011 လၵ်ႉၶၼမိၵ၊ ၸၢတ်ႈ
11- ꩡၢတ်ႈလၵ်ၶၼမိၷ
[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ](လၵ်ၶၼမိၷ= တိုင်လၵ်ႉꧠၼ) လူဝ်ႇမီး ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်လီ
ဝတ်ႉထုပၸ်ႉၸုပၼ်ႇ
[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]ပွၵ်ႈၼိုင်ႈ ၸဝ်ႈၻေႇဝၻတ်ႈၼႆႉ မၼ်းတုၵ်းယွၼ်း တမ်ႈတီႈ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး လွင်ႈတၢင်းႁႃႈပိူင် ဢမ်ႇလႆႈလႄႈ ၸင်ႇၸႅၵ်ႇၽႄၸုမ်း ႁွင်ႉဢဝ် ရႁၢၼ်းႁႃႈပၢၵ်ႇသေ ၵႂႃႇယူႇသဝ်းတမ်ႈတီႈ “ၷယႃႇသီႇသ” ယူႇယဝ်ႉ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ယူႇသဝ်း တမ်ႈတီႈၼၼ်ႈၼၼ်ႉ လွင်ႈဝႃႈ ၺၢၼ်ႇတၢင်းႁူႉၸဝ်ႈရႁၢၼ်းၶဝ် ယႂ်ႇႁႅင်း မႃးယဝ်ႉၼႆ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ႁူႉထိုင်ဝႆႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ၸင်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ “လုၵ်ႈႁၵ်ႉဢိူၺ်း... သူၶိုၼ်းၵႂႃႇ ႁူၺ်းႁွင်ႉမႃး ရႁၢၼ်းႁႃႈပၢၵ်ႇ ဢၼ်လႆႈၸႂ်ဝႃႇၻ ၸဝ်ႈၻေႇဝၻတ်ႈသေ ၸွမ်းလင်ၻေႇဝၻတ်ႈၵႂႃႇ ၼၼ်ႉတႃႉ”ၼႆယဝ်ႉ။
ၸဝ်ႈသႃႇရိပုတ်ႉတလႄႈ ၸဝ်ႈမွၷ်ႉၷလၢၼ်ႇၶဝ်ၵေႃႈ ၸွမ်းၵႂႃႇ တမ်ႈတီႈ “ၷယႃႇသီႇသ”သေ ၵၢင်ၶမ်း ၵႂႃႇႁေႃးတြႃး ပၼ်ၶဝ်ၸဝ်ႈႁႃႈပၢၵ်ႇလႄႈ ၶဝ်တင်းႁႃႈပၢၵ်ႇ ပဵၼ်ဢရႁၼ်ႇၵႂႃႇ တင်းသဵင်ႈယဝ်ႉ။ ထႅင်ႈၼႂ်ၼိုင်ႈ ပေႃးဝႃႈ ၼႃႈမိူင်းသႂ်မႃး ၸင်ႇႁွင်ႉဢဝ် ရႁၢၼ်းႁႃႈပၢၵ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေ ပွၵ်ႈမႃးတမ်ႈတီႈ ဝတ်ႉဝေႇꩮုဝၼ်ႇလႄႈ ၵိုတ်းဝႆႉ ၸဝ်ႈၻေႇဝၻတ်ႈ ၸဝ်ႈလဵဝ်ၵူၺ်းယဝ်ႉ။
ပေႃးဝႃႈ ၶဝ်ၸဝ်ႈ ၽႅဝ်မႃး တမ်ႈတီႈ မုၼ်ၶမ်းၽြႃးယဝ်ႉၼႆ ရႁၢၼ်းၶဝ် ၸင်ႇလဝ်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ “ဢၼ်ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းႁႃႈပၢၵ်ႇ ဢုမ်ႇလွမ်ႉ ၸဝ်ႈပီႈလူင်သႃႇရိပုတ်ႉတသေ ပွၵ်ႈသၢႆႇဝၢႆႇမႃးၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ် ႁၢင်ႈၶိုၵ်ႉၶမ်ႇၶႅမ်ႉလႅပ်ႈ တႄႉတႄႉသေ ၻေႇဝၻတ်ႈတႄႉ ဢမ်ႇမီးၽႂ်ၸွမ်းလႄႈ ငဝ်မွင်ဝႆႉသေႃႇႁေႃႇယူႇ” ၼႆယဝ်ႉ။ ၵမ်းၼၼ်ႉ မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၸင်ႇဝႃႈ ၸဝ်ႈသႃႇရိပုတ်ႉတၼႆႉ ဢၼ်မီးၵေႃႉဢုမ်ႇလွမ်ႉသေ ႁၢင်ႈၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉလႅပ်ႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈမိူဝ်ႈလဵဝ်ၵူၺ်း၊ ꩡၢတ်ႈၵွၼ်ႇၵေႃႈ ယၢမ်ႈမီး ႁၢင်ႈၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉလႅပ်ႈမႃးယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၻေႇဝၻတ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇမီးၵေႃႉဢုမ်ႇလွမ်ႉသေ လူႉသုမ်းၵိုတ်းၶေႃၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈမိူဝ်ႈလဵဝ်ၵူၺ်း၊ ꩡၢတ်ႈၵွၼ်ႇဝၼ်းလင်ၵေႃႈ ယၢမ်ႈလူႉသုမ်း ၵိုတ်းၶေႃမႃးယူႇ ၼႆသေ ၶိုၼ်းႁေႃးလၢတ်ႈၼႄ ၼင်ႇၼႆယဝ်ႉ-
ဝတ်ႉထုဢတိတ်ႉ
[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ တီႈတိူင်းမၷꩪ ဝဵင်းရႃႇꩡၵႁၼၼ်ႉ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ၶုၼ်လူင်မၷꩪ ၵိၼ်မိူင်းယူႇၼၼ်ႉ ၼေႃႇၶမ်းၽြႃး ပဵၼ် တူဝ်တိုင်သေ တိုင်ႁဵင်ၼိုင်ႈဢုမ်ႇလွမ်ႉ ယူႇသဝ်းဝႆႉ ၼႂ်းထိူၼ်ႇယူႇ။ ၼေႃႇၶမ်းၽြႃး တိုင်ၼႆႉ မီးဝႆႉ လုၵ်ႈၸၢႆးသွင်တူဝ် ၸိုဝ်ႈဝႃႈ “လၵ်ၶၼ လႄႈ ၵႃꩮ”။ ပေႃးဝႃႈ ၼေႃႇၶမ်းၽြႃးတိုင် ထဝ်ႈၵႄႇမႃးၼႆ ၸင်ႇဢဝ်တိုင်ႁႃႈပၢၵ်ႇ ႁႃႈပၢၵ်ႇ ၸႅၵ်ႇပၼ် လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်း တင်းသွင်သေ ႁႂ်ႈၵွၼ်းႁူဝ်ၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းမိူင်ႈမၷꩪၶဝ်ၼႆႉ ၽွင်းမိူဝ်ႈၶဝ်ႈၼႃးၶဝ် ပဵၼ်ႁူင်းပဵၼ်ၵွၼ်ႈမႃးၼၼ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ် တေႁႄႉၵင်ႈလႆႈ တိုင် ၸိူဝ်းဢၼ်တေမႃးၵိၼ်ၼၼ်ႉ ၶဝ်ၶုတ်းလုၵ်းၶုတ်းထၢင်ဝႆႉယဝ်ႉ။ ပၵ်းဝႆႉမႆႉလႅမ်၊ ႁဵတ်းဝႆႉ ႁိၼ်လၼ်ႇ၊ ႁၢင်ႈဝႆႉႁဵဝ်ႉ ၵူႈပိူင်ပိူင်လႄႈ တိုင်တင်းၼမ် လႆႈလူႉႁၢႆတၢႆယူႇယဝ်ႉ။
ၵမ်းၼၼ်ႉ ပေႃႈတိုင်ထဝ်ႈလူင်ၸင်ႇႁွင်ႉဢဝ် လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်း တင်းသွင်သေ “လုၵ်ႈၵဝ်ဢိူၺ်း... ၽွင်းမိူဝ်ႈ ၶဝ်ႈၼႃးလိူင်မႃးၼႆႉ တိုင်တင်းၼမ် ၸၢင်ႈလူႉႁၢႆတၢႆယႂ်ႇလႄႈ ၸိူဝ်းဢၼ်ႁဝ်း ထဝ်ႈယဝ်ႉၼႆႉတႄႉ သင်ႇထုၵ်ႇၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈ ႁဝ်းတေတူၺ်းတူၺ်းသေ ဝႄႈၽေးၶဵၼ်သေ ယူႇသဝ်းၵႂႃႇလႆ။ သူတေႃႈ ဢွၼ်ဢဝ်လုၵ်ႈၼွင်ႉသူ ပၢႆႈၵႂႃႇယူႇသဝ်းတမ်ႈတီႈ တိၼ်လွႆတႃႉ”ၼႆယဝ်ႉ။
တိုင်ၵႃꩮၼႆႉ ၺၢၼ်ႇတၢင်းဝူၼ်ႉ လဵၵ်ႉၵေႇဢေႇမၢင်ၼႃႇ။ ၶၢဝ်းလႂ်လီၵႂႃႇလီပႆ၊ ၶၢဝ်းလႂ် ဢမ်ႇလီၵႂႃႇလီပႆၵေႃႈ ဢမ်ႇႁူႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ၸဵမ်ၵၢင်ၼႂ်၊ ႁူဝ်ၶမ်ႈ ဢမ်ႇလိူၵ်ႈၶိင်ႇလိူၵ်ႈၶၢဝ်းသင် ဢွၼ်ဢဝ် လုၵ်ႈၼွင်ႉမၼ်းသေ လတ်းၵႂႃႇလတ်းမႃး ႁိမ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်း၊ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းသူၼ်ၶဝ် မီးသုၼ်ႇတႃႇတေ ပိုတ်းယိုဝ်းလႄႈ တိုင်တင်းၼမ် လႆႈလူႉႁၢႆတၢႆယႂ်ႇ ၵူၺ်းၵိုတ်း ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်မၼ်း တူဝ်လဵဝ်ၵူၺ်းသေ လႆႈၶိုၼ်းပွၵ်ႈမႃးယဝ်ႉ။
တိုင်လၵ်ႉၶၼၼႆႉ မီးၺၢၼ်ႇတၢင်းဝူၼ်ႉ လၵ်းလႅမ်သႅမ်းၵႃႈယဝ်ႉ။ ၵၢင်ၶမ်ႈၵၢင်ၶိုၼ်း ၶၢဝ်းၵူၼ်းၼွၼ်းယဵၼ်ၼၼ်ႉ ၸင်ႇဢွၼ်လုၵ်ႈၼွင်ႉမၼ်း ၵႂႃႇတီႈၵႆတၢင်းၵူၼ်းၼၼ်ႉလႄႈ တိုင်တူဝ်ၼိုင်ႈၵေႃႈ တေႃႈဢမ်ႇလႆႈလူႉႁၢႆတၢႆသုမ်း၊ ဢွၼ်ၵၼ်ယူႇသဝ်း တမ်ႈတီႈ တိၼ်လွႆယဝ်ႉသေ ၶိုၼ်းပွၵ်ႈသၢႆႇဝၢႆႇမႃး ပႃးတင်း တိုင်တင်းသဵင်ႈ ဢၼ်ဢမ်ႇယွမ်းသေတူဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ ၼေႃႇၶမ်းၽြႃးတိုင်လူင် လႆႈႁၼ် လုၵ်ႈသွင်တူဝ် ဢၼ်မီးလုမ်းလၢင်း၊ ဢၼ်ဢမ်ႇမီးလုမ်းလၢင်း ပွၵ်ႈမႃး လၢၵ်ႇလၢႆးၼင်ႇၼႆၸိုင် ၸင်ႇလွတ်ႈႁေႃး ၷႃႇထႃႇတီႈတႂ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ-
ပႃႇꩮိ
[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]- 11။ ႁေႃတိ သီလဝတံ ဢတ်ထေႃ၊ ပꩦိသၼ်ထႃရဝုတ်ထီၼံ။
လၵ်ၶၼံ ပသ်သ ဢႃယၼ်တံ၊ ၺႃတိသံꧠပုရၵ်ၶတံ။
ဢထ ပသ်သသိ’မံ ၵႃꩮံ၊ သုဝိႁီၼံဝ ၺႃတိꧤိ။
ပိၼ်ႇတႆး
[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]ၽူႈမီးပၺ်ႇၺႃႇ ဢၼ်မီး ꩪမ်မပꩦိသၼ်ႇတႃရ ‘လွင်ႈမေႃႁႄႉၵင်ႈ သင်ႇသွၼ်လွင်ႈဢမ်ႇလီ’၊ ဢႃမိသပꩦိသၼ်တႃရ ‘လွင်ႈမေႃႁဵတ်းႁႂ်ႈလႆႈ တီႈယူႇတီႈၵိၼ်’သေ ဢၼ်မီးသိၼ်သီႇလၼၼ်ႉ တၵ်းမၢၵ်ႈမီးလီပဵၼ်ယဝ်ႉ။ ဢွၼ်ၵၼ် မုင်ႈယဵမ်ႈတူၺ်း တိုင်လၵ်ႉၶၼ ဢၼ်မီး ပီႈၼွင်ႉဢုမ်ႇလွမ်ႉတင်းၼမ် ပွၵ်ႈမႃးၼၼ်ႉလူး။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်မုင်ႈယဵမ်ႈတူၺ်း တိုင်ၵႃႇꩮ ဢၼ်ဢမ်ႇမီး ပီႈၼွင်ႉသေတူဝ် ပွၵ်ႈမႃးၼၼ်ႉလူး။
- ႁူမ်ႈꩡၢတ်ႈ ။ ။ ပေႃႈထဝ်ႈတိုင်လူင် မႃးပဵၼ် ၽြႃး။
- မႄႈထဝ်ႈတိုင်လူင် မႃးပဵၼ် မႄႈရႃႇႁုလႃႇၶဝ်။
- တိုင်လၵ်ႉၶၼ မႃးပဵၼ် ၸဝ်ႈသႃႇရိပုတ်ႉတ။
- တိုင်ၵႃႇꩮ မႃးပဵၼ် ၸဝ်ႈၻေႇဝၻတ်ႈ။
- ၵၼ်သွၼ် ။ ။
(1) ပေႃးၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်လီ၊ လႆႈယၢၼ်ၶီသိူဝ်းသႃႇ။
(2)ပေႃးၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၶုၺ်ႈ၊ တုၵ်ႉယၢၵ်ႈၽုၺ်ႈၶၢၼ်ၸႂ်။
(3) ၵူႈတၢင်းဢိၵ်ႇၵူႈတီႈ၊ လူဝ်ႇမီးပီႈဢွၼ်ႁူဝ်။
- ပႃႇရမီႇ ။ ။ ပၺ်ႇၺႃႇပႃႇရမီႇ။
- မင်ႇၷလႃႇ ။ ။ “ပုတ်တၻႃရသ သင်ၷႁ မင်ၷလႃ၊ ပၼ်ꩦိတႃၼၺ်ၸ မင်ၷလႃ”။