ၵိသႃႇၵေႃးတမီႇ

ၵိသႃႇၵေႃးတမီႇၼႆႉ ပဵၼ်ရႁၢၼ်းၼၢင်းယိင်း ဢၼ်လႆႈဢေႇတတၢၵ်ႈ လူႇၶၸီႇဝရထႃႇရၼ (လွင်ႈႁၢၼ်ႉၸႂ်လူၺ်ႈ ၼုင်ႈမႆသၢင်ႇၵၢၼ်းၵဝ်ႇမွင်)ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မၼ်းၼၢင်းၼႆႉ လႆႈထႅမ်သၢင်ႈ ပႃႇရမီႇမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈပၢၼ်ၽြႃး ပတုမုတ်ႉတရသေ ထိုင်မႃး ပၢၼ်ၽြႃးၵသ်သပၼၼ်ႉ မၼ်းၼၢင်း မႃးၶဝ်ႈပဵၼ်လုၵ်ႈယိင်း ၸဝ်ႈႁေႃၶမ်းၵိလီႇ၊ ၼႂ်းလုၵ်ႈယိင်းၸဵတ်းယိင်းၼၼ်ႉ မၼ်းၼၢင်းၸိုဝ်ႈဝႃး ၼၢင်းထမ်ႇမႃႇ။ ထိုင်ပၢၼ်ၽြႃးၵေႃးတမ မၼ်းၼၢင်း မႃးပဵၼ် လုၵ်ႈယိင်းသထေး မိူင်းသႃႇဝတ်ႉထိ။

တီႈၼႂ်းမိူင်းသႃႇဝတ်ႉထိၼၼ်ႉ မီးသထေးၵေႃႉၼိုင်ႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၵၢမ်ႇဝၼ်းလင်မၼ်း မူတ်းလႄႈ ၶူဝ်းၵႅဝ်ႈသႅင်ငိုၼ်ႈၶမ်းမၼ်း ၼႂ်းယွင်ၼႂ်းယေး ၼႂ်းႁိူၼ်းၼႂ်းယေး တင်းသဵင်ႈ ယဵၼ်းပဵၼ် ထၢၼ်ႇမီႈၵႂႃႇပႅတ်ႈ။ မၼ်းသထေးၵေႃႈ ထၢတ်ႈၸႂ်တူၵ်းၵႂႃႇတႄႉတႄႉ။ ဢူၺ်းၵေႃႉမၼ်း ၸင်ႇမႃးပၼ် တၢင်းၶႆႈၸႂ်မၼ်း ႁႂ်ႈမၼ်း ဢဝ်ထၢၼ်ႇမီႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ သႂ်ႇပၢၼ်ႉသေ တမ်းဝႆႉ ၼႃႈႁိူၼ်းမၼ်း ၸိူင်ႉၼင်ႇ ပိူၼ်ႈၶၢႆထၢၼ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မၼ်းၵေႃႈ ႁဵတ်းၼၼ်သေ ၼင်ႈပႂ်ႉဝႆႉ တီႈပၢၼ်ႉထၢၼ်ႇၼၼ်ႉယူႇ။ ပေႃးၵူၼ်း ဢၼ်ဢမ်ႇမီးၵၢမ်ႇၼၼ်ႉ မႃးႁၼ်ၸိုင် တေပဵၼ် ထၢၼ်ႇမီႈသေ တေမႃးထၢမ်ဝႃး "သထေးလူင် ၶၢႆထၢၼ်ႇႁႃႉ" ၼႆယူႇ။ သင်ဝႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းဢၼ်မီး ၵၢမ်ႇမီးမုၼ်ၸိုင် တေႁၼ်ပဵၼ်ၶမ်းသေ တေမႃးတၵ်ႉယူႇၼႆယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းတင်းၼမ်တႄႉ ဢၼ်ၵၼ် ႁၼ်ဝႃး သထေးၶၢႆထၢၼ်ႇၼႆၵူၺ်း၊ ထိုင်မႃးဝၼ်းၼိုင်ႈ ၼၢင်းၵိသႃႇၵေႃးတမီႇ မႃးႁၼ်သေ ၸင်ႇမႃးတၵ်ႉဝႃႈ "ပေႃႈလဵင်ႉသထေး ၶမ်းဢၼ်မီးၵႃႈၶၼ်ယႂ်ႇလူင်ၼင်ႇၼႆ ပိူၼ်ႈဢမ်ႇလီ ဢဝ်မႃးပၢႆးၼႄၵူၼ်းၼမ်ၼင်ႇၼႆၶႃႈ၊ ပိူၼ်ႈလႆႈဢဝ်သိမ်းဝႆႉ ၼႂ်းတိူၵ်ႈၼႂ်းႁိူၼ်း လီလီၶႃႈဢေႃႈ" ၼႆလႄႈ သထေးလူင် ၸင်ႇၸႂ်ႉမၼ်းၼၢင်း ယိပ်းတူၺ်းလႄႈ ထၢၼ်ႇမီႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ယဵၼ်းပဵၼ် ၶမ်းၵႂႃႇသဵင်ႈယဝ်ႉ။ သထေးလူင်ၵေႃႈ ၸင်ႇႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ၵူႉသူဝ်ႇမၼ်းၼၢင်း ထိူၵ်ႈလႄႈ ၸင်ႇတေပဵၼ်ၶမ်း ၼႆသေ ၸင်ႇဢဝ် ၵူပ်ႉၵူႈပၼ် လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းယဝ်ႉ။

ၼႂ်းဝဵင်းသႃႇဝတ်ႉထိ မီးၼၢင်းယိင်းၵေႃႉၼိုင်ႈ၊ ပဵၼ်လုၵ်ႈယိင်းၵူၼ်းၽၢၼ်၊ ၸိုဝ်ႈမၼ်းဝႃႈ ၵိသႃႇၵေႃးတမီႇၼႆႉယဝ်ႉ။ မၼ်းၼၢင်းၼႆႉ ႁႅင်ႉယွမ်ၼႃႇလႄႈ ၸင်ႇႁွင်ႉဝႃႈ ၵိသႃႇၵေႃးတမီႇၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ၵၢမ်ႇမၼ်းၼၢင်းလီလႆႈ လႆႈၵူပ်ႉၵူႈပဵၼ်ႁိူၼ်း တင်းလုၵ်ႈၸၢႆးၵူၼ်းမီး။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၼႃႈႁိူၼ်းမၼ်းၼၢင်း ဢမ်ႇမီးတၢင်းသိူဝ်ႇၵျေႃႇ၊ လုၵ်ႉတီႈၵူၼ်းၽၢၼ်မႃးလႄႈ ၵႆႉၵႆႉလႆႈၶၢမ်ႇတၢင်းၼႄး တၢင်းပွင်ႉထႃႉလႃႇယူႇယဝ်ႉ။ လႆႈၶၢမ်ႇတၢင်းတဵၵ်းတဵင်ပႃးယဝ်ႉ။

ၵၢမ်ႇၸႃႇတႃႇမၼ်းၼၢင်း လႅၵ်ႈလၢႆႈမႃးလွႆးလွႆးၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ လႆႈၸပ်းတွင်ႉပႃးတူဝ်သေ ၵိူတ်ႇလဵင်ႉမႃး လုၵ်ႈၸၢႆးဢွၼ်ႇၵေႃႉၼိုင်ႈ။ ဝၢႆးသေမီးမႃးလုၵ်ႈၸၢႆးယဝ်ႉ လွင်ႈဢၼ်ပိူၼ်ႈတဵၵ်းတဵင် ပွင်ႉလႃႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵိုတ်းယိုတ်းၵႂႃႇ။ ပိူၼ်ႈၸင်ႇၶိုၼ်း ၼႃႈၵီႈတႃဝၢၼ်တေႃႇမၼ်းမႃး။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶၢဝ်းယၢမ်းလႆႈၵျေႃႇမၼ်းၼၢင်း ဢမ်ႇတၼ်းၶၢဝ်းယၢဝ်း။ လုၵ်ႈၸၢႆးဢွၼ်ႇမၼ်း လႆႈသဵင်ႈၵၢမ်ႇၵႂႃႇ မိူဝ်ႈလႆႈသွင်သၢမ်ၶူပ်ႇၼၼ်ႉလႄႈ ၵိသႃႇလႆႈမႆႈ လႆႈႁႆႈတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ။ ထိုင်ၶၢဝ်းတေလႆႈသၢင်းၵျူဝ်ႇ လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းသေတႃႉၵေႃႈ မၼ်းၵုမ်ႇၵွတ်ႇဝႆႉလုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းယူႇ။

မၼ်းၼၢင်းၸင်ႇဝႃႈ ႁႂ်ႈႁႃႁွင်ႉပၼ်ၶူးမေႃယႃ ဢၼ်တေယႃပၼ် ႁႂ်ႈလုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းပဵၼ်တူဝ်မီးၸႂ်မႃးၶိုၼ်း ၼႆယူႇ။ ၵူၼ်းတင်းၼမ်ၵေႃႈ လႆႈၸႂ်သဵင်ႈယွၼ်ႉတၢင်းႁဵတ်းမၼ်း ဢၼ်ဢမ်ႇမႅၼ်ႈလွၵ်းမႅၼ်ႈလၢႆးၼၼ်ႉယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းသင်လႆႈ။ ယႃႈယႃ ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းတၢႆၶိုၼ်းလိပ်းၶီးၼႆႉ ဢမ်ႇမီး။ မီးၵူၼ်းဢၼ်မေႃပွင်ႇၸႂ်ၼိူဝ်မၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈ ၸင်ႇပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ "ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၶူးမေႃယႃၵတ်ႉၶႅၼ်ႇဢိူဝ်ႈ၊ ဢဝ်ဝႃႇသေ သဝ်းယူႇတီႈၵျွင်းၸေႇတဝၼ်ႇၼၼ်ႉၼေႈ၊ ၵႂႃႇၸူးတီးၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈလႃႈ၊ တေပၼ်ယႃႈယႂ်ႁႂ်ႈမႂ်းယူၵႂႃႈ" ၼႆယူႇယဝ်ႉ။

ၵိသႃႇၵေႃးတမီႇၵေႃႈ ၸင်ႇႁွပ်ႇဢဝ်တင်းတူဝ်တၢႆလုၵ်ႈမၼ်းသေ လႅၼ်ႈၵႂႃႇၸူးတီႈၵျွင်းၸေႇတဝၼ်ႇၽႂ်းၽႂ်း။ မႅၼ်ႈၽွင်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ တိုၵ်ႉႁေႃးတြႃးတေႇသၼႃႇၼႄလုၵ်ႈၼွင်ႉၵူၼ်းတင်းၼမ်ယူႇ။ ၵိသႃႇၼႆႉ ပဵၼ်သေႃးၵ တၢင်းမႆႈႁွၼ်ႉလူင်လၢင်သေ ၸင်ႇဢဝ်လုၵ်ႈမၼ်းၵႂႃႇတမ်းဝၢင်းႁိမ်းတိၼ်ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ပေႃးယဝ်ႉ ၸင်ႇၼွမ်းတူဝ်လဝ်လၢတ်ႈဝႃႈ "ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈတီႈၶႃႈ၊ ႁဵတ်းပၼ်ႁႂ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵေႃႉၼႆႉ မီးၸႂ်မႃးၶိုၼ်းသေၵမ်း၊ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵေႃႉၼႆႉ ၸင်ႇပဵၼ်ဢဵၼ်ႁႅင်းၶႃႈၵမ်းလဵဝ်ဢေႃႈ" ၼႆ။

ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ၸင်ႇပူင်ၵႂၢမ်းဝႃႈ "ၵႂႃႇဢဝ်မႃးၾၼ်းၽၵ်းၵၢတ်ႇသေ ႁိူၼ်းႁိူၼ်း ၼႂ်းဝဵင်းၼႆႉတႃႉ" ၵိသႃႇၼႆႉ ထၢင်ႇဝႃႈတေႁဵတ်းပၼ်ႁႂ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်မၼ်းမီးၸႂ်မႃးလႄႈ ပဵၼ်ဢၼ်ယိၼ်းၸူမ်းလူင်လူင်လၢင်လၢင်ယူႇယဝ်ႉ။ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၸင်ႇသိုပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ "တေလႆႈဢဝ်မႃးတီႈႁိူၼ်း ဢၼ်ၵူၼ်းႁိူၼ်းၼႂ်းပီႈၼႂ်းၼွင်ႉၶဝ် ဢမ်ႇတၢႆသေၵေႃႉၼၼ်ႉတႃႉ" ၼႆယူႇယဝ်ႉ။

"ဢေႃးတီႈၶႃႈ ၸဝ်ႈႁဝ်းၶႃႈ၊ ၶႃႈၼၢင်းတေဢဝ်မႃးၾၼ်းၽၵ်းၵၢတ်ႇ တီႈႁိူၼ်းၼင်ႇဢၼ်လၢတ်ႈၼၼ်ႉယူႇၶႃႈဢေႃႈ" ဝႃႈၼႆ။ ၵိသႃႇၵေႃးတမီႇၵေႃႈ ၸင်ႇၵႂႃႇႁႃယွၼ်းၾၼ်းၽၵ်းၵၢတ်ႇ ၸွမ်းႁိူၼ်းပိူၼ်ႈ၊ ႁိူၼ်းပိူၼ်ႈၵေႃႈ တေလႆႈပၼ်ၾၼ်းၽၵ်းၵၢတ်ႇမၼ်းၼႆသေ ႁၢၼ်ႉၸႂ်ၸွမ်းလူင်လူင်လၢင်လၢင်ၸွမ်းမၼ်းၼၢင်းယူႇယဝ်ႉ။

ၵူၺ်းၵႃႈ မၼ်းၼၢင်းသိုပ်ႇထၢမ် ၸွင်ႇမီးၵူၼ်းယၢမ်ႈတၢႆၼႂ်းႁိူၼ်းၼႆႉလႄႈ ႁိူၼ်းလႂ်ၵေႃႈ ယၢမ်ႈမီးၵူၼ်းတၢႆ လွၼ်ႉလွၼ်ႉယဝ်ႉ။ ႁိူၼ်းဢၼ်ဢမ်ႇယၢမ်ႈမီးၵူၼ်းတၢႆၼၼ်ႉ မၼ်းၼၢင်းဢၼ်ႁႃႁၼ်သေႁိူၼ်း။ ပေႃးသုတ်းဝၼ်းယဝ်ႉၵႂႃႇၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈၾၼ်းၽၵ်းၵၢတ်ႇမႃးလႄႈ မၼ်းၼၢင်းၸင်ႇႁိူဝ်ႉမွႆႈမႃး။ "လွင်ႈတၢႆၼႆႉ သတ်းတဝႃႇတင်းလူင် တၵ်းတေလႆႈထူပ်းယဝ်ႉ၊ ၽူႈလႂ်ၽႂ်ၵေႃႈ တိုၼ်းဢမ်ႇဝႄႈလွတ်ႈလႆႈ၊ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၼႆႉ ႁႂ်ႈၵဝ်ႁူႉႁၼ်လွင်ႈမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈလႄႈ ၸင်ႇၸႂ်ႉၵဝ်ႁဵတ်းၼႆဢိူဝ်ႈၼႆႉ" ဝူၼ်ႉဝႃႈၼႆသေ ပွင်ႇၸႂ်ၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။ ၸင်ႇဢဝ်တူဝ်တၢႆလုၵ်ႈမၼ်းၼၼ်ႉ ပၼ်ပိူၼ်ႈၵႂႃႇသၢင်းၵျူဝ်ႇသေ ၸင်ႇမႃးၶိုၼ်းတမ်ႈတီႈၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈယူႇယဝ်ႉ။

တေႃႈလဵဝ်ၼႂ်းၸႂ်ၵိသႃႇၵေႃးတမီႇၼႆႉ မူတ်းသႂ်ဝႆႉယဝ်ႉလႄႈ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၸင်ႇႁေႃးၼႄတြႃးပၼ်မၼ်းၼၢင်းယူႇယဝ်ႉ။ ၸင်ႇၸီႇၼႄႁႂ်ႈတူၺ်းတွင်းၸွမ်းလွင်ႈထူၺ်ႈၸႂ်၊ ႁႂ်ႈတူၺ်းတွင်းၸွမ်းဝေႇတၼႃႇ၊ ႁႂ်းသိုပ်ႇတူၺ်းတွင်းတေႃႇသေႃးၵတၢင်းမႆႈ ပေႃးမူတ်းၵဵင်ႈၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပႃႇရမီႇဝၼ်းလင်ၵေႃႈမီးမႃးလႄႈ ၵိသႃႇၵေႃးတမီႇၼႆႉ လႆႈပဵၼ်သေႃးတႃႇပၢၼ်ႇၵႂႃႇ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၸင်ႇၶဝ်ႈၼႂ်းသႃႇသၼႃႇၽိၵ်ႉၶုၼီႇသေ သိုပ်ႇတိုဝ်းၵမ်ၽႄႈတိူၼ်းတြႃးလႄႈ သိုပ်ႇပဵၼ်သၵတႃႇၵၢမ်ႇ၊ ဢၼႃႇၵၢမ်ႇ၊ ရႁၢၼ်းတႃႇၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။

မၼ်းၼၢင်းၼႆႉ ဢဝ်ဝိပသ်သၼႃႇ သိုပ်ႇသွၼ်ပၼ်ၼၢင်းယိင်းၸိူဝ်းလႆႈမီးၸႂ်ယုင်ႈယၢင်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢွၵ်ႇပူၼ်ႉတၢင်းၶၢၼ်ၸႂ်ၵႂႃႇတင်းၼမ်ယူႇယဝ်ႉ။ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၸင်ႇဝၢင်းပူင်ပၼ်ၶူး "ဢေႇတတၵ်ႉၵ" ၽူႈၵေႃႉဢွၼ်ႁူဝ်ၼႂ်း ၼၢင်းယိင်းၼုင်ႈသၢင်ႇၵၢၼ်းၸႃးႁၢဝ်ႉႁၢဝ်ႉ ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

ၽိုၼ်ဢိင်

ၼႃႈလိၵ်ႈ ႖႕၊ ပပ်ႉ - ႁၢင်ႈပိုၼ်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈ| တႅမ်ႈ - သြႃႇလူင်ဢူးၵူဝ်ႇဢိင်ႇၵႃႇ (ၽူႈၼႄတြႃးဝိပသ်သၼႃႇလုမ်ႈၾႃႉ)