ၽိင်ႈဝၼ်းပီႊမႂ်ႇတႆး (တႆးလူင်)

ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇဝႃႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းလႂ် မိူဝ်ႈလႆႈယူႇသဝ်းႁူမ်ႈၵၼ်လႄႈ လႆႈၵေႃႇတင်ႈၽိင်ႈၵူၼ်းႁူမ်ႈၵၼ်ၸွမ်းတီႈယူႇတီႈၵိၼ် ၼႂ်းတၼ်းႁဵင်းၽႂ်မၼ်းၼၼ်ႉ ပေႃးႁိုင်တၢမ်ႁိုင်မႃး တေၵိူတ်ႇမီးၽိင်ႈဢၼ် ဝႆႉပဵၼ်တီႈယုမ်ႇယမ်ၸုင်ၸႂ်လႄႈတိုဝ်းမၼ်ႈ ႁဵတ်းၸွမ်းမႃး ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် တွၼ်ႈတႃႇမုၵ်ႉၾုင်ၵူၼ်း ဢမ်ႇၼၼ် ၽိင်ႈၵူၼ်းၶိူဝ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေလႆႈယူႇၵတ်းယဵၼ် ႁိၼ်ႉၼွၼ်း။ လိူဝ်ၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ်လွင်ႈႁႃၵိၼ်လဵင်ႉတွင်ႉ ၼႂ်းၽိင်ႈၵူၼ်း တေတဵင်ႈၼိမ်မၼ်ႈၵႅၼ်ႈၼၼ်ႉ သၢႆၽႂ်ၶိူဝ်းမၼ်း ၸင်ႇလႆႈၵေႃႇတင်ႈၾိင်ႈတိုဝ်းၵမ်လၢႆလၢႆဢၼ် ၸွမ်းၵႃႇလတေႇသမႃးၸႂ်ႉတိုဝ်း ႁဵတ်းၸွမ်းၵၼ်။ ၼႂ်းၵႃႈၽိင်ႈၸိူဝ်းလႆႈၸႂ်ႉတိုဝ်း သိုပ်ႇသိုပ်ႇၵၼ်မႃး ၼႂ်းၽိင်ႈၵူၼ်းႁဝ်းပီႊလႂ်ပီႊၼၼ်ႉၼႆႉ မီးပႃးၾိင်ႈပီႊမႂ်ႇ ဢမ်ႇၼၼ် ၽိင်ႈႁပ်ႉတွၼ်ႈပီႊမႂ်ႇ လွင်ႈၼိူင်ႈ။

ပီႊမႂ်ႇတႆး

ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးႁဝ်းၵူႊတီႈတီႈ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ထႆး လၢဝ်း ယူၼ်း တႆးလူင် တႆးၶိုၼ် တႆးလိုဝ်ႉ တႆးလႅမ်း တႆးၼုင်း တႆးမၢဝ်း လႄႈတႆးဢႃႁူမ် ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈဢမ်ႇလႆႈယူႇၵႆႈၸမ်ၵၼ် (သူၼ်ႇလၢႆ ယူႇယၢၼ်ၵႆ) ၵၼ်သေတႃႉ ၽိင်ႈပီႊမႂ်ႇ ဢမ်ႇၼၼ် ၽိင်ႈႁပ်ႉတွၼ်ႈပီႊမႂ်ႇၼႆႉ တီႈမႃးမၼ်းမိူၼ်ၵၼ်၊ ပဵၼ်ဝၼ်းလဵဝ် လိူၼ်လဵဝ်ၵၼ်ၵူႊတီႈတီႈ။ ဝၼ်းပီႊမႂ်ႇတႆးၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်းလိူၼ် ဢၢႆႈၶိုၼ်ႈၼိူင်ႈၶမ်ႈၵူႊပီႊ (တေယူႇမွၵ်ႈၵၢင်လိူၼ်ၼူဝ်ႊဝႅမ်ႊၿိူဝ်ႊၵူႊပီႊသေ ပေႃးပဵၼ်ပီႊသွၼ်ႉၼႆႉ တေယူႇ မွၵ်ႈၵၢင်လိူၼ်ၻီႊသႅမ်ႊၿိူဝ်ႊၵူႈပီႊ)။ မိူဝ်ႈပၢၼ်ပူႇမွၼ်ႇႁဝ်း ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးၵူႊၸုမ်းၸုမ်း လႆႈတိုဝ်းဢဝ် ဝၼ်းလိူၼ်ဢၢႆႈ ၶိုၼ်ႈၼိူင်ႈၶမ်ႈ ပဵၼ်ဝၼ်းပီႊမႂ်ႇမိူၼ်ၵၼ်မႃး။ (လိူၼ်ဢၢႆႈ ၼႆႉ မၢင်ႊတီႈႁွင်ႉဝႃႈ လိူၼ်ၸဵင် ႁိုဝ်ၵေႃႈ လိူၼ်ၵဵင်၊ ပေႃးဝႃႈ လိူၼ်ဢၢႆႈၼႆတႄႉ တႆးႁဝ်းႁူႉၸၵ်းၵၼ်ၵူႊတီႈတီႈ။)

ပီႊမႂ်ႇတႆး ဢမ်ႇၼၼ် ပီႊမႂ်ႇတႆးလူင်

ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးႁဝ်း လႆႈၸႂ်ႉတိုဝ်းလၵ်းပိူင် 12 လိူၼ်ၸွမ်းၸိုဝ်ႈလႅင်လၢဝ် (ၼၵ်ႉၶတ်ႈ)၊ လႅင်လၢဝ်ၼႆႉ ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆး သူၼ်ႇယႂ်ႇ သူင်ႁွင်ႉဝႃႈ မိင်ႈပီႊ (ႁူမ်ႈတင်းထႆးလႄႈလၢဝ်း) ဢၼ်ပဵၼ်- ၸႆႈ (ၼူ)၊ ပဝ်ႈ (ဝူဝ်း)၊ ယီး (သိူဝ်)၊ မဝ်ႈ (ပၢင်တၢႆး)၊ သီ (ငိူၵ်ႈ)၊ သႆႈ (ငူး)၊ သိင (မႃႉ)၊ မဵတ်ႉ (ပႄႉ)၊ သၼ် (လိင်း)၊ ႁဝ်ႉ (ၵႆႇ)၊ သဵတ်း (မႃ)၊ ၵႆႈ (မူ) ၸိူဝ်းၼႆႉ။

လၵ်းပိူင်ၸိူဝ်းဝႃႈမႃးၼႆႉ တႆးလူင် တႆးမၢဝ်း ႁွင်ႉဝႃႈ လၵ်းၼီႈ ။ တင်ႈၸိုဝ်ႈလုၵ်ႈလၢင်းၵေႃႈ သူင်ၸႂ်ႉတိုဝ်းၸွမ်း လၵ်းပိူင် မိင်ႈပီႊၼႆႉ ၼင်ႇၵၼ်၊ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ပေႃးပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆး သူင်တင်ႈၸိုဝ်ႈတႄႇဢဝ်လုၵ်ႈၵေႃႉငဝ်ႈၵႂႃႇ - ဢၢႆႈ ယီႈ သၢမ် သႆႇ ငူဝ်ႉ လူၵ်ႈ ဢိတ်း လဵၵ်ႉ ၼုမ်ႇ လိုၼ်း ၵွႆႈ ။ သင်ပဵၼ်လုၵ်ႈယိင်း သူင်တင်ႈဝႃႈ- ယေႈ ဢီႇ ဢၢမ် ဢႆႇ ဢူဝ်ႈ ဢူၵ်း ဢိတ်း လဵၵ်ႉ ၼုမ်ႇ လိုၼ်း ၵွႆႈ ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၵူၼ်းတႆးလူင် တႆးမၢဝ်း လႆႈတင်ႈလၵ်းၼီႈ ဢၼ်ဢဝ်ၸွမ်းလၵ်းပိူင် မိင်ႈပီႊ ၸႂ်ႉတႃႇၽိင်ႈၵူၼ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ မႃးလႄႈ ၸင်ႇမီးၽိင်ႈပီႊမႂ်ႇ ၼႂ်းလိူၼ်ၸဵင်မႂ်ႇဝၼ်းၼိူင်ႈ (လိူၼ်ဢၢႆႈ-လိူၼ်ၸႆႈ မႂ်ႇဝၼ်းၼိုင်ႈ) သေ လႆႈယိပ်းတိုဝ်းသိုပ်ႇမႃး တေႃႇဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ။ တီႈတႄႉမၼ်းလၵ်းၼီႈၼႆႉ ပဵၼ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ဢၼ်လႆႈဢူမ်သူပ်းမႃးပဵၼ်ပီႊယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်ၼၼ်ႉသေ ဢၼ်ပဵၼ်ပီႊၼပ်ႉတႆး(သၵ်ႉၵရၢၸ်ႈ)တူဝ်ၼပ်ႉဢၢၼ်ႇ ဢၼ်တႆး လူင် သူင်ႁွင်ႉၵၼ်ဝႃႈ ပီႊမိူင်းၼၼ်ႉ ၼႂ်းပီႊပုတ်ႉထ 2557 ၼႆႉ (ပုၼ်ႈတႃႇတႆးလူင် တႆးမၢဝ်း) လႆႈမႃးယဝ်ႉ 2108 ပီႊ ။ (ပီႊမိူင်း 2108 ၼီႈၼႆႉ ပဵၼ်မိင်ႈမႄႈပီႊတႆး တႆးလူင် တႆးမၢဝ်းလႄႈ တႆးၼိူဝ် မၢင်ပွတ်း မၢင်တွၼ်ႈ။)

ပီႊမိူင်း ဢမ်ႇၼၼ် မိင်ႈပီႊတႆး

ၽိုၼ်မၢႆၸွႆႈတွင်းၶႄႇ ႁူမ်ႈတင်းၵႂၢမ်ႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈၽူႈႁူႉၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးလူင်လၢႆလၢႆၸဝ်ႈယဝ်ႉ လႆႈႁူႉငိူၼ်ႈငဝ်ႈမႃးဝႃႈ ပီႊမိူင်းတႆး ဢမ်ႇၼၼ် မိင်ႈပီႊတႆး (တႆးလူင်-တႆးမၢဝ်း) ၼႆႉ တႄႇၼပ်ႉသွၼ်ႇ တင်ႈႄတႇပီႊ ဢၼ်ၸဝ်ႈၶုၼ်ယီႈ လုၵ်ႈၸၢႆးၵေႃႉတီႈ 2 ၶုၼ်ဢူတီႇၾႃႉ (ၸိုဝ်ႈၶိူဝ်းႁိူၼ်း) ၸဝ်ႈမိူင်းၼွင်သႄ ဢွၼ်ဢဝ်ၶႃႈဝၢၼ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်းၵမ်ႈၽွင်ႈ လွင်ႈလူင်းၸွမ်းလမ်းၼမ်ႉၶူင်း မႃးတႄႇတင်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်း (မိူင်းမၢဝ်း) တီႈႁိမ်းၾင်ႇၼမ်ႉမၢဝ်း ဢွၼ်တၢင်းပီၶရိသ်ႉတ် မွၵ်ႈ 94 ပီ၊ မႅၼ်ႈမွၵ်ႈပီၿုၻ်ႉထ 450 ၼၼ်ႉမႃး။ (ၼမ်ႉမၢဝ်းၼႆႉ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်းႁွင်ႉ ၼမ်ႉႁူၺ်ႈလီႈ၊ ၸၢဝ်းမၢၼ်ႈ ႁဵၵ်ႈဝႃႈ သျူၺ်ႇလီႇ၊ ၸၢဝ်းၶႄႇသမ်ႉ တႅမ်ႈၸွမ်းသဵင်ၶဝ်ဝႃႈ ရုၺ်ႉလီႉ)။

ယွၼ်ႉလွင်ႈၸိူင်ႉၼင်ႇဝႃႈမႃးၼႆႉလႄႈ ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆး (တႆးလူင်၊ တႆးမၢဝ်း လႄႈ တႆးၼိူဝ်မၢင်ပွတ်းမၢင်တွၼ်ႈ) ၸင်ႇလႆႈယိပ်းတိုဝ်း ဢဝ်ပီဢၼ်ၸဝ်ႈၶုၼ်ယီႈ ဢွၼ်ဢဝ်ၶႃႈဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းလူင်းမႃးတႄႇတင်ႈသိုင်ႇမိူင်း တီႈႁိမ်း ၾင်ႇၼမ်ႉ မၢဝ်းၼၼ်ႉ မႃးပဵၼ်ပီမိူင်း ဢမ်ႇၼၼ် မိင်ႈပီ ၸႂ်ႉတႃႇၸိူဝ်ႉသၢႆၶိူဝ်းတူဝ်ၵဝ်ႇသေသိုပ်ႇတိုဝ်းမႃး တေႃႇထိုင်ဝၼ်း မိူဝ်ႈၼႆႉ။ ၼႂ်းပီၿုၻ်ႉထ 2556-57 ၼႆႉ မိင်ႈပီတႆး ဢမ်ႇၼၼ် ပီမိူင်းတႆး လႆႈမႃးယဝ်ႉ 2108 ၼီႈ။ (ယူႇၼႂ်းလိူၼ်ၻီႊသႅမ်ႊၿိူဝ်ႊပီ 2013 ၼႆႉ)။ ၵူၼ်းၶိူဝ်းတႆးႁဝ်း ၸင်ႇႁွင်ႉပီမႂ်ႇတူဝ်ၵဝ်ႇၼႂ်းပီ (2014) ၼႆႉဝႃႈ လၵ်းၼီႈ ပီတႆး ၵပ်းသိင (ပီမႃႉ) ပီမိူင်း 2108 ၼီႈၼႆယဝ်ႉ။ (မိူဝ်ႈၶႂ်ႈႁူႉပီမိူင်း- တႆး ဢမ်ႇၼၼ်တႆးမိင်ႈပီတႆးၼၼ်ႉ တေလႆႈ ဢဝ်ပီၿုၻ်ႉထ မိူဝ်ႈလဵဝ်တင်ႈသေ ဢဝ်ပီဢၼ်ၶုၼ်ယီႈတင်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ မႃးထွၼ်ၼႆၸိုင် တေမႅၼ်ႈၸွမ်းပီမိူင်းၶွင်တႆး (ပတႉ) ဢမ်ႇၼၼ် မိင်ႈပီတႆး (တသႉ)။ ၸိူင်ႉၼင်ႇ- ပီ ၶသႉ 2011 ၼႆႉ ပီ ပသႉ 2554-55 ၼီႈ၊ ဢဝ်ပီဢၼ် ၸဝ်ႈၶုၼ်ယီႈတင်ႈမိူင်း ပသႉ 450 မႃးထွၼ်ယဝ်ႉ လႆႈ 2108 ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ပီမိူင်းတႆး (တသႉ)။ ( ပသႉ 2557 – 450 ႁူႉ တသႉ 2108) ၼၼ်ႉယူႇ။ [ပီမိူင်း ဢမ်ႇၼၼ် မိင်ႈပီ ဢမ်ႇၼၼ် ပီတႆး (2108) ဢၼ်တႆးႁဝ်း ၼပ်ႉသွၼ်ႇ ၸႂ်ႉတိုဝ်းၵၼ်ယူႇၼႆႉ ပဵၼ်ပီမိူင်း ၶိူဝ်းတႆးလူင်၊ တႆးမၢဝ်း လႄႈ တႆးၼိူဝ်မၢင်ပွတ်း မၢင်တွၼ်ႈၶဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းၵၼ် ၼၼ်ႉၵူၺ်း။ တင်းတႆး တၢင်ႇၶိူဝ်းၶဝ် ဢမ်ႇၵဵဝ်ႇၵွင်ႉၵၼ်သင်။ ၵူၺ်းၵႃႈ လၵ်းၼီႈပီတႆး ဢၼ်ဢိင်ဢဝ်လၵ်းပိူင် ပီၵၢပ်ႇၸႆႈ 60 လွၵ်းသေ ၼပ်ႉသွၼ်ႇယိပ်းတိုဝ်းၵၼ်မႃး ဢၼ်ပဵၼ် လိူၼ်ဢၢႆႈ (လိူၼ်ၸဵင် – လိူၼ်ၵဵင် ) မႂ်ႇ ဝၼ်းၼိုင်ႈ ပဵၼ်ဝၼ်းပီမႂ်ႇတႆး ၼႆၼၼ်ႉ ၵူၼ်းတႆးႁဝ်းၵူႈတီႈတီႈ ယိပ်းတိုဝ်းမိူၼ်ၵၼ်။ လၵ်းၼီႈ မိူၼ်ၵၼ်၊ ပီမိူင်း ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်ၵူၺ်း။

ၽိင်ႈၵေႃႇၸဵင် ဢမ်ႇၼၼ် လၵ်းပိူင်ပီႊမႂ်ႇတႆး

ၽိင်ႈၵေႃႇၸဵင် ဢမ်ႇၼၼ် လၵ်းပိူင်ပီႊမႂ်ႇတႆးၼႆႉ ပၢၼ်မိူဝ်ႈလဵဝ်ၸႅၵ်ႇဝႆႉပဵၼ် 4 တွၼ်ႊ -

တွၼ်ႊႁူဝ်တီး ပႂ်ႉၸဵင်

ပႂ်ႉၸဵင် ပွင်ႇဝႃႈ ၾဝ်ႈႁပ်ႉ တၵ်ႉၼၢႆ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းပႂ်ႉႁပ်ႉတွၼ်ႈလိူၼ်ၸဵင် (လိူၼ်ဢၢႆႈ) ၼႂ်းဝၼ်း လိူၼ် ႑႒ လပ်း ဢၼ်တိုဝ်းၵမ်ႊ ပဵၼ်ဝၼ်းသဵင်ႈပီႊၵဝ်ႇ။ ဝၼ်းလုၵ်ႈပီႊသုတ်းသဵင်ႈယဝ်ႉလႄႈ ပဵၼ်ဝၼ်းပီႊတႆးသဵင်ႈ၊ ပဵၼ်ဝၼ်းႁပ်ႉတွၼ်ႈလိူၼ်ၸဵင်လႄႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈႁွင်ႉဝႃႈ ဝၼ်းႁပ်ႉၸဵင် (ဢမ်ႇၼၼ်) ဝၼ်းပႂ်ႉၸဵင် ၼႆယဝ်ႉ။ ဝၼ်း လိူၼ် ႑႒ လပ်းၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်လုၵ်ႉၸဝ်ႉၸဝ်ႉ၊ ၸွမ်းၼင်ႇတၢင်းၵိူဝ်းယမ်ၽႂ်မၼ်းသေ ႁဵတ်းတၢင်းလီ။ ၵၢင်ဝၼ်းမႃး ဢွၼ်ၵၼ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်းႁဵတ်းသၢင်ႈ တၢင်းၵိၼ် တႃႇလဵင်ႉလူၸႃႇၵမိူဝ်ႈၶမ်ႈ၊ တၢင်းၵိၼ်ၼႆႉ ႁႂ်ႈပဵၼ် တၢင်းၵိၼ်တႆး။ မိူၼ်ၼင်ႇၶဝ်ႈၽၵ်း၊ ၶဝ်ႈသွႆး၊ ၶဝ်ႈသဵၼ်ႈ၊ ၼိူဝ်ႉသူမ်ႈ၊ ထူဝ်ႇၽူး၊ ၶဝ်ႈုပုၵ်း၊ ၶဝ်ႈတူမ်ႈၵူၺ်ႈ၊ ၶဝ်ႈ တူမ်ႈလႅမ်၊ ၶင်ႇပွင်းၸိူဝ်းၼႆႉၵႂႃႇ ၵမ်းဝႃႈလႆႈပွင်ပဵၼ်ၼၼ်ႉ ၽွမ်ႉၵၼ်ႁဵတ်း။ ၵူဝ်လိုမ်းလၢႆးႁဵတ်းတၢင်းၵိၼ်တႆး၊ ၵူဝ်လိုမ်းဝၼ်းပီႊမႂ်ႇတႆး ၵိုင်ႇလီလဵင်ႉတၢင်းၵိၼ်တႆး။ မိူဝ်ႈႁဵတ်းၵေႃႈ ပေႃးပဵၼ်လႆႈ ႁႂ်ႈၽူႈယႂ်ႇသွၼ်ဢွၼ်ႁဵတ်း။

ၵူၼ်းၵႄႇပဵၼ်ႁူဝ်ၼႃႈ သိုပ်ႇသွၼ်ဝႆႉပၼ်လုၵ်ႈလၢၼ် ဢၼ်တေပုတ်ႈတႅၼ်းၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၵႂႃႇ၊ ႁႂ်ႈမေႃႁဵတ်းတွင်းမၢႆဝႆႉ ပဵၼ်ၶူဝ်းၶွင်တၢင်းၵိၼ်တႆး၊ ၽွမ်ႉၸွႆႈထႅမ်ၵၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၽိင်ႈတႆး ဢၼ်ၵိုင်ႇလႅပ်ႈ "ႁဵတ်းႁိူၼ်းၸွႆႈၶႃႈ၊ ႁဵတ်း ၼႃးၸွႆႈသွမ်ႈ" ၼၼ်ႉလႄႈ တိုၼ်းလီသိုပ်ႇပၼ်လုၵ်ႈလၢၼ်ႇယူႇတေႉ။ ပုၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းထဝ်ႈၵႄႇသမ်ႉႁႂ်ႈဢွၼ်ၵၼ်ႁေႃးလိၵ်ႈ ဢၢၼ်ႇလၢႆး မဵဝ်းဢၼ်မီးၶေႃႈသင်ႇသွၼ် ႁႂ်ႈမေႃဢွၼ်ၵၼ် ႁၵ်ႉၸိူဝ်ႉၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ၊ ဝၢၼ်ႈမိူင်း၊ ၽိင်ႈထုင်း၊ လိၵ်ႈလၢႆး။ ၵူၼ်းၼုမ်ႇၶဝ် ၸိူဝ်းႁဵတ်းတၢင်းၵိၼ်ၼၼ်ႉ ဢဝ်မိူဝ်းလဵင်ႉလူၸႃႇၵႃႉ ၵူၼ်းထဝ်ႈ ၸိူဝ်း လူလိၵ်ႈ လူထမ်း၊ ယၢမ်းၼင်ႇၼၼ် ၵူၼ်းထဝ်ႈတေလႆႈၶႆႊၼေပၼ် လွင်ႈၽိင်ႈထုင်း၊ ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ၊ ၶူဝ်းၶွင်ၵဝ်ႇလွၼ်ႉႁဝ်း။ တေလႆႈမေႃသင်ႇသွၼ် လွင်ႈပၼ်ႁႅင်းႁတ်းႁၢၼ်၊ ႁႃလၢႆးၶိုၼ်ႈသင်ႉၶိုၼ်ႈသုင်၊ တေလႆႈမေႃ ၶႆႊၼေလွင်ႈပီႊမႂ်ႇတႆး၊ လွင်ႈပၵ်းယဵမ်ႈဝၼ်းတႆး၊ လွင်ႈတႆးသမ်းလၢႆး၊ လွင်ႈသိူၵ်ႈၶိူဝ်းႁိူၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉၵႂႃႇ ဢၼ် ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈလွင်ႈတႆးလႄႈၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆး။

လိူၼ် ႑႒ လပ်းၼႆႉ ၵတ်းၸီႈ၊ တေလႆႈပႂ်ႉပီႊမႂ်ႇ တေႃႇထိုင်တဵင်ႈၶိုၼ်းၸၢႆႉယဵပ်ႇၶဝ်ႈပီႊမႂ်ႇလႄႈ ဢမ်ႇသႂ်ႇၾႆး ဢွမ်ႇၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ။ သႂ်ႇမုၵ်ႉၾႆးယႂ်ႇ ႁႂ်ႈလုၵ်ႉဢွၼ်ႇၵူၼ်းၼုမ်ႇ ၵူၼ်းၶၢဝ်ႉ ဢွမ်ႇဢုၼ်ႇမူၼ်ႊလူၺ်ႈ ၵၼ်။ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼုမ်ႇၶဝ် ႁွင်ႉၵႂၢမ်းၵႃႈမူၼ်ႊပႂ်ႉႁပ်ႉၸဵင်။

တွၼ်ႊသွင် ပၢႆႈၸဵင်ႈ

ပၢႆႈ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းတႆးမွၼ် ပွင်ႇဝႃႈ ၵွမ်းဝႆႈ၊ ပၢႆႈၸဵင် ၸင်ႇပွင်ႇဝႃႈ ၵွမ်းဝႆႈ ၵႃႇရဝၼပ်ႉယမ်လိူၼ်ၸဵင် (လိူၼ်ဢၢႆႈ) ဢၼ်ပဵၼ် လိူၼ်ႁူဝ်တီး ၼႂ်းပီႊမႂ်ႇၵူႊပီႊပီႊ။ ဝၼ်းလိူၼ် ၸဵင်မႂ်ႇ ႑ ၶမ်ႈၼႆႉ မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇတေႉ မီးၵၢၼ်ၶိုၼ်ႈပၼ်ထႃႇၼ တႃႊၶုၼ် (ၶိုၼ်ႈယႃႇထူး) တီႈၵူၼ်းႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၶုၼ်မိူင်းၶဝ်၊ မီးၵၢၼ် မွပ်ႈ ရၢင်းဝလ်း (သူးၽွၼ်းၵၢၼ်) တီႈ ၽူႈႁဵတ်း ၵၢၼ်လီၸွႆႈၽိင်ႈၵူၼ်း (ၸွႆႈတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း)။ ပၢၼ်မိူဝ်ႈလဵဝ်သမ်ႉ ပွတ်းၼႂ် ထွမ်ႇလိၵ်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်ၵႂၢမ်းသွၼ် ၸွမ်းၵၢပ်ႈ ပၢၼ်၊ ဢိၵ်ႇတင်းမီးပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်း (သမ်မၼႃး) ၵၼ် ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ လိၵ်ႈလၢႆး-ၽိင်ႈငႄႈ-ႁိတ်ႈႁွႆး ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်း ၵူၼ်းၶိူဝ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ ၸွမ်းတီႈလႂ်တီႈၼၼ်ႈ။

တွၼ်ႊသၢမ် ၵိၼ်ၸဵင်

ၵိၼ်ၸဵင် ပွင်ႇဝႃႈ ၶပ်းၶိုင်လဵင်ႉၶဝ်ႈၽၵ်းတၢင်းၵိၼ် ၽူႈထဝ်ႈၵူၼ်းၵႄႇလႄႈ ပီႈၼွင်ႉ သၢႆၶိူဝ်းတင်းလၢႆ ဢၼ်မီး တင်းၶဝ်ႈတူမ်ႈလႅမ်၊ ၶဝ်ႈပုၵ်း(ၶဝ်ႈတမ်ငႃး)လႄႈ ၶဝ်ႈယႃႇၵု (ၶဝ်ႈၼမ်ႉဢွႆႈ)၊ ႁူမ်ႈတင်း ၾိင်ႈသႃသၼႃး ဢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၵိူဝ်းလီ ႁင်းၽႂ်ႁင်းမၼ်း ၼႂ်းဝၼ်းပီႊမႂ်ႇမိူဝ်ႈလိူၼ်ၸဵင် (လိူၼ်ဢၢႆႈ)။

တွၼ်ႊလိုၼ်းသုတ်း လဵၼ်ႈၸဵင်

လဵၼ်ႈၸဵင် ပွင်ႇဝႃႈ ႁဵတ်းပွႆးဢုၼ်ႇငၢၼ်း(ပွႆးမူၼ်ႊသိူဝ်း) ၼႂ်းယၢမ်းၵၢင်ၶမ်ႈၵၢင်ၶိုၼ်းသေ ၸူမ်းသိူဝ်းႁပ်ႉတွၼ်ႈပီႊမႂ်ႇ၊ သူင်ႇသင်ႇပီႊၵဝ်ႇ ၸိူင်ႉၼင်ႇ- ႁဵတ်းၵႂၢမ်းႁွင်ႉဝၢၵ်ႇၵၼ် - ၵႃႈၼူၵ်ႉ-ၵႃႈတူဝ်း - ၵႃႈမူၼ်ႊ လဵၼ်ႈလၢႆးၸိူင်း ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။

-"ၸဝ်ႈဢမ်ႇယွင်ႈ ၶွင်ဢမ်ႇၵႃႈ ။ ၽိင်ႈၵူၼ်းၶိူဝ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ ပေႃးတူဝ်ၵဝ်ႇဢမ်ႇယွင်ႈ ဢမ်ႇပႂ်ႉပႃး ဢမ်ႇသိုပ်ႇၽႄႈတိူၼ်း တေယဵၼ်းပဵၼ်သိင်ႇၶွင်ဢၼ်ဢမ်ႇမီးၵႃႊၶၼ်ၼႂ်းဝၼ်းၼႃႈ"-

ငဝ်ႈတိုၼ်း

ၼႃႈလိၵ်ႈဝႅပ်ႉသၢႆႉ ပၢင်လူင် Archived 2014-08-08 at the Wayback Machine.