတီးယႃးၼႆႉ ယႂ်ႇၵႂၢင်ႈသေ မီးမႃးၸဵမ်မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၵွၼ်ႇလႄႈ မီးဝႆႉလွင်ႈပိူၵ်ႈပႅၵ်ႇၵၼ်၊ မီးလွင်ႈယုမ်ႇပူၼ်ႉပႅၼ်ပႄႈၽၢႆႇလဵဝ်၊ မီးလွင်ႈယုမ်ႇလိပ်းယုမ်ႇလႅင်တဵမ်ပိုၵ်းဝႆႉတင်းၼမ်။ မိူၼ်ၽူႈဢၼ်ႁူႉႁၼ်ထိုင်တင်းမူတ်းတင်းသဵင်ႈ ၼင်ႇပုတ်ႉထၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၵေႃႈမီးယူႇ၊ မိူၼ်ၽူႈဢၼ်ယုမ်ႇလိပ်းယုမ်ႇလႅင်၊ ယုမ်ႇယမ်ၸွမ်းထုင်းၾိင်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးယူႇတင်းၼမ်။ ၼႂ်းထုင်းၾိင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈဝႃႈ ပေႃးပေႃႈမႄႈသေၵႃႉၵေႃႉ သဵင်ႈၵၢမ်ႇၼႆ လႆႈသၢင်းၵျူဝ်ႇတင်းၵွင်ၾႆး၊ မိူဝ်ႈၾႆးတိုၵ်ႉမႆႈတူဝ်တၢႆယူႇၼၼ်ႉ ၵေႃႉပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆးလႆႈဢဝ်ၶွၼ်ႉသေ ပေႃႉလဵဝ်လုပ်ႇၵွၵ်းႁူဝ်ပေႃႈမႄႈလၼၼ်ႉ။ ပေႃးၵွၵ်းႁူဝ်ၼၼ်ႉတႅၵ်ႇၵႂႃႇၼႆ ၵေႃႉဢၼ်တၢႆၼၼ်ႉ တေၶဝ်ႈၽႅဝ်တီႈလီၽုင်ႇသုၵတိ ဢွၼ်ၵၼ်ယုမ်ႇယမ်ၼင်ႇၼႆယဝ်ႉ။
လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼုမ်ႇၵေႃႉဢၼ် မႃးလဝ်ႈလၢတ်ႈတီႈၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ်မႆႈလိူတ်ႇႁွၼ်ႉႁႅင်းၸႂ်တွတ်ႇတဵၼ်ႈဝႆႉလႄႈ ပေႃးတေသပ်းလႅင်းၼႄလွင်ႈၼႄတၢင်းမၼ်းၵေႃႈ တေဢမ်ႇႁပ်ႉဢဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈႁူႉဝႆႉလႄႈ ၸင်ႇဢဝ်လွၵ်းၢႆး ႁေႃးပၼ်ႁႂ်ႈၵူၼ်းၼုမ်ႇၵေႃႉၼၼ်ႉ တေပွင်ႇၸႂ်လႄႈ ၸင်ႇၸႂ်ႉမၼ်းၵႂႃႇသိုဝ်ႉဢုမ်လိၼ်သွင်လုၵ်ႈ၊ ၵူၼ်းၼုမ်ႇၵေႃႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ထၢင်ႇဝႃႈၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ တေႁဵတ်းပၼ်ၸွမ်း ၾိင်ႈတႃႇပေႃႈမၼ်းၼႆလႄႈ ၸင်ႇသိုဝ်ႉမႃးဢုမ်လိၼ်သွင်လုၵ်ႈ။ ဢဝ်မၢၵ်ႇႁိၼ်မၢၵ်ႇသၢႆးသႂ်ႇၼႂ်းဢုမ်လိလၼ်ဢၼ်ၼိုင်ႈသေ ႁႂ်ႈဢိုတ်းပၢၵ်ႇဢုမ်လိၼ်သွင်လုၵ်ႈဝႆႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈဢဝ်ဢုမ်လိၼ်သွင်လုၵ်ႈၼၼ်ႉၵႂႃႇတမ်းဝႆႉၼႂ်းၵၢင်ၼွင်၊ ပေႃးယဝ်ႉ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၸင်ႇ ၸႂ်ႉၵူၼ်းၼုမ်ႇၵေႃႉၼၼ်ႉ ဢဝ်ၶွၼ်ႉပေႃႉလႅဝ်ဢုမ်လိၼ်တင်းသွင်လုၵ်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၼုမ်ႇၵေႃႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸူမ်းၸူမ်းသိူဝ်းသိူဝ်းသေ ၸင်ႇဢဝ်ၶွၼ်ႉမၼ်းပေႃႉလႅဝ်ဢုမ်လိၼ်တင်းသွင်လုၵ်ႈဢၼ်မီးၼႂ်းၼမ်ႉၼၼ်ႉ။ ၼိူၺ်းၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉမၼ်းမဝ်လႄႈ ၸင်ႇၽူးၶိုၼ်ႈမႃးၼိူဝ်ၽင်ႇၼမ်ႉသေ မၢၵ်ႇႁိၼ်မၢၵ်ႇသၢႆးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉၶဝ်ၼၵ်းလႄႈ ၸင်ႇၸူမ်ဝႆႉယူႇၼႂ်းၼမ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ၸငႇပူင်ၵႂၢမ်းတီႈ ၵူၼ်းၼုမ်ႇၵေႃႉၼၼ်ႉဝႃႈ "ဢၼ်ၵဝ်ႁဵတ်းလႆႈၼၼ်ႉ ၵဝ်ႁဵတ်းယဝ်ႉ၊ မႂ်းၵႂႃႇပၢင်းမုၼ်ၸဝ်ႈသူၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မႃးႁႂ်ႈဢွၼ်ၵၼ်ၵၢဝ်ႇယွၼ်းႁႂ်ႈၼိူၺ်းၼၼ်ႉ ၸူမ်ၵႂႃႇသေ ႁႂ်ႈမၢၵ်ႇႁိၼ်မၢၵ်ႇသၢႆးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၽူးၶိုၼ်ႈမႃးၼႆလႄႈၵမ်းၼႆႉ" ၼႆယူႇယဝ်ႉ။
ၵူၼ်းၼုမ်ႇၵေႃႉၼၼ်ႉၸင်ႇဝႃႈ "ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈတီႈၶႃႈ ပူင်ၵႂၢမ်းယဝ်ႉယွၵ်ႇၵၼ်ၶႃႈႁႃႉ၊ တေႁဵတ်းႁိုဝ်သၢၼ်ၶတ်းၾိင်ႈသၽႃႇဝသေ ႁႂ်ႈၼိူၺ်းဢၼ်မဝ်ၼၼ်ႉ ၸူမ်သေ မၢၵ်ႇႁိၼ်မၢၵ်ႇသၢႆးဢၼ်ၼၵ်းၼၼ်ႉ ၽူးၶႃႈလႃႇ" ဝႃႈၼႆ၊ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၸင်ႇပူင်ၵႂၢမ်းဝႃႈ "မႂ်းၼႆႉ ပေႃးႁူႉလွင်ႈၾိင်ႈသၽႃႇဝတၢၼ်ႇၼႆႉယဝ်ႉ၊ မႂ်းသမ်ႉဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉ ၾိင်ႈသၽႃႇဝလူင် ဢၼ်ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉ တေလႆႈၸွမ်းၼၼ်ႉလႃႇ၊ ပေႃႈမႂ်းၼႆႉ သင်ဝႃႈ မၼ်းႁဵတ်းမႃးၵၢၼ်ဢမ်ႇလီ ၼၵ်းမိူၼ်ၼင်ႇမၢၵ်ႇႁိၼ်မၢၵ်ႇသၢႆးၼၼ်ႉၼႆ မၼ်းတေလႆႈၸူမ်ၵႂႃႇၽုင်ႇတႂ်ႈပုၼ်ႉသေ သင်ဝႃႈမၼ်းႁဵတ်းမႃးၵၢၼ်လီ မဝ်ၼင်ႇၼိူၺ်းၼၼ်ႉၼႆၸိုင် မၼ်းတေၽႅဝ်ၽုင်ႇသုၵတတိတီႈလီဢိူဝ်ႈ" ၼႆ။ ၵူၼ်းၼုမ်ႇၵေႃႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ပွင်ႇၸႂ်ႁပ်ႉၶၢမ်ႇၵႂႃႇၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ်တၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇတႃႇႁဝ်းတင်းလၢႆတႄႉ ဝ်းႁႃးဢမ်ႇလႅၵ်ႈလၢႆႈယူႇသဝ်းၸွမ်းၾိင်ႈယၢမ်ႈတၢင်းႁဵတ်းသၢင်ႈလီသေ ဢွၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇယုမ်ႇယမ်ၽူႈမီးတၼ်းၶူဝ်းလူင် တေမႃးၵဵဝ်ႇၶႄ ယွင်ႈႁၢမ်ႁဝ်းၼႆ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈတႄႉမၼ်း ႁဝ်းတေလႆႈပွင်ႇၸႂ်ၼိူဝ် သၽေႃးတြႃးဢၼ်ဝႃႈ - ၽွၼ်းလီဢၼ်တေပၼ်မႃးၼႆႉ တေဢိင်ၼိူဝ်တၢင်းႁဵတ်းသၢင်ႈႁဝ်းၵွႆး ၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးမိူၼ်ၼၼ်ၸင်ႇႁဝ်းၼႆႉ တေၾၢင်ႉလွင်ႈႁဵၻ်းသၢင်ႈႁဝ်းသေ ၶပ်းၶိုင်ၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။
တြႃးႁူဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်တြႃးတေႇသၼႃႇ ဢၼ်ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈႁေႃးပၼ် သၵျမႁႃႇၼႃႇမ ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
ၽိုၼ်ဢိင်[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]
ၼႃႈလိၵ်ႈ ႕႘၊ ပပ်ႉ - ႁၢင်ႈပိုၼ်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈ| တႅမ်ႈ - သြႃႇလူင်ဢူးၵူဝ်ႇဢိင်ႇၵႃႇ (ၽူႈၼႄတြႃးဝိပသ်သၼႃႇလုမ်ႈၾႃႉ)