ၵႃဢိုဝ်ႈ

Homing pigeon

ၵႃဢိုဝ်ႈ

"ၵႃဢိုဝ်ႈ" ၼႆႉ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ ႁွင်ႉဝႃႈ "ၵႃၶူဝ်ႇ" ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ ႁွင်ႉဝႃႈ "ၵႃၵႄ"ယဝ်ႈ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ သဵင်ႁွင်ႉမၼ်း မိူၼ်သဵင်ၶင်းဝႃႈ ဢိုဝ်ႈ ဢိုဝ်ႈ ၼႆလႄႈ ၸင်ႇတေႁွင်ႉဝႃႈ "ၵႃဢိုဝ်ႈ" ၼႆယူႇ။ ၵႃဢိုဝ်ႈလႄႈ ၼူၵ်ႉတူႈၼႆႉ ပဵၼ်ၸၢဝ်း Columbidae taxonomic ယဝ်ႈ။ ၵႃဢိုဝ်ႈၼႆႉ ယူႇၸမ်တႃၵူၼ်းလႄႈ ၵူၼ်းႁဝ်း ဢွၼ်ၵၼ် ႁူႉႁၼ် ႁူႉၸၵ်းဝႆႉယဝ်ႈ။ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ ၵႃဢိုဝ်ႈလႄႈ ၼူၵ်ႉတူႈ ဢၼ်ပႃးၼႂ်းၸၢဝ်း Columbidae ၼၼ်ႉ မဵဝ်းမၼ်း မီးယူႇ 650 မဵဝ်းလိူဝ်ၼႆယဝ်ႈ။ မိူၼ်ၼင်ႇ ၵႃဢိုဝ်ႈၵေႃႈ တေယၢမ်ႈႁၼ် ၵႃဢိုဝ်ႈမူၼ်ႇ ၵႃဢိုဝ်ႈႁၢင်ၵီႈ ၵႃဢိုဝ်ႈႁူဝ်ယွႆး ၼင်ႇၼၼ် ၼူၵ်ႉတူႈၵေႃႈ တေယၢမ်ႈႁၼ် ၼူၵ်ႉတူႈမူၼ်ႇ ၼူၵ်ႉတူႈတွင်း ၼူၵ်ႉတူႈၶဵဝ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယူႇ။

ၵႃဢိုဝ်ႈၼႆႉ တေတူဝ်ယႂ်ႇသေ ၼူၵ်ႉတူႈဢိတ်းၼိုင်ႈ။ လိူဝ်သေတီႈ ပႅၼ်ပႄႉ ၸိၵ်းၵမ်ႇၽႃႇလႄႈ ၵူၼ်ႈၵမ်ႇၽႃႇၼၼ်ႉ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ တေလႆႈႁၼ် ၵႃဢိုဝ်ႈ မီးလူင်ၵႂႃႇ ၵူႈတီႈ။ ပိူင်လူင်မၼ်း ၸႄႈတွၼ်ႈ တီႈမႆႈလိူတ်ႈၼၼ်ႉ ၶႅၼ်းလႆႈႁၼ် ၵႃဢိုဝ်ႈ မီးၼမ်ယဝ်ႈ။ ၼႂ်းမိူင်းႁဝ်းၵေႃႈ တေႃႈလႆႈႁၼ် ၵႃဢိုဝ်ႈ မီးလူင်ၵႂႃႇ ၵူႈဝဵင်း ၵူႈတီႈယူႇ။ ၵႃဢိုဝ်ႈၼႆႉ မဵဝ်းမၼ်းၼမ်သေၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃႈ သီမၼ်း ႁၢင်ႈၽၢင်မၼ်းၵေႃႈ ပႅၵ်ႇၵၼ်ဝႆႉယူႇ။ ၵမ်ႉပႃႈၼမ်တႄႉ တေႁၼ် ပဵၼ်သီမူၼ်ႇ။ ပိူင်ၽၢင်လိူင်းမၼ်းတႄႉ ၵႃဢိုဝ်ႈၼႆႉ ႁၢင်ၶိတ်းသေ တိၼ််လႅင်ဝႆႉ။ တၢင်းယၢဝ်း တေမီးမွၵ်ႈ 13 သိၵ်ႈသေ တူဝ်မူၼ်း ဢူၵ်းၵွင်ႇဝႆႉယူႇ။ ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆးမၼ်းတႄႉ ၼူၵ်ႉတူႈလႄႈ ၵႃဢိုဝ်ႈၼႆႉ မိူဝ်ႈၶဝ်ၵိၼ်ၼမ်ႉၼၼ်ႉ ၶဝ်ဢမ်ႇ ၸုပ်ႇဢဝ်ၼမ်ႉသေ ႁႅၼ်ၶေႃးဢိုၵ်ႉၵိၼ်ၼမ်ႉ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၼူၵ်ႉတၢင်ႇၸိူဝ်း၊ ၶဝ်ၵူမ်ႈႁူဝ်သေ ၸုပ်ႇၵိၼ်ၼမ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

Group of pigeons

ပေႃးဢဝ် သၽႃႇဝမၼ်းဝႃႈၸိုင် ၵႃဢိုဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၼူၵ်ႉ မဵဝ်းဢၼ်ယူႇသဝ်း ၼႂ်းထိူၼ်ႇၼႂ်းၶိူဝ်းယဝ်ႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶဝ်ၼႆႉ ငႄႈငၢႆႈၼႃႇ။ လွင်ႈဢဝ် ၵႃဢိုဝ်ႈလိူင်း မႃးလဵင်ႉၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်ၵူၼ်းမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ လဵင်ႉမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈ 5000 ပီလိူဝ်လိူဝ်ပုၼ်ႉၼႆယဝ်ႈ။ ၵႃဢိုဝ်ႈၼႆႉ မၵ်ႉမၢၵ်ႇမႆႉလႄႈ ၸိူဝ်ႉမၢၵ်ႇမႆႉ။ ၵႃဢိုဝ်ႈ တူဝ်ပေႃႈလႄႈ တူဝ်မႄႈၼႆႉ ၶဝ်ယူႇၸွမ်းၵၼ်ၵႂႃႇ တေႃႇၸူဝ်ႈသုတ်းပၢၼ်လႄႈသင်၊ ယူႇသဝ်းၸွမ်းၵၼ် တင်းၽုင်လႄႈသင် ႁဵတ်းၼၼ် ယူႇၸွမ်းၵၼ်ၵႂႃႇယူႇ။ ၵႃဢိုဝ်ႈၼႆႉ မေႃမိုတ်ႈ တီႈယူႇၵဝ်ႇၶဝ်တႄႉတႄႉ။ ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ၵႂႃႇႁွတ်ႈထိုင်ၵႆၵႆ လၢႆပၢၵ်ႇ လၢႆႁဵင်လၵ်းၵေႃႈ ၶဝ်တေႃႈ ၶိုၼ်းမေႃပွၵ်ႈမႃး မိူဝ်းတီႈယူႇၶဝ်ယူႇ။ ၵွပ်ႈၼၼ် တႄႇၸဵမ်မိူဝ်ႈပၢၼ်ၵရိၵ်ႉမႃး တေႃႇပေႃးထိုင်ပၢၼ် သိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇ ပွၵ်ႈသွင်ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းႁဝ်း ဢွၼ်ၵၼ် ၸႂ်ႉၵႃဢိုဝ်ႈသေ သူင်ႇလိၵ်ႈပၼ်ၵၼ်လႄႈ ၵူၼ်းတင်းၵမ်ႇၽႃႇ ပေႃးယွင်ႈဢၢမ်း ၼမ်ႉၵတ်ႉ ၵႃဢိုဝ်ႈၵႂႃႇယူႇ။ ၵႃဢိုဝ်ႈ ဢၼ်သူင်ႇလိၵ်ႈၼၼ်ႉ ၼိုင်ႈၸူဝ်ႈမွင်း မၼ်းမိၼ်ၽၢႆလႆႈ 40 လၵ်းၼႆယဝ်ႈ။

ၵႃဢိုဝ်ႈၼႆႉ ၶႆႇၵူႈၶိင်ႇ လဵင်ႉလုၵ်ႈၵူႈၶိင်ႇသေ ႁၢင်းၶဝ်ၵေႃႈ ၵႆႉလႄႇႁဵတ်းၸွမ်း ငၢမ်ႈမႆႉ ၸွမ်းၵိင်ႇမႆႉ လႄႈ ၸွမ်းႁိူၼ်း ၸွမ်းၵျွင်းယဝ်ႈ။ ႁၢင်းၵႃၶူဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇပေႃးႁဵတ်းၶိုၵ်ႉၵႃႈႁိုဝ်။ ၼိုင်ႈမုင်ႉၼႆႉ ၶႆႇၶဝ် ၸၢင်ႈမီး 2 လုၵ်ႈ။ တႃႇတေ ပႂ်ႉလုမ်းလႃးၶႆႇၶဝ် လုၵ်ႈၶဝ်ၼၼ်ႉ ၵႃဢိုဝ်ႈတူဝ်မႄႈ ဢိၵ်ႇတူဝ်ပေႃႈ ၸွႆႈၵၼ် လုမ်းလႃးၵႂႃႇ ၼင်ႇၵၼ်ယဝ်ႈ။

Pigeons in Tachileik Mahamuni Monastery, East Shan State