ၽၵ်းမီႇႁေႃ

ၽၵ်းမီႇႁေႃ
Allium sativum, ႁူႉၸၵ်းၵၼ်ၵမ်ႈၼမ် ၽၵ်းမီႇႁေႃ
လွင်ႈၸႅၵ်ႇၽႄၸွမ်းပၢႆးသၢႆႈ
ၶူင်း:	Plantae
Division:	Magnoliophyta
ၸိူဝ်ႉႁူမ်ႈ:	Liliopsida
ၸိူဝ်ႉၸၢဝ်း:	Asparagales
ၸိူဝ်ႉငိူၼ်ႈ:	Amaryllidaceae
မျိုးရင်းသေး:	Allioideae
ၸိူဝ်ႉၽၼ်း:	Allium
ၸိူဝ်ႉသႅၼ်း:	A. sativum
ၸိုဝ်ႈသွင်တူဝ်
Allium sativum L.

กระเทียม เป็นพืชสมุนไพรไทยและเป็นเครื่องเทศชนิดหนึ่ง โดยมักใส่ในอาหารหลายชนิด ทั้งอาหารไทย อาหารอินเดีย กระเทียมมีชื่อสามัญท้องถิ่นอื่นอีกคือ กระเทียมขาว (อุดรธานี) กระเทียมจีน (กทม.,กลาง) ปะเซ้วา (กะเหรี่ยง,แม่ฮ่องสอน) หอมขาว (อุดรธานี) หอมเทียม (เหนือ) หัวเทียม (ใต้)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

กระเทียมเป็นไม้ล้มลุกและใหญ่ยาว สูง 30 - 60 ซม. มีกลิ่นแรง มีหัวใต้ดิน ลักษณะกลมแป้น มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 2 - 4 ซม. มีแผ่นเยื่อสีขาวหรือสีม่วงอมชมพูหุ้มอยู่ 3 - 4 ชั้น ซึ่งลอกออกได้ แต่ละหัวมี 6 - 10 กลีบ กลีบเกิดจากตาซอกใบของใบอ่อน ลำต้นลดรูปลงไปมาก ใบเดี่ยว (Simple leaf) ขึ้นมาจากดิน เรียงซ้อนสลับ แบนเป็นแถบแคบ กว้าง 0.5 - 2.5 ซม. ยาว 30 - 60 ซม. ปลายแหลมแบบ Acute ขอบเรียบและพับทบเป็นสันตลอดความยาวของใบ โคนแผ่เป็นแผ่นและเชื่อมติดกันเป็นวงหุ้มรอบใบที่อ่อนกว่าและก้านช่อดอกทำให้เกิดเป็นลำต้นเทียม ปลายใบสีเขียวและสีจะค่อย ๆ จางลงจนกระทั่งถึงโคนใบ ส่วนที่หุ้มหัวอยู่มีสีขาวหรือขาวอมเขียว ช่อดอกแบบช่อซี่ร่ม (Umbel) ประกอบด้วยตะเกียงรูปไข่เล็ก ๆ จำนวนมากอยู่ปะปนกับดอกขนาดเล็กซึ่งมีจำนวนน้อย มีใบประดับใหญ่ 1 ใบ ยาว 7.5 - 10 ซม. ลักษณะบาง ใส แห้ง เป็นจะงอยแหลมหุ้มช่อดอกขณะที่ยังตูมอยู่ แต่เมื่อช่อดอกบานใบประดับจะเปิดอ้าออกและห้อยลงรองรับช่อดอกไว้ ก้านช่อดอกเป็นก้านโดด เรียบ รูปทรงกระบอกตัน ยาว 40 - 60 ซม. ดอกสมบูรณ์เพศ กลีบรวม 6 กลีบ แยกจากกันหรือติดกันที่โคน รูปใบหอกปลายแหลม ยาวประมาณ 4 มม. สีขาวหรือขาวอมชมพู เกสรเพศผู้ 6 อัน ติดที่โคนกลีบรวม อับเรณูและก้านเกสรเพศเมียยื่นขึ้นมาสูงกว่าส่วนอื่น ๆ ของดอก รังไข่ 3 ช่อง แต่ละช่องมีออวุล 1 - 2 เม็ด ผลเล็กเป็นกระเปาะสั้น ๆ รูปไข่หรือค่อนข้างกลม มี 3 พู เมล็ดมีขนาดเล็ก สีดำ

ၽွၼ်းလီ

ၸွႆႈႁေႉလွင်ႈတွင်ႉၵႂ်ႈတွင်ႉပွင်းတူၼ်ႉၶီႈႁၢၵ်ႈ ၸွႆႈႁေႉပၼ်ၶႆမၼ်းၼႂ်းသဵၼ်ႈလိူတ်ႈ ယူတ်းယႃပၼ် ႁွႆးၸဵပ်းႁွႆးယဵၼ်း ၸွႆႈႁေႉၵင်ႈပၼ် လူမ်းႁူဝ်ၸႂ်ၶိုၼ်ႈ လႄႈ ၼိူဝ်ႉၼဝ်ႈ(ၵႅၼ်ႇသႃႇ)(มะเร็ง)^{[လူဝ်ႇလွင်ႈဢၢင်ႈဢိင်]}