တႅၼ်းၼိသ်ႉ
 | ပွင်ႈၵႂၢမ်းဢၼ်ၼႆႉ လူဝ်ႇ ပိၼ်ႇၽႃႇသႃႇ ၸူး လိၵ်ႈတႆး ဢေႃႈ။ ပွင်ႈၵႂၢမ်းဢၼ်ၼႆႉ လႆႈတႅမ်ႈဝႆႉၼင်ႇ ၽႃႇသႃႇ ဢၼ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၽႃႇသႃႇတႆး။ သင်ဝႃႈ ယိူင်းဢၢၼ်းၸူးတွၼ်ႈတႃႇ ၽူႈလူလိၵ်ႈ တႃႇ တူင်ႇဝူင်း ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းၼၼ်ႉၼႆႉ၊ လီၵႂႃႇ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸူးတီႈ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်း ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃးၼၼ်ႉ။။ တူၺ်းတီႈသဵၼ်ႈမၢႆ ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃး လႄႈ။ |
လၢႆးလဵၼ်ႈ ထႅၼ်းၼိတ်ႉ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၽၢႆႇၼိုင်ႈလႄႈ ၽၢႆႇၼိုင်ႈ လႆႈဢဝ်ၶွၼ့်ၿႅတ့် ၽတ့်မၢၵ်ၼင်ၶူၼ်ဢွၼ်ႇ ၶၢမ်ႈၼႅင်ႈ ဢၼ်မီးဝႆ့ ၼႂ်းၵၢင်ဝၢင်းမၼ်းၼၼ့်ယဝ့်။ လၢႆးလဵၼ်ႈ ဢၼ်ၼႆ့ မၢင်ပွၵ်ႈၵေႃႈ ၼိုင်ႈၽၢႆႇ ယူႇသွင်ၵေႃႉလႄႈသင် ၼိုင်ႈၽၢႆႇ ယူႇၼိုင်ႈၵေႃႉလႄႈသင် လႆႈၽတ်ႉမၢၵ်ႇၼင်ၶူၼ် ၶၢမ်ႈၼႅင်ႈၸူးၵၼ်။ လၢႆးဢၼ်ငၢႆးမိူၼ် လွင်ႈလဵၼ်ႈထႅၼ်းၼိတ့်ၼႆႉ မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ၵူၼ်းၵရိၵ့်ၶဝ် လဵၼ်ႈမႃးယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ လၢႆးလဵၼ်ႈယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉတႄႉ တႄႇတီႈ မိူင်းၾရၢင်ႇသဵတ်ႈ ပၢၼ်ၵၢင်ၼၼ်ႉသေ ၶိုၼ်ႈသင်ႉ ၶိုၼ်ႈသုင်မႃးၼၼ့်ယဝ့်။
လၢႆးလဵၼ်ႈ ၾရၢင်ႇသဵတ်ႈၶဝ် မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၼၼ့်တႄ့ ၶဝ်ၶုတ်းဢဝ်လိၼ် မႃးႁဵတ်းတႅၼ်ႈ ၶႅၼ်ႈဝႆ့ ၼႂ်းၵၢင်သေ ဢဝ်မိုဝ်းပၢပ်းမၢၵ်ႇၼင်ၶူၼ် ၶၢမ်ႈတႅၼ်ႈလိၼ်ၼၼ့်ယဝ့်။ ဝၢႆးၼႆ့ ၸင်ႇဢမ်ႇဢဝ်မိုဝ်း ပၢပ်းယဝ့်သေ ၸင်ႇၸႂ်ႉ မႆ့ၿႅတ့် ၽတ့်ဢဝ်ယဝ့်။ ၸဝ်ႈႁေႃၶမ်းလႄႈ ၵူၼ်းၼႂ်းႁေႃ ၾရၢင်ႇသဵတ်ႈ ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ ဢိင်ႇၵလၢၼ်ႇၶဝ်ၼႆႉ တႃႇတေလဵၼ်ႈ ထႅၼ်းၼိတ့်ၼၼ့် ၶဝ်ၶၢမ်ႇသဵင်ႈငိုၼ်းတွင်း တင်းၼမ်သေ ႁဵတ်းဝၢင်းထႅၼ်းၼိတ့်လီလီယဝ့်။
ဝၢႆးၼႆ့ ၵူၼ်းဝၢၼ်းၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်လေ့ၵၼ် လဵၼ်ႈမႃးယူႇ။ ၵူၼ်းမိူင်းလဵၼ်ႈ ထႅၼ်းၼိတ့်ၼၼ့်တႄ့ လဵၼ်ႈၼိူဝ် ပၢင်ႇယိူဝ်ႈယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼႆ့ ၸင်ဢွၼ်ၵၼ် သိူဝ်ႇသတၢႆးမႃး။ ဢိင်ပိုင်ႈ တီႈၼိုင်ႈလႄႈ တီႈၼိုင်ႈ လွင်ႈသိူဝ်ႇဝၢင်းထႅၼ်းၼိၼ်ႉ ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်။ တီႈဢိင်ႇၵလၢၼ်ႇလႄႈ ယူးရူပ့်ၼၼ် မၢင်ၸိူဝ်း ယင်းတိုၵ့်သိူဝ်ႇယိူဝ်ႈၶဵဝ်ယူႇ။ မၢင်မိူင်းၵေႃႈ ဢဝ်လိၼ်သိူဝ်ႇ၊ မၢင်မိူင်းၵေႃႈ ဢဝ်ၵတ့်တရႃႇသိူဝ်ႇ၊ မၢင်မိူင်းၵေႃႈ ဢဝ်ၽွင်ႁိၼ်သိူဝ်ႇ၊ မၢင်မိူင်းၵေႃႈ ဢဝ်လိၼ်ၼဵဝ်သိူဝ်ႇၵေႃႈမီးယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ဢဝ်လိၼ်ပုၼ် ၼွၵ်းသၢႆးႁဵင်းသေ သိူဝ်ႇယဝ့်။
တၢင်းၵႂၢင်ႈ ဝၢင်းတႅၼ်းၼႅတ့်ၼႆ့ ၼႃႈယၢဝ်း မီး 78 ထတ်း၊ ၼႃႈပွတ်း မီး 36 ထတ်းသေ ပဵၼ်ပုၼ်ႈတႃႇ လဵၼ်ႈၼိုင်ႈၽၢႆႇသွင်ၵေႃႉယဝ့်။ ဢၼ်လဵၼ်ႈ ၼိုင်ႈၽၢႆႇၼိုင်ႈၵေႃႉၼၼ့်တႄ့ ၼႃႈပွတ်း မီး 27 ထတ်း။ [1]
သဵၼ်ႈၼႃႈတၢင်းယၢဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်သဵၼ်ႈႁွပ်ႈၶၢင်ႈမၼ်းသေ သဵၼ်ႈၼႃႈတၢင်းပွတ်းၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်သဵၼ်ႈမႆ ႁၢင်မၼ်းယဝ်ႉ။ ယၢၼ်ၵႆ သဵၼ်ႈႁွပ်ႈၶၢင်ႈ 4 ထတ်းၼၼ်ႉ လႆႈမီးထႅင်ႈ သဵၼ်ႈမႆၼႂ်း ၶႅပ်ႇသဵၼ်ႈႁွပ်ႈၶၢင်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သဵၼ်ႈမႆၼႂ်းၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်ၶွပ်ႇ ပုၼ်ႈတႃႇ ၵေႃႉတေႃႇၵေႃႉ လဵၼ်ႈၶႄႉၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၵၢင် ၽၢႆႇၼိုင်ႈလႄႈ ၽၢႆႇၼိုင်ႈၼၼ်ႉ မီးၼႅင်ႈ ဢၼ်သုင် 3 ထတ်း ၶႅၼ်ႈၵၢင်မၼ်းဝႆႉယဝ်ႉ။
တစ်ဖန်ကွင်း၏ အလယ်တည့်တည့်တွင် အလျားလိုက် ကန့် လန့်ဖြစ်သော မျဉ်းတစ်ကြောင်းရှိသည်။ ထိုမျဉ်းသည် ဘေးမျဉ်း နှင့် ၁၈ ပေကွာသည်။ ဤနည်းဖြင့် ပိုက်တန်း၏ တစ်ဘက် တချက်တွင် အကွက်လေးကွက်ရှိလေသည်။ ထိုအကွက်တို့မှာ ဘောလုံးပို့ရန် သတ်မှတ်သောစည်းများဖြစ်လေသည်။
တင်းနစ်ဘောလုံးသည် အချင်းအားဖြင့် ၂ လက်မခွဲရှိသည်။ ဘောလုံးမှာ ကြက်ပေါင်စေးနှင့်လုပ်သော ဘောလုံးများဖြစ် သည်။ သို့သော် ဘောလုံးအပြင်ဘက်သည် သက္ကလတ်ဖြင့် ပြုလုပ်ထားသည်။ ဗက်တံကား အနံလိုက် အချင်းအားဖြင့် ၈ လက်မကျယ်၍၊ အလျားလိုက် အချင်းအားဖြင့် ၁၂ လက်မရှည် ၏။ ထိုဗက်တံတွင် ကြောင်အူကြိုးကို လေးထောင့်ကွက်ဖော် ကာ တပ်ထားသည်။ ယခုခေတ်၌ ကြောင်အူကြိုးအစား၊ နိုင် လွန်ကြိုးကိုသုံးကြသည်။
ကစားနည်းမှာ အောက်ခြေမျဉ်းပြင်ဘက်ရှိ လကျ်ာဘက် ထောင့်အနီးမှနေ၍ ပထမဘောလုံးပို့ပေးသူက ဘောလုံးကို ခေါင်းပေါ်သို့မြှောက်၍ ဗက်တံဖြင့် ရိုက်ချကာ ပိုက်တန်းတစ် ဘက်တွင် ဘောလုံးကိုခံယူသူထံသို့ရောက်အောင် ပို့ပေးရသည်။ ထိုသို့ပို့လိုက်သောဘောလုံးသည် ပိုက်တန်းကိုကျော်၍ ဘောလုံး ကို ခံယူသူ၏ လကျာ်ဘက်လေးထောင့်ကွက်၌ ကျစေရမည်။ ဘောလုံးပို့ရန်အလို့ငှာ ပို့သူသည် ပထမအကြိမ်ပို့၍ နေရာမကျ လျှင် ဒုတိယအကြိမ် ထပ်မံပို့ရန်အခွင့်အရေးရှိသည်။ ဘောလုံး ပို့ရာ၌ မှားယွင်းသော် ပို့သူအမှတ် ရှုံးလေသည်။ ဘောလုံးကို ပို့ရာ၌ ပိုက်တန်းကိုမကျော်နိုင်လျှင်၎င်း၊ ကျော်ပင်ကျော်စေကာ မူ ယူသူ၏ လေးထောင့်စည်းကွက်ထဲသို့ မကျလျှင်သော်၎င်း၊ ပိုက်တန်းကိုထိ၍ ယူသူ၏ လေးထောင့်စည်းကွက်ပြင် ဘက်သို့ ရောက်လျှင်သော်၎င်း ဘောလုံးအပို့မှားသည်ဟု စည်းကမ်းသတ် ထားသည်။
ဘောလုံးကိုအပို့တွင် ပိုက်တန်းကိုထိ၍ လေး ထောင့်စည်းကွက်ထဲကျသော် ဘောလုံးကို ပြန်ပို့ရန်အခွင့်အရေး ရှိသည်။ ပို့လိုက်သော ဘောလုံးကိုယူသူက တင်းနစ်ကွင်း၏ စည်းတွင်းသို့ ပိုက်တန်းကျော်အောင် ပြန်၍ရိုက်မပို့နိုင်သော် ယူသူ အမှတ်ရှုံးလေသည်။ အကယ်၍ ယူသူက ဘောလုံးကိုပြန် ပို့ရာ၌ ပိုက်တန်းကိုဘောလုံးထိသော် ထိုဘောလုံးသည် စည်း တွင်း သို့ကျရောက်ပါက မှားယွင်းသည်ဟု မယူဆရချေ။ စည်း ပြင်ဘက်သို့ကျသွားပါမူ ရှုံးလေသည်။
ဦးစွာ ဘောလုံးပို့လိုက်သော အလှည့်၌ ယူသူသည် ဘောလုံးမြေနှင့် တကြိမ်ထိပြီးမှ ပြန်၍ရိုက်ရသည်။ ဘောလုံးပို့ပြီးသော ပထမအလှည့်ကုန်လျှင် ကျန်အလှည့်များ၌ ဘောလုံးမြေကျသည်ဖြစ်စေ မကျသည်ဖြစ် စေ ဘောလုံးပို့သူရော ယူသူပါ အလျဉ်းသင့်သလို ရိုက်နိုင် သည်။ သို့ရာတွင် ဘောလုံး မြေသို့ နှစ်ခါတော့၍ ကျပြီးမှ ဘောလုံးကိုရိုက်ရန် အခွင့်မရှိချေ။ ပထမအကြိမ် ဘောလုံးပို့၍ ပို့သူနှင့်ယူသူ အပြန်အလှန်ရိုက်ပြီးနောက် တစ်ဦး ဦးကနိုင်သော် ပို့သူသည် လကျာ်ဘက်အောက်ခြေမျဉ်းမှ လက်ဝဲဘက်အောက်ခြေ မျဉ်းသို့ကူးပြောင်း၍ ဘောလုံးကို တစ်ဖန်ပို့ပေးရပြန်သည်။ ယင်းကို ပို့သူနှင့်ယူသူတို့က အပြန် အလှန်ရိုက်ကြပြန်သည်။
ဤနည်းအတိုင်းရိုက်၍ အရှုံးအနိုင် ပေါ်လာသောအခါ နေရာကိုမူလလကျ်ာဘက်သို့ ပြန်ရွှေ့၍ ကစားရပြန်သည်။ ပထမနှင့် ဒုတိယအကြိမ် နိုင်မှတ်တို့သည် ၁၅ မှတ်စီဖြစ်၏။ တတိယနှင့် စတုတ္ထအကြိမ် နိုင်မှတ်တို့ကား ၁၀ မှတ်စီဖြစ်သည်။ နိုင်မှတ် ၅၀ အလျင်ရသူသည် တစ်ပွဲ၌ အနိုင်၇လေသည်။ သို့သော် တစ်ကြိမ်ကြိမ်တွင် ပို့သူနှင့်ယူသူ တို့ အမှတ် ၄၀ ချင်းတူနေပါလျှင် နောက်ထပ် နှစ်ကြိမ် အမှတ်သာသောသူသာလျှင် အနိုင်ရသည်။ ဤသို့ အရှုံးအနိုင် ယူသောပွဲပေါင်းကို သာမန်အားဖြင့် ခြောက်ပွဲကစားရသည်။ ထို ခြောက်ပွဲတွင် နှစ်ပွဲတိတိ အပြတ်အသတ် နိုင်မှသာလျှင် အနိုင် ရသည်မည်၏။ ဥဒါဟရုဏ်မှာ တစ်ဦးက ၆ ပွဲနိုင်စဉ် အခြား တစ်ဦးက ၅ ပွဲနိုင်ထားလျှင် နိုင်ပွဲများရာလူကို အနိုင်မပေးရ သေး။
ထိုသူက နောက်ထပ်တစ်ပွဲ တက်နိုင်သောကြောင့် ရှုံးသူ ကို နှစ်ပွဲတိတိဖြင့်ဖြတ်ပြီးမှသာလျှင် ထိုသူကိုအနိုင်ပေးရသည်။ ဤသဘောအတိုင်း ခြောက်ပွဲလျှင် တချီကျဖြင့်၊ ငါးချီကစားရ သည်။ ယင်းငါးချီအနက် သုံးချီနိုင်သူသည် နောက်ဆုံး အနိုင်ရ လေသည်။
ယခုခေတ် ကစားသော တင်းနစ်ကစားနည်းကို အဂင်္လန် ပြည်တွင် ခရစ် ၁၈ရ၄ ခုနှစ်က စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ၁၈ရ၅ ခုနှစ်က စတင်ကစားခဲ့ သည်။ နိုင်ငံအချင်းချင်း တင်းနစ်ပြိုင်ပွဲကို ၁၈ရရ ခုနှစ်တွင် အဂင်္လန်ပြည် ဝင်ဗယ်လဒန်ကစားကွင်း၌ ဦးစွာ ကျင်းပခဲ့သည်။ ၁၉၀၀ ပြည့်နှစ်တွင် ဒွိုက်ဒေးဗစ်ဆိုသူသည် နိုင်ငံချင်းချင်း တင်းနစ်ပြိုင်ပွဲတွင် အကောင်းဆုံးတင်းနစ်အဖွဲ့ဟု ဆုံးဖြတ်ခြင်း ခံ၇သောနိုင်ငံအား ဒေးဗစ်ဖလားကို ဆုပေးခဲ့ရာ၊ ယခုအခါ နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း အစဉ်အလာအဖြစ်ဖြင့် ဒေးဗစ်ဖလားပွဲကို နှစ်စဉ်နိုင်ငံအများက အလှည့်ကျ ကျင်းပလျက်ရှိသည်။