ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ပၼ်တိတ (ဢၷ်ၷမႁႃပၼ်တိတ)

ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ပၼ်တိတ (ဢၷ်ၷမႁႃပၼ်တိတ)
မႁႃၼႃယၵ မၢႆ (2)
ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်း သင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆး
ဝတ်ႉမင်ႇၵလႃႇယၼ်ႇဢွင်ႇ ဝဵင်းမိူင်းၼွင်

ၸႃႇတိ လႄႈ ပေႃႈမႄႈ

ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ၼႆႉ ၵိူတ်ႇမႃးမိူဝ်ႈပီၵေႃးၸႃႇ 1274-ၼီႈ၊ လိူၼ် 8 မႂ်ႇ 7ၶမ်ႈ၊ ဝၼ်းၽတ်း၊ တီႈဝၢၼ်ႈၶူဝ်ယၢဝ်း၊ ဢိူင်ႇမိူင်းလိူၼ်း၊ ၸေႈဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢူၸဝ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ လုင်းမွၵ်ႇၶမ်းၸၢႆး မႄႈၸဝ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ပႃႈသႅင်သႃ။ မီႈပီႈၼွင်ႉႁူမ်ႈၵၼ် (8)ၵေႃႉ။ သြႃႇၸဝ်ႈလူင် ပဵၼ်ၵေႃႉမၢႆ 7ယဝ်ႉ။

ပဵၼ်သၢင်ႇ လႄႈ ၸၢင်း

ပေႃႈမႄႈမၼ်းၸဝ်ႈ ၶၢႆႉမႃးဝၢၼ်ႈဝႃႉ၊ ဝၢၼ်ႈၸၢမ်ၵျေးသီးလႄႈ ပီ 1287-ၼီႈ၊ လိူၼ်(4)လွင်ႈ (11)ၶမ်ႈၼၼ်ႉ ပေႃႈမႄႈၸဝ်ႈ ဢဝ်မိူဝ်းယူႇၵျွင်းဝၢၼ်ႈဝႃႉ၊ တီႈသြႃႇၸဝ်ႈၼၼ်ႇတသေ ႁဵတ်းၸဝ်ႈသၢင်ႇယဝ်ႉ။ ပီ 1294-ၼီႈ၊ လိူၼ်ပႅတ်ႇမႂ်ႇ (8)ၶမ်ႈ၊ ဝၼ်းဢႃးတိတ်ႉၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ပၺႃႇ၊ ၵျွင်းမၢၵ်ႇလၢင်း၊ ႁဵတ်းပဵၼ်သြႃႇဢူႉပၸ်ႉသေႇသေ ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ရႁၢၼ်း၊ ၼႂ်းသိမ်ႇၶၼ်ႇတၵျွင်း ဝႃႇသူဝ်ႇ၊ ဝဵင်းမိူင်းၼွင်ယဝ်ႉ။

မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈသွၼ်ႁဵၼ်းဢဝ် လိၵ်ႈပရိယၢတ်ႈ တီႈၸဝ်ႈသြႃႇၼၼ်ႇတ ၵျွင်းဝၢၼ်ႈဝႃႉ၊ ၸဝ်ႈသြႃႇတိၼ်ႇၼၵမ်ႇမၸေႇယျ၊ ၵျွင်းဝႃႇသူဝ်ႇ၊ မိူင်းၼွင်၊ ၸဝ်ႈသြႃႇၸႃႇၵရ ၵျွင်းယၼ်ႇၵုင်ႇ ဝဵင်းၵျွၵ်းမႄး၊ ၸဝ်ႈသြႃႇၸယၼ်ႇတႃႇၽိသီႇရိ ၵျွင်းမၸူဝ်းယိင်ႇ ဝဵင်းမိူင်းၵုတ်ႈ၊ ၸဝ်ႈသြႃႇပၼ်ႇၺႃႇၽေႃးၵ ၵျွင်းယုမ်းပွင်ႇ ဝဵင်းမိူင်းသူႈ၊ ၸဝ်ႈသြႃႇဝိမႃႇလႃႇၽိဝံသ ၵျွင်းၵၢၼ်ႇၵျီး ဝဵင်းယွင်ႈႁူၺ်ႇ၊ ၸဝ်ႈသြႃႇၼေႇမိၼ်ႇတ ၵျွင်းသႃလေး ၼႂ်းၼွင်ဢၢင်းလေးၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈၵႂႃႇ သွၼ်ႁဵၼ်းဢဝ်လိၵ်ႈထမ်းပရိယၢတ်ႈ ၸၼ်ႉသွၼ်ယူဝ်းယူဝ်း သုတ်းသဵင်ႈလီငၢမ်းသေ လႆႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ လွင်ႈလိၵ်ႈလၢႆးမႃးယူႇယဝ်ႉ။

ၵၢၼ်ပရိယၢတ်ႉတိသႃႇသၼႃ

ပီ 1299-ၼီႈ၊ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင်ၶုၼ်သႃ မိူင်းၼွင် ပၢင်းမႃးၶိုၼ်းသေ သင်ႇၶႃႇ တၵႃႇ ၽွမ်ႉၵၼ် ယုၵ်ႉၶိုၼ်ႈပဵၼ် သီႇႁူမ်ႇလူမ်ႈၵႂၢၼ်းပၢႆးလူင် မိူင်းၼွင်ယဝ်ႉ။ ပီ 1315-ၼီႈ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ၸဝ်ႈၶမ်ႈသိူၵ်ႈ ဝဵင်းယွင်ႈႁူၺ်ႇ ပၢင်းဢဝ်ၸဝ်ႈရႁၢၼ်း ၶဝ်ၸဝ်ႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼိုင်ႈမိူင်း 23 တူၼ်သေ ႁႂ်ႈမႃးသွၼ်ဢၢၼ်ႇႁဵၼ်းဢဝ် ဝိၼေး 5 ၵျၢမ်းၼႆလႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႈ လႆႈမႃးသွၼ်ဢဝ် တင်းၼႂ်းဝႃႇသၢမ်လိူၼ် တီႈၵျွင်းယၼ်ႇၵုင်ႇ ဝဵင်းယွင်ႈႁူၺ်ႇယဝ်ႉ။

ပီ 1317-ၼီႈ၊ လိူၼ်ၸဵတ်းမႂ်ႇ (3)ၶမ်ႈၼၼ်ႉ ဢွၼ်ႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် ပိၼ်ႇပိတၵၢတ်ႈတႆးတီႈ ၵျွင်းတူၵ်း မိူင်းပွၼ်ယဝ်ႉ။ တေႇပီ 1317-ၼီႈၼၼ်ႉမႃး မၼ်းၸဝ်ႈ ႁႃတိုၵ်းသုၼ်း သင်ႇၶႃႇတႃႇပိၼ်ႇ ပိတၵၢတ်ႈၵႂႃႇတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈယူႇယဝ်ႉ။

ပီ 1319-ၼီႈ၊ လိူၼ်သိပ်းသွင်လွင်ႈ (13)ၶမ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈမိူဝ်းပိၼ်ႇလိၵ်ႈၸွမ်း ၸဝ်ႈသြႃႇမိူင်းသူႈယဝ်ႉ။ ပီ 1320-ၼီႈ၊ လိူၼ်သိပ်းသွင်မႂ်ႇ (8)ၶမ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈမႃးယူႇတီႈ ဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႈ ဝဵင်းပၢင်လူင်သေ ပိၼ်ႇလိၵ်ႈတေႃႇပေႃးယဝ်ႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေပိၼ်ႇလိၵ်ႈယဝ်ႉ ၼင်ႁိုဝ် လိၵ်ဢၼ်ပိၼ်ႇပဵၼ် ၵႂၢမ်းတႆးဝႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပေႃးတေဢမ်ႇႁူင်ႈႁၢႆ ႁဝ်းၶႃႈ ထုၵ်ႇလီၶိုၼ်းဢဝ် ပူင်သွၼ်ပၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇမိူင်းၼွင်တၢင်ႇလၢတ်ႈၼႄ တီႈ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ပၼ်ႇၺႃႇၽေႃးၵ လႄႈ ၸင်ႇၽွမ်ႉၵၼ် ဢဝ်ဝတ်ႉပိတၵတ်ႉ ဝဵင်းပၢင်လူင် ႁဵတ်းပဵၼ် တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈသေ ပူင်သွၼ်ပၼ်ၵၼ်မႃး တေႃႇဝၼ်း မိူဝ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။

ပီ 1327-ၼီႈၼၼ်ႉ တီႈဝဵင်းပၢင်လူင် ႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ၶွပ်ႈၶူပ်ႇသၢင်ၶႃႇၸိုင်ႈတႆးသေ လႆႈၽွမ်ႉၵၼ် ယုၵ်ႉယွင်ႈဢဝ် သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ပၼ်ႇတိတၺ ၵျွင်းမင်ႇၵလႃႇ ယၼ်ႇဢွင်ႇ ဝဵင်းမိူင်းၼွင် ၶိုၼ်ႈပဵၼ် ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင် သင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆးယဝ်ႉ။

ပီ 1336-ၼီႈၼၼ်ႉ မုၵ်ႉၸုမ်းသင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆး လႆႈၽွမ်ႉၵၼ် ယုၵ်ႉယွင်ႈဢဝ် သြႃႇၸဝ်ႈလူင်မိူင်းၼွင် ၶိုၼ်ႈပဵၼ် ဢၼုၼႃႇယၵသေ ပီ 1340-ၼီႈၼၼ်ႉ လႆႈယုၵ်ႉယွင်ႈၶိုၼ်ႈပဵၼ် မႁႃႇၼႃႇယၵ ၼႂ်းငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင် သင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆးယဝ်ႉ။

ၵၢၼ်ပတိပတ်ႉတိသႃႇသၼႃႇ

ပီ 1318-ၼီႈ၊ ပီ 1325-ၼီႈၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈ ၵႂႃႇၶဝ်ႈတြႃး တီႈလၢင်းၶိူဝ်းသေ ဝၢႆးမႃးပိုတ်ႇဝႆႉပၼ် တိူၵ်ႈၵမထၢၼ်း ၼႂ်းမိူင်းတႆးတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ တီႈမုၵ်ႉၸုမ်း ၸဝ်ႈၼႄတြႃး (ၵမ်မထႃႇၼႃၸရိယ) သထုင်ႇမူႇလမိၼ်းၵုၼ်းသႃႇသၼႃႇမၢၼ်ႇဢွင်ႇ လႄႈ မုၵ်ႉၸုမ်း သႃႇသၼႃႇၼုၵ်ႉၵႁ ၶဝ်ၼႆၵေႃႈ ပဵၼ်မႁႃႇၼႃႇယၵ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၢမ်းၼႃႈမႃးယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီ 1343 ၼီႈၼၼ်ႉ လႆႈတင်းလိူၵ်ႈပဵၼ် ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သႃႇသၼႃႇၸိုင်ႈမိူင်ႈႁူမ်ႈတုမ်ယဝ်ႉ။ ပပ်ႉလိၵ်ႈ ဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈတႅမ်ႈဝႆႉ မီးမွၵ်ႈ 30 ပပ်ႉယဝ်ႉ။

လႆႈႁပ်ႉၸုမ်ႈ

ပီၶရဵတ်ႉ 1985 လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢဝ်ၸုမ်ႈ ဢၵ်ႉၵမႁႃႇပၼ်ႇတိတလူႇတၢၼ်း ထိုင်တမ်ႈတီႈသြႃႇၸဝ်ႈယဝ်ႉ။

လႆႈႁပ်ႉမိူင်းၾႃႉယႃႇမိူင်းလူမ်း

ပီၵေႃးၸႃႇ 1351-ၼီႈ၊ လိူၼ်ၵမ်မႂ်ႇ (15)ၶမ်ႈ၊ ဝၼ်းပုတ်ႉၼၼ်ႉ ၸင်ႇလႆႈႁပ်ႉမိူင်းၾႃႉယႃႇမိူင်းလူမ်း ၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။