ၵႂၢမ်းၶၢမ်ႇပတိင်ႇၺိၼ်ႇ

ၵႂၢမ်းၶၢမ်ႇပတိင်ႇၺိၼ်ႇ

ဢေႃးတီႈၶႃႈ ၼေႃးတီႈၶႃႈ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ တြႃးထမ်းၸဝ်ႈ သင်ႇၶႃႇတူၼ်ၸဝ်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ဢတိရတၼႃႇ မျၢတ်ႈၸဝ်ႈသၢမ်ပႃးၼႆႉ ၵဝ်ၶႃႈတေမႃး မူးၸႃးဢဝ်ႁဵတ်း တီႈပိုင်ႈၵိူဝ်းလီသေ တၵ်းတေယေႃးဢဝ် ၶၼ်ႇထႃႇႁႃႈႁူဝ် တူဝ်ၸႂ်တင်းသွင် ပွင်ႁဵတ်းတႃႇၼ ဢိတ်ႉၸတၶူဝ်းလူႇ ပူႇၸေႃႇဝၢင်းပၼ် တမ်ႈတီႈ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈတီႈၶႃႈယဝ်ႈ။

ၶႃႈတပေးၸဝ်ႈၼႆႉ ၸွမ်းၼင်ႇယူႇလူၺ်ႇ ပမႃႇတတြႃး လူင်တူဝ်လိုမ်းၶိင်းသေ ယူဝ်လႆႈဢဝ်တင်း တူဝ်ႁဵတ်းသူပ်းဝႃႈ ၵႃႈၸႂ်ဝူၼ်ႉၽႅၵ်ႇ မႅၵ်ႇဝူတ်ႈၵေႃႇၵၢမ်ႇ ထုၵ်ႇတၢမ်ႇၽိတ်းမႅၼ်ႈ တမ်ႈတီႈ ၽြႃးတြႃးသင်ႇၶႃႇ သြႃႇပေႃႈမႄႈၸၵႂႃႇ ၸဵမ်ၵႃႈဢရိယႃႇ ၽူႈလီၽူႈမျၢတ်ႈ တင်းသဵင်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မီးပေႃးၼႆၸိုင် ၵဝ်ႈၶႃႈဢၼုၺၢတ်ႈ ယွၼ်းႁပ်ႉမႅတ်ႉတႃႇ ၵရုၼႃႇႁူမ်ပူ ဢီးလူပွႆႇဝၢင်း ၶႂၢင်းလူတ်းပၼ် ႁႂ်ႈဢၼ်ၵၢင်းယၢၼ် တၢင်းၶၢၼ်ဝိပၢၵ်ႈ မၢၵ်ႈဢၼ်ႇတရႄႇ ၽူဝ်ႇဢၼ်ႇတရႄႇ သေၵမ်းတီႈၶႃႈဢေႃႈ။ ဢိၵ်ႇသမ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ပိူၼ်ႈတင်းလၢႆ လႆႈၽိတ်းမႅၼ်ႈၵဝ်ၶႃႈသေ ပဵၼ်တၢင်းၽိတ်းဝႆႉ ၵူႈသမ်ႇၵူႈပိူင် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼႆၵေႃႈ ၵဝ်ၶႃႈတေဝႆႉၸႂ် မဵတ်ႉတႃႇၵရုၼႃႇ ဢွၼ်ၼႃႈသေ ၶႂၢင်ႉလူတ်းပူတ်းပၼ် သဵင်ႈသဵင်ႈတီႈၶႃႈယဝ်ႉ။

တင်ႈတႄႇဢဝ် ၶၢဝ်းယၢမ်းၼႆႉၵႂႃႇ တေႃႇႁွတ်ႈမိူဝ်းထိုင် တၢင်းႁိုင်ယၢမ်းၽွင်း ( ) မွင်းတဵမ်တဵမ်ၼႆႉ ၶႃႈတေတမ်းဝႆႉ ဢတိတ်ႉထၢၼ်ႇ ပတိင်ႇၺိၼ်ႇ ၵႂၢမ်းၼၵ်းမၵ်းမၼ်ႈ ယိူၼ်ႉၵၼ်ႈၶၼ်ႇထီႇ ပႃႇရမီႇၶိုၼ်ႈငၵ်ႉ ယၵ်ႉယူႇႁိုင်ႁိုင်ၼႆႉၸိုင် ပိၵ်ႉသမ်ႉ ၼိူဝ်ႉၶႂ်ႈယၢတ်ႇယၢတ်ႇ ဢဵၼ်ၶႂ်ႈၶၢတ်ႇၶၢတ်ႇ ၼင်ၶႂ်ႈႁႅင်ႈႁႅင်ႈ လုပ်ႇၶႂ်ႈႁၵ်းႁၵ်း တၵ်းသင်ႇတူဝ်မၢၼ်ႈ ပၼ်ႈသဝ်းၸႂ်ၼိမ် ၸိမ်ၺၢၼ်ႇတႅတ်ႈၼႅတ်ႈ ပၢၵ်ႈပႅတ်ႈၸႂ်ၶၢၼ်ႉ ၽၢၼ်ႉပႅတ်ႈၸႂ်ငဝ် သူၼ်းဢဝ်ၸေႇတၼႃႇ ၶွၼ်ႈႁႅင်းသတ်ႉထႃႇ သတိ ဝီႇရိယ သမႃႇထီႉ ပၺႃႇ ဢၼ်ၶဝ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၶုၵ်းဝႆႉၵႆႉမိုင်ႉ ၸိုင်ႉၼိမ်ၸိမ်ၺၢၼ်ႇ ႁၼ်မၢၼ်ႇဢွၼ်ၼႃႈ ယူႈပႃႈယၵ်ႉၼူၵ်ႇ တူၵ်ႇတူၺ်းတူဝ်ၸႂ် လႂ်ၵေႃႈၵိုမ်ႉထင်ႉ ၽင်ႉၽွႆႇၵွႆပၢၼ် ၶၢၼ်ၶဵၼ်သိုပ်ႇ သွၼ်ႉ လွၼ်ႉၵႅၼ်ဢမ်ႇယင်း ၵင်းႁိုဝ်ဢမ်ႇလႆႈ ၶႆႈၸွမ်းတိုၼ်းၶဝ် ၽဝ်ၵၼ်ပဵၼ်လူႉ ၸူႉၵၼ်တႅၵ်ႇယၢႆႈ ယူႇငၢႆႈယူႇယၢပ်ႇ ၵူၺ်ႁၢပ်ႇၶၼ်ႇထႃႇ သတ်ႉၸႃႇတုၵ်ႉၶ သၽႃႇဝၼႂ်းတူဝ် ၵွၵ်းႁူဝ်တေႃႇတိၼ် လိၼ်ၼမ်ႉၾႆးလူမ်း ၶူမ်းၵၢႆးသႅပ်ႇမႆႈ ႁိူဝ်ႇၼႆႈၸိုမ်းယွတ်ႇ တူင်ႉတွတ်ႇၼဵတ်းသၢၼ်ႈ ၶူပ်းငၢၼ်ႈၵူၼ်ႉမူၺ်ႈ ထူၺ်ႈလူမ်းၵပ်ႉႁိပ်ႇ တိပ်ႇၸႂ်လူမ်ၸႂ် လႂ်ၵေႃႈၽုတ်းမႃး တူဝ်တြႃးမၢၼ်ႇမၢၼ်ႇ ဢဝ်ၺၢၼ်ႇယၵ်ႉၽႄႈ ၼႂ်းၵႄႈဢႃႇရုင်ႇ ရုပ်ႈထၢတ်ႈၼၢမ်ႇထၢတ်ႈ ပရမၢတ်ႈၼႆႉသေ ဢၼ်တေၵႄႇၶိုၼ်ႈ ၵႄႇၶိုၼ်ႈမႃးလႄႈ ဝိပသ်ႉသၼႃႇၺၢၼ်ႇ တြႃးထူးၼႆႉၸမ်ႉ ႁႂ်ႈမၼ်ႈသူၼ်းၸူး ၵုမ်ႉၸွႆႈႁုပ်ႈလႆႈ သေႃးတႃႇပတိမၢၵ်ႈ သေႃးတႃႇပတိၽူဝ်ႇ သၵတႃႇၵႃႇမိမၢၵ်ႈ သၵတႃႇၵႃႇမိၽူဝ်ႇ ဢၼႃႇၵႃႇမိမၢၵ်ႈ ဢၼႃႇၵႃႇမိၽူဝ်ႇ ဢရႁတ်ႉထမၢၵ်ႈ ဢရႁတ်ႉထၽူဝ်ႇ လေႃးၵုတ်ႉတြႃႇၺၢၼ်ႇ တူၵ်းမႃး တမ်ႈၵၢင်ဢူၵ်းၼႆႉသေ ထူပ်းႁၼ် ဢႃႇရုင်ႇၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ သိုဝ်ႈၼႃႈတၼ်းတႃ ၸူဝ်ႈၼင်ႈၶၢဝ်းယၢမ်း ( ) မွင်းတဵမ်ထူၼ်ႈၼႆႉ ဢေႇၵၢၼ်ႇဢမ်ႇႁၢင်ႉ သေၵမ်းတီႈၶႃႈဢေႃႈ။

သႃႇထု သႃႇထု သႃႇထု

လွင်ႈဝႆႉဝၢင်းတူဝ်

ဝၢႆးသေ ၶၢမ်ႇပတိင်ႇၺိၼ်ႇယဝ်ႉ တေသိုပ်ႇၼင်ႈယၵ်ႉ ၵၢၼ်တြႃးၼႆ ယေႃးၵီႇႁဝ်းၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်မႄးတူဝ် မႄးၶိင်းႁဝ်း ႁႂ်ႈၶႅမ်ႉလႅပ်ႈလီငၢမ်းၵႂႃႇ။ ၸိူဝ်းၶႂ်ႈၼင်ႈၶႂၢႆႇၵုတ်ႇၼႆၵေႃႈ ၼင်ႈၶႂၢႆႇၵုတ်ႇ။ ၸိူဝ်းၶႂ်ႈၼင်ႈၶုပ်ႉၶဝ်ႇၼႆၵေႃႈ ၼင်ႈၶုပ်ႉၶဝ်ႇၵႂႃႇ။ မိူဝ်ႈႁဝ်း ၼင်ႈၶႂၢႆႇၵုတ်ႇၼၼ်ႉ ပေႃးႁဝ်းဢမ်ႇယၢမ်ႈ ယႃႇပေဢဝ် တိၼ်ႁဝ်းၶီႇၵၼ်၊ ယႃႇပေဢဝ်တဵင်ၵၼ် ဢဝ်ဝႆႉသွၼ်ႉၼႃႈသွၼ်ႉ လင်ၵၼ်ၵႂႃႇ။ မိုဝ်းသွင်ၽႃႇၵေႃႈ ဢဝ်ဝႆႉသွၼ်ႉၵၼ်၊ ၽႃႇမိုဝ်း ၶွၼ်သၢႆႉ ဝႆႉၽၢႆႇတႂ်ႈ ၽႃႇမိုဝ်းၶွၼ်ၶႂႃ ဢဝ်သွၼ်ႉသႂ်ႇၽၢႆႇၼိူဝ် သေ ႁူဝ်မႄႈမိုဝ်းႁဝ်းတေႃႉတႄႉ ဢဝ်ထီႉၵၼ်ဝႆႉ။ ယႃႇပေတဵၵ်းၵၼ်ဝႆႉ။ မႄးဝႆႉဢႅဝ်ႁဝ်းဢႅင်ႈႁဝ်း ၵွၵ်းႁူဝ်ႁဝ်း တူဝ်ႁဝ်း ပွတ်းၼိူဝ် ႁႂ်ႈမၼ်းသိုဝ်ႈ။ ယႃႇပေႁႅင်ႉၵူမ်ႈၽႅဝ်၊ ယႃႇပေႁႅင်ႉ လႅင်ႈသႅင်ႈယဵတ်ႇတိူၵ်ႈၼႃႇၽႅဝ်၊ ဝႆႉႁႂ်ႈမၼ်းတိုၵ်ႉသၢင်ႇထုၵ်ႇ။ ပေႃးယဝ်ႉၵေႃႈ လပ်းတႃ။ မိူဝ်ႈလပ်းတႃၼၼ်ႉ ယႃႇပေလပ်းၵႅၼ်ႇ၊ ယႃႇပေလပ်းႁႅင်း။ တေႃႉတႄႉလပ်း မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ႁဝ်းတေ ၶဝ်ႈၽႃႈၼွၼ်းသေ ဢမ်ႇတူၺ်းဢႃႇရုင်ႇသင်ယဝ်ႉ။

လွင်ႈဝႆႉဝၢင်းၸႂ်

ပေႃးလပ်းတႃယဝ်ႉၼႆၵေႃႈ ႁဝ်းတေလႆႈတႅပ်းတတ်း ၼႂ်းၸႂ်ႁဝ်းဝႃႈ တူဝ်ၶၼ်ႇထႃႇႁဝ်းၼႆႉ ႁဝ်းဢဝ်လူႇတၢၼ်းပၼ် ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ၼႂ်းၽွင်းယၢမ်း ႁဝ်းၼင်ႈယၵ်ႉၵၢၼ်တြႃးၼႆႉၼႆ သေၵမ်း။ ဢဝ်ထမ်ႇမႃႇၼုထမ်ႇမပတိပၢတ်ႈသေ ပူႇၸေႃႇၽြႃး ပဵၼ်ၸဝ်ႈၼႆ ပွင်ႇၸႂ်ၸိူင်ႉၼႆသေ ႁဝ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃး ဝိပတ်ႉ သၼႃႇၼႆၵေႃႈ မၼ်းလေႃးၵၼ်သဵင်ႈ ꧦယဝ်ႉ။

ၵၢၼ်သၢမ်ပိူင်

ၵၢၼ်တႃႇၼၵေႃႈ ဢမ်ႇၽႃႈ ၵၢၼ်သီႇလၵေႃႈဢမ်ႇၽႃႈ ၵၢၼ်ၽႃႇဝၼႃႇၵေႃႈဢမ်ႇၽႃႈ ႁဝ်းၽႅဝ်မႃးတီႈပၢင်တြႃးၼႆ ႁဝ်းမႃးလူႇမႃးတၢၼ်းၼႆ ၵၢၼ်တႃႇၼၵေႃႈပႃးယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေ ၼႆႉဢမ်ႇၵႃး ဢၼ်ႁဝ်းဢဝ် ရုပ်ႈၼၢမ်ႇသွင်ပႃးႁဝ်းလူႇတၢၼ်း ပၼ် တမ်ႈတီႈၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ဢိတ်ႉၸတတႃႇၼၼႆ တႃႇၼၵေႃႈပႃးယဝ်ႉ။ ႁဝ်းသမ်ႉ ယူႇၼႂ်းသိၼ်ပႅတ်ႇမၼ်ႈၵိုမ်းဝႆႉလႄႈ သီႇလ ၵေႃႈပႃးယဝ်ႉ၊ ႁဝ်းသမ်ႉႁဵတ်း ဝိပတ်ႉသၼႃႇၽႃႇဝၼႃႇၼႆ ၽႃႇဝၼႃႇ ၵေႃႈပႃးယဝ်ႉ၊ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ ၵူၼ်းႁဵတ်း ၵၢၼ်တြႃး ဝိပသ်ႉသၼႃႇၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈ မၼ်းႁဵတ်းယဝ်ႉၵၢၼ် တင်းသၢမ်ပိူင်ၼႆယဝ်ႉ။

ၸၵ်းၽႄ ရုပ်ႈၼၢမ်ႇ

ပေႃးဝႃႈ လူႇတူဝ်လူႇၸႂ်ယဝ်ႉၼႆၵေႃႈ ႁဝ်းတေလႆႈ ၶိုၼ်းမီးၺၢၼ်ႇႁူႉႁၼ် ၼၢမ်ႇလႄႈရုၵ်ႈ။ မေႃတတ်းတွၼ်ႈလႆႈ ၼၢမ်ႇလႄႈရုပ်ႈ။ ၵႂၢမ်းပႃႇလိတႄႉဝႃႈ ၼႃမရူပ ပရိၸ် ေꧡၻၺၢၼ်ႇ၊ ၺၢၼ်ႇဢၼ်မေႃၸႅၵ်ႇၽႄလႆႈ ရုပ်ႈၼၢမ်ႇ။ ဢၼ်ၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈ ႁႂ်ႈပၢၵ်ႈပႅတ်ႈ သၽေႃးပိင်းၺၢတ်ႈ။ ႁဝ်းတေႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃးဝိပတ်ႉသၼႃႇၼႆႉ ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ သေပိူၼ်ႈ ပိူင်ၶိုၵ်ႉလူင်မၼ်း တေလႆႈပၢၵ်ႈပႅတ်ႈ ပိင်းၺၢတ်ႈ ဢွၼ်တၢင်းယဝ်ႉ။ ပိင်ၺတ်တံ ထၻ်ပဵတ်တႂႃ ဢၼိၸ်ၸႃတိ ဢႃၵႃရေၼ ဝိဝိꩪံ ပသ်သတီတိ ဝိပသ်သၼႃ တေလႆႈပၢၵ်ႈပႅတ်ႈ သၽေႃးပိင်းၺၢတ်ႈသေ ယၵ်ႉတူၺ်း သ ၽေႃးဢၼိတ်ႉၸ တုၵ်ႉၶ ဢၼတ်တၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ၵၢၼ်တြႃး ဝိပသ်ႉသၼႃႇယဝ်ႉ။ တႃႇတေပၢၵ်ႈပႅတ်ႈ ပိင်းၺၢတ်ႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းသမ်ႉ တေ လႆႈပွင်ႇၸႂ် သၽေႃးပရမၢတ်ႈဢွၼ်တၢင်းယူႇ။ သၽေႃး ပရမၢတ်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်ယူႇတႄႉ၊ မီးယူႇတႄႉ သၽေႃးတြႃး ဢၼ်တႄႉ ꧦမၼ်းၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိင်းၺၢတ်ႈ ႁူမ်ႇတူမ်းမၼ်း ဝႆႉလႄႈ ႁဝ်းၸင်ႇဢမ်ႇႁၼ် သၽေႃးပရမၢတ်ႈ။

သၽေႃးပရမၢတ်ႈ သီႇပိူင်

သၽေႃး ပရမၢတ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်သင်လႃႇ? ၸိတ်တံ ၸေတသိၵံ ရူပံ ၼိၿ်ၿၢၼ်ၼ မီတိ သၿ်ၿၻႃ- (1) ၸႂ် (2) ၸေတသိၵ်ႈ (3) ရူပ်ႈ (4) ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ ၼႆႉပဵၼ် ပရမၢတ်ႈသီႇပႃး။ ပူၵ်ႉၵူဝ်ႇ ဢၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃး ဝိပတ်ႉသၼႃႇ ၼႆႉ တေလႆႈၶဝ်ႈၸူး ၼႂ်းသၽေႃးပရမၢတ်ႈယူႇ။ ၼႂ်းၵႃႈ ပရ မၢတ်ႈသီႇပိူင်ၼႆႉ ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းပႆႇႁွတ်ႈလႄႈ ႁဝ်းဢမ်ႇပႆႇဢဝ်ၵွၼ်ႇ။

ပေႃးၼႆ ၵိုတ်းသၢမ်ပိူင်။ ၼႂ်းသၢမ်ပိူင်ၼၼ်ႉ ၸိတ်တံ ၸေတသိၵံ ရူပံ ၸႂ်သေ ၸေႇတသိၵ်ႈသေ ရူပ်ႈယဝ်ႉ။ ၸေႇ တသိၵ်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တင်းၸႂ်သေ မၼ်းႁူမ်ႈပဵၼ် ႁူမ်ႈ လူႉၸွမ်းၵၼ် ဢေၵုၻ်ပႃၻႃ ၼိရေႃꩪႃၸ ဢေၵႃရမ်မ ၼ ဝတ်ထုၵႃ ၸေႇတသိၵ်ႈၼႆႉ တင်းၸႂ်သေ ႁူမ်ႈပဵၼ် ႁူမ်ႈ လူႉလူၺ်ႈၵၼ်လႄႈ ၸေႇတသိၵ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းသွၼ်ႇဝႃႈ ၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းၸႂ်ၼႆလႆႈယူႇ။ ပေႃးၼၼ် ၼႂ်းသၽေႃးပရမၢတ်ႈ သီႇပႃးၼႆႉ ႁဝ်းယေႃးၵီႇ တေလႆႈဢဝ် သွင်ဢၼ်ၵူၺ်း။ ဢၼ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်သင်လႃႇ ၼႃမရူပံ ၼႆၵေႃႈလႆႈ။ ၸိတ်တရူပ ၼႆၵေႃႈလႆႈ။ ၸႂ်လႄႈရူပ်ႈ ပေႃးဢဝ်ၵႂၢမ်းတႆး ႁဝ်းဝႃႈၸိုင် တူဝ်လႄႈ ၸႂ်ၼႆသေ မီးသွင်ပိူင်ၼႆႉၵူၺ်းယဝ်ႉ။ၼႆႉႁွင်ႉဝႃႈၼႃႇမရူပ ပရိတ်ႉၸေတၺၢၼ်ႇ။ ၺၢၼ်ႇဢၼ် တႅပ်းတတ်းႁူႉထိုင် ၼၢမ်ႇလႄႈရူပ်ႈ။ ၼၢမ်ႇရူပ်ႈ (တူဝ်ၸႂ်)ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်တႄႉ မီးတႄႉ။

ရုပ်ႈၼၢမ်ႇ ႁဵတ်းႁိုဝ်ပဵၼ်မႃး

ၵမ်းၼႆႉ တူဝ်ၸႂ်သွင်ပိူင်ၼႆႉ မၼ်းသမ်ႉ ႁဵတ်းႁိုဝ် ပဵၼ်မႃးၼႆ ႁဝ်းၵေႃႈတေလႆႈႁူႉၸၵ်း လွင်ႈတၢင်းမၼ်းယူႇ။ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၽႃႉၽၢၼ်ႇၽီပူင် ဢမ်ႇၸႂ်ႈၽြႃးလူင်ထႃႇဝရ ၽၢၼ်ႇသၢင်းမႃး။ မၼ်းပဵၼ်မႃး ယွၼ်ႉလူၺ်ႈ ႁေႇတုၽလ၊ ယွၼ်ႉလူၺ်ႈႁဵတ်ႇၽူၼ်၊ ယွၼ်ႉလူၺ်ႈ ဢၵျွင်းဢၵျူဝ်း ၵၢမ်ႇ ဝၼ်းလင်ႁဝ်း လႆႈႁဵတ်းမႃး တႃႇပဵၼ်(ရူပ်ႈၼၢမ်ႇ)ၵူၼ်းလႄႈ ၸင်ႇတေ လႆႈမႃးပဵၼ် (ရူပ်ႈၼၢမ်ႇ) ၵူၼ်းယဝ်ႉ။ႁဝ်းတေလႆႈ ပွင်ႇၸႂ် ၵၢမ်ႇဢွၼ်ႇပဵၼ်၊ ပဵၼ်လူၺ်ႈ ဢၵျွင်းဢၵျူဝ်း။ ပေႃးပွင်ႇၸႂ်ၸိူင်ႉၼႆ ၼႆႉပဵၼ်ပၸ်ၸယ ပတိၵ်ၵႁၺၢၼ်ႇ။

သၽေႃးရူပ်ႈၼၢမ်ႇ

ၼႂ်းၵႃႈ ရူပၵ်ၶၼ်ꩪႃ၊ ဝေၻၼၵ် ၶၼ်ꩪႃ၊ သၺ် ၺၵ်ၶၼ်ꩪႃ၊ သင်ၶႃရၵ်ၶၼ်ꩪႃ၊ ဝိၺ်ၺႃ ၼၵ်ၶၼ်ꩪႃ ၶၼ်ႇထႃႇႁႃႈပိူင်ၼႆႉ ပေႃးမႃးႁုပ်ႈတူၺ်းၵေႃႈ မၼ်းပဵၼ် ၼၢမ်ႇ ရူပ်ႈ သွင်ပိူင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ သၽေႃး လၵ်ႉၶၼႃႇ ၶဝ်သမ်ႉမီးၸိူင်ႉႁိုဝ်?

ရုပ်ႈ (တူဝ်)ႁဝ်းၼႆႉ သၽေႃးမၼ်းပဵၼ်ႁိုဝ်?

ရူပၵ်ႉၶၼ်ႇထႃႇ ဢၼ်ပဵၼ်တူဝ် ႁဝ်းၼႆႉ သၽေႃး မၼ်း သမ်ႉပဵၼ်ႁိုဝ် ပေႃးၼႆ ရူပ်ပတီတိရူပံ မၼ်းမေႃလူႉ မေႃလႅဝ်၊ ဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇၵိုမ်း၊ တူင်ႉတွတ်ႇၼဵတ်းသၢၼ်ႈ၊ ၵွႆႁၢႆလႅဝ်ၽႅဝ်ႉ၊ ဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇတဵင်ႈၼႆႉပဵၼ်သၽေႃးရုပ်ႈတြႃး ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မၼ်းဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇတဵင်ႈလႄႈ ယေႃးၵီႇၶဝ် မိူဝ်ႈၵႆႈႁဝ်းၼင်ႈၵွင်ႇယွင်ႇ(ၼင်ႈငွမ်)သေ ၶၢမ်ႇပတိင်ႇၺိၼ်ႇ၊ ထိုင်တီႈ ႁဝ်းၶိုၼ်းမႃးမႄးၼင်ႈတႅတ်ႈၼႆ ၼႂ်းၽႃႇတိၼ်ႁဝ်း ၼၼ်ႉ သၢၼ်ႈၽိၼ်းၽိၼ်း ၽွၼ်းၽွၼ်း၊ မွၼ်ႈယွပ်ႉ ယွပ်ႉယႅပ်ႉယႅပ်ႉ၊ ၼဵတ်း ထိတ်းထိတ်း ထွတ်းထွၼ်း၊ ၵႅၼ်းၸိတ်းၸိတ်းၸွတ်းၸွတ်း၊ ပိုဝ်းပွၵ်ႇၼဵတ်းသၢၼ်ႈယူႇ။ သၽေႃး သၢၼ်ႈၽိၼ်းၽိၼ်း ၽွၼ်းၽွၼ်း၊ တူင်ႉယွပ်ႉယွပ်ႉယႅပ်ႉယႅပ်ႉယူႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်သင်လႃႇၼႆ ဢၼ်ၼၼ်ႉပဵၼ် ရုပ်ႈတြႃး (သၽေႃးတူဝ်ႁဝ်း) လူႉလႅဝ်တႅၵ်ႇယၢႆႈ ဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇၵိုမ်းၼႆ မၼ်းၼႄပၼ် သၽေႃးလၵ်ႉၶၼႃႇမၼ်းယူႇယဝ်ႉ။ ၸင်ႇဝႃႈ ႁဝ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃးၼႆႉ ႁဝ်းတေလႆႈႁႃ သၽေႃးမၼ်းၵူၺ်း။ သၽေႃးပဵၼ်သၽေႃးလူႉ၊ သၽေႃးပဵၼ်ၽႂ်းလူႉၽႂ်း။ ႁဝ်းတေ လႆႈႁႃယၵ်ႉၸွမ်းဢၼ်ၼႆႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်ႈၼႄဝႃႈရူပ်ႈ တြႃးၼႆႉ မေႃလူႉၼႆယဝ်ႉ။ လူႉလႅဝ်လႅၵ်ႈလၢႆႈ တႅၵ်ႇယၢႆႈ ဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇၵိုမ်းၼႆ တူၺ်းဢဝ် တီႈၽႃႇတိၼ်ယေႃးၵီႇၶဝ်လႃႈ။ လူႉလူႉလႅဝ်လႅဝ်ဝႆႉ ဢၼ်လူႉလႅဝ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ရုပ်ႈတြႃး။ ဢၼ်ၸွမ်းႁူႉၼႆႉၼႃႇ သမ်ႉပဵၼ်သင်လႃႇ? ပဵၼ်ၼၢမ်ႇတြႃး။

ၼၢမ်ႇ(ၸႂ်)ႁဝ်းၼႆႉ သၽေႃးမၼ်း ပဵၼ်ႁိုဝ်?

	ၼၢမ်ႇၼႆႉလၵ်ႉၶၼႃႇမၼ်း မီးသီႇပိူင်။

• (1) ဝေၻၼၵ်ၶၼ်ꩪႃ

ပေႃးဝႃႈ ရူပ်ႈတြႃးၼၼ်ႉလူႉလႅဝ်ၼႆၵေႃႈ မၼ်းပဵၼ် တၢမ်ႇၸဵပ်းဢွၼ်ႇမၼ်း မႃးၶူမ်းလိတ်း ꧦလွတ်း ꧦ၊ သႅပ်ႇၽိတ်ႉ ꧦ ၽွတ်ႉ ꧦ၊ မႆႈဝီႈ ꧦဝေႃႈ ꧦ၊ ၵႅၼ်းၸိတ်း ꧦၸွတ်း ꧦ၊ လဵတ်းထိတ်း ꧦ ထွတ်း ꧦ၊ ၼိုင်ယိုၵ်း ꧦယွၵ်း ꧦယႅၵ်း ꧦ။ ဢၼ်မၼ်း တူင်ႉၼိုင်ယူႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေ ပဵၼ်တၢမ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉ မၼ်ႈပဵၼ်ဝေႇတၼႃႇ ဢွၼ်ႇ ဝေႇတၼႃႇဢိတ်းယဝ်ႉ။

• (2) သၺ်ၺၵ်ၶၼ်ꩪႃ

ဢၼ်ႁူႉၸၵ်းဝႃႈ ဝေႇတၼႃႇဢွၼ်ႇ ဝေႇတၼႃႇ ဢိတ်းၸိူဝ်းၼႆႉသေ ပွင်ႇၸႂ်ဝႃႈ ဝေႇတၼႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ လူႉလႅဝ် လႅၵ်ႈလၢႆႈ။ သၺ်ႇၺႃႇၼႆႉ မၼ်းႁူႉ ဢၼ်ၸဵပ်း ဢၼ်သႅပ်ႇ ဢၼ်မႆႈဢၼ်ၵတ်း။ ၼႆႉပဵၼ်သၽေႃး သၺ်ႇၺၵ်ႉၶၼ်ႇထႃႇ (သိင်ႇၺႅၵ်ႉၶၼ်ႇထႃႇ)ယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ် ၸႂ်ႁဝ်း ထႅင်ႈဢၼ် ၼိုင်ႈ လၵ်ႉၶၼႃႇမၼ်း သမ်ႉမေႃတွင်းဝႃႇ။ မၼ်းတွင်းဝႆႉဝႃႈ ၼႆႉၶူမ်း၊ ၼႆႉၵၢႆး၊ ၼႆႉသႅပ်ႇ၊ ၼႆႉၼဵတ်း၊ ၼႆႉသၢၼ်ႈ မၼ်း တွင်းဝႆႉ သၽေႃးၸိူင်ႉၼႆ ၼႆႉပဵၼ်သၽေႃးၸႂ်မဵဝ်းၼိုင်ႈ။ “မေႃတွင်းဝႃႇ”။

• (3)သင်ၶႃရၵ်ၶၼ်ꩪႃ

	သၽေႃးၸႂ်ထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈ ပဵၼ်သင်ႇၶႃႇရၵ်ႉၶၼ် ထႃႇၼႆသေ “မေႃသူၼ်းဝႃႇ” ၸႂ်ၼႆႉ မေႃသူၼ်းသေ သူၼ်း ႁဵတ်းမဵဝ်းၼိုင်ႈ၊ သူၼ်းႁဵတ်းမဵဝ်းၼိုင်ႈ၊ ၸႂ်ႉမဵဝ်းၼိုင်ႈယဝ်ႉ ၸႂ်ႉ မဵဝ်းၼိုင်ႈ ၼႆႉပဵၼ်သၽေႃးၸႂ်မေႃသူၼ်းသေ ႁွင်ႉဝႃႈ သင်ႇၶႃႇရၵ်ႉၶၼ်ႇထႃႇယဝ်ႉ။

• 4) ဝိၺ်ၺႃၼၵ်ၶၼ်ꩪႃ

သၽေႃးၸႂ် ထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈ ပဵၼ်ဝိၺႃႇၼၵ်ႉၶၼ်ႇ ထႃႇ။ ၼႆႉသမ်ႉ “မေႃႁူႉဝႃႇ”။ ၸႂ်ဢၼ်ၼႆႉတႄႉ မၼ်းမေႃႁူႉ သေ တႅပ်းတတ်းဝႃႈ “မၼ်းပဵၼ်မႃးသေလူႉၵႂႃႇ။ ပဵၼ်မႃးသေ လူႉၵႂႃႇလူင်။ ၼႆႉလႅၵ်ႈယူႇ၊ လၢႆႈယူႇတိၵ်း ꧦလူင်”ၼႆ ဢၼ် မေႃႁူႉၸိူင်ႉၼႆၼႆ မၼ်းပဵၼ်သၽေႃးၸႂ် “မေႃႁူႉမေႃတႅပ်း တတ်း = ဝိၺ်ၺႃၼၵ်ၶၼ်ꩪႃ”ယဝ်ႉ။ ႁဝ်းတေလႆႈႁူႉၸၵ်း သၽေႃးၼၢမ်ႇရူပ်ႈသွင်ပိူင်ၼႆႉ ဢွၼ်တၢင်းယဝ်ႉ၊ ပေႃးႁူႉၸိူင်ႉၼႆယဝ်ႉၼႆၵေႃႈ လွင်ႈဝႃႈ သၿ်ၿေသင်ၶႃရႃ ဢၼိၸ်ၸႃ ယထႃ ပၺ်ၺႃယ ပသ်သတိ ဢထ ၼိၿ်ၿိၼ်ၻတိ ၻုၵ်ၶေ ဢေၵမၵ်ၵေႃဝိသုၻ်ꩪိယႃ ပေႃးႁဝ်းႁူႉ ၸၵ်းလွင်ႈလူၺ်ႈ သင်ႇၶႃႇရတြႃး ဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇ တဵင်ႈၼႆ ၼႆႉမၼ်းပဵၼ် တၢင်းဢွၵ်ႇမူၼ်ႉပူၼ်ႉလွတ်ႈ သဵၼ်ႈ လဵဝ် တႃႇႁွတ်ႈထိုင် မၢၵ်ႈၽူဝ်ႇၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ ဝႃႈၸိူင်ႉၼႆယဝ်ႉ။

သင်ႇၶႃႇရ ဝႃႈပွင်ႇသင်

ၸွမ်းၼင်ႇဝႃႈ “သင်ႇၶႃႇရ” ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပွင်ႇဝႃႈ သင်ပေႃးၼႆၸိုင် ဢၼ်လႆႈၶၢမ်ႇတၢမ်ႇ ၵၢမ်ႇ ၸိတ်ႈ ဢုတု ဢႃႇႁႃရ သီႇပိူင်မူၼ်ႉမႄးပၼ်ၼၼ်ႉ ႁွင်ႉသင်ႇၶႃႇရယဝ်ႉ။ တူဝ်ၶၼ်ႇထႃႇႁဝ်းၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ လႆႈၶၢမ်ႇတင်း ၵၢမ်ႇ ၸိတ်ႈ ဢုတု ဢႃႇႁႃႇရ သီႇပိူင် မူၼ်ႉမႄးပၼ်ယူႇ ၵူႈၶၢဝ်းလႄႈ တူဝ်ႁဝ်းၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ သင်ႇၶႃႇရယဝ်ႉ။

ၵၢမ်ႇ မူၼ်ႉမႄး

ၶၼ်ႇထႃႇႁဝ်းၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ “ၵၢမ်ႇ” မူၼ်ႉမႄးပၼ် ဝႆႉလႄႈ မၼ်းလႅၵ်ႈလၢႆႈဝႆႉယူႇ။ ၵၢမ်ႇဝၼ်းလင်ႁဝ်း ႁဵတ်းသင် မႃး? ပေႃးႁဝ်းႁဵတ်း ဢၵုႇသူဝ်ႇၼမ်မႃးၵေႃႈ ၵႆႉပဵၼ်ၶႂ်ႈပဵၼ် ၼၢဝ်။ ဢၼ်ၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈ ၵၢမ်ႇမူၼ်ႉမႄးပၼ် မၼ်းယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၵၢမ်ႇတြႃးၼႆႉ ၵမ်ႉထႅမ်ပၼ် ဢမ်ႇထၢတ်ႇ ဢမ်ႇဝၢႆးလႄႈ ၶၼ်ႇထႃႇ(ရုပ်ႈၼၢမ်ႇ)ႁဝ်း သိုပ်ႇသဝ်းမၼ်ႈဝႆႉ ယူႇ။ ၵၢမ်ႇတြႃး ၵုမ်ႉပၼ် ထႅမ်ပၼ် ယွၼ်ႈပၼ်ဝႆႉလႄႈ ၶၼ်ႇထႃႇၵူၼ်းႁဝ်း ၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈ ၵေႃႉၼိုင်ႈ ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၵၢမ်ႇယွၼ်ႈပၼ် ပွၵ်ႈၼိုင်ႈလႄႈ ပွၵ်ႈၼိုင်ႈ ဢမ်ႇမိူၼ် ၵၼ်လႄႈ ၶၼ်ႇထႃႇႁဝ်းၵေႃႈ လႅၵ်ႈလၢႆႈဝႆႉယူႇ ၵူႈမိူဝ်ႈၵူႈဝၼ်း ၵူႈၶိင်ႇၵူႈၶၢဝ်းယဝ်ႉ။ ၼႆႉႁွင်ႉဝႃႈ ၵၢမ်ႇတြႃး မူၼ်ႉမႄးပၼ် ၶၼ်ႇထႃႇႁဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၸႂ် မူၼ်ႉမႄး

ဢၼ်မူၼ်ႉမႄးပၼ် ၶၼ်ႇထႃႇႁဝ်း ထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈ သမ်ႉပဵၼ် “ၸႂ်”ဝႃႇ။ ၸႂ်ႁဝ်းၵေႃႈ မူၼ်ႉမႄးပၼ် ၶၼ်ႇထႃႇၼႆႉ ယူႇ။ ပေႃးဝႃႈ ၸႂ်ႁဝ်းသိူဝ်းၼႆၵေႃႈ တူဝ်ၶၼ်ႇထႃႇႁဝ်းၼႆႉ လႅတ်းမႃး။ ပေႃးဝႃႈၸႂ်ႁဝ်း ၶီငဝ်ၼႆၵေႃႈ တူဝ်ၶၼ်ႇထႃႇႁဝ်းၵေႃႈ ဢူၼ်ႈထူမ်း ꧦၵႂႃႇ။ ငဝ်ထူဝ်ႉယူဝ်ႉလူင်ၵႂႃႇယူႇ။ ဢၼ်ၼႆႉ ၸႂ်ၵေႃႈမူၼ်ႉမႄးပၼ် ၶၼ်ႇထႃႇႁဝ်းယူႇယဝ်ႉ။

ဢုတု မူၼ်ႉမႄး

	ဢုတု ၼီႈပႅင်ႈၽႃႉၼႆၵေႃႈ မူၼ်ႉမႄးပၼ် ၶၼ်ႇထႃႇ ယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၵၢင်ၼႂ်ၼၼ်ႉ ႁဝ်းၵတ်းလႄႈ ႁၢင်ႈၽၢင်ႁဝ်းၵေႃႈၶႂ်ႈ ၵတ်း  ꧦ ၶႂ်ႈၶူတ်း  ꧦဢွၼ်ႇဝႆႉသေ ဢုတုမူၼ်ႉမႄး  ပၼ်လႄႈ လႅၵ်ႈလၢႆႈ လၢၵ်ႇလၢႆးဝႆႉယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃးၵၢင်ဝၼ်း မႆႈမႃးလႄႈ သိူဝ်ႈၶူဝ်းၼုင်ႈၼႃၵေႃႈ ဢမ်ႇၶႂ်ႈၼုင်ႈယဝ်ႉ။ ၼႃႈတႃၸိူဝ်းၼႆႉ ၵေႃႈ ႁိူဝ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ ၶႂ်ႈၸိုမ်ႉဢွၵ်ႇမႃး၊ ဢၼ်ၼႆႉ ၶၼ်ႇထႃႇၼႆႉ လႆႈၶၢမ်ႇတၢင်းဢုတုမူၼ်ႉမႄးယဝ်ႉ။

ဢႃႇႁႃႇရ မူၼ်ႉမႄး

“ဢႃႇႁႃႇရ” တၢင်းၵိၼ်းၼႆႉၵေႃႈ မူၼ်ႉမႄးပၼ် ၶၼ်ႇ ထႃႇယဝ်ႉ။ ပေႃးႁဝ်း ၵႂႃႇၵိၼ်ၺႃးဢၼ်ၽဵတ်းၼႆၵေႃႈ ၼႃႈတႃ ႁဝ်းဢွၵ်ႇမႃး ၼႃႈတႃၽဵတ်း။ ပေႃးႁဝ်း ၵႂႃႇၵိၼ်ၺႃး ဢၼ်သူမ်ႈ ၼႆ ႁၢင်ႈၽၢင်ၼႃႈတႃႁဝ်းၵေႃႈ သူမ်ႈလူင်ၵႂႃႇ။ ၼႆႉၼႄ ပၼ် လွင်ႈဝႃႈ ဢႃႇႁႃႇရၼႆႉ မူၼ်ႉမႄးပၼ် ၶၼ်ႇထႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸင်ႇဝႃႈ သင်ႇၶႃႇရဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ဢိင်ပိုင်ႈလူၺ်ႈ ၵၢမ်ႇ၊ ၸိတ်ႈ၊ ဢုတု၊ ဢႃႁႃႇရသေ တုမ်ႉယွၼ်ႈသႂ်ႇ ၶၼ်ႇထႃႇႁဝ်း ၵူႈၶိင်ႇၵူႈၶၢဝ်းလႄႈ သင်ႇၶႃႇရ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၶၼ်ႇထႃႇ လူင်ႁဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ပဵၼ်တူဝ်ၸႂ်ႁဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼႆ ရုပ်ႈတြႃးၼၢမ်ႇတြႃး ဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇ ၵိုမ်းၼႆ ႁဝ်းတေလႆႈႁူႉသေ ဢဝ်ၸႂ်ဢွၼ်ႇႁဝ်း ယိူင်းတူၺ်း တီႈၽႃႇတိၼ်ဢွၼ်ႇႁဝ်းတႄႃႉ။ ဢၼ်မၼ်း သၢၼ်ႈၽိၼ်း ꧦ ၽွၼ်း ꧦၼၼ်ႉ ပွင်ႇဝႃႈ ရုပ်ႈတြႃးလူႉလႅဝ်လႅၵ်ႈလၢႆႈ တႅၵ်ႇယၢႆႈ ဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇၵိုမ်းယဝ်ႉ။ ယႃႇပေဝႃႈ “ၽႃႇတိၼ်ၵဝ်ၼဵတ်း” ယႃႇပေဝႃႈ “ၽႃႇတိၼ်ၵဝ်သၢၼ်ႈ”။ ႁဝ်းတေလႆႈပွင်ႇၸႂ်ဝႃႈ ရုပ်ႈတြႃးပွတ်းတႂ်ႈၼႆႉ လူႇယူႇလႅဝ်ယူႇ၊ ၵွႆႁၢႆလႅဝ်ၽႅဝ်ႉယူႇ၊ မၼ်းဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇၵိုမ်းသေ ပဵၼ်မႃး ဝေႇတၼႃႇဢွၼ်ႇ ၼဵတ်း ꧦသၢၼ်ႈ ꧦဝႆႉ။ ၸႂ်ဢၼ်တွင်းႁူႉမၼ်ႈၵေႃႈ လႅၵ်ႈလၢႆႈၵႂႃႇ သေ ၼိုင်ႈၵမ်းပဵၼ်ၼိုင်ႈမဵဝ်း။ ၸႂ်ဢၼ် တႅပ်းတတ်းဝႃႈ “ၼႆႉဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇၵိုမ်း”၊ ၸႂ်ဢၼ်ဝႃႈ ဢမ်ႇမၼ်ႈ ဢမ်ႇၵိုမ်း ၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇၵိုမ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ႁဝ်းတေလႆႈပွင်ႇၸႂ်ၸိူင်ႉၼႆသေ သိုပ်ႇယၵ်ႉတြႃးႁဝ်းၵႂႃႇ။

ဝၢႆးလူႇ တူဝ်ယဝ်ႉ

	တႃႇတေသိုပ်ႇယၵ်ႉတြႃးၼၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈ ႁဝ်းလူႇ တူဝ်ၶၼ်ႇထႃႇႁဝ်းယဝ်ႉ ပေႃးဝႃႈၼႆ ႁဝ်းသမ်ႉ တေလႆႈႁဵတ်း သင်ထႅင်ႈလႃႇ? ၸွမ်းၼင်ႇ ၵႂၢမ်းၶၢမ်ႇပတိင်ႇၺိၼ်ႇဝႃႈ “ၶႃႈတ ပႄးၸဝ်ႈၼႆႉ ၸွမ်းၼင်ႇယူႇလူၺ်ႈ ပမႃႇတတြႃး လူင်တူဝ် လိုမ်းၶိင်းသေ ယူဝ်လႆႈဢဝ်တင်း တူဝ်ႁဵတ်းသူပ်းဝႃႈ ၵႃႈၸႂ် ဝူၼ်ႉၽႅၵ်ႇ မႅၵ်ႇဝူတ်ႈၵေႃႇၵၢမ်ႇ ထုၵ်ႇတၢမ်ႇၽိတ်းမႅၼ်ႈ တမ်ႈ တီႈ ၽြႃးတြႃးသင်ႇၶႃႇ သြႃႇပေႃႈမႄႈၸၵႂႃႇ ၸဵမ်ၵႃႈဢရိယႃႇ ၽူႈလီၽူႈမျၢတ်ႈ တင်းသဵင်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မီးပေႃးၼႆၸိုင် ၵဝ်ၶႃႈ ဢၼုၺၢတ်ႈ ယွၼ်းႁပ်ႉမႅတ်ႉတႃႇ ဢရုၼႃႇႁူမ်ႇပူ ဢိတ်းလူ ပွႆႇဝၢင်း ၶႂၢင်းလူတ်းပူတ်းပၼ် ႁႂ်ႈဢၼ်ၵၢင်းယၢၼ် တင်းၶၢၼ် ဝိပၢၵ်ႈ မၢၵ်ႈဢၼ်ႇတရႄႇ ၽူဝ်ႇဢၼ်တရႄႇသေၵမ်း တီႈၶႃႈ ဢေႃး” ၼႆယူႇ။

တွင်းပၢၼ်ႇ ပူတ်းပႅတ်ႈ မၢၼ်ႇမႃႇၼ

ႁဝ်းတၵ်းလႆႈယွၼ်းၼွမ်း တွင်းပၢၼ်ႇ ယူဝ်ႁဝ်းလႆႈ ၽိတ်းမႅၼ်ႈ တမ်ႈတီႈ ၽြႃးတြႃးသင်ႇၶႃႇ သြႃႇပေႃႈမႄႈ ၸဝ်ႈ ဢရိယႃႇ ၸဝ်ႈလီၸဝ်ႈမျၢတ်ႈၶဝ် ပေႃးၽိတ်းဝႆႉ ၸိူင်ႉၼၼ်ၼႆ ၵူဝ်မၼ်းမႃးပဵၼ် လွင်ႈၶွင်ႉၶမ် ၵၢၼ်တြႃးႁဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ႁဝ်းတေ လႆႈၵူမ်ႈၵွမ်းၼွမ်းယမ် တွင်းပၢၼ်ႇ၊ ႁဝ်းယိုၼ်တၢင်း ၽိတ်းႁဝ်းသေ တွင်းပၢၼ်ႇၼႆႉပွင်ႇဝႃႈ ႁဝ်းယွမ်းပႅတ်ႈမၢၼ်ႇ မႃႇၼ ပုထုၸၼ်ႇႁဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ႁဝ်း ဢမ်ႇၸၢင်ႈလႆႈꩡြႃးၼၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈ မၢၼ်ႇ မႃႇၼၶမ်ဝႆႉၼႆ မၼ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈလႆႈတြႃး။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ႁဝ်း မႃးယွၼ်းၼွမ်းတွင်းပၢၼ်ႇၼႆႉ ပွင်ဝႃႈ ႁဝ်းမႃး ပူတ်းပႅတ်ႈလူတ်း ပႅတ်ႈ ယွမ်းပႅတ်ႈမၢၼ်ႇမႃႇၼၸဝ်ႈၵဝ်ႇယဝ်ႉ။

ဝၢင်းၶႂၢင်း ဝႆႉတၢင်းၸႂ်ဢီးလူ

ဢိၵ်ႇသမ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ပိူၼ်ႈတၢင်းလၢႆ လႆႈၽိတ်း မႅၼ်ႈၵဝ်ၶႃႈသေ ပဵၼ်တၢင်းၽိတ်းဝႆႉ ၵူႈသမ်ႇၵူႈပိူင် ၸိူဝ်း ၼၼ်ႉၼႆၵေႃႈ ၵဝ်ၶႃႈတေဝႆႉၸႂ် မႅတ်ႉတႃႇၵရုၼႃႇ ဢွၼ်ၼႃႈ သေ ၶႂၢင်ႉလူတ်းပူတ်းပၼ် သဵင်ႈ ꧦတီႈၶႃႈယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပိူၼ်ႈမႃးၽိတ်းဝႆႉ ၼိူဝ်ႁဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်း တေလႆႈမီး ၸႂ်မႅတ်ႉတႃႇ ၸႂ်ၵရုၼႃႇသေလႄႈ ပူတ်းဝၢင်းၶႂၢင်း ပၼ်ၶဝ်ယူႇ။ ဢၼ်ၼႆႉပွင်ႇဝႃႈသင် ပွင်ႇဝႃႈႁဝ်းမီးၸႂ်မႅတ်ႉတႃႇ ဢမ်ႇႁၵ်ႉဢမ်ႇၸင်းၽႂ် မီးၸႂ်ၶၼ်ႇထီႇသေ မေႃပူတ်းပွႆႇပၼ် ပိူၼ်ႈ။ ပွင်ႇဝႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇဝႆႉ ၸႂ်တေႃးသ ၸႂ်ဢႃႇၵႃႇသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၸႂ်ႁဝ်း ၽိူၵ်ႇၸိုၼ်ႈၶၢဝ်သႂ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဝႆႉဢတိတ်ႉထၢၼ်ႇ

ပေႃးဝႃႈ ႁဝ်းယွၼ်းပူတ်း ယွၼ်းၶႂၢင်းယဝ်ႉၼႆ တေလႆႈ မီး ဢတိတ်ႉထၢၼ်ႇ။ ယေႃးၵီႇဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ တေလႆႈမီး ဢ တိတ်ႉထၢၼ်ႇတြႃးယူႇ။ ႁဝ်းတေၼင်ႈၵၢၼ်တြႃး ၶၢဝ်းတၢင်း သိပ်းဝၼ်းၼႆၵေႃႈ သိပ်းဝၼ်း။ ၶဝ်ႈၵၢၼ် ၼိုင်ႈလိူၼ်ၼႆၵေႃႈ ၼိုင်ႈလိူၼ်။ သၢမ်လိူၼ်ၼႆၵေႃႈ သၢမ်လိူၼ်။ ၶိင်ႇလႂ်ၶိင်ႇ ၼၼ်ႉ ၶၢဝ်းလႂ်ၶၢဝ်းၼၼ်ႉ တေၼင်ႈယၵ်ႉတြႃး ၼိုင်ႈၸူဝ်ႈ မွင်းၼႆၵေႃႈ ၼိုင်ႈၸူဝ်ႈမွင်း။ သွင်ၸူဝ်းမွင်းၼႆၵေႃႈ သွင်ၸူဝ်ႈမွင်း။ တေလႆႈမီး ဢတိတ်ႉထၢၼ်ႇယဝ်ႉ။ ပေႃးဢမ်ႇ မီးဢတိတ်ႉထၢၼ်ႇၼႆႉ မၼ်းမိူၼ်ႁိုဝ် ဝႆႉလႃႇၼႆ မၼ်းမိူၼ် သူၼ် ဢၼ်ဢမ်ႇမီးႁူဝ်ႉ ဢၼ်ဢမ်ႇမီးတႃႇသၢင်ႉ ႁေႉဝႆႉ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

သူၼ်ဢမ်ႇမီးႁူဝ်ႉတႃႇသၢင်ႉလူင် ႁႄႉဝႆႉၼၼ်ႉ ဢၼ်ဢမ်ႇမီးၽၵ်းတူႁေႉဝႆႉၼၼ်ႉ ဝူဝ်းၵႂၢႆးဝႃႇ တူဝ်သတ်းဝႃႇ ၶဝ်ႈတဝ်သေ သူၼ်ႁဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၸၢင်းလူႉလႅဝ်ယဝ်ႉ။ ဢၼ် ႁဝ်းမႃးႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃးၵေႃႈ မိူၼ်ၼၼ်ယူႇ။ ပေႃးဝႃႈ ႁဝ်း ဢမ်ႇမီး ဢတိတ်ႉထၢၼ်ႇၼႆ ၸႂ်သတ်း ၸႂ်ၵိလေႇသႃႇႁဝ်း ၼၼ်ႉ မၼ်းၸၢင်ႈမႃး ယႃႉၵဝ်းတြႃးႁဝ်း ဢမ်ႇႁၢင်ႉ။ သင်ၸိူဝ်ႉ ႁဝ်းဝႃႈ “ၵဝ်ၵျေႃႇတၢၼ်ႇလႂ် ၵဝ်တေၼင်ႈတၢၼ်ႇၼၼ်ႉၵူၺ်း။ ပေႃးၵဝ်ဢမ်ႇပျေႃႇတႄႉ ၵဝ်တေဢမ်ႇသိုပ်ႇႁဵတ်းယဝ်ႉ”ၼႆ တႄႉ ႁဝ်းမႃး ႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃးၵေႃႈ မၼ်းဢမ်ႇၶၢမ်ႇလႆႈႁိုင် ႁဝ်းတေပူတ်းတြႃးႁဝ်းပႅတ်ႈသေ ႁဝ်းတေယူႇၵႂႃႇၸွမ်း ၸႂ်ၵိ လေႇသႃႇႁဝ်း ဢၼ်ၵွႆႈယူႇၵွႆႈလွင်ႈတင်း တႂ်ႈယူႇတိၵ်း ꧦၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼၼ်လႄႈ တေလႆႈမီးဢတိတ်ႉထၢၼ်ႇ။

“တင်ႈတႄႇဢဝ် ၶၢဝ်းယၢမ်းၼႆႉၵႂႃႇ တေႃႇႁွတ်ႈမိူဝ်း ထိုင် တၢင်းႁိုင်ယၢမ်းၽွင်း (ၼိုင်ႈ) မွင်းတဵမ်တဵမ်ၼႆႉ ၵဝ်ၶႃႈ တေတမ်းဝႆႉ ဢတိတ်ႉထၢၼ်ႇ ပတိၼ်ႇၺိၼ်ႇ ၵႂၢမ်းၼၵ်းမၵ်း မၼ်ႈ ယိူၼ်ႉၵၼ်ႈၶၼ်ႇထီႇ ပႃႇရမီႇၶိုၼ်ႈငၵ်ႉ ...” ၼႆလႄႈ ႁဝ်းတေလႆႈ တမ်းဝၢင်းဝႆႉ ဢတိတ်ႉထၢၼ်ႇ ၶၢဝ်းယၢမ်း ဢၼ် ႁဝ်းတေ ၼင်ႈယၵ်ႉၵၢၼ်တြႃးၼၼ်ႉယူႇ။ ဢတိတ်ႉထၢၼ်ႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းၼၵ်းမၵ်းမၼ်ႈသေ တေလႆႈဝႆႉ ၼၵ်း ꧦၸူမ် ꧦသေ တေလႆႈၶတ်းၸႂ် ယႃႇပၼ်ဢတိတ်ႉထၢၼ်ႇ လူႉ။ ပေႃးဝၢင်းမၼ်ႈ ဢတိတ်ႉထၢၼ်ႇယဝ်ႉၼႆ “ၵႂၢမ်းၼၵ်း မၵ်းမၼ်ႈ ယိူၼ်ႉၵၼ်ႈၶၼ်ႇတီႇ ပႃႇရမီႇၶိုၼ်ႈငၵ်ႉ” ဝႃႇ တေလႆႈမီး လွင်ႈယိူၼ်ႉၵၼ်ႈၶၼ်ႇတီႇယဝ်ႉ။ ပေႃးယိူၼ်ႉ ၵၼ်ႈၶၼ်ႇထီႇၵွၼ်ႇ ၸင်ႇတေပဵၼ်မႃး ပႃႇရမီႇၶိုၼ်ႈငၵ်ႉ ၼႆလႄႈ ပႃႇရမီႇႁဝ်း ၸင်ႇတေၶိုၼ်ႈသင်ႉၶိုၼ်ႈသုင်မႃးယူႇ။

ပေႃးႁဝ်း ယိူၼ်ႉၵၼ်ႈၶၼ်ႇထီႇ ၸွမ်းလူၺ်ႈတြႃး မေႃသႂ်ႇၸႂ်၊ ဝႆႉၸႂ်မၢၼ်ႇမႅၼ်ႈသေ ယိူၼ်ႉတေႃႇတြႃး ဢၼ်ပဵၼ် မႃးၼႂ်းတူဝ်ႁဝ်း၊ ပႂ်ႉၶိင်ႇပႂ်ႉၶၢဝ်းမၼ်းသေ ယၵ်ႉတူၺ်းၼႆ “ယိူၼ်ႉၵၼ်ႈၶၼ်ႇထီႇ ပႃႇရမီႇၶိုၼ်ႈငၵ်ႉ” ပႃႇရမီႇၼႆႉ တေ ၶိုၼ်ႈမႃးယူႇ။ မိူဝ်ႈႁဝ်းယၵ်ႉၼၼ်ႉသမ်ႉ တေႁဵတ်းႁိုဝ်လႃႇ“ “ယၵ်ႉယူႇႁိုင်ႁိုင်ၼႆႉၸိုင်” တေလႆႈယၵ်ႉႁိုင်ႁိုင်-

ပေႃးမၼ်း ၶိုၼ်ႈမႃးၸဵပ်းမႃး မူၺ်ႈမႃးၸိုင် ၵႂၢမ်းဢ တိတ်ႉထၢၼ်ႇႁဝ်းမီးဝႆႉ “ပိၵ်ႉသမ်ႉၼိူဝ်ႉၶႂ်ႈယၢတ်ႇယၢတ်ႇ ဢဵၼ်ၶႂ်ႈ ၶၢတ်ႇၶၢတ်ႇ ၼင်ၶႂ်ႈႁႅင်ႈႁႅင်ႈ လုပ်ႇၶႂ်ႈႁၵ်းႁၵ်း တၵ်းသင်ႉတူဝ်မၼ်ႈ ပၼ်ႈသဝ်းၸႂ်ၼိမ်ၼိမ်ၼႆယူႇ။ မၢင်ပွၵ်ႈ တုၵ်ႉၶဝေႇတၼႃႇ ၼႂ်း တူဝ်ႁဝ်း ပဵၼ်မႃး ၼိူဝ်ႉတေယၢတ်ႇ ဢဵၼ်တေၶၢတ်ႇ ၼင်တေ ႁႅင်ႈၼႆပဵၼ်မႃးတႄႉယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပဵၼ်ႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ “တၵ်းသင်ႉတူဝ်မၼ်ႈ” တူဝ်ႁဝ်းၵေႃႈ တေလႆႈမၼ်ႈဢိူဝ်ႈ ယေႃးၵီႇ ႁဝ်းၶဝ်။ “ပၼ်ႈသဝ်းၸႂ်ၼိမ်” ၸႂ်ႁဝ်းၵေႃႈတေလႆႈၼိမ်။ တူဝ်ၼိမ်ၸႂ်ၼိမ်လၢႆ ꧦၵူၺ်း ဢမ်ႇပႆႇယဝ်ႉ။ “ၸိမ်ၺၢၼ်ႇ တႅတ်ႈၼႅတ်ႈ” တေလႆႈဢဝ် ၺၢၼ်ႇဢွၼ်ႇႁဝ်းသေ ၸိမ် တူၺ်းလီလီငၢမ်းငၢမ်းယဝ်ႉ။ “ပၢၵ်ႈပႅတ်ႈၸႂ်ၶၢၼ်ႉ”ဝႃႇ။ ၵူၼ်းတေႁဵတ်း ၵၢၼ်တြႃးၼႆႉ ပေႃးၶၢၼ်ႉမၼ်းဢမ်ႇလႆႈ။ ၸႂ်ၶၢၼ်ႉႁဝ်းၼၼ်ႉ တေ လႆႈပၢၵ်ႈပႅတ်ႈ။ မၢင်ၵမ်းမၢင်ၵမ်း ႁဝ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃးၼႆႉ ၸႂ်ၶၢၼ်ႉၼႆႉ ၸၢင်ႈပေႃႇပဵၼ်မႃးယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ၸင်ႇဝႃႈ “ပၢၵ်ႈပႅတ်ႈၸႂ်ၶၢၼ်ႉ ၽၢၼ်ႉပႅတ်ႈၸႂ်ငဝ်” ႁဝ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃး ၼႆႉ ၸႂ်ၵိလေႇသႃႇၼႆႉၶဝ်ႈမႃး ၸႂ်ထီႉၼမိတ်ႉတ ဢဝ်ႁဝ်း ငဝ်လပ်းၼွၼ်း၊ ၵမ်းၵမ်းၵွၵ်းႁူဝ်ႁဝ်း ငုၵ်းၵႂႃႇၵူမ်ႈၵႂႃႇၽၢႆႇၼႃႈ။ ဢၼ် ၼၼ်ႉ ႁဝ်းတေလႆႈႁဵတ်းၵေႃႉမၼ်း ဢမ်ႇၸႂ်ႈ။ တေလႆႈၽၢၼ်ႉ ပႅတ်ႈယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ တႃၼွၼ်းႁဝ်းၵုမ်ႈမႃး ဢဝ်ၵွၵ်းႁူဝ်ႁဝ်း ငုၵ်းၵႂႃႇငုၵ်းၶိုၼ်း၊ ႁဝ်းသမ်ႉတေလႆႈႁဵတ်းႁိုဝ်လႃႇ တေလႆႈ မေးဝႆႉၸႂ်ႁဝ်းလႅတ်းလႅတ်း။ မႄးဝႆႉတူဝ်ႁဝ်းၶိုၼ်းသိုဝ်ႈသိုဝ်ႈ တေလႆႈ ႁဵတ်းၼၼ်ယဝ်ႉ ယေႃးၵီႇၶဝ်။ မႄးဝႆႉၸႂ်ႁဝ်းလႅတ်းလႅတ်း ဝႆႉတူဝ် ႁဝ်းသိုဝ်ႈသိုဝ်ႈသေ သတိႁဝ်းယႂ်ႇယႂ်ႇ။ ႁဝ်းတေလႆႈ ၶတ်းၸႂ် တေလႆႈမီးသတိယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်လႄႈ “ပၼ်ႈသဝ်းၸႂ်ၼိမ် ၸိမ်ၺၢၼ်ႇတႅတ်ႈၼႅတ်ႈ ပၢၵ်ႈပႅတ်ႈၸႂ်ၶၢၼ်ႉ ၽၢၼ်ႉပႅၼ်ႈၸႂ်ငဝ် သူၼ်းဢဝ်ၸေႇတၼႃႇ” ၼႆ ႁဝ်းၶိုၼ်းပွင်ႇၸႂ် ဢဝ်ၸေႇတ ၼႃႇလီသေ သူၼ်းပၼ်မၼ်းလႃႈ။ “ဢေႃႈ... ႁဝ်းႁဵတ်း ၵၢၼ် လီဢိူဝ်ႈၼႆႉ ၶၢၼ်ႉၼႆၵေႃႈဢမ်ႇပဵၼ်၊ ငဝ်လပ်းငဝ်ၼွၼ်းယူႇ ၵေႃႈဢမ်ႇၸၢင်ႈလႆႈတြႃး ၸူဝ်ႈႁဝ်းတိုၵ်ႉမီးမိူင်းၵူၼ်း တိုၵ်ႉယူႇ လီ ပီးသၢၼ်းၼႆႉ လူဝ်ႇၶတ်းၸႂ်ဢိူဝ်ႈ”ၼႆ သူၼ်းပၼ်ၸႂ် ၸဝ်ႈၵဝ်ႇတႃႉ။ “ၶွၼ်ႈႁႅင်းသတ်ႉထႃႇ” တေလႆႈမီး သတ်ႉထႃႇ ယုမ်ႇ ယမ်ၼိူဝ်ဝိပသ်ႉသၼႃႇ ၵမ်ႇမထၢၼ်းတြႃး ယုမ်ႇယမ်ၵၢမ်ႇ၊ ၽွၼ်းလီၽွၼ်းႁၢႆႉၵၢမ်ႇ။ ယုမ်ႇယမ် မၢၵ်ႈတြႃး ၽူဝ်ႇတြႃးယဝ်ႉ။ “ၶွၼ်ႈႁႅင်းသတ်ႉထႃႇ သတိ” ၼႆလႄႈ သတိတြႃးၵေႃႈ တေလႆႈမီးဝႆႉ တဵမ်ထူၼ်ႈ။ သတိတြႃးၼႆႉ ဢမ်ႇတွၼ်ႉလူၼ်ႉ လိူဝ်လႆႈသေပွၵ်ႈ။ တၵ်းတေလႆႈမီးဝႆႉ ၵူႈၶိင်ႇၵူႈၶၢဝ်း။ “ဝီႇရိယ သမႃႇထီႉပၺႃႇ”ၼႆလႄႈ ဝီႇရိယ တၢင်းၵႆႉတၢင်းၶတ်းၸႂ်၊ သမႃႇထီႉ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ ၸႂ်ၼိမ်ၵေႃႈတေလႆႈမီး၊ ပၺ်ႇၺႃႇၺၢၼ်ႇႁူႉႁၼ် သၽေႃးပဵၼ်လူႉၼႆၵေႃႈ တေလႆႈမီး၊ ဢၼ်ၼႆႉႁွင်ႉဝႃႈသင်ၼႆ ႁွင်ႉဝႃႈပူဝ်ႇႁႃႈပႃးယဝ်ႉ။

ပူဝ်ႇႁႃႈပႃး ႁိဝ်ႈႁႂ်ႈၽဵင်ႇ

ပူဝ်ႇႁႃႈပႃး ၵႂၢမ်းပႃႇလီႉဝႃႈ “ပၼ်ႇၸပလ”ဝႃႇ။ သတ်ႉ ထႃႇ သတိ ဝီႇရိယ သမႃႇထိ ပၺ်ႇၺႃႇ။ ၼႂ်းၵႃႈ ပူဝ်ႇႁႃႈပႃးၼႆႉ ႁဝ်းတေလႆႈႁိဝ်ႈ ႁႂ်ႈမၼ်းၽဵင်ႇၵၼ်၊ တေလႆႈၸင်ႈ ႁႂ်ႈမၼ်း ၽဵင်ႇၵၼ်၊ တေလႆႈၵွၼ်းထိင်း ႁႂ်ႈမၼ်းၽဵင်ႇၵၼ်၊ ဢၼ်တေ ၵွၼ်းထိင်းမၼ်းၸမ်ႉ ပဵၼ်သတိတြႃးယဝ်ႉ။ သတိၼႆႉ တေ လႆႈမီး ၵူႈၶိင်ႇၵူႈၶၢဝ်းယဝ်ႉ။ ၼင်ႈယၵ်ႉၵၢၼ် ၼိုင်ႈမွင်းၵေႃႈ သတိတေလႆႈမီး ၼိုင်ႈမွင်း။ ၼင်ႈယၵ်ႉၵၢၼ် သွင်မွင်းၵေႃႈ သတိတေလႆႈယႂ်ႇ တင်းသွင်မွင်းယဝ်ႉ။

မဵဝ်းသတိတြႃးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇတွၼ်ႉလိူဝ် သေပွၵ်ႈ။ သတိၼႆႉ ယူႇၽၢႆႇလုတ်ႈဝႆႉ၊ ၸုတ်ႈဝႆႉတႃႇသေႇ။ ဢၼ်ၸၢင်ႈလိူဝ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်သင်လႃႇ? သတ်ႉထႃႇၵေႃႈ ၸၢင်ႈ လိူဝ်။ ဝီႇရိယၵေႃႈ ၸၢင်ႈလိူဝ်။ သမႃႇထီႉၵေႃႈ ၸၢင်ႈလိူဝ်။ ပၺႃႇ ၵေႃႈ ၸၢင်ႈလိူဝ်။ ၽွင်းယေႃးၵီႇၶဝ် ၼင်ႈယၵ်ႉၵၢၼ်တြႃးၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈ သမႃႇထီႉႁဝ်း ႁႅင်းယႂ်ႇမႃး၊ ဝီႇရိယႁဝ်းသမ်ႉ ဢူၼ်ႈၸိုင် တေလႆႈဝႃႈ မၼ်းဢမ်ႇၽဵင်ႇၵၼ်။ သမႃႇထီႉလႄႈ ဝီႇရိယ သွင် ဢၼ်ၼႆႉ တေလႆႈ ႁႂ်ႈမၼ်းၽဵင်ႇၵၼ်။ သမႃႇထီႉႁဝ်း သမ်ႉ ႁႅင်းယႂ်ႇ၊ လွင်ႈၵႆႉဝီႇရိယ ႁဝ်းသမ်ႉဢမ်ႇမီး၊ ႁဝ်းသမ်ႉၶၢၼ်ႉ ႁဝ်းသမ်ႉဝႆႉၸႂ်ႁဝ်း ဢူၼ်ႈထုမ်း ꧦ ဝႆႉၸႂ်ႁဝ်း ၼိုၵ်း ꧦၼဵဝ် ꧦ ပေႃး ၼႆၸိုင် သမႃႇထီႉတႄႉ ၶိုၼ်ႈမႃးႁႅင်းယႂ်ႇယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဝီႇရိယ သမ်ႉ ႁႅင်းဢူၼ်ႈၼႆတႄႉ လႆႈဝႃႈ သမႃႇထိလိူဝ်ၵႂႃႇယဝ်ႉ။

ပေႃးသမႃႇထိလိူဝ်

ပေႃးသမႃႇထီႉ ပူၼ်ႉၵႂႃႇပႅတ်ႈၸိုင် ၼိမ်ပူၼ်ႉသေ ၸၢင်ႈပဵၼ်သင်လႃႇ? ပဵၼ်ငဝ်လပ်း၊ ငဝ်ၼွၼ်း ထိၼမိတ်ႉထ ၶဝ်ႈမႃး။ ၼင်ႈတြႃးယူႇၵေႃႈ ၵူမ်ႈငုၵ်းၵူမ်ႈငုၵ်းလူင်ဝႆႉ ပဵၼ်ၸိူင်ႉ ၼၼ်ၵႂႃႇ။ ပေႃးဝႃႈ ယေႃးၵီႇၶဝ်ၼင်ႈတြႃးသေ ငဝ်ၼွၼ်းၵႂႃႇ ၵမ်းၼိုင်ႈ ငုပ်းၵႂႃႇၵမ်းၼိုင်ႈၸိုင် ၶိုၼ်းဝႆႉသတိယႂ်ႇယႂ်ႇ ႁူႉတူဝ်မႃးသေ “ၵဝ်ငဝ်ၼွၼ်းၵႂႃႇၼႆႉ သမႃႇထီႉၵဝ် ႁႅင်းယႂ်ႇ ယဝ်ႉ ဝီႇရိယၵဝ် တိုၵ်ႉလူဝ်ႇဢိူဝ်ႈၼႆႉ” ၶိုၼ်းမႄးဝႆႉၸႂ်ႁဝ်းၵႆႉၵႆႉ သႂ်ႇမႃႇသႂ်ႇႁႅင်း ဝီႇရိယႁဝ်း ထႅင်ႈဢိတ်းၼိုင်ႈ။ ဝႆႉၸႂ်ႁဝ်း လႅတ်းလႅတ်း။ လူမ်းၶဝ်ႈလူမ်းဢွၵ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢၢၼ်ႇၸွမ်းၶိုၼ်း “ၶၢဝ်ႈယဝ်ႈ ဢွၵ်ႇယဝ်ႈ ၼိုင်၊ ၶဝ်ႈယဝ်ႈ ဢွၵ်ႇယဝ်ႈ သွင်၊ ၶဝ်ႈ ယဝ်ႈ ဢွၵ်ႇယဝ်ႈ သၢမ် ... ” ၼႆသေ သႂ်ႇပၼ်ဝီႇရိယမၼ်း ႁႅင်းယႂ်ႇထႅင်ႈဢိတ်းၼိုင်ႈ။ ပေႃးၼႆၵေႃႈ လူမ်းငဝ်လပ်းငဝ် ၼွၼ်း မၼ်းတေပၢင်ႇၵႂႃႇ။

ပေႃးဝီႇရိယလိူဝ်

မၢင်ပွင်ႈ ႁဝ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃး ဝီႇရိယၵေႃႈ သမ်ႉၸၢင်ႈ လိူဝ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ႁႅင်ႉၵႆႉၼႃႇၽႅဝ် ၶႂ်ႈလႆႈတြႃးၼႃႇၽႅဝ် မၢင်ႉၼႃႇၽႅဝ် ဝီႇရိယလိူဝ်ၼႃႇၽႅဝ်ၸိုင် ၼႆႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈ လႆႈတြႃး။ ပေႃးၸႂ်ႁဝ်း ႁႅင်ႉၵီႈ ꧦမၢင်ႉ ꧦၼႃႇၵေႃႈ ၸႂ်ႁဝ်းဢမ်ႇ ၼိမ်လႆႈ။ ဢၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶႂ်ႈလႆႈလူဝ် ꧦ ဢၼ်ၼႆႉၵေႃႈ ၶႂ်ႈလႆႈ လူဝ် ꧦ၊ ပေႃးပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ် ၸႂ်ႁဝ်း ဢမ်ႇၼိမ်လႆႈ၊ တေလႆႈ ၶိုၼ်းမီး သမႃႇထီႉၵွၼ်းၸွမ်းယဝ်ႉ။ ပေႃးဝီႇရိယ လိူဝ်ၸိုင် ၸၢင်ႈမိူၼ်ၼင်ႇ ၵူၼ်းႁိပ်ႈမၢင်ႉ ဢဝ်ၵၢၵ်ႇၼဵပ်းဢႅဝ် ႁႃသင်ၵေႃႈ ဢမ်ႇႁၼ်လႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် သမႃႇထိလႄႈ ဝီႇရိယ ၼႆႉ တေလႆႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၽဵင်ႇၵၼ်။ တေလႆႈဢဝ် သတိၵႅမ်ၸွမ်း တႃႇသေႇ။

ပေႃးသတ်ႉထႃႇလိူဝ်

မၢင်ပွၵ်ႈမၢင်လႂ် သတ်ႉထႃႇၼႆၵေႃႈ ၸၢင်ႈပူၼ်ႉလိူဝ်။ ပေႃးသတ်ႉထႃႇ ပူၼ်ႉလိူဝ်ၸိုင် ၼႂ်းၸႂ်ၼႆႉ “ဢလူဝ်ႉ ၽြႃးတြႃးသင်ႇၶႃႇၼႆႉ လီယုမ်ႇတႄႉ ꧦ။တမ်ႈတီႈ ရတၼႃႇသၢမ ်ပႃးၼၼ်ႉ ၵဝ်ယုမ်ႇတႄႉယုမ်ႇဝႃႈယဝ်ႈၵဝ်”ၼႆ သတ်ႉထႃႇၼႆႉ ၸၢင်ႈႁႅင်းယႂ်ႇပူၼ်ႉသေ ၸူမ်းၼႂ်းၸႂ်ၼႂ်းၶေႃး “ဢလူဝ်း... ၵုင်ႇၽြႃးၼႆႉယႂ်ႇတႄႉ ၵုင်ႇတြႃးၼႆႉယႂ်ႇတႄႉ၊ တၢင်ႇပွၵ်ႈမႃး ၵဝ်ၶႂ်ႈႁႂ်ႈ ၵူၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ မႃးႁဵတ်းၸွမ်းဢိူဝ်ႈ၊ ပေႃးၵဝ်ပဵၼ်ၸိူင်ႉၼႆ ၵဝ်တေၵႂႃႇႁဵတ်းၸိူင်ႉၼႆ” ဝူၼ်ႉလူင်ၵႂႃႇ ၵူႈမဵဝ်းၼၼ်ႉ သတ်ႉထႃႇႁဝ်း ပူၼ်ႉလိူဝ်ယဝ်ႉ။ ပေႃးၵုမ်ႇပဵၼ် ၸႂ်သတ်ႉထႃႇ ယုမ်ႇပူၼ်ႉလူၼ်ႉလိူဝ်သေ ၸူမ်းယူႇပေႃးၼႆ ၸိုင် ၼႃႈၵၢၼ် ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လူဝ်ႇလႆႈယၵ်ႉတြႃးပဵၼ်လူႉ ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပဵၼ်ယၵ်ႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼၼ်ႉလူဝ်ၶိုၼ်းဢဝ်သင်ၸွမ်း? ဢဝ်ပၺ်ႇ ၺႃႇၸွမ်း။ တေလႆႈဢဝ်ပၺႃႇ မႃးၵမ်ႉမၼ်းဢိူဝ်ႈ “ဢေႃး... ႁဝ်းၸူမ်းလၢႆ ꧦၵူၺ်း ဢမ်ႇပႆႇယဝ်ႉ ႁဝ်းယုမ်ႇယမ်လၢႆ ꧦၵူၺ်း ဢမ်ႇပႆႇယဝ်ႉ။ လူဝ်ႇမီးပၺ်ႇၺႃႇ လူဝ်ႇဢဝ်ပၺ်ႇၺႃႇ ႁၼ် သၽေႃးပဵၼ် ꧦလူႉလူႉ”ၼႆ လူဝ်ႇၶိုၼ်း ဢဝ်ပၺ်ႇၺႃႇၼႆႉ မႃးၵိုၵ်းၸွမ်းယဝ်ႉ။

ပေႃးပၺ်ႇၺႃႇလိူဝ်

မၢင်ပွၵ်ႈမႃး ပၺ်ႇၺႃႇသမ်ႉၸၢင်ႈမေႃယႂ်ႇပူၼ်ႉ။ ပေႃး ပၺ်ႇၺႃႇယႂ်ႇပူၼ်ႉၸိုင် ယေႃးၵီႇၶဝ်တေႃႉတႄႉ ႁၼ်မႃး ပဵၼ်လူႉဢွၼ်ႇ ဢိတ်းဢိတ်း ဢွတ်းဢွတ်း၊ သၢၼ်ႈၽိၼ်းၽိၼ်း ၽွၼ်းၽွၼ်းၵူၺ်း။ ၼႂ်းၸႂ် သမ်ႉဝူၼ်ႉဝႃႈ “ဢေႃး... ပဵၼ်လူႉ ဢၼ်ၸဝ်ႈ သြႃႇႁဝ်းၶဝ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်မဵဝ်းၼႆႉဢိူဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်လူႇၼႆႉ ၶိုၼ်ႈမႃးၽႅဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉယူႇယဝ်ႈ။ ဢိူဝ်ႈၵမ်ႉမႃး ထၢင်ႇတႄႉ မၼ်းတေၶိုၼ်ႈမႃးထႅင်ႈ တၢင်းၼႆႉယူႇၼႆ” ၸၢင်ႈဝူၼ်ႉထႃႈ တၢင်းၼႃႈယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼႆႉ ပၺ်ႇၺႃႇမၼ်းပူၼ်ႉၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ပေႃးပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ် တြႃးႁဝ်း ၶိုၼ်းၸၢင်ႈယွမ်းၵႂႃႇ။ ဢၼ်ႁဝ်းႁၼ်ပဵၼ်လူႇၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းၸၢင်ႈႁူတ်းၵႂႃႇပႅတ်ႈ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈ ပေႃးႁဝ်းႁၼ်တြႃးမႃး ပွင်ႇၸႂ်တြႃးမႃးၼႆ ၸူမ်းသေ ၼႂ်းၸႂ်ဝူၼ်ႉလူၼ်ႉဝႃႈ “ဢလူဝ်း... သမ်ႉပေႃးၶႂ်ႈလေႇၵႂႃႇႁႃႁေႃး ၼႄပိူၼ်ႈယဝ်ႉ ပိူၼ်ႈႁဵတ်းၼႆႁဵတ်းၼႆဢိူဝ်ႈ ပဵၼ်လူႇၼႆႉ ပဵၼ်ၼႆပဵၼ်ၼႆဢိူဝ်ႈ တြႃးၼႆႉ ပဵၼ်ၼႆပဵၼ်ၼႆဢိူဝ်ႈ ၵဝ်တေ ၵႂႃႇႁေႃးၼႄၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၵဝ်တေၵႂႃႇလၢတ်ႈပၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ” ၸႂ်သမ်ႉပေႃးၵႂႃႇဝူၼ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈပၺ်ႇၺႃႇပူၼ်ႉၵႂႃႇ။ တေလႆႈ ဢဝ်သတိဢွၼ်ႇ ၵႅမ်ၸွမ်းသေ ယႃႇပေဝူၼ်ႉၼမ်။ ၵၢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢမ်ႇပႆႇတဵမ်ထူၼ်ႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဢမ်ႇပႆႇမီး ငဝ်းလႅင်းတဵမ်ထူၼ်ႈလႄႈ တေၵႂႃႇၸပ်းပၼ်ပိူၼ်ႈၼႆႉ မၼ်း ဢမ်ႇလႆႈၼႆ တေလႆႈပွင်ႇၸႂ်ယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ်ႉလႄႈ သတ်ႉထႃႇလႄႈသမႃႇထိ တေလႆႈၽဵင်ႇၵၼ်။ ဝီရိယလႄႈ ပၺ်ႇၺႃႇ တေလႆႈၽဵင်ႇၵၼ်။ တေလႆႈၶတ်းၸႂ် ႁႂ်ႈပူဝ်ႇႁႃႈပိူင် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၽဵင်ႇၵၼ်ယဝ်ႉ။ ဢၼ်ဢမ်ႇတွၼ်ႉလိူဝ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်သတိ ပိူင်လဵဝ်ၵူၺ်း။

ၵွပ်ႈပိူဝ်ၸိူင်ႉၼၼ် ယေႃးၵီႇႁဝ်းၶဝ် ႁဝ်းတေလႆႈ ၶွၼ်ႈႁႅင်း “သတ်ႉထႃႇ သတိ ဝီႇရိယ သမႃႇထိ ပၺ်ႇၺႃႇ ဢၼ်ၶဝ်ႈ ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၶုၵ်းဝႆႉ ၵႆႉမိုင်ႉ ၸိုင်ႉၼိမ် ၸိမ်ၺၢၼ်ႇ ႁၼ်မၢၼ်ႇဢွၼ်ၼႃႈ” ၶုၵ်းဝႆႉၼႆႉပွင်ႇဝႃႈ ပဵၼ်သတိ။ ၵႆႉမိုင်ႉၼႆပွင်ႇဝႃႈဝီႇရိယ။ ၸိုင်ႉၼိမ်ၼႆပွင်ႇဝႃႈ ပဵၼ်သမႃႇထိ။ ၸိမ်ၺၢၼ်ႇၼႆ ပွင်ႇဝႃႈပဵၼ်ၺၢၼ်ႇ။ ႁၼ်မၢၼ်ႇဢွၼ်ၼႃႈ ၼႆ ၵေႃႈ ပွင်ႇဝႃႈပဵၼ် သၽေႃးၺၢၼ်ႇတြႃး။ တေလႆႈႁၼ်မၢၼ်ႇ ဢွၼ်ၼႃႈ၊ ႁၼ်ဢၼ်မၢၼ်ႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ သမ်ႉပွင်ႇဝႃႈ သင်ၼႆ ပွင်ႇဝႃႈႁၼ်တြႃးပဵၼ် ပဵၼ် လူႉလူႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၸိူင်ႉၼင်ႇတီႈ ၽႃႇတိၼ်ႁဝ်း ၽႃႇမိုဝ်းႁဝ်း ၸွမ်းငဝ်ႈ ၶူၼ်ႁူဝ် ၼင်ႁူဝ်ဢွၼ်ႇႁဝ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မွၼ်ႈယႅပ်းယႅပ်းယွပ်းယွပ်း သၢၼ်ႈၽိၼ်းၽိၼ်းၽွၼ်းၽွၼ်း၊ သၢၼ်ႈၶိုၼ်ႈသၢၼ်ႈလူင်း ၵႂႃႇၸိူဝ်း ၼၼ်ႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉၶုၼ်တုမ်ႇၼိူဝ်ႉႁဝ်းပွၵ်ႇပွၵ်ႇၽၢၼ်ႈၽၢၼ်ႈၼၼ်ႉ သၢၼ်ႈသေလူႉလူႉလႅဝ်လႅဝ်ယူႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉၼႆ ဢိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းႁၼ်ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇၵိုမ်းဢိူဝ်ႈၼႆႉ ပေႃး ႁဝ်းပွင်ႇၸႂ်ၸိူင်ႉၼႆ ဢၼ်ၼႆႉယဝ်ႉ ပွင်ႇဝႃႈ ႁၼ်မၢၼ်ႇ ဢွၼ် ၼႃႈ ယူႇပႃႈယၵ်ႉၼူၵ်ႇ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃး ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ယူႇပႃႈယၵ်ႉၼူၵ်ႇၼႆ ႁဝ်းတေလႆႈယူႇၽၢႆႇယၵ်ႉၼူၵ်ႇယဝ်ႉ။

ၵိုင်ႇၼူၵ်ႇၵေႃႈ ၼူၵ်ႇ

ႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃးၼႆႉ တေလႆႈဢဝ်ၼူၵ်ႇတိုၵ်းဢဝ် ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ဢဝ်ၼူၵ်ႇတိုၵ်းဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈ ႁႂ်ႈမီးၶၼ်ႇ ထီႇတြႃး။ ၵၢၼ်တြႃးၼႆႉ မၢင်ပွၵ်ႈ ပေႃးဢမ်ႇၼူၵ်ႇ မၼ်းဢမ်ႇ ၸၢင်ႈလႆႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၼင်ႈတြႃးၼႆႉ ထုၵ်ႇလီၼူၵ်ႇၵေႃႈ တေႃႈ တေလႆႈၼူၵ်ႇယူႇ။ ပဵၼ်ႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉၵႂႃႈ ၸဵပ်းမႃး ၶိုၼ်ႈမႃး မူၺ်ႈမႃး ႁဝ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃး ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ တေလႆႈမီး လွင်ႈ ၼူၵ်ႇၼင်ႇၵဝ် ယေႃးၵီႇႁဝ်းၶဝ်။ ပဵၼ်ႁိုဝ် မႃးၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇ သုတ်ႈဢမ်ႇႁုၼ်ၼႆ ဢဝ်ၼူၵ်ႇတိုၵ်းဢဝ်ဢိူဝ်ႈတြႃးၼႆႉ။ ၼူၵ်ႇမလိူင်ၵိူင်ၵၢင်တႄႉၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ဢမ်ႇမီးၺၢၼ်ႇၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈ တေလႆႈၵိုၵ်းပႃး ၺၢၼ်ႇယဝ်ႉ။

ႁႃတြႃး ၺႃးၼႂ်းတူဝ်

“ယူႇပႃႈယၵ်ႉၼူၵ်ႇ တူၵ်ႇတူၺ်းတူဝ်ၸႂ်” ႁႃတြႃး ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ႁႃတြႃး ၺႃးၼႂ်းတူဝ်ၼႆ ႁဝ်းယႃႇပေၵႂႃႇတူၺ်း တၢင်းၼွၵ်ႈ။ တူၵ်ႇတူၺ်းတူဝ်ၸႂ် ၼႆလႄႈ တူၺ်းတီႈတူဝ်ႁဝ်း တူၺ်းတီႈၸႂ်ႁဝ်းဢိူဝ်ႈ။ တူၺ်းတီႈတူဝ်ၼႆၵေႃႈ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ႁဝ်းတူၺ်း တီႈၽႃႇတိၼ်ႁဝ်းၼၼ်ႉ သၢၼ်ႈယူႇၽိၼ်းၽိၼ်းၽွၼ်းၽွၼ်း မွၼ်ႈယူႇ ယွပ်ႉယွပ်ႉယႅပ်ႉယႅပ်ႉသေ ယဵၼ်းပဵၼ် ဝေႇတၼႃႇဢွၼ်ႇမႃး။ ၸႂ် ဢွၼ်ႇႁဝ်း ဢၼ်တွင်းၸွမ်း ႁူႉၸွမ်းဝႃႈ “ဢေႃႈမၼ်းသၢၼ်ႈ ဢိူဝ်ႈၼႆႉၼႆ ဢဝ်ၸႂ်ၺၢၼ်ႇ ၶိုၼ်းတႅပ်းတတ်းၽၢႆႇလင်မၼ်း ဝႃႈ “ဢေႃႈ... ပဵၼ်လူႉဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်မဵဝ်းသၢၼ်ႈ ၽိၼ်းၽိၼ်းၽွၼ်းၽွၼ်း ဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇၵိုမ်း လႅၵ်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈလၢႆႈၼႆႉယဝ်ႉ” ၸႂ်ၺၢၼ်ႇႁဝ်း လူဝ်ႇမႃး ၸွမ်းတူၵ်ႇတူၺ်းတူဝ်ၸႂ်ယူႇ။

သၽေႃး ဢၼိတ်ႉၸ

“လႂ်ၵေႃႈၵိုမ်ႉထင်ႉ” ၼႂ်းတူဝ်ႁဝ်းၼႆႉ ပေႃးႁဝ်းသတိ သေတူၺ်းလီ ꧦၼႆ လႂ်ၵေႃႈၵိုမ်ႉထင်ႉဝႃႇ။ တီႈလႂ်ဢမ်ႇတီႈ လႂ်ၵေႃႈ မၼ်းပဵၼ်ၵိုမ်ႉဝႆႉယဝ်ႉ။ ၼိုင်ႈၵမ်းၵိုမ်ႉပဵၼ်ၼိုင်ႈမဵဝ်းဝႆႉ ယူႇ။ ၵမ်ႉမႃးၵိုမ်ႉမႆႈ ၵမ်ႉမႃးၵိုမ်ႉၵတ်း ၵိုမ်ႉၼဵတ်း ၵိုမ်ႉသၢၼ်ႈ ၵိုမ်ႉၼႃ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇမွၵ်ႇၵုမ်ႈ သုမ်ႇမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သုမ်ႇမႃးၵမ်ႉၼိုင်ႈသေ ပၢင်ႇၵႂႃႇယဝ်ႉ သုမ်ႇမႃးထႅင်ႈၵမ်း ၼိုင်ႈသေ ပၢင်ႇၵႂႃႇသေ ပဵၼ်ၵိုမ်ႉပဵၼ်သၢဝ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ “လႂ်ၵေႃႈၵိုမ်ႉထင်ႉ” မၢင်ၵမ်းၵိုမ်ႉသေ မႃးထင်ႉပႅတ်ႈဝႆႉ မိူၼ် ၸိူင်ႉၼင်ႇ တုၵ်ႉၶဝေႇတၼႃႇႁဝ်း မႃးထင်ႉဝႆႉ တီႈဢၼ်ႁဝ်း ၼင်ႈတဵင်၊ မႃးထင်ႉဝႆႉ တီႈဢၼ်တႃတိၼ်ဢွၼ်ႇႁဝ်း ၼင်ႈ တဵင်ဝႆႉၼၼ်ႉယူႇ။ သၽေႃးထင်ႉဝႆႉၼႆၵေႃႈ မၼ်းသမ်ႉပဵၼ်သင်လႃႇ? ၽင်ႉၽွႆႇၵွႆပၢၼ် မၼ်းဢမ်ႇမၼ်ႈၵိုမ်း ၽင်ႉၵႂႃႇတိၵ်းတိၵ်း။ မၼ်းၸဵပ်းလူင်ၶိုၼ်ႈမႃးၵေႃႈ မၼ်းဢမ်ႇၸဵပ်းႁဵတ်းၼႆသေႇ ꧦ ပႂ်ႉတူၺ်းမၼ်းႁိုင်ႁိုင်။ ယူႇပႃႈယၵ်ႉၼူၵ်ႇသေ ပႂ်ႉတူၺ်းမၼ်း ႁိုင်ႁိုင် မၼ်းတေပဵၼ်ႁိုဝ်ၵႂႃႇ၊ ၽင်ႉၵႂႃႇ ၵွႆႈယူႇၵွႆႈမၼ်း တေ ၽင်ႉၵႂႃႇတိၵ်း ꧦယဝ်ႉ ယေႃးၵီႇႁဝ်းၶဝ်။ ၽင်ႉယဝ်ႉဢမ်ႇၵႃး ၽွႆႇ။ မၼ်းတေၵႅၼ်ႇဝႆႉၸိူင်ႉၼႆသေႇသေႇ, ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈ။ ယူႇပႃႈယၵ်ႉ ၼူၵ်ႇသေ ပႂ်ႉတူၺ်းမၼ်းတႃႉ။ ဢမ်ႇၼိုင်ဢမ်ႇၼွၵ်းသေ ပႂ်ႉတူၺ်းမၼ်း၊ မၼ်းတေၽင်ႉၵႂႃႇ မၼ်းတေၽွႆႇၵႂႃႇ။ ၽွႆႇယဝ်ႉသမ်ႉ တေပဵၼ်သင်? ၽင်ႉၽွႆႇၵွႆပၢၼ် (ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈ ဝႃႈၵွႆပၢႆ) ၵွႆပၢၼ်သုတ်းပၢၼ်မၼ်းၵႂႃႇ။ ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းၼေ ပၼ်သၽေႃး ဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇၵိုမ်း၊ သၽေႃးဢၼိတ်ႉၸ ယဝ်ႉ။

သၽေႃးတုၵ်ႉၶ

“ၶၢၼ်ၶဵၼ်သိုပ်ႇသွၼ်ႉ”ဝႃႇ မၼ်းပဵၼ်မႃး ၸိူင်ႉၼႆ ၼႆႉ ၶၢၼ်တူဝ်ၶၢၼ်ၸႂ် ၶဵၼ်တူဝ်ၶဵၼ်ၸႂ်ယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ၵမ်းၼိုင်ႈၵူၺ်းႁႃႉ? ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈ၊ သိုပ်ႇသိုပ်ႇသွၼ်ႉသွၼ်ႉ ဝႃႇ ၶၢၼ်ၶဵၼ်သိုပ်ႇသွၼ်ႉ ၼႆႉမၼ်းၼႄပၼ်သၽေႃးတုၵ်ႉၶ လၵ်ႉၶၼႃႇ။ သိုပ်ႇၵၼ်ယူႇတိၵ်းတိၵ်းယဝ်ႉ။ ႁဝ်းၼင်ႈၸိူင်ႉၼႆ ၵေႃႈ တုၵ်ႉၶဝေႇတၼႃႇၼႆႉ သိုပ်ႇၵၼ် သွၼ်ႉၵၼ်တိၵ်း ꧦ ယဝ်ႉ၊ ပဵၼ်ႁိုဝ်မႃးၵေႃႈ ႁဝ်းတေလႆႈ ယူႇပႃႈယၵ်ႉၼူၵ်ႇ ဢဝ် ၼူၵ်ႇသေတိုၵ်းယဝ်ႉ။

သၽေႃးဢၼတ်ႉတ

လိူဝ်သေၼၼ်ႉ “လွၼ်ႉၵႅၼ်ဢမ်ႇယင်း၊ ၵင်းႁိုဝ် ဢမ်ႇလႆႈ” ပေႃးမႃးတူၺ်းတႄႉ ꧦၼႆ သၽေႃးဝေႇတၼႃႇ ၸိူဝ်းပဵၼ်မႃး ၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇမီးလွၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးၵႅၼ်သင်၊ မၼ်းပဵၼ်သင်ၵူၺ်းလႃႇ? မၼ်းမီးပဵၼ်လႄႈလူႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေပဵၼ်လူႉၵေႃႈ မၼ်းဢမ်ႇမီးသင် ဢေႃႈ... လွၼ်ႉၵႅၼ်ဢမ်ႇယင်းၼႆႉ ပဵၼ်သၽေႃးဢၼတ်ႉတ။ ၵင်းႁိုဝ် ဢမ်ႇလႆႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်သၽေႃးဢၼတ်ႉတၼၼ်ႉယဝ်ႉ၊ ႁဝ်းၵႂႃႇႁႄႉမၼ်း ႁဝ်းၵႂႃႇၵင်းမၼ်း ယႃႇပေႁႂ်ႈမၼ်းၸဵပ်း ယႃႇပေႁႂ်ႈမၼ်းၶိုၼ်ႈ ယႃႇပေႁႂ်ႈမၼ်းမူၺ်ႈ ယႃႇပေႁႂ်ႈမၼ်းၼႃ ယႃႇပေႁႂ်ႈမႆႈၼႆ ၵင်းႁိုဝ်ဢမ်ႇလႆႈ။ ၼႆႉပဵၼ်သၽေႃး ဢၼတ်ႉတ ဢေႃး... ႁဝ်းႁဵတ်းႁိုဝ် ၵင်းမၼ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈ တွင်းပၢၼ်ႇမၼ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈလႄႈ “ၶႆႈၸွမ်းတိုၼ်းၶဝ်” ပဵၼ်ႁိုဝ်မႃးၵေႃႈ ႁဝ်းႁေႉသီးမၼ်းဢမ်ႇလႆႈလႄႈ တေလႆႈ ပႂ်ႉသေ ၶႆႈၸွမ်း တိုၼ်းလၢင်းသၽႃႇဝမၼ်းၵူၺ်းယဝ်ႉ။ မၼ်း တေၸဵပ်းမႃးၸဵပ်းမႃးသေ ငၢၼ်ႈယွၵ်ႉယွၵ်ႉယႅၵ်ႉယႅၵ်ႉ ၊ သၢၼ်ႈၽိၼ်းၽိၼ်းၽွၼ်းၽွၼ်းသေ ၼႂ်းမၼ်းမီးပဵၼ်လူႉၼႆ ၶႆႈၸွမ်းတိုၼ်းၶဝ် ႁႂ်ႈ ပေႃးႁၼ် ငိူၼ်ႈတိုၼ်းပဵၼ်လူႉဢွၼ်ႇမၼ်းၼၼ်ႉတႃႉ။

ၵွၼ်ႈၸဵပ်းလူင်ၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈႁၼ်ပဵၼ်လူႉၼႂ်းမၼ်း

ဢၼ်ႁဝ်းဝႃႈ ၸဵပ်းပေႃႇမႃး ပဵၼ်လုၵ်ႈပဵၼ်ၵွၼ်ႈၸိူင်ႉ ၼႆၼႆႉ တိုၼ်းမၼ်းပဵၼ်ႁိုဝ်? တိုၼ်းမၼ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ် “ပဵၼ်လူႉ”ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပဵၼ်လူႉဢွၼ်ႇ ပဵၼ်လူႉဢိတ်း ၽွင်ၽွင်ယွင်းယွင်း သေးသေးယွင်းယွင်းဢွၼ်ႇ မႃးၶွၼ်ႈၵၼ်သေ ႁဝ်းၸင်ႇ ႁၼ်ဝႃႈ မၼ်းပဵၼ်လုၵ်ႈလူင်ဝႆႉ၊ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇမၢၵ်ႇမူႉဝႆႉ၊ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ မၢၵ်ႇၵၢင်ႇၵႃႉဝႆႉ၊ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ မၢၵ်ႇၵေႃႇမၢၵ်ႇ ၶၢမ်ဝႆႉသေ မႃးၶမ်ဝႆႉၼႆႉ ႁဝ်းၵႂႃႇႁၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်ၵူၺ်း။ ႁဝ်း တၵ်းလႆႈ ၶႆႈငဝ်ႈမၼ်း ၶႆႈၸွမ်းတိုၼ်းမၼ်း၊ မၼ်းပဵၼ် သၽေႃးပဵၼ်လူႉဝႆႉ။ ပဵၼ်လူႉသၢၼ်ႈ ၽိၼ်းၽိၼ်းၽွၼ်းၽွၼ်း ပဵၼ်မဵတ်ႉပဵၼ်ၽွင်ဢွၼ်ႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ယွႆႈယွႆႈယႅမ်းယႅမ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တီႈတႅၵ်ႈ ၵွၼ်ႈၵိူဝ်

မၼ်းမိူၼ်ၼင်ႇႁိုဝ်လႃႇ? မိူၼ်ၼင်ႇၵွၼ်ႈၵိူဝ် ၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။ ၵွၼ်ႈၵိူဝ်ၼႆႉ ပေႃးႁဝ်းတူၺ်းလုပ်ႈလၢပ်ႈ၊ ထၢင်ႇဝႃႈ မၼ်းပဵၼ်ၵွၼ်ႈလူင်ယႂ်ႇယႂ်ႇ ပေႃးၵႂႃႇတူၺ်းၸမ်ၸမ် ယၵ်ႉတူၺ်း လီလီၼၼ်ႉ ၽွင်ၵိူဝ်ဢွၼ်ႇတၢင်းၼမ် ၶွၼ်ႈလုမ်းၵၼ်သေ ပဵၼ်ၵွၼ်ႈလူင်ဝႆႉယဝ်ႉ။ ႁဝ်းယၵ်ႉတူၺ်းတြႃးၼႆ တုၵ်ႉၶဝေႇတၼႃႇ ပေႃႇမႃး ၼႆၵေႃႈ မၼ်းမိူၼ်ၵွၼ်ႈၵိူဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တေလႆႈယၵ်ႉ ႁႃတူၺ်း ႁႂ်ႈႁၼ် ဢၼ်ၽွင်ၽွင်ၽႅင်ၽႅင် သၢၼ်ႈၽိၼ်းၽိၼ်းၽွၼ်းၽွၼ်း၊ ငၢၼ်ႈယွၵ်ႉယွၵ်ႉယႅၵ်ႉယႅၵ်ႉ။ တေလႆႈႁႃတူၺ်း ႁႂ်ႈႁၼ် ၸိူင်ႉၼင်ႇ ႁဝ်းတူၺ်းႁၼ် ၽွင်ၵိူဝ် ၸပ်းဝႆႉတီႈ ၵွၼ်ႈၵိူဝ်ၼၼ်ႉယၵ်ႉ။ တူၺ်းႁႂ်ႈႁၼ်သၽေႃး မၼ်းပဵၼ်ၽွင်ၵႂႃႇ။ တႃႇတေယၵ်ႉ တူၺ်း ႁႂ်ႈမၼ်းၽွင်ၼၼ်ႉ ယူႇပႃႈယၵ်ႉၼူၵ်ႇ တူၵ်ႇတူၺ်း တူဝ်ၸႂ် တေလႆႈဢဝ် ၼူၵ်ႇတိုၵ်း။ ၼူၵ်ႇၼၼ်ႉပွင်ႇဝႃႈသင်? ပဵၼ်ၶၼ်ႇထီႇတြႃးယဝ်ႉ။ သုတ်းတီႈ မိူဝ်ႈၶၢမ်ႇပတိင်ႇၺိၼ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းဝႃႈ ပႃး ပိၵ်ႉသမ်ႉၼိူဝ်ႉၶႂ်ႈယၢတ်ႇယၢတ်ႇ ဢဵၼ်ၶႂ်ႈၶၢတ်ႇၶၢတ်ႇ ၼင်ၶႂ်ႈႁႅင်ႈႁႅင်ႈ လုပ်ႇၶႂ်ႈႁၵ်းႁၵ်း ႁဝ်းဝႃႈယူႇ။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ ၶၼ်ႇထီႇတြႃး ႁဝ်း တေလႆႈမီး။ “ၶႆႈၸွမ်းတိုၼ်းၶဝ် ၽဝ်ၵၼ်ပဵၼ်လူႉ”ဝႃႇ တိုၼ်းမၼ်းသမ်ႉပဵၼ်သင်? ငဝ်ႈတိုၼ်းမၼ်းၼၼ်ႉ မၼ်း ပဵၼ်လူႉၵူၺ်း။ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇၵွၼ်ႈၵိူဝ်ၼၼ်ႉ ငဝ်ႈမၼ်းပဵၼ် ၽွင်ၵိူဝ် မႃႈလေႃးၵၼ်သေ ၵွၼ်ႈၸပ်းၵၼ်သေ ပဵၼ်ၵွၼ်ႈၵိူဝ်ၵႂႃႇၵူၺ်း။ ၶႆႈၸွမ်းတိုၼ်းၶဝ် ပေႃးၶႂ်ႈၸွမ်း တိုၼ်းမၼ်း ယၵ်ႉတူၺ်းႁိုင်ႁိုင်ၸိုင် တူၺ်းၼႂ်းမၼ်းၼၼ်ႉ မၼ်းမီး ဢၼ် ငၢၼ်ႈယွၵ်ႉယွၵ်ႉယႅၵ်ႉယႅၵ်ႉ၊ သၢၼ်ႈၽိၼ်းၽိၼ်းၽွၼ်းၽွၼ်း ၼဵတ်းထိတ်းထိတ်း ထွတ်းထွတ်း၊ တမ်တမ်တႅင်းတႅင်း၊ သေႇ သႄႇသွႆသွႆ၊ သွႆႉသွႆႉၸီးၸီး၊ ထွင်းထွင်းဢီးဢီး၊ မူင်ႇမူင်ႇသွႆသွႆ၊ ယၵ်းယၵ်းယၢႆးယၢႆး၊ ၵၢႆးၵၢႆးၶူမ်းၶူမ်းၼႆ ၼႂ်းမၼ်းမီးၵူႈမဵဝ်းၼၼ်ႉ သၽေႃးၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်တိုၼ်းမၼ်း (တိုၼ်းပဵၼ် လူႉ)ယဝ်ႉ။ သၽေႃးပဵၼ်လူႉၼႆႉ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉပဵၼ်ငိူၼ်ႈမၼ်း ယဝ်ႉ။ ငၢၼ်ႈယိုၵ်ႉယိုၵ်ႉလူင်မႃး ပေႃးတၢၼ်ႇႁဝ်းပဵၼ်မိုဝ်းႁူဝ်လိူၼ်၊ ဢမ်ႇၼၼ် ႁဝ်းပဵၼ်တုမ်ႇၽီလူင်သေ ငၢၼ်ႈယိုၵ်ႉယိုၵ်ႉ လူင်ဝႆႉၼၼ်ႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇၶႆႈၸွမ်းတိုၼ်းမၼ်းယဝ်ႉ။ ၼႂ်းမၼ်းမီးသင်လႃႇ? မီးသၽေႃးပဵၼ်လူႉ။

ယိူၼ်ႉ

“ၶႂ်ႈၸွမ်းတိုၼ်းၶဝ် ၽဝ်ၵၼ်ပဵၼ်လူႉ ၸူႉၵၼ် တႅၵ်ႇယၢႆႈ” မၼ်းတေမႃးၸူႉၵၼ်ဝႆႉ ပဵၼ်ၵွၼ်ႈ ပဵၼ်ၽမ်ႈ လူင်သေ သမ်ႉတေၶိုၼ်းပဵၼ်ႁိုဝ်ၵႂႃႇၼႆ ၸူႉၵၼ်တႅၵ်ႇယၢႆႈ ပေႃးႁဝ်းဢဝ်ၼူၵ်ႇတိုၵ်းသေယိူၼ်ႉ ၸိူင်ႉၼင်ႇၸဝ်ႈမၢဝ်းလူင် သွၼ်ဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ “ယိူၼ်ႉလႆႈၵေႃႈယိူၼ်ႉ ဢမ်ႇယိူၼ်ႉ လႆႈ ၵေႃႈယိူၼ်ႉ” ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယိူၼ်ႉၵႂႃႇတိၵ်း ꧦလႃႈ ယေႃးၵီႇၶဝ်။ ဝႆႉၸႂ်ဝႃႈ မၼ်းပဵၼ် မၢၵ်ႇမူင်ႈၼွၵ်ႈဝၢင်း။ ပိူၼ်ႈမႃးပိတ်းၵႂႃႇၵေႃႈ ဢမ်ႇပၼ်တိူဝ်ႉၸႂ်။ ၸဵပ်းတူဝ် ယႃႇပေႁႂ်ႈၸဵပ်းၸႂ်ၼႆၼႃႇ။ ပေႃးယိူၼ်ႉတိၵ်း ꧦၼႆ မၼ်းတေပဵၼ်သင်မႃး? “ၽဝ်ၵၼ်ပဵၼ်လူႉ ၸူႉၵၼ်တႅၵ်ႇ ယၢႆႈ” ပေႃးမႃး ၸူႉၵၼ် ပေႃးႁဝ်းဢဝ်ၺၢၼ်ႇ ပၵ်းသႂ်ႇ ပၵ်းသႂ်ႇၼႆ မၼ်းတေတႅၵ်ႇယၢႆႈၵႂႃႇ။ ဢိူဝ်ႈ... ပေႃးပဵၼ်ၼၼ်မႃး ယူႇငၢႆႈယူႇယၢပ်ႇ ဝႃႇ ႁဝ်းၼင်ႈတြႃးၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇၸွမ်းၸႂ် ႁဝ်း။ မၢင်ပွၵ်ႈၵေႃႈယူႇငၢႆႈ မၢင်ပွၵ်ႈသမ်ႉယူႇယၢပ်ႇ။ မၢင်ပွၵ်ႈ ၵေႃႈယူႇငၢႆႈ ပေႃးတၢၼ်ႇႁဝ်းၼင်ႈ ၼိူဝ်ၼူၼ်းၵုၺ်ယဝ်ႉ။

မဝ်ထူင်ယူင် ပေႃးတၢၼ်ႇႁဝ်းၼင်ႈ ၼိူဝ်မွၵ်ႇၵုမ်ႈယဝ်ႉ မဝ်ထူင်ယူင် ယူႇငၢႆႈၵေႃႈပဵၼ်။ မၢင်ပွၵ်ႈသမ်ႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၸိူင်ႉ ၼၼ်။ ယူႇယၢပ်ႇဝႃႈယူႇယၢပ်ႇ။ မၢင်ပွၵ်ႈၼႆႉ ယူႇႁဵတ်းႁိုဝ်ၵေႃႈ တိုၼ်းဢမ်ႇလီသေဢိတ်း။ ယူႇယၢပ်ႇၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်သၽေႃးသင်လႃႇ?

ၵူၺ်ႁၢပ်ႇၶၼ်ႇထႃႇ ၼႄႈ ၶၼ်ႇထႃႇႁဝ်းၼႆႉ ပဵၼ် ၵူၺ်ႁၢပ်ႇဝႃႇ။ ႁဝ်းႁၢပ်ႇမၢၵ်ႇႁိၼ် ႁဝ်းႁၢပ်ႇၶဝ်ႈသဵၼ်ႈၶဝ်ႈသွႆး ႁဝ်းႁၢပ်ႇသိပ်းၸွႆႉ ႁဝ်းႁၢပ်ႇသၢဝ်းၸွႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပေႃးမၼ်း ၼၵ်းမႃး ႁဝ်းယင်းဝၢင်းႁၢပ်ႇႁဝ်းလႆႈ ၵူႈၶိင်ႇၵူႈၶၢဝ်းဢိူဝ်ႈ။ ၵူၺ်း ၵႃႈ ၵူၺ်ႁၢပ်ႇၶၼ်ႇထႃႇ ၼႆႉဢမ်ႇၸၢင်ႈဝၢင်းၼေႃ။ မိူဝ်ႈလဵဝ် ႁဝ်းမႃးႁၢပ်ႇၶၼ်ႇထႃႇၵူၼ်းဝႆႉ။ ပေႃးဢိင်ပိုင်ႈ ၵူႉသူဝ်ႇ ႁဝ်းသမ်ႉ တေလႆႈမိူဝ်းႁၢပ်ႇၶၼ်ႇထႃႇၽီ။ ဢိင်ပိုင်ႈႁႅင်းသမထသေ ႁဝ်း တေလႆႈမိူဝ်းႁၢပ်ႇ ၶၼ်ႇထႃႇသၢင်။ ဢိင်ပိုင်ႈဢၵူႉသူဝ်ႇသေ ႁဝ်း တေလႆႈမိူဝ်းၵႂႃႇႁၢပ်ႇ ၶၼ်ႇထႃႇဝူဝ်း ၵႂႃႇႁၢပ်ႇၶၼ်ႇထႃႇငရၢႆး။ ႁၢပ်ႇၶၼ်ႇထႃႇၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇဝၢင်းလႆႈသေပွၵ်ႈ။ ၼႂ်းလေႃးၵ ၼႆႉ ႁၢပ်ႇၶၼ်ႇထႃႇၼႆႉ ၼၵ်းသေပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ ၶၼ်ႇထႃႇၼၵ်း လူင်ၼႆႉ သမ်ႉပဵၼ်ၼင်ႇႁိုဝ်ဝႆႉ ပေႃးၼႆၸိုင် “ယူႇငၢႆႈယူႇယၢပ်ႇ ၵူၺ်ႁၢပ်ႇၶၼ်ႇထႃႇ သတ်ႉၸႃႇတုၵ်ႉၶ” ၼႆလႄႈ တူဝ်ၶၼ်ႇ ထႃႇႁဝ်းၼႆႉ မၼ်းပဵၼ် သၽေႃးတြႃး တုၵ်ႉၶသတ်ႉၸႃႇ မူတ်းမူတ်းယဝ်ႉ။

ၸဵပ်းမႃး ၵူၼ်ႉမႃး မူူၺ်ႈမႃး ၶိုၼ်ႈမႃး လိူတ်ႇမႃး မႆႈမႃး ၸိူဝ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ်တုၵ်ႉၶသတ်ႉၸႃႇ ၼႄပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ဢၼ်ႁဝ်းဢမ်ႇႁူႉ လွင်ႈတုၵ်ႉၶတႄႉ ႁဝ်းယွၼ်းသူးဝႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းလီ ၽီမျၢတ်ႈၼႆယူႇ။ မိူဝ်ႈလဵဝ် ႁဝ်းလႆႈမႃးပဵၼ် ၵူၼ်းလီယဝ်ႉၼႃႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈ ဢၼ်လီတႄႉ ꧦ။ မၼ်းတိုၵ်ႉလေႃးလီႉလေႃးလႄး ယုၵ်းယီႈယုၵ်းယၢင်ႇဝႆႉယူႇ။ ၶၼ်ႇထႃႇၼႆႉ ဢၼ်ဢမ်ႇလီမၼ်းၵေႃႈ ပႃးမႃးတၢင်းၼမ် ၼၼ်ႉ ပဵၼ်တုၵ်ႉၶသတ်ႉၸႃႇလူင်ယဝ်ႉ။ ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်သ ၽႃႇဝ ၼႂ်းတူဝ်ႁဝ်းယဝ်ႉ။

ထၢတ်ႈသီႇပိူင်

“သတ်ႉၸႃႇတုၵ်ႉၶ သၽႃႇဝၼႂ်းတူဝ် ၵွၵ်းႁူဝ်တေႃႇ တိၼ် လိၼ်ၼမ်ႉၽႆးလူမ်း ၶူမ်းၵၢႆးသႅပ်ႇမႆႈ” သၽႃႇဝၼႂ်းတူဝ်ႁဝ်း တႄႇဢဝ် ၸိၵ်းႁူဝ်တေႃႇ ပၢႆ တိၼ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ထၢတ်ႈလိၼ် ထၢတ်ႈၼမ်ႉ ထၢတ်ႈၽႆး ထၢတ်ႈလူမ်း (ပထဝီႇ၊ ဢႃႇပေႃး၊ တေႇၸေႃး၊ ဝႃႇယေႃး) ထၢတ်ႈသီႇပိူင်ယဝ်ႉ။ ၵွၵ်းႁူဝ်တေႃႇတိၼ် ၸိၵ်းႁူဝ်တေႃႇပၢႆတိၼ်ႁဝ်း ပေႃး ႁဝ်းသတိတူၺ်းၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၵဝ်မႂ်းၶိင်းၼၢႆး ယိင်း ၸၢႆးသင်။ မၼ်းပဵၼ်သၽေႃးလိၼ်ပထဝီႇ၊ ပဵၼ်သၽေႃး ၼမ်ႉဢႃႇပေႃး၊ သၽေႃးၾႆးတေႇၸေႃး၊ သၽေႃးလူမ်းဝႃႇ ယေႃး၊ ပဵၼ်ထၢတ်ႈသီႇပိူင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ ထၢတ်ႈသီႇပိူင်ၼၼ်ႉ ထၢတ်ႈၾႆးၼႆၵေႃႈ လိူတ်ႇယူႇၵတ်းယူႇ။ ထၢတ်ႈၼမ်ႉၼႆၵေႃႈ ႁုတ်ႉယူႇၸိုမ်းယူႇ။ ထၢတ်ႈလိၼ်ၼႆၵေႃႈ ၵႅၼ်ယူႇဢူၼ်ႈယူႇ။ ထၢတ်ႈလူမ်းၼႆ ၵေႃႈ ၶဵင်ႈယူႇ၊ ၸၼ်ယူႇ၊ ဢီးယူႇ၊ ထွင်းယူႇ။ ဢၼ်ႁဝ်း ၼင်ႈယူႇ တင်ႈတုၵ်းသုၵ်းၼႆႉ ပဵၼ်ထၢတ်ႈလူမ်းၵမ်ႉဝႆႉယဝ်ႉ။ ပေႃးထၢတ်ႈလူမ်း ဢမ်ႇၵမ်ႉဝႆႉၵေႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈၸုၵ်း၊ ဢမ်ႇ ၸၢင်ႈၼင်ႈသေ ႁဝ်းလူဝ်ႇလူမ်ႉ ပလိုၵ်ႉၼႆၵူၺ်းယဝ်ႉ။

ဢၼ်ႁဝ်းၼင်ႈသေ ဢဝ်တိၼ်ႁဝ်း သွၼ်ႉၵၼ်ဝႆႉ ၼၼ်ႉသမ်ႉပဵၼ်သၽေႃးသင်လႃႇ? ပဵၼ်ထၢတ်ႈလိၼ် သမ်ႉ ၵမ်ႉဝႆႉဢိူဝ်ႈ။ ႁဝ်းၼင်ႈၼိူဝ် ပႅၼ်ႈဝႆႉၼႆႉ တူဝ်ႁဝ်း မႃးၼၵ်း တဵင်သႂ်ႇၼႆ ထၢတ်ႈလိၼ်ၵမ်ႉဝႆႉယဝ်ႉ။ ပေႃးထၢတ်ႈလိၼ် ဢမ်ႇၵမ်ႉဝႆႉၵေႃႈ ပႅၼ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းလူဝ်ႇ ပင်းလူင်းၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ၶၼ်ႇထႃႇႁဝ်းၼႆႉ ထၢတ်ႈၼမ်ႉၵေႃႈ ႁုတ်ႉဝႆႉ၊ ဢဝ်ၸပ်း ၵၼ်ဝႆႉယဝ်ႉ။ သၽေႃး ရုပ်ႈတြႃးၼၢမ်ႇတြႃးဢွၼ်ႇႁဝ်း ဢၼ် ၸပ်းၵၼ်ဝႆႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ပိူၼ်ႈတႃး ပလႃႇၸတႃႇယဝ်ႉ။ ပေႃးဢမ်ႇမီးၼမ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇၸပ်းၵၼ်လႆႈလူး။ ထၢတ်ႈလူမ်း ၼႆၵေႃႈ ၵမ်ႉပၼ်တူဝ်ႁဝ်း ယႃႇပေႁႂ်ႈမၼ်းၵိူင်း ယႃႇပေႁႂ်ႈမၼ်း ဢိူင်ႇဢၢင် ယႃႇပေ ႁႂ်ႈမၼ်းၸိူင်ႇၸၢင်။ လိၼ်ၼမ်ႉၾႆးလူမ်း ၼႆ ပဵၼ်ထၢတ်ႈလူင်သီႇပႃးၼႆႉယဝ်ႉ။

“ၶူမ်းၵၢႆးသႅပ်ႇမႆႈ” “ၶူမ်း”ၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇၸႂ်ႈ ဢၼ်ၶူမ်းယူဝ်း ꧦ။ ၶူမ်းလိတ်း ꧦလွတ်း ꧦဝႆႉယဝ်ႉ။ ၼႆႉမၼ်းၼႄ ပၼ် သၽေႃးဢၼိတ်ႉၸ။ “ၵၢႆး”ၼႆၵေႃႈ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈၵၢႆး ယူဝ်း ꧦ။ ၵၢႆးသွပ်ႉ ꧦသႅပ်ႉ ꧦ၊ ၵၢႆးယွပ်း ꧦယႅပ်း ꧦ၊ သမ်ႉပေႃးတၢၼ်ႇ ႁဝ်း ဢိူၵ်ႇမူင်ႈ ၺႃးၵၢႆးၵၢပ်ႇၼႃၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶူမ်း ꧦၵၢႆး ꧦ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်တြႃးယဝ်ႉ။ “သႅပ်ႇ”ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇ ၸိုဝ်ႈ သႅပ်ႇယူဝ်း ꧦ။ သတိသေတူၺ်းလိုၵ်ႉ ꧦလႄႈ။ သႅပ်ႇ ၽိတ်ႉ ꧦၽွတ်ႉ ꧦ။ ၵႂၢမ်းတႆးႁဝ်းဝႃႈ သႅပ်ႇဝွတ်ႉ ꧦဝႅတ်ႉ ꧦ ၼႆၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ်သၽေႃး ဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇၵိုမ်း လႅၵ်ႈ ꧦလၢႆႈ ꧦယဝ်ႉ။

“မႆႈ”ၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈမႆႈယူဝ်း ꧦ။ မႆႈဝီႈ ꧦဝေႃႈ ꧦ မႆႈ ဝၢတ်ႈ ꧦ။ ဢၼ်ဝႃႈ ဝီႈ ꧦဝေႃႈ ꧦဝၢတ်ႈ ꧦ ဝႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းပဵၼ် ၵိရိယႃႇဝိသေႇသၼမၼ်းယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈမႆႈယူဝ်း ꧦၵူၺ်း။ မႆႈဝီႈ ꧦၼၼ်ႉ မၼ်းမႆႈသေၼိုင်ယွၵ်း ꧦယႅၵ်း ꧦယူႇၼၼ်ႉ ဢၼ် မႆႈၵေႃႈ မီးသၽေႃး ပဵၼ်လူႉၼႂ်းမၼ်းယဝ်ႉ။ ယႃႇပေတူၺ်း မႆႈလၢႆ ꧦၵူၺ်း။ တူၺ်းၵႂႃႇၼႂ်းမႆႈၼၼ်ႉ မီးဢၼ်မႆႈဝီႈ ꧦသေ မီးဢၼ်သၢၼ်ႈယွပ်း ꧦယႅပ်း ꧦဢွၼ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵတ်းၼၼ်ႇၵေႃႈ ပဵၼ်ထၢတ်ႈၾႆးယဝ်ႉ။ၼႂ်းၵတ်းၼႆ ၵေႃႈ မီးၵတ်းငွၼ်း ꧦငႅၼ်း ꧦ။ ၼႂ်းၵတ်းၵေႃႈ သတိသေ တူၺ်း လႃႈ ပဵၼ်လူႉဢွၼ်ႇ ယိပ်း ꧦယွပ်း ꧦ။ သၢၼ်ႈၽိၼ်း ꧦၽွၼ်း ꧦ သၢၼ်ႈယိပ်း ꧦယွပ်း ꧦ ၸိူဝ်းၼႆႉပဵၼ်ၶၼိၵဢၼိတ်ႉၸ ၶၼိၵမႃႇရၼယဝ်ႉ။ ၽွင်ဢွၼ်ႇၽွင်ဢိတ်း ပေႃးတၢၼ်ႇၶႆး မၢၵ်ႇလွတ်ႇ၊ တၢၼ်ႇၽွင်သၢႆးႁဵင်းဢွၼ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ ၼိုင်ယွၵ်း ꧦ ယႅၵ်း ꧦဢွၼ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၼႆႉယဝ်ႉပိူၼ်ႈႁွင်ႉ သၽေႃႈရုပ်ႈ တြႃး ဝေႇတၼႃႇတြႃးပဵၼ် ꧦလူႉ ꧦ။ “ၶူမ်းၵၢႆးသႅပ်ႇမႆႈ ႁိူဝ်ႇၼႆႈၸိုမ်းယွတ်ႇ” ဝႃႇ ယေႃႈ... ၼင်ႈတြႃး ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇငၢႆႈ ꧦ။ ၶၢဝ်းၵတ်းၼႆၵေႃႈ ႁိူဝ်ႇၼႆႈၸိုမ်းယွတ်ႇ။ ႁိူဝ်ႇပေႃးပင်းဢိူဝ်ႈ။ ၸိုမ်းသေသမ်ႉပေႃး ယွတ်ႇမႃးဢိူဝ်ႈ။ ၼႂ်းၶၼ်ႇထႃႇႁဝ်းၼႆႉ သမ်ႉပဵၼ်သင်ထႅင်ႈၼႆ “တူင်ႉတွတ်ႇၼဵတ်းသၢၼ်ႈ”ဝႃႇ တူၺ်းၸွမ်း ၽိဝ် ၼိူဝ်ႉၽိဝ်ၼင်ႁဝ်း ၽႃတိၼ်ၽႃႇမိုဝ်းႁဝ်းပဵၼ်သင်မႃး “တူင်ႉ” မၢင်တီႈၵေႃႈတူင်ႉ ꧦၼိုင် ꧦ။ “တွတ်ႇ” တွတ်ႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇၸိုဝ်ႈ ၼိုင်ၼိုင်ႈၵမ်းၵူၺ်း။ တွတ်ႇၵပ်း ꧦတၢမ်း ꧦ ၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ “တူင်ႉ”ၼႆၵေႃႈ မၼ်းပွင်ႇဝႃႈ ၼိုင်ယွၵ်း ꧦ ယႅၵ်း ꧦ၊ ဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇၵိုမ်း “တွတ်ႇ”ၼႆၵေႃႈ ပွင်ႇဝႃႈ ၼိုင်ယွၵ်း ꧦယႅၵ်း ꧦဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇၵိုမ်း။ “ၼဵတ်း” ၼႆၵေႃႈ ပွင်ႇဝႃႈၼိုင်ႈယွၵ်း ꧦယႅၵ်း ꧦဢမ်ႇမၼ်ႈ ဢမ်ႇၵိုမ်း။ “သၢၼ်ႈ” ၼႆ ၵေႃႈ ပွင်ႇဝႃႈၼိုင်ယွၵ်း ꧦယႅၵ်း ꧦ ဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇၵိုမ်း၊ “တူင်ႉ တွတ်ႇၼဵတ်းသၢၼ်ႈ”ၼႆ ပွင်ႇဝႃႈ မၼ်းၼႄပၼ် သၽေႃး ဢၼိတ်ႉၸ။ ၵႂၢမ်းတႆးႁဝ်းဝႃႈ “ပဵၼ်လူႉ” ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပဵၼ် သၽေႃးတြႃး ၼႂ်းတူဝ်ယဝ်ႉ။

ၵႂၢမ်းၶၢမ်ႇပတိင်ႇၺိၼ်ႇၼႆႉ မၼ်းသပ်းလႅင်း ၼႄ ပၼ်ၼႂ်းတူဝ်ႁဝ်းယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈဝႃႈ ႁဝ်းတေလႆႈ လပ်းတႃ သေလႄႈ ဝႃႈၸွမ်းၸိူင်ႉၼၼ်ၵူၺ်း။ ပွင်ႇဝႃႈ ၶူၼ်ႉၶိုၼ်း ၼႂ်းတူဝ်ႁဝ်း ပွင်ႇမူတ်း ꧦယဝ်ႉ။ ပွင်ႇပိုင်ႈမၼ်း တေႃႇပေႃးႁွတ်ႈ ထိုင် မၢၵ်ႈၺၢၼ်ႇၽူဝ်ႇၺၢၼ်ႇၼိပ်ႉပၢၼ်ႇယဝ်ႉ။ “တူင်ႉတွတ်ႇၼဵတ်းသၢၼ်ႈ ၶူပ်းငၢၼ်ႈၵူၼ်ႉမူၺ်ႈ” “ၶူပ်း” မၢင်ၵမ်းၵေႃႈ ၶူပ်း ꧦၶိုၼ်ႈ ꧦ။ ဝေႇတၼႃႇမၼ်း ပေႃႇ ပဵၼ်မႃး တီႈႁဝ်းၼင်ႈတဵင်ၼၼ်ႉလႂ် ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ တီႈႁူဝ် ၶဝ်ႇႁဝ်း ၶူပ်း ꧦၶိုၼ်ႈ ꧦ၊ ၶူပ်းငၢၼ်ႈယိုၵ်ႉ ꧦ။ ဢၼ်ငၢၼ်ႈ ယိုၵ်ႉ ꧦၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ်ငိူၼ်ႈ တႃႇတေႁၼ် ပဵၼ်လူႉဢွၼ်ႇ ပဵၼ်လူႉဢိတ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ ယေႃးၵီႇႁဝ်းၶဝ်။ “ငၢၼ်ႈ”မၢင် ၵမ်းၵေႃႈ ငၢၼ်ႈယိုၵ်ႉ ꧦယၢၵ်ႉ ꧦ၊ ၼၼ်ႉၵေႃႈ တူၺ်းလႄႈ။ ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈဝႃႈ ငၢၼ်ႈၵမ်းလဵဝ်ၵူၺ်း ငၢၼ်ႈယိုၵ်ႉ ꧦယၢၵ်ႉ ꧦၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။ “ၵူၼ်ႉ” သၽေႃးၵူၼ်ႉၼႆၵေႃႈ ပဵၼ်မႃးမူၺ်ႈ၊ မၢင်တီႈ မၢင်တီႈၵေႃႈ မူၺ်ႈၸိုတ်ႉ ꧦလူင်ဝႆႉ၊ ၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းၼႄပၼ် သၽေႃး တုၵ်ႉၶလၵ်ႉၶၼႃႇ။ လွင်ႈဝႃႈၶၢၼ်ႇလူင်ႁဝ်းၼႆႉ ႁဝ်း ယွၼ်းသူးဝႃႈ ႁႂ်ႈပဵၼ် ၵူၼ်းလီဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပေႃးဢဝ်တြႃး တူၺ်း ပေႃးဢဝ်မၢၵ်ႇတႃ ဢရိယႃႇၶဝ်ၸဝ်ႈတူၺ်း၊ ပေႃးဢဝ် မၢၵ်ႇတႃရႁၢၼ်းတႃႇ မၢၵ်ႇတႃၽြႃးၶဝ်ၸဝ်ႈ တူၺ်းၼႆတႄႉ လီပွတ်ႇတၢင်းမူတ်း ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈ။ မၼ်းမိူတ်ႇလေႃး တုၵ်ႉၶတင်း ၼမ်ယဝ်ႉ။ ၸင်ႇဝႃႈ “တူင်ႉတွတ်ႇၼဵတ်းသၢၼ်ႈ ၶူပ်းငၢၼ်ႈ ၵူၼ်ႉမူၺ်ႈ ထူၺ်ႈလူမ်းၵပ်ႉႁိပ်ႇ” မၢင်ပွၵ်ႈ ၽွင်းၼင်ႈတြႃးယူႇ ၼၼ်ႉ “ထူၺ်ႈလူမ်းၵပ်ႉႁိပ်ႇ” ထူၺ်ႈၸႂ်လူင်ၵေႃႈ ၵပ်ႉလူင် မႃးၵေႃႈပဵၼ်၊ ၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်တြႃးၼင်ႇၵဝ်ႇ ယေႃးၵီၶဝ်။ ၸႂ်ၵပ်ႉ ၼႆၵေႃႈ ႁူႉၸွမ်းတႃႉ။

“ထူၺ်ႈၸႂ်ၵပ်ႉႁိပ်ႇ တိပ်ႇၸႂ်လူမ်ၸႂ်” ၼႆဝႃႇ “တိပ်ႇၸႂ်” မၢင်ပွၵ်ႈၵေႃႈ တိပ်ႇၸႂ်၊ ထူၺ်ႈၸႂ်ၵပ်ႉမႃးၵေႃႈ ၸၢင်ႈပဵၼ်ယူႇ။ “လူမ်ၸႂ်” မၢင်ပွၵ်ႈၵေႃႈ ထူၺ်ႈၸႂ် လူမ်ၸႂ်လူမ်ၶေႃးတႄႉ ꧦ။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ “လႂ်ၵေႃႈၽုတ်းမႃး” ဝႃႇ လွင်ႈတူင်ႉ တွတ်ႇ ၼဵတ်း သၢၼ်း ၶူပ်း ငၢၼ်ႈ ၵူၼ်ႉ မူၺ်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တီႈလႂ်တီႈလႂ်ၵေႃႈ ပဵၼ်မႃးၸိူင်ႉၼႆတိၵ်း ꧦယဝ်ႉ။ ပဵၼ်မႃး တီႈၼႂ်းတူဝ် ၶၼ်ႇထႃႇႁဝ်းၼႆႉသေ ၼႄပၼ် သၽေႃး ဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇၵိုမ်း၊ ၼႄပၼ် သၽေႃး တုၵ်ႉယၢၵ်ႈ ၶၢၼ်ၸႂ်၊ ၼႄပၼ် သၽေႃးလွၼ်ႉၵႅၼ်ဢမ်ႇမီး ၶႅၼ်သီး ဢမ်ႇလႆႈ ၼႄပၼ် သၽေႃး ဢၼိတ်ႉၸ၊ တုၵ်ႉၶ၊ ဢၼတ်ႉ တ လၵ်ႉၶၼႃႇ သၢမ်ပိူင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သၽေႃးၸိူဝ်းၼႆႉ ပေႃးၺၢၼ်ႇဝိပတ်ႉသၼႃႇႁဝ်း ထၢင်ႇၸႅင်ႈ ႁႅင်းယႂ်ႇမႃးၸိုင် သၢၼ်ႈၽိၼ်း ꧦၽွၼ်း ꧦ မွၼ်ႈယွပ်ႉ ꧦယႅပ်ႉ ꧦ ၵႂႃႇတၢင်း တူဝ်တၢင်းၶိင်းယဝ်ႉ။ ‘ “လႂ်ၵေႃႈၽုတ်းမႃး တူဝ်တြႃးမၢၼ်ႇမၢၼ်ႇ” ဢၼ်ၽုတ်းပေႃႇပဵၼ်မႃႈ တမ်ႈတီႈ ၼႂ်းတူဝ်ႁဝ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်တူဝ်တြႃးတင်းသဵင်ႈယဝ်ႉ။ ပဵၼ်တြႃး ဢၼ်ႁဝ်း တေလႆႈယၵ်ႉတူၺ်းၸွမ်းယဝ်ႉ၊ တႃႇတေႁၼ် တူဝ်တြႃးၼႆႉ တေလႆႈႁဵတ်းႁိုဝ်လႃႇ ပေႃးၼႆ “ဢဝ်ၺၢၼ်ႇယၵ်ႉၽႄႈ” ဢဝ်ၺၢၼ်ႇႁဝ်းယၵ်ႉႁူႉဢဝ်ယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ဢဝ်မၢၵ်ႇတႃ ၼိူဝ်ႉသေယၵ်ႉ။ ယၵ်ႉတြႃးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းသၢၼ်ႈၵႂႃႇ ထိုင်တီႈလႂ်ၼႆ ဢဝ်ၺၢၼ်ႇယၵ်ႉၸွမ်း ႁူႉၸွမ်းၵူၺ်း။ ႁူႉၸွမ်း သၽေႃးပဵၼ်လူႉဢွၼ်ႇ ပဵၼ်လူႉဢိတ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၶဝ်ႈၸူး သၽေႃး ပရမၢတ်ႈ

“ဢဝ်ၺၢၼ်ႇယၵ်ႉၽႄႈ ၼႂ်းၵႄႈဢႃႇရုင်ႇ ရုပ်ႈ ထၢတ်ႈၼၢမ်ႇထၢတ်ႈ ပရမၢတ်ႈၼႆႉသေ” ယၵ်ႉတြႃးၼႆႉ မိူဝ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်မၼ်းၼၼ်ႉ ယၵ်ႉတီႈတိၼ်ၼႆ ဢမ်ႇလႆႈဝႃႈ၊ ယၵ်ႉတီႈၵွၵ်းႁူဝ်ၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈဝႃႈ၊ ယၵ်ႉတီႈပုမ်ႇၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈဝႃႈ၊ ယၵ်ႉတီႈ ၽႃႇမိုဝ်း ယၵ်ႉတီႈၽႃႇတိၼ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇ လႆႈဝႃႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ႁဝ်းၸဝ်ႈဝႃႈၵႂႃႇ ယၵ်ႉတူၺ်း ၽႃႇတိၼ် ၼႆၼၼ်ႉ ၸႂ်ႉဝေႃးႁႃႇရပိင်းၺၢတ်ႈ ၼႆသေတႃႉၵေႃႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈ ယေႃးၵီႇၶဝ် ႁူႉၸၵ်းတီႈမၼ်းသေလၢတ်ႈၵႂႃႇၵူၺ်း။ ႁဝ်းတေ လႆႈပွင်ႇၸႂ်ဝႃႈ ယၵ်ႉတူၺ်း ရူပ်ႈၼၢမ် ဢၼ်ဢမ်ႇမၼ်ႈၵိုမ်း ၼႆ ယူႇ။ မိူဝ်ႈႁဝ်း ယၵ်ႉတြႃး မိူဝ်ႈၸဝ်ႉတေႉၵေႃႈ ဢိင်ၼိူဝ်ပိင်း ၺၢတ်ႈသေ တူၺ်းတီႈၽႃႇတိၼ် ဢွၼ်တၢင်းယူႇ။ ဢဝ်ၸႂ် ႁဝ်းယိူင်းတီႈၽႃႇတိၼ်၊ ၼႂ်းၽႃႇတိၼ်ၼၼ်ႉ မီးသၢၼ်ႈ ၽိၼ်း ꧦၽွၼ်း ꧦ၊ မွၼ်ႈယွပ်ႉ ꧦယႅပ်ႉ ꧦ ပေႃးႁၼ်ၸိူင်ႉၼၼ် ယဝ်ႉၵေႃႈ ၽႃႇတိၼ်ၼၼ်ႉ ယႃႇပေဝႃႈၽႃႇတိၼ်ၵဝ်။ တေလႆႈတႅပ်းပႅတ်ႈ သၵ်ၵႃႇယတိၵ်ႉထိႉ၊ တေလႆႈဝႆႉၸႂ်ဝႃႈ မၼ်းပဵၼ်ရုပ်ႈတြႃး ပွတ်းတႂ်ႈ၊ ႁဝ်းတေလႆႈပွင်ႇၸႂ် ၸိူင်ႉၼႆ။ “ဢေႃး... ရုပ်ႈတြႃးပွတ်းတႂ်ႈၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇမၼ်ႈဢမ်ႇၵိုမ်း” ဢဝ်ၺၢၼ်ႇဢွၼ်ႇႁဝ်းသေ ပႂ်ႉတူၺ်း လွင်ႈဝႃႈ မၼ်းတူင်ႉ တွတ်ႇၼဵတ်းသၢၼ်ႈ ၶူပ်းငၢၼ်ႈၵူၼ်ႉမူၺ်ႈ ထူၺ်ႈလူမ်း ၵပ်ႉ ႁိပ်ႇ တိပ်ႇၸႂ်လူမ်ၸႂ် လႂ်ၵေႃႈၽုတ်းမႃး တူဝ်တြႃးမၢၼ်ႇ ꧦ ဢဝ်ၺၢၼ်ႇယၵ်ႉၽႄႈ ၼႂ်းၵႄႈဢႃႇရုင်ႇ ရုပ်ႈထၢတ်ႈ ၼၢမ်ႇ ထၢတ်ႈ ပရမၢတ်ႈၼႆႉသေ ဝႃႈဝႆႉ ၸိူင်ႉၼႆလႄႈ တေလႆႈၶဝ်ႈ ၸူး ၼႂ်းပရမၢတ်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပရမၢတ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၼၢမ်ႇရုပ်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ မိူဝ်ႈယၵ်ႉတြႃးၼၼ်ႉ ယႃႇပေဝႃႈတိၼ်ၵဝ် ယႃႇပေဝႃႈမိုဝ်းၵဝ် ဢၼ်သၢၼ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ယႃႇပေဝႃႈ ၵဝ်ၼဵတ်း ၵဝ်သၢၼ်ႈ။ မၼ်းပဵၼ်သၽေႃးတြႃး ပဵၼ်ယူႇလူႉယူႇ ႁင်းၵူၺ်းၶဝ်ၵူၺ်း။ မၼ်းပဵၼ်သၽေႃး ဢၼတ်ႉတတြႃး ပဵၼ်ယူႇလူႉယူႇ ႁၢင်းၵူၺ်းမၼ်းၵူၺ်း။ လွၼ်ႉၵႅၼ်ၵေႃႈဢမ်ႇမီး ႁၢမ်းသီးၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈ ၶႅၼ်သီးၵေႃႈဢမ်ႇလႆႈ ပဵၼ်ယူႇလူႉယူႇ ႁၢင်းၵူၺ်း ၶဝ်ယဝ်ႉ။ ပဵၼ်သၽေႃးတြႃး ပဵၼ်လူႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ထၢတ်ႈလိၼ်ၼမ်ႉၾႆးလူမ်း တုမ်ႉတေႃႇလေႃႇၺႃး ၵၼ်သေ တႅၵ်ႇယူႇထုပ်ႉ ꧦထၢပ်ႉ ꧦ၊ လူႉယူႇလႅဝ်ယူႇ ဝၼ်းၵူပ်း ၶိုၼ်း ၶိုၼ်းၵူပ်းဝၼ်း။ လိူဝ်သေလူႉလႅဝ်ၵေႃႈ မၼ်းဢမ်ႇ မီးသင်၊ ၵွပ်ႈၼၼ် တူဝ်ၶၼ်ႇထႃႇႁဝ်းၼႆႉ ၸင်ႇလႆႈဝႃႈ ရုပ်ႈ ထၢတ်ႈၼၢမ်ႇထၢတ်ႈ ပရမၢတ်ႈၼႆႉသေ တီႈၼိူဝ်ပရမၢတ်ႈၼႆႉ ရုပ်ႈၼၢမ်ႇၼၼ်ႉ ႁဝ်းတူၺ်းၵႂႃႇ ႁႂ်ႈႁၼ် ဢၼ်ပဵၼ်ဢၼ်လူႉ ၸူႉၵၼ်သေ တႅၵ်ႇၵႂႃႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇတူၺ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ပေႃးႁၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈ ႁဝ်းၶဝ်ႈမႃး ၼႂ်းဝိပတ်ႉသၼႃႇ ၺၢၼ်ႇယဝ်ႉ။

ၺၢၼ်ႇႁၼ်ပဵၼ်လူႉ

“ဢုတယပ်ပယၺၢၼ်ႇ” ၺၢၼ်ႇႁၼ်ပဵၼ်လူႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပိူၼ်ႈႁွင်ႉဢၼ်ၼႆႉယဝ်ႉ။ “ရုပ်ႈထၢတ်ႈ ၼၢမ်ႇထၢတ်ႈ ပရမၢတ်ႈၼႆႉသေ ဢၼ်တေၵႄႇၶိုၼ်ႈ ၵႄႇ ၶိုၼ်ႈမႃးလႄႈ ဝိပသ်ႉသၼႃႇၺၢၼ်ႇတြႃးၼႆႉၸမ်ႉ” ဝိပသ်ႉ သၼႃႇၺၢၼ်ႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပေႃးႁဝ်းၽႄႈတိူၼ်းပၼ် မၼ်းၸိုင် ၵွႆႈယူႇၵွႆႈတေၵႄႇမႃးတိၵ်း ꧦ။ ၵွႆႈယူႇၵွႆႈၵႄႇၶႅၼ်ႉမႃး တိၵ်း ꧦ။ မၼ်းတေ ႁႅင်းယႂ်ႇမႃးတိၵ်း ꧦယူႇ။ ႁဝ်းႁၼ်ပဵၼ်လူႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈပႆႇႁၼ်တႄႉ ႁဝ်းတေလႆႈၽိုၵ်းသေ ယိူၼ်ႉဢဝ် ၵၼ်ႈဢဝ် ၸိုၼ်ႈဢဝ် တိင်ႇဢဝ် တိုဝ်ဢဝ် ၼူၵ်ႇဢဝ် လႆႈႁဵတ်းၼၼ်ယူႇ။ ပိူင်လူင်မၼ်း ႁဝ်းတေလႆႈ ၶတ်းၸႂ်ႁႂ်ႈပေႃးယိူၼ်ႉလႆႈ တုၵ်ႉၶဝေႇတၼႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယူႇၼႂ်းတုၵ်ႉၶဝေႇတၼႃႇ သေ ၶတ်းၸႂ်ႁႃတူၺ်း ၼႂ်းၸဵပ်းၼႂ်းၶိုၼ်ႈၼၼ်ႉတႃႉ။ လွင်ႈဝႃႈမီးသၽေႃး ငၢၼ်ႈယိုၵ်ႉ ꧦယၢၵ်ႉ ꧦသၢၼ်ႈၽိၼ်း ꧦၽွၼ်း ꧦ လဵတ်းထိတ်း ꧦထွတ်း ꧦ မၼ်းမီးၼႆ တေလႆႈၶႆႈထိုင် တိုၼ်း မၼ်းယဝ်ႉ။ ၶႆႈၸွမ်းတိုၼ်းၶဝ်ၼႆ ၶႆႈၸွမ်းပိုၼ်းမၼ်းဢိူဝ်ႈ၊ ယႃႇပေမႃး တူၺ်းဢဝ် တိူမ်ႈၼွၵ်ႈပိူၵ်ႇၼွၵ်ႈမၼ်းၼႆႉၵူၺ်း ၼႂ်းမၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉႁိုဝ်ႉ၊ ႁိမ်းမၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉႁိုဝ်ႉ ပေႃႈတူၺ်းၵႂႃႇၸိုင် မၼ်းမီးသၽေႃး ပဵၼ်လူႉ မႃးၶွၼ်ႈၵၼ်ဝႆႉ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၵွၼ်ႈၵိူဝ်မႃးၶွၼ်ႈၵၼ်ဝႆႉသေ ပဵၼ်ၵွၼ်ႈလူင် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ႁဝ်းလူဝ်ႇၶိုၼ်း ဢဝ်ၺၢၼ်ႇပၵ်းတူၺ်း ႁႂ်ႈမၼ်း ၶိုၼ်း ယၢႆႈသေ သၢၼ်ႈၵႂႃႇ မိူၼ်ၸိူင်ႉၶိုၼ်းပဵၼ် ၽွင်ၵိူဝ်ၵႂႃႇၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။ တေလႆႈပၼ် ၶၢဝ်းယၢမ်းဢွၼ်ႇႁဝ်းသေ ၶတ်းၸႂ်ၵႂႃႇယူႇ ယေႃးၵီႇႁဝ်းၶဝ်။ ဝိပသ်ႉသၼႃႇၺၢၼ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ၺၢၼ်ႇႁၼ် ပဵၼ်လူႉ။ ပဵၼ်လူႉၼၼ်ႉသမ်ႉ ပဵၼ်မဵဝ်းလႂ်လႃႇ? ၸဵပ်းမႃး ယဝ်ႉသေ ယူႇႁိုင်ႁိုင် မွၵ်ႈသိပ်းမိတ်ႉသၢဝ်းမိတ်ႉယဝ်ႉ ၸင်ႇၵွႆႈ ႁၢႆၵႂႃႇ။ မိူဝ်ႈမၼ်းၸဵပ်းၼၼ်ႉ “ပဵၼ်”ဢိူဝ်ႈ၊ မိူဝ်ႈမၼ်းႁၢႆ ၼၼ်ႉ“လူႉ”ၵႂႃႇဢိူဝ်ႈ... မဵဝ်းၼႆႉဢမ်ႇၸႂ်ႈ မဵဝ်းၼႆႉပိူၼ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်လူႉႁၢင်ႇဝႃႇ။ ပွင်ႇဝႃႈပဵၼ်လူႉၶဵဝ်ႈမၢင်ႈ မၼ်းႁၢင်ႇၵၼ်ၼႃႇ ၸဵပ်းပေႃးတေလႆႈၶႂၢႆးၼႃႇရီႇ ၼိုင်ႈၼႃႇရီႇယဝ်ႉ ၸွင်ႇၵွႆႈႁၢႆ ၼႆ ပဵၼ်ႁိုင်ႁိုင်သေ ၸွင်ႇၵွႆႈလူႉၵႂႃႇ ဢၼ်ၼႆႉမၼ်းႁႅင်ႉႁၢင်ႇၼႃႇ ၽႅဝ်။ ပေႃးၶဵဝ်ႈႁၢင်ႇၼႆႉ ႁဝ်းယႅမ်ႉၵိၼ်ၶဝ်ႈၵေႃႈ မၼ်းဢမ်ႇ ဢွၼ်ႇလႆႈ။ လူဝ်ႇႁႂ်ႈမၼ်းထီႇ ꧦ။ မၼ်းၸဵပ်းယူႇ။ ၼႂ်းၸဵပ်း ၼၼ်ႉ ၸိမ်ၺၢၼ်ႇတႅတ်ႈၼႅတ်ႈ ဢဝ်ၺၢၼ်ႇႁဝ်း ၸိမ်သေ တူၺ်းၶဝ်ႈလိုၵ်ႉ ꧦ။ ပႂ်ႉတူၺ်းၼႂ်းၸဵပ်းၼၼ်ႉ ယူႇယူႇတမ်မႃး၊ ယူႇယူႇသေ ၵႅၼ်းၸိတ်းၵႅၼ်းၸွတ်းမႃး ၼၼ်ႉယဝ်ႉပဵၼ် ငိူၼ်ႈပဵၼ်လူႉမၼ်း။

ပေႃးမၼ်း တမ်မႃး သေႇမႃး တႅင်းမႃး ယွၼ်ႈမႃး ၵႅၼ်ႇ မႃး ႁုတ်ႉႁႅင်းမႃးၸိုင် မၼ်းတေပဵၼ်သင်? မၼ်းၸမ် တေ သုတ်းယဝ်ႉ။ မၼ်းၸမ်တေ ၵွႆႁၢႆလႅဝ်ၽႅဝ်ႉယဝ်ႉ။ မၼ်း ၼႄမႃး ငိူၼ်ႈမၼ်းဢိူဝ်ႈၼၼ်ႉ။ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ႁဝ်းတင်ႈ မေႃႈၶဝ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးႁဝ်းတင်ႈႁိုင်မႃးၵေႃႈ ယူႇ ꧦၵမ်ႉမႃး ပုၼ်းပူၵ်ႇ ၽုတ်းဢွၵ်ႇမႃး ပလွပ်ႉပလႅပ်ႉ၊ ဢၼ်ၼၼ်ႉ မၼ်း ပွင်ႇဝႃႈသင်? ပွင်ႇဝႃႈ ၵမ်ႉမႃး မၼ်းတေၽူတ်ႉမူတ်း ꧦယဝ်ႉ ၼႆယူႇ။ မၼ်းမီး တီႈပွင်ႇ ၸိူင်ႉၼၼ်ယဝ်ႉ။ ဢၼ်ႁဝ်းၼင်ႈ သေ ၵၼ်ႈယၵ်ႉဝေႇတၼႃႇႁိုင်မႃးၼၼ်ႉ ယူႇၵမ်ႉမႃး ငၢၼ်ႈ ယိုၵ်ႉလူင်မႃး၊ ယူႇၵမ်ႉမႃး တမ်တႅင်းလူင်မႃး၊ သမ်ႉပေႃး တႅင်းၵႂႃႇ တင်းတူဝ်တင်းၶိင်းယဝ်ႉ။ သၽေႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ် လၵ်ႉၶၼႃႇတေလူႉယဝ်ႉ။

ႁဝ်းလူဝ်ႇ ယိူၼ်ႉတူၺ်းထႅင်ႈယေႃးၵီႇၶဝ်။ ယိူၼ်ႉ တူၺ်း ပေႃးမၼ်းၶိုၼ်ႈႁႅင်း တဵၵ်းႁႅင်းမႃးၼႃႇၼႆၵေႃႈ ဢဝ်ၸႂ် ႁဝ်း မႃးဝႆႉတီႈလူမ်းၶဝ်ႈလူမ်းဢွၵ်ႇၼၼ်ႉသေ ယႃႁႅင်းၸႂ်ႁဝ်း ၼိုင်ႈၵမ်း၊ ႁွမ်ႁႅင်းၸႂ်ႁဝ်းယဝ်ႉ ၶိုၼ်းၵႂႃႇယၵ်ႉတူၺ်းၶိုၼ်း။ လႆႈႁဵတ်းၼၼ်ယဝ်ႉ။ ႁႂ်ႈမၼ်းပေႃးႁၼ်ၵႂႃႇ ပဵၼ်လူႉၼၼ်ႉ ယိူၼ်ႉၵေႃႈယိူၼ်ႉယၵ်ႉၵေႃႈယၵ်ႉ တေလႆႈဝႆႉၸႂ်ၸိူင်ႉၼၼ် ယၵ်ႉ။ ၺၢၼ်ႇဢၼ်ႁၼ်ပဵၼ်လူႉၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ဝိပတ်ႉသ ၼႃႇၺၢၼ်ႇယဝ်ႉ။

ပေႃးဝိပတ်ႉသၼႃႇၺၢၼ်ႇ ႁႅင်းယႂ်ႇမႃးၸိုင်

ပေႃးဝႃႈ ဝိပတ်ႉသၼႃႇၺၢၼ်ႇ ပဵၼ်မႃးယဝ်ႉ မၼ်းတေသိုပ်ႇပဵၼ်သင်ၼႆၸိုင် “ဢၼ်တေၵႄႇၶိုၼ်ႈ ၵႄႇၶိုၼ်ႈမႃးလႄႈ ဝိပသ်သၼႃႇၺၢၼ်ႇ တြႃးထူးၼႆႉၸမ်ႉ ႁႂ်ႈမၼ်းသူၼ်ႈၸူး ၵုမ်ႉၸွႆႈႁုပ်ႈလႆႈ သေႃးတႃႇပတိမၢၵ်ႈ သေႃးတႃပတိၽူူဝ်ႇ သၵတႃၵႃႇမိမၢၵ်ႈ သၵတႃႇၵႃႇမိၽူဝ်ႇ ဢၼႃႇၵႃႇမိမၢၵ်ႈ ဢၼႃႇၵႃႇမိၽူဝ်ႇ ဢရႁတ်ႉတမၢၵ်ႈ ဢရႁတ်ႉ တၽူဝ်ႇ လေႃးၵုတ်ႉတြႃႇၺၢၼ်ႇတူၵ်းမႃး တမ်ႈၵၢင်ဢူၵ်းၼႆႉသေ” ဝိပသ်ႉသၼႃႇၺၢၼ်ႇႁဝ်းၼၼ်ႉ ပေႃးႁဝ်းသိုပ်ႇၽႄႈ သိုပ်ႇယၵ်ႉၸိုင် မၼ်းတေႁႅင်းယႂ်ႇမႃး တေၵႄႇၶိုၼ်ႈမႃး တိၵ်း ꧦယူႇ။ ၺၢၼ်ႇၵႄႇမႃး ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပွင်ႇဝႃႈ ႁဝ်းႁၼ်ပဵၼ် လူႉ ၼမ်မႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈဝႃႈ ႁဝ်ႈႁၼ်တီႈ ၽႃႇတိၼ်ဢွၼ်ႇႁဝ်း ဢၼ်လဵဝ်ၵူၺ်း၊ လုၵ်ဢဝ်ႈတီႈ ၶၼ်ႇ ထႃႇႁဝ်းသေတီႈ ꧦ တီႈတိၼ်ႁဝ်း (ဢမ်ၼၼ် )တီႈပၢႆတိၼ်ႁဝ်း (ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ) တီႈႁူဝ်ၶဝ်ႇႁဝ်း (ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ) တီႈမိုဝ်း ႁဝ်းႁိုဝ်ႉ (ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ) တီႈၵွၼ်ႈၸဵပ်းလူင်ႁဝ်းၼၼ်ႉႁိုဝ်ႉ လုၵ်ႉတီႈၼၼ်ႈသေ မၼ်းတေၵိုင်ႉၵၢင်ႉၶိုၼ်ႈၵႂႃႇ ၽိူဝ်ႈသေ ၼမ်မႃးၼမ်မႃးသေ ၵႄႇၶႅၼ်ႉမႃး။ မၼ်းတေ ၽိူဝ်ႈၸွတ်ႇၵႂႃႇ တင်းတူဝ်တင်းၶိင်း။ သမ်ႉပေႃးတၢၼ်ႇ ပိူၼ်ႈဢဝ်ၽွင်ၵႅပ်ႇ ၽွင်ႁမ်းၽုၵ်းပၼ်ႁဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သမ်ႉပေႃးတၢၼ်ႇ ႁဝ်းဢမ်ႇၼုင်ႈသိူဝ်ႈၼုင်ႈၶူဝ်းသေ ၵႂႃႇယူႇၼႂ်း ၽူၼ်မႃႉလႅၼ်ႈလူင်ၼၼ်ႉ ႁၢတ်ႇသႂ်ႇႁဝ်း ႁၢတ်ႇ သႂ်ႇႁဝ်း တင်းတူဝ်တင်းၶိင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သၽေႃးပၼ်လူႉ တီႈတူဝ်ႁဝ်းၼၼ်ႉ တႅၵ်ႇသႂ်ႁဝ်း တႅၵ်ႇၽွပ်ႉ ꧦၽႅပ်ႉ ꧦ သၢၼ်ႈ ၽိၼ်း ꧦၽွၼ်း ꧦတင်းတူဝ်ယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ ဝိပတ်ႉ သၼႃႇၺၢၼ်ႇ ႁႅင်းယႂ်ႇမႃး။ ဢၼ်ႁဝ်းတိုၵ်ႉႁၼ် ပဵၼ်လူႉ ဢိတ်းဢွတ်း ၸွမ်းၽႃႇတိၼ်ႁဝ်း၊ ၽႃႇမိုဝ်းႁဝ်း ၵႅမ်ႈဢွၼ်ႇႁဝ်း ၼင်ဢွၼ်ႇႁဝ်းၼိုင်ႈဢိတ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ် တုပ်ႉပလ ဝိပတ်ႉသၼႃႇယဝ်ႉ။ ပွင်ႇဝႃႈ ၺၢၼ်ႇဝိပတ်ႉသၼႃႇ ဢၼ်တိုၵ်ႉ ႁႅင်းဢေႇ ၼႆယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ တုပ်ႉပလဝိပတ်ႉသၼႃႇၺၢၼ်ႇ ႁႅင်းယႂ်ႇမႃးၼႆတႄႉ ႁၼ်ပဵၼ်လူႉ ၸွတ်ႇတင်းတူဝ်တင်းၶိင်း ယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ပလဝဝိပတ်ႉသၼႃႇၺၢၼ်ႇ ယဝ်ႉ။ ၺၢၼ်ႇဢၼ်ၼၼ်ႉ မၼ်းတေၵႄႇၶိုၼ်ႈၵႄႇၶိုၼ်ႈ မႃးတိၵ်းတိၵ်း။ ဢၼ်ၼႆႉယဝ်ႉ တေဢွၼ်ႁွတ်ႈထိုင် ပဵၼ်လူႉ သုတ်း မၢၵ်ႈၺၢၼ်ႇၽူဝ်ႇၺၢၼ်ႇၽုတ်း။

ပေႃးဝိပတ်ႉသၼႃႇၺၢၼ်ႇ ႁႅင်းယႂ်ႇၸိုင် ၸၢင်ႈပဵၼ်=

ပေႃးဝိပတ်ႉသၼႃႇၺၢၼ်ႇ ႁႅင်းယႂ်ႇမႃး သမ်ႉၸၢင်ႈ ပဵၼ်သင်လႃႇပေႃႈၼႆၸိုင် ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ႁဝ်းဢမ်ႇယၢမ်ႈ ထူပ်း သေပွၵ်ႈလႄႈ ၼႂ်းၸႂ်ႁဝ်း ၸၢင်ႈဝႃႈ “ဢလူဝ်ႉတူၺ်းတီႈ လႂ်ၵေႃႈ တူင်ႉ ꧦတွတ်ႇ ꧦၼဵတ်း ꧦသၢၼ်ႈ ꧦလူင်ၵႂႃႇတင်းတူဝ် တင်းၶိင်း သမ်ႉပေႃးသၼ်ႇလူၺ်ႇ ꧦယဝ်ႉ။ တႅၵ်ႇယိုၵ်ႉ ꧦယၵ်ႉ ꧦ ၵႂႃႇမူတ်းယဝ်ႉ” ပေႃႈပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်မႃး ၸႂ်ယေႃးၵီႇဢၼ် ႁၼ်ပဵၼ်လူႉ ၸွတ်ႇတင်းတူဝ်တင်းၶိင်းၼၼ်ႉ ၸႂ်မၼ်းၵေႃႈ တေတွတ်ႇမႃးႁႅင်းၼႃႇ။ မၢၵ်ႇႁူဝ်ၸႂ် တေတွတ်ႇမႃးႁႅင်းၼႃႇ၊ တွတ်ႇတုၵ်ႉ ꧦတုၵ်ႉ ꧦ။ မၢင်ၵမ်း ၸႂ်ၼႆႉသၢၼ်ႈႁႅင်းၼႃႇ သမ်ႉပေႃး သၼ်ႇလၢဝ်ႇ ꧦၵေႃႈပဵၼ်မႃး။ သမ်ႉပေႃးတၢၼ်ႇပိူၼ်ႈဢဝ် ၸၢၵ်ႈ ထေႃႈလႃႈၵျီးလူင် မႃးၼူဝ်းၼႂ်းၸႂ်ႁဝ်းယဝ်ႉ။ ၸႂ်ၼႆႉ သမ်ႉပေႃး သၼ်ႇတိုၼ်း ꧦၵေႃႈ ၸၢင်ႈပဵၼ်မႃး။ ဢိူဝ်ႈပေႃးပဵၼ်ၸိူင်ႉ ၼၼ်မႃးၼႆ ပေႃးယေႃးၵီႇႁဝ်းၶဝ် ဢမ်ႇယၢမ်ႈႁူႉဝႆႉ ဢမ်ႇယၢမ်ႈ ငိၼ်းဝႆႉ ဢမ်ႇမီးသတိတြႃးဝႆႉ ဢမ်ႇယၢမ်ႈထွမ်ႇဝႆႉပေႃးၼႆၸိုင် ႁဝ်းၸၢင်ႈပဵၼ်သင်ၼႆ ၸႂ်ၵူဝ်ၼႆႉ မၼ်းၸၢင်ႈဢွၵ်ႇမႃး “ဢႃး... ပဵၼ်ၸိူင်ႉၼႆ ၵဝ်ပေႉလီၵူဝ်ဢေႉ ႁူဝ်ၸႂ်ၵဝ် သၼ်ႇၼႃႇၼႆႉ ၵဝ်ပဵၼ်လူမ်းမၢၵ်ႇႁူဝ်ၸႂ်ၶိုၼ်ႈယူဝ်ႉ တေဝႃႈၸိူင်ႉၼႆ သေ ႁဝ်းၸၢင်ႈပူတ်းတြႃးႁဝ်းပႅတ်ႈယဝ်ႉ။

ယႃႇပေပူတ်းတြႃး

ယႃႇပေပူတ်း သုတ်းတီႈပဵၼ်ၼႂ်းတြႃးလူင်၊ ႁၼ်ပဵၼ် လူႉၸိူင်ႉၼႆသေ မၼ်းၶႂ်ႈပဵၼ်ႁိုဝ် ပွႆႇမၼ်းပဵၼ်လူး။ တီႈၼႆႈ ႁဝ်းလူဝ်ႇပႄႉၸႂ်ဢိူဝ်ႈ။ ဢၼ်ၼႆႉ တြႃးမႃးၸၢမ်းႁဝ်း ၵမ်းလိုၼ်း သုတ်းယဝ်ႉ။ တြႃးမႃးၸၢမ်းဝႃႈ ယေႃးၵီႇၵေႃႉၼႆႉ ၸွင်ႇမၼ်း ပႄႉၸႂ်ႁႃႉ? ဢမ်ႇပႄႉၸႂ်ႁႃႉ? မၢၵ်ႇႁူဝ်ၸႂ်မၼ်း တွတ်ႇပေႃးပဵၼ် တၢၼ်ႇၼႆႉ ၸွင်ႇမၼ်းတေၵူဝ်ႁႃႉ? ပေႃးဝႃႈ ႁဝ်းၵူဝ်သေ ႁဝ်း ပူတ်းတြႃးႁဝ်းပႅတ်ႈၼႆၵေႃႈ ဝၢၼ်ႇၶဝ်ႈသွႆး မႃးၽႅဝ် တီႈႁိမ်းႁဝ်း ယဝ်ႉ ႁဝ်းသမ်ႉဢမ်ႇၵိၼ်သေ ႁဝ်းသမ်ႉၵႂႃႇပၢႆႇလူမ်ႉပႅတ်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢိူဝ်ႈၸမ်တေလႆႈၵိၼ်ယႅၼ်ႉ ꧦၼၼ်ႉ လူဝ်ႇမီးသတိ။ မိူဝ်ႈၽွင်းပဵၼ် ၸႂ်သၼ်ၸႂ်ၸႃႉမႃးၼၼ်ႉ ႁႃတီႈလိုဝ်ႈၸႂ် ပေႃးဢမ်ႇၶႂ်ႈလႆႈယဝ်ႉ။ ႁႃႁူးဢွၵ်ႇမၼ်းပေႃး ဢမ်ႇၶႆႈလႆႈ။ ၵႂၢမ်းတႆးႁဝ်းဝႃႈ ပဵၼ်ၸႂ်ၵွၵ်ႇၵီႈၵွၵ်ႇၵႅၵ်ႇဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸႂ်ၸႃႉၸႂ်မိူဝ်ႇ ၸၢင်ႈပဵၼ်မႃးယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ယေႃးၵီႇႁဝ်းၶဝ် ဢဝ်ၸႂ်ႁဝ်း ၶိုၼ်းဝႆႉ တီႈလူမ်းၶဝ်ႈ လူမ်းဢွၵ်ႇ ဢွၼ်ႇ သိပ်းၵမ်းသၢဝ်းၵမ်းသေ ၶိုၼ်းမႄး တူၺ်းပဵၼ်လူႉ ဢၼ်သၢၼ်ႈၸွတ်ႇတင်းတူဝ်တင်းၶိင်း ၼၼ်ႉတႃႉ။ တႅပ်းတတ်းၸႂ်ဝႃႈ ၶႂ်ႈပဵၼ်ႁိုဝ်ၵေႃႈ ဢဝ်တြႃးဝႃႈယဝ်ႉ တေလႆႈ ပေႉၸႂ်ယဝ်ႉ။ ဢိူဝ်ႈပေႃး ဢဝ်တြႃးဝႃႈၼႆ ပဵၼ်လူႉႁဝ်းၼၼ်ႉ မၼ်းတေဢွၼ်ႁဝ်းၵႂႃႇ တီႈဢမ်ႇပဵၼ်ဢမ်ႇလူႉ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼၼ်ႉတႄႉ တြႃးတေဢွၼ်ၵႂႃႇ ႁင်းမၼ်းၵူၺ်း။ ႁဝ်းတင်ႈၸႂ်ႁဵတ်းဢဝ် မၼ်းဢမ်ႇလႆႈ။ ၵၢၼ်ယေႃးၵီႇၶဝ်် တႄႉၵေႃႈ တေလႆႈမီးသတိယႂ်ႇ ꧦသေ ပႂ်ႉတူၺ်းပဵၼ်လူႉၵူၺ်း။

“မၼ်းၶႂ်ႈပဵၼ်ႁိုဝ်ပဵၼ်လူး မၼ်းၶႂ်ႈပိၼ်ႈလူမ်ႉတၢႆၵေႃႈယဝ်ႉ ၶႂ်ႈတႅၵ်ႇ ꧦ ၶႂ်ႈယၢႆႈ ꧦၵေႃႈယဝ်ႉ ဢဝ်မၼ်းဝႃႈလႃႈဢဝ်တြႃးဝႃႈၵႂႃႈ” ၼႆ “ၸုၼ်ႉ”ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵမ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ပေႃးပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်မႃး လူဝ်ႇမေႃဝႆႉၸႂ် မၢၼ်ႇမႅၼ်ႈ ယဝ်ႉ။ ယႃႇပေပူတ်းတြႃးႁဝ်းပႅတ်ႈ ယႃႇပေၵူဝ်။ ၸဝ်ႈသြႃႇႁဝ်း ဝႃႈ “ယႃႇပေၵူဝ်ဝႃႇ၊ ၼႆႉပဵၼ်တြႃးဝႃႇ”ၼႆ ဝႆႉသတိယႂ်ႇ ꧦသေ ၶိုၼ်းႁွမ်ႁႅင်းၸႂ် ဢဝ်လူမ်းၶဝ်ႈလူမ်းဢွၵ်ႇ မွၵ်ႈသိပ်းၵမ်း။ သိုပ်ႇ ယၵ်ႉတူၺ်း သၽေႃးပဵၼ်လူႉ ဢၼ်သၢၼ်ႈယူႇ တင်းတူဝ် တင်းၶိင်းၼၼ်ႉတႃႉ။ မၼ်းတေသိုပ်ႇပဵၼ်ႁိုဝ်ၵႂႃႇၼႆၼၼ်ႉ တေလႆႈႁူႉဝႃႈ တြႃးတေဢွၼ်ပဵၼ်ၵႂႃႇၵူၺ်းၼႆယဝ်ႉ။ ၽွင်း တိုၵ်ႉယၵ်ႉ တြႃးပဵၼ်လူႉယူႇၼၼ်ႉ မၼ်းတေၽႅတ်းၵႂႃႇႁႃႉ မၼ်းလပ်းၵႂႃႇ ဢမ်ႇၼၼ်ၵေႃႈ ၼႂ်းၸႂ်ႁဝ်းၵလိုၵ်ႉၼႆ မၼ်း တေမေႃးမႃးႁႃႉ တြႃးတေဢွၼ်ပဵၼ်ၵႂႃႇ ႁင်းၵူၺ်း မၼ်းၵူၺ်း။ ႁဝ်းႁဵတ်းပဵၼ်ဢဝ် ဢမ်ႇလႆႈ။ ယွၼ်ႉဝႃႈ သၿ်ၿေꩪမ်မႃ ဢၼတ်တႃ= သၽေႃးတြႃးၼႆႉ မၼ်းပဵၼ် ဢၼတ်ႉတႃႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဢိူဝ်ႈ... ၺၢၼ်ႇဢၼ်ႁၼ်ပဵၼ်လူႉ တင်းတူဝ်ၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ပလဝဝိပတ်ႉသၼႃႇၺၢၼ်ႇသေ ဢၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ တေၶဝ်ႈၸူး လေႃးၵုတ်ႉတရႃႇ မၢၵ်ႈၺၢၼ်ႇၽူဝ်ႇၺၢၼ်ႇ။ ၼႂ်းၵွၢမ်းၶၢမ်ႇပတိင်ႇၺိၼ်ႇတႄႉဝႃႈဝႆႉ “လေႃးၵုတ်ႉတရႃႇ ၺၢၼ်ႇ တူၵ်းမႃး တမ်ႈၵၢင်ဢူၵ်းၼႆႉသေ ထူပ်းႁၼ် ဢႃႇရူင်ႇ ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ သိုဝ်ႈၼႃႈတၼ်းတႃ’ ၼႆယဝ်ႉ။

လေႃးၵုတ်ႉတရႃႇမၢၵ်ႈၺၢၼ်ႇ ၽူဝ်ႇၺၢၼ်ႇၼၼ်ႉ တႄႉ မီးသီႇၸၼ်ႉသေ ပဵၼ်သေႃးတႃႇပတ်ႉတိ မၢၵ်ႈၺၢၼ်ႇ ၽူဝ်ႇၺၢၼ်ႇ၊ သၵတႃႇၵႃႇမိမၢၵ်ႈၺၢၼ်ႇ ၽူဝ်ႇၺၢၼ်ႇ၊ ဢၼႃႇ ၵႃႇမိမၢၵ်ႈၺၢၼ်ႇ ၽူဝ်ႇၺၢၼ်ႇ၊ ဢရႁတ်ႉတမၢၵ်ႈၺၢၼ်ႇ ၽူဝ်ႇ ၺၢၼ်ႇယဝ်ႉ။ တႃႇတေ ႁွတ်ႈထိုင် သေႃးတႃႇပတ်ႉတိ မၢၵ်ႈ ၺၢၼ်ႇၽူဝ်ႇၺၢၼ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ တေလႆႈယၵ်ႉတူၺ်း သၽေႃး တြႃး ပဵၼ်လူႉတီႈၶၼ်ႇထႃႇသေ ပေႃးဝႃႈ ၺၢၼ်ႇဝိပတ်ႉသၼႃႇ ဢၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇၼၼ်ႉ ဢွၼ်ႁွတ်ႈၵႂႃႇ တီႈဢမ်ႇပဵၼ်ဢမ်ႇလူႉ ၵေႃႈ ႁွတ်ႈထိုင် သေႃးတႃႇပတ်ႉတိမၢၵ်ႈၺၢၼ်ႇ ၽူဝ်ႇၺၢၼ်ႇ ယဝ်ႉ။ တႃႇတေ ၶိုၼ်ႈထႅင်ႈ တြႃးထၢၼ်ႈၼိူဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ တေႃႈတေ လႆႈသိုပ်ႇယၵ်ႉတူၺ်း ၶၼ်ႇထႃႇ ပဵၼ်လူႉၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ။

မိူဝ်ႈယၵ်ႉတြႃးဝိပတ်ႉသၼႃႇၼႆႉ တေဢမ်ႇလႆႈ တူၺ်း ၸွမ်း ဢႃႇရူင်ႇ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈ ၵႆႉလေႇႁၼ်မႃး ၼႂ်းတႃ ၼႂ်းၸႂ်၊ ၵႆႉလေႁၼ်သေ တူၺ်းၸွမ်း ႁၢင်ႈၽြႃးမိၼ်သၢၼ်ႇမႃး ၼိူဝ်ၵၢင်ႁၢဝ်လႂ်၊ ႁၼ်ႁၢင်ႈ ရႁၢၼ်းတႃႇၶဝ် မိၼ်သၢၼ်ႇမႃးလႂ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၼိမိတ်ႈဢႃႇရူင်ႇၵူၺ်း လႄႈ တေဢမ်ႇလႆႈတူၺ်း။ ပေႃးႁၼ်မႃးၵေႃႈ တေဢမ်ႇလႆႈ ၸပ်းၸႂ်။ တေလႆႈ လႅၵ်ႈလၢႆႈ ဢႃႇရူင်ႇတၢင်ႇပိူင်သေ ၶိုၼ်းတူၺ်း လွင်ႈသၽေႃး ပဵၼ်လူႉ ၼႂ်းတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ၵူၺ်း။

ၶေႃႈသပ်းလႅင်း ပတိင်ႇၺိၼ်ႇ(ၽၢႆႇတႆး) သုတ်းယဝ်ႉ။