ႁၢင်ႈၽၢင်လူင် ႓႒ ပိူင်

ၼႂ်းလေႃးၵၶူင်းၵၢင်လူင်ၼႆႉ တႃႇတေပဵၼ် သမ်ႇမႃႇသမ်ႇပုတ်ႉထႃႉ မုၼ်ၶမ်းၽြႃးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တေလႆႈမီး ႁၢင်ႈၽၢင်ႈလူင် ႓႒ ပိူင်ၼႆႉ တဵမ်တဵမ်ထူၼ်ႈထူၼ်ႈယူႇ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ပုၼ်ႇၼႃးလူင် ပွၵ်ႉၶရသႃႇတိ ၸင်ႇတေဢဝ် ႁၢင်ႈၽၢင်လူင်ႈ ႓႒ ပိူင်ၼႆႉသေ ထတ်းတူၺ်း ၸွင်ႇၸႂ်ႈ ၽြႃးႁႃႉ၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၽြႃးႁႃႉ ၼႆယူႇ။

ၽႃႇတိၼ်ၸဝ်ႈ

ပေႃးဝႃႈ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ဢဝ်ၽႃႇတိၼ်ၸဝ်ႈ ယဵပ်ႇၼိူဝ်ႇလိၼ်ၼႆ ၽႃႇတိၼ်ၸဝ်ႈၼႆႉ ပဵင်းၵၼ်(ဢမ်ႇၶူင်ႈဢမ်ႇယၢၼ်း) မိူၼ်ၼင်ႇ ၽႃႇၶႅပ်းတိၼ်ၶမ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ႁၢင်ႈၽၢင်ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ႁၢင်ႈၽၢင်ၶေႃၶေႃ ပုၼ်တႃႇမုၼ်ၶမ်းၽြႃးလႄႈ ၶုၼ်ၸၵျဝတေးသွင်ၸဝ်ႈၼႆႉၵူၺ်း။ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ၽွင်းမိူဝ်ႈ တိုၵ်ႉထႅမ်သၢင်ႈပႃႇရမီႇယူႇၼၼ်ႉ လွင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်လီၼႆႉ တိုၼ်းဢမ်ႇသုတ်ႈဢမ်ႇႁူၼ်သေ ၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင်ၵႂႃႇလႄႈ ၸင်ႇတေလႆႈ ႁၢင်ႈၽၢင်ဢၼ်ၼႆယဝ်ႈ။

လွၵ်းလၢႆးၽႃႇတိၼ်ၸဝ်ႈ

ၽႃႇတိၼ်မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼႆႉ လွၵ်းလၢႆးၽႃႇတိၼ်ၸဝ်ႈ မီးႁွႆးမီးလၢႆး ပၢၵ်ႇပၢႆပႅတ်ႇလွၵ်းတဵမ်ထူၼ်ႈယဝ်ႈ။ ႁၢင်ႈၽၢင်ဢၼ်ၼႆႉ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ ထႅမ်သၢင်ႈတႃႇၼပႃႇရမီႇၼၼ်ႉ ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈလူႇတၢၼ်းသင်သေဢမ်ႇဝႃႈ ၶိူင်ႈလူႇၶူဝ်းတၢၼ်းၸဝ်ႈ တိုၼ်းသႂ်ႇပႃးတဵမ်ထူၼ်ႈ ၵူႈသမ်ႇၵူႈပိူင်ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

သူၼ်ႈတိၼ်ၸဝ်ႈ

သူၼ်ႈတိၼ်မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼႆႉ ယၢဝ်းလူဝ်သေ ၵူၼ်းထမ်ႇမတႃႇယဝ်ႈ။ ႁၢင်ႈၽၢင်ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ ဝႄႈလွင်ႈဢဝ်တၢႆသၢႆၸႂ်ပိူၼ်ႈမႃး ၽဝႃႉတင်းၼမ်ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ ယွၼ်ႉၽွၼ်းလီဢၼ်ၼႆႉလႄႈ မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼႆႉ ၸင်ႇလႆႈမီး (႑) သူၼ်ႈတိၼ်ယၢဝ်း။ (႒) ၼိဝ်ႉမိုဝ်းၼိဝ်ႉတိၼ်ယၢဝ်း။ (႓) တူဝ်ၸဝ်ႈသိုဝ်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇတူဝ်ၶုၼ်သၢင် ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

ၼိဝ်ႉမိုဝ်း ၼိဝ်ႉတိၼ်ၸဝ်ႈ

ၼိဝ်ႉမိုဝ်းၼိဝ်ႉတိၼ် မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼႆႉ ယၢဝ်းလိူဝ်သေ ၵူၼ်းထမ်ႇမတႃႇယူႇယဝ်ႈ။ ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၽွၼ်းလီ ငိူင်ႉဝႄႈ လွင်ႈဢဝ်တၢႆ တူဝ်ၸႂ်ပိူၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၽႃႇတိၼ်ၽႃႇမိုဝ်းၸဝ်ႈ

ၽႃႇတိၼ်ၽႃႇမိုဝ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ဢူၼ်ႈယွမ်ႈယွမ်ႈ ၼုမ်ႇတွတ်းၼွတ်းဝႆႉယဝ်ႈ၊ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဢဝ်သင်ႇၵႁတြႃးသီႇပိူင် ၵုမ်ႉၵႅမ်ထႅမ်ၸွႆႈပိူၼ်ႈလႄႈ ၽွၼ်းလီမၼ်း ၸင်ႇမႃးပၼ်ပဵၼ် (႑) ၽႃႇတိၼ်ၽႃႇမိုဝ်း ဢူၼ်ႈယွမ်ႈယွမ်ႈ ၼုမ်ႇတုၼ်းၼုတ်း။ (႒) ၼိဝ်ႉမိုဝ်း၊ ၼိဝ်ႉတိၼ်ၸဝ်ႈ ၵူမ်ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်လီယဝ်ႈ။ (တြႃးသင်ႇၵႁႃႉသီႇပိူင်ၼၼ်ႉ ၼႄဝႆႉတီႈၼႂ်ႈ ၸၼ်ႉငဝ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႈ)

တိၼ်မိုဝ်းၸဝ်ႈ

ၼိဝ်ႉတိၼ်ၼိဝ်ႉမိုဝ်းၸဝ်ႈၼႆႉ လွင်ႈၽဵင်ႇၵၼ် မိူၼ်မင်ႇပိူၼ်ႈဢဝ် မႆႉၸဵၼ်ႈႁဵတ်းဝႆႉ လီလီငၢမ်းငၢမ်းသေ ပေႃးဝႃႈ ဢဝ်ၼိဝ်ႉၼိုင်ႈလႄႈ ၼိဝ်ႉၼိုင်ႈ မႃးၸပ်းၵၼ်ၼႆႉ ၼႂ်းဝူင်ႈၵၢင်မၼ်း ဢမ်ႇႁၢင်ႈဢမ်ႇပွင်ႇ။ ႁၢင်ၽၢင်ဢၼ်ၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်ယွၼ်ႉလူၺ်ႈ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ ဢဝ်သၢင်ႇၵႁႃႉတြႃး သီႇပိူင် ၵုမ်ႉၵႅမ်ၸွႆႈထႅမ်ပိူၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

တႃတိၼ်ၸဝ်ႈ

တႃတိၼ်မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼႆႉ သုင်ၶိုၼ်ႈၽၢႆႇၼိူဝ်ဝႆႉယဝ်ႈ။ ၼႂ်းၽဝႃႉတင်းၼမ် ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈႁေႃးလၢတ်ႈတြႃးပၼ်ပိူၼ်ႈ ႁႂ်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်လႄႈ ၸင်ႇလႆႈမီး (႑) တႃတိၼ်သုင်။ (႒) မၢႆၶူၼ်တုမ်ႇၼိူဝ်ႉၸဝ်ႈ ငွၵ်းၶိုၼ်ႈတၢင်းၼိူဝ် ၼင်ႇၼႆယဝ်ႈ။

မၢၵ်ႇၵၢဝ်ႈၸဝ်ႈ

မၢၵ်ႇၵၢဝ်ႈမုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼႆႉ မိူၼ်ၼင်ႇ မၢၵ်ႇၵၢဝ်ႈ "ဢေႇၼီႇ" (ယိူင်းပႄႉထိူၼ်ႇ) ၼၼ်ႉသေ လုၵ်ႉတီႈလႂ် ၵူမ်ႈမူၼ်းၽဵင်ႇၵၼ် ယႂ်ႇၶိုၼ်ႈၵႂႃႇယဝ်ႈ။ ႁၢင်ႈၽၢင်ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ယွၼ်ႉလူၺ်ႈ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ ပူင်သွၼ်တၢင်းမေႃ ၵူႈပိူင်ပိူင် ပၼ်လုၵ်ႈၼွင်ႉတပႄး ဢမ်ႇသိူင်ႇဢမ်ႇသိမ်းဝႆႉသင်ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

ဝႃးမိုဝ်းၸဝ်ႈလႄႈ တၢင်းသုင်ၸဝ်ႈပဵင်းၵၼ်

သင်ဝႃႈ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ၸုၵ်းသိုဝ်ႈသိုဝ်ႈ ဢဝ်မိုဝ်းသွင်ၶွၼ် ယွၼ်ႇလူင်းၸွမ်းၶႃဝႆႉၸိုင် ပၢႆမိုဝ်းၸဝ်ႈ ၽႅဝ်ထိုင်ႁူဝ်ၶဝ်ႇၸဝ်ႈယူႇယဝ်ႈ။ တၢင်းသုင်ၸဝ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးၼိုင်ႈဝႃးၸဝ်ႈလီလီ ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ ႁၢင်ႈၽၢင်ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်လူၺ်ႈ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ ယုၵ်ႉယွင်ႈပၼ် လုၵ်ႈၼွင်ႉတပႄးၸဝ်ႈ ဢၼ်ၵိုင်ႇငၢမ်ႇ ၸၼ်ႉလႂ်ၸၼ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

ၼိမိတ်ႈ ၶိူင်ႈၵူၼ်းၸၢႆး

ၶိူင်ႈၵူၼ်းၸၢႆး မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼၼ်ႉ မီးၼင်ႇႁေႃႇဢူမ်ဝႆႉယဝ်ႈ။ ႁၢင်ၽၢင်ဢၼ်ၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်လူၺ်ႈ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ မေႃႁဵတ်းႁႂ်ႈၸိူဝ်းဢၼ် ဢမ်ႇထုၵ်ႇဢမ်ႇမႅၼ်ႈၵၼ်ၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၵၼ်၊ ပေႃးလႆႈႁၼ် ၸိူဝ်းဢၼ်ၽွမ်ႉၵၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁူမ်ၸူမ်းၸွမ်းသေ ၶတ်းၸႂ် ႁႂ်ႈလွင်ႈၽွမ်ႉၽဵင်ႇၶဝ် ယိုၼ်းယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

ၽိဝ်ၼိူဝ်ႉၸဝ်ႈ

ၽိဝ်ၼိူဝ်ႉမုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼႆႉ ႁၢင်ႈလီမိူၼ်ၼင်ႇ ၽိဝ်ၶမ်းၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ ႁၢင်ႈၽၢင်ဢၼ်ၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်လူၺ်ႈ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ တေႃးသႃႉလဵၵ်ႉၵေႇဢေႇမၢင်၊ သင်ဝႃႈ ပဵၼ်ၸႂ်တေႃးသမႃးၼႆၵေႃႈ ၸဵဝ်းပေႇၸဵဝ်းႁၢႆ၊ လွင်ႈၸႂ်မႆႈ ႁၢဝ်ႉႁၢဝ်ႉႁႅင်းႁႅင်းၼၼ်ႉ မီးဢေႇ၊ သမ်ႉလႆႈလူႇတၢၼ်းမႃး ၶူဝ်းလဵင်း ဢၼ်ဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇၼူၼ်းလီၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

ၽိဝ်ၼင်ၸဝ်ႈ

ၽိဝ်ၼင်ႇမုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼႆႉ ၼူၼ်းလီ၊ လဝ်းလီၼႃႇလႄႈ ၶႆးမုၼ်ႈသမ်ႉပေႃးဢမ်ႇၸၢင်ႈ မႃးတူၵ်းပၢၼ်ႉသႂ်ႇယဝ်ႈ။ ႁၢင်ႈၽၢင်ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်လူၺ်ႈ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ ၵႆႉၵႂႃႇမူးၸႃး ရႁၢၼ်းပုၼ်ႇၼႃး ၽူႈမီးတၢင်းႁူႉၶဝ်သေ တွင်ႈထၢမ်တိုဝ်းၵမ်ၵႂႃႇ ၼင်ႇႁိုဝ်ဢႃႉၵုသူဝ်ႇၼႂ်းၸႂ်ၸဝ်ႈ တေဢမ်ႇမီး ဢၼ်ၵိုၵ်းၵပ်းၸပ်းဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

ႁူးၶူၼ်တုမ်ႇၼိူဝ်ႉၸဝ်ႈ

ႁူးၶူၼ်တုမ်ႇၼိူဝ်ႉမုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼၼ်ႉ ၼိုင်ႈႁူးၼိုင်ႈႁူး ၵူၺ်းဢွၵ်ႇ ၶူၼ်ၼိုင်ႈသဵၼ်ႈၵူၺ်း။ ႁူးလဵဝ် ဢမ်ႇဢွၵ်ႇၸွမ်းၵၼ်သွင်သၢမ်သဵၼ်ႈ။ ႁၢင်ႈၽၢင်ဢၼ်ၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်လူၺ်ႈ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ လၢတ်ႈၵႂၢမ်း မၢၼ်ႇမႅၼ်ႈႁိုင်ႁိုင်ႁီး ဢမ်ႇမီးလွင်ႈပႅတ်ႉလႅၼ်ပိူၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ၶူၼ်ၵႅဝ်ႈဢၼ်ဢွၵ်ႇတီႈ ဝူင်ႈၵၢင် ၶူၼ်တႃၸဝ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ် ၽွၼ်းလီ ဢၼ်ဢမ်ႇပႅတ်ႉလႅၼ်ပိူၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

ၶူၼ်တုမ်ႇၼိူဝ်ႉၸဝ်ႈ

ၶူၼ်တုမ်ႇၼိူဝ်ႉၸဝ်ႈၼၼ်ႉ ပၢႆမၼ်း ငေႃးၶိုၼ်ႈၽၢႆၼိူဝ် ၵူႈသဵၼ်ႈသေ မိူၼ်ၼင်ႇ ၸွမ်းတူၺ်းၶိုၼ်း မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ ႁၢင်ႈၽၢင်ႇဢၼ်ၼႆႉတႄႉ ၼႂ်းၽဝႃႉတင်းၼမ် ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ ႁေႃးလၢတ်ႈတြႃးပၼ်ပိူၼ်ႈ ႁႂ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

တူဝ်ၶိင်းၸဝ်ႈ

တူဝ်ၶိင်းမုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼႆႉ သိုဝ်ႈဝႆႉယူႇယဝ်ႈ။ ႁၢင်ႈၽၢင်ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်လူၺ်ႈ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ ငိူင်ႈဝႄႈလွင်ႈဢဝ်တၢႆ တူဝ်ၸႂ်ပိူၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

ၼိူဝ်ႉတဵမ်ထူၼ်ႈၸဝ်ႈ

မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼႆႉ လင်တိၼ်ၸဝ်ႈသွင်ၽၢႆႇ၊ လင်မိုဝ်းၸဝ်ႈသွင်ၽၢႆႇ၊ ႁူဝ်မႃႇၸဝ်ႈသွင်ၽၢႆႇ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ ၵွင်ႇၵေႃႈၸဝ်ႈၼၼ်ႉ ၼိူဝ်ႉၼင်တဵမ်ထူၼ်ႈဝႆႉယူႇယဝ်ႈ။ ႁၢင်ႈၽၢင်ဢၼ်ၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်လူၺ်ႈၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ လႆႈဢဝ်တၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉ ဢၼ်လီဢၼ်ဝၢၼ် ဢၼ်ၶႅမ်ႉဢၼ်ၶိုၵ်ႉ လူႇတၢၼ်းမႃး ၽဝႃတင်းၼမ်ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

တူဝ်ၸဝ်ႈ ၽၢႆႇၼႃႈ

တူၼ်တူဝ်မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ၽၢႆႇၼႃႈၼႆႉ တဵမ်ထူၼ်ႈၶႅမ်ႉလႅပ်ႈ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၶုၼ်သၢင်ႇသီႈၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ ႁၢင်ႈၽၢင်ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်လူၺ်ႈၼေႃႇလွင်ႈၸဝ်ႈ မီးၵၢင်ၸႂ်ၶႂ်ႈႁဵတ်း ၽွၼ်းပၢင်လီပိူၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈဝူၼ်ႉဝႃႈ "ၵူၼ်းၵေႃႉၼႆႉ ၼင်ႇႁိုဝ် သတ်ႉထႃႇ၊ သီႇလႃႉ၊ သုတႃႉ၊ ထမ်ႇမႃႉ၊ ၸႃႇၵႃႉ၊ ပႆႇၺႃႇမၼ်း၊ ၶူဝ်းၶွင်မႃႉလႃးဝူဝ်းၵႂၢႆး လုၵ်ႈလၢင်းမေးၼၢင်း၊ ၶႃႈၸႂ်ႉၵူၼ်းသွႆမၼ်း၊ ဢူၺ်းၵေႃႉမၼ်း၊ ပီႈၼွင်ႉမၼ်း တေၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်ၼၼ်ႉ ၵဝ်တေလႆႈႁဵတ်းႁိုဝ် ၸွႆႈထႅမ်ပၼ်ၼေႃး" ၼႆလႄႈ ၽွၼ်လီၸႂ်ၵုသူဝ်ႇဢၼ်ၼႆႉ မႃးပွင်ပဵၼ်

1. မီးတူဝ်ၶိင်းၽၢႆႇၼႃႈတဵမ်ထူၼ်ႈလီ မိူၼ်ၼင်ႇ တူဝ်ၶုၼ်သၢင်ႇသီႈ။
2. တႄႇဢဝ်ဢႅင်ႈၸဝ်ႈ တေႃႇထိုင် ၵွင်ႇၵေႃႇၸဝ်ႈၼၼ်ႉ လင်ၸဝ်ႈဢမ်ႇမီးႁွင်ႈသင်သေ ပဵင်းၵၼ်လီဝႆႉ။
3. လမ်းၶေႃးၸဝ်ႈ ၽဵင်ႇပဵင်းၵူမ်မူၼ်းႁၢင်ႈလီၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

ၵွင်းလင်ၸဝ်ႈ

ၵွင်းလင်မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼႆႉ တႄႇဢဝ်ဢႅင်ႈဢႅဝ်ၸဝ်ႈတေႃႇထိုင် ၵွင်ႇၵေႃႈၸဝ်ႈၼၼ်ႉ ၼိူဝ်ႉၼင်တဵမ်ထူၼ်ႈပဵင်းလီသေ ဢမ်ႇႁွင်ႈလင်သင်။ ႁၢင်ႈၽၢင်ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်လူၺ်ႈလွင်ႈဢၼ် ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ မီးၼမ်ႉၸႂ်လီ ၶႂ်ႈၶိုင်သၢင်ႈႁၢင်ႈပွင်ပၼ် ၽွၼ်းလီပုၼ်ႈတႃႇ ပိူၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

တၢင်းသုင်ၸဝ်ႈလႄႈ ဝႃးမိုဝ်းၸဝ်ႈတၢၼ်ႇၵၼ်

တၢင်းသုင်မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼႆႉ ပဵင်းဝႃးမိုဝ်းၸဝ်ႈလီလီယူႇယဝ်ႈ။ တေလႆႈဝႃႈ မိူၼ်ၼင်ႇတူၼ်ႈမႆႉၺွင်ႇ ဢၼ်မီးတၢင်းသုင်လႄႈ တၢင်းမူၼ်းမၼ်းတၢၼ်ႇၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ ႁၢင်ႈၽၢင်ဢၼ်ၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်လူၺ်ႈ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ မေႃႁွပ်ႇႁွင်ႈယုၵ်ႉယွင်ႈပၼ် လုၵ်ႈၼွင်ႉတပႄး ၸွမ်းၼင်ႇ ဢၼ်ၵိုင်ႇငၢမ်ႇၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

လမ်းၶေႃးၸဝ်ႈ

လမ်းၶေႃးမုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼႆႉ မူၼ်းၵူမ်ၶႅမ်ႉလႅပ်ႈလီဝႆႉယဝ်ႈ။ ႁၢင်ႈၽၢင်ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်လူၺ်ႈလွင်ႈဢၼ် ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ မီးၼမ်ႉၸႂ်လီ ၶႂ်ႈၶိုင်သၢင်ႈႁၢင်ႈပွင်ပၼ် ၽွၼ်းလီပုၼ်ႈတႃႇ ပိူၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

လိၼ်ႉၸဝ်ႈ

လိၼ်ႉမုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼႆႉ လႅတ်းၽၢႆ မေႃႁူႉၼမ်ႉၸဵမ်းဝၢၼ် ဢရသႃႇလိူဝ်ႁႅင်းတႄႉတႄႉ။ တၢင်းၵိၼ်ဢၼ်လဵၵ်ႉတၢၼ်ႇ မဵတ်ႉငႃးၵူၺ်းၵေႃႈ လိၼ်ႉၸဝ်ႈၼၼ်ႉ ႁူႉႁၼ်ၼမ်ႉဝၢၼ်မၼ်း တေႃႇပေႃးၽႄႈၸွတ်ႇယွၼ်ႉထိုင် ဢဵၼ်ၸဵတ်းႁဵင်သဵၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ ႁၢင်ႈၽၢင်ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်လူၺ်ႈ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ ဢမ်ႇဢဝ်ၶိူင်ႈလၢၵ်ႈၼၢၵ်ႈသေ မိပ်ႇငႅၼ်းၶႃတူဝ် သတ်ႉတဝႃႇၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

ၵၢင်းၸဝ်ႈ

ၵၢင်းမုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼႆႉ တဵမ်ထူၼ်ႈၶိုၵ်ႉၶမ်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇ ၵၢင်းၶုၼ်သၢင်ႇသီႈၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ တဵမ်ထူၼ်ႈ မိူၼ်ၼင်ႇ လိူၼ်မႂ်ႇ သိပ်းသွင်ၶမ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ ႁၢင်ႈၽၢင်ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်လူၺ်ႈ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ ဝႄႈလွင်ႈလၢတ်ႈၵႂၢမ်းပဝ်ႇ ၵႂၢမ်းပူၺ် ၵႂၢမ်းၽၢင်းၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

ၶဵဝ်ႈၸဝ်ႈသီႇသိပ်း

ၶဵဝ်ႈမုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼႆႉ ၽၢႆႇၼိူဝ်မီးသၢဝ်းသိၵ်ႈ၊ ၽၢႆႇတႂ်ႈမီးသၢဝ်းသိၵ်ႈသေ ၶဵဝ်ႈၸဝ်ႈ မီးသီႇသိပ်းသိၵ်ႈယဝ်ႈ။ ႁၢင်ႈၽၢင်ၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်​လူၺ်ႈၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ ငိူင်ႉဝႄႈလွင်ႈၵႂၢမ်းၶႃႉၶၢႆသေႃႇယူင်းပိူၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႈ။ ၸိူ်ဝးဢၼ် ဢမ်ႇထုၵ်ႇဢမ်ႇမႅၼ်ႈၵၼ်ၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၵၼ်၊ ပေႃးလႆႈႁၼ် ၸိူဝ်းဢၼ်ၽွမ်ႉၵၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁူမ်ၸူမ်းၸွမ်း ၶတ်းၸႂ် ႁႂ်ႈလွင်ႈၽွမ်ႉၽဵင်ႇၶဝ် ယိုၼ်းယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်လႄႈ ယွၼ်ႉလူၺ်ႈၵုသူဝ်ႇဢၼ်ၼႆႉသေ (႑) ၸင်ႇတေမီးၶဵဝ်ႈသီႇသိပ်း၊ (႒) ၶဵဝ်ႈၸဝ်ႈၸင်ႇၽဵင်ႇၵၼ် ၶဵဝ်ႈၸဝ်ႈဢမ်ႇႁၢင်ႈယဝ်ႈ။

ၽိုၼ်ဢိင်

ၼႃးလိၵ်ႈ (႒႐႘) ၊ တြႃးပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ (ၸၼ်ႉႁႃႈ၊ ႁူၵ်း၊ ၸဵတ်း) ထၢၼ်ၽွင်းလူင်သႃႇသၼႃႇ၊ ဢိတ်ႇဢွၵ်ႇတီႈ ထၢၼ်ၵူမ်းသႃႇသၼႃႇ ပီ 2004