မိူင်းၵျႃႇပၢၼ်ႇ
မိူင်းၵျႃႇပၢၼ်ႇ | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| ၽဵင်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ: 君が代 ("Kimigayo") "His Imperial Majesty's Reign" | |||||
| State Seal: 大日本國璽 (Dai Nihon Kokuji) "National Seal of Greater Japan"  | |||||
.svg) Location of Japan
| |||||
| ဝဵင်းလူင် and largest city | Tokyo 35°41′N 139°46′E / 35.683°N 139.767°E | ||||
| Recognised national languages | Japanese (de facto) | ||||
| Recognised regional languages | Ainu[1][2] | ||||
Unrecognized regional languages | Ryukyuan languages Hachijō | ||||
| ၵူၼ်းၶိူဝ်းငဝ်ႈမိူင်း | Japanese | ||||
| လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ | Unitary parliamentary constitutional monarchy | ||||
• Emperor | Naruhito | ||||
| Shigeru Ishiba | |||||
| ၸုမ်းသၢင်ႈၵူတ်းမၢႆ | National Diet | ||||
| House of Councillors | |||||
| House of Representatives | |||||
| Formation | |||||
| November 29, 1890 | |||||
| May 3, 1947 | |||||
| လႅၼ်တီႈ | |||||
• ႁူမ်ႈလေႃး | 377,975 km2 (145,937 sq mi)[4] (62nd) | ||||
• ၼမ်ႉ (%) | 1.4[3] | ||||
| ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းမိူင်း | |||||
• December 1, 2024 estimate |  123,740,000[5] (11th) | ||||
• 2020 census | 126,146,099[6] | ||||
• Density | 330/km2 (854.7/sq mi) (44th) | ||||
| GDP (PPP) | 2024 estimate | ||||
• ႁူမ်ႈလေႃး |  $6.572 trillion[7] (5th) | ||||
• Per capita | $53,059[7] (34th) | ||||
| GDP (nominal) | 2024 estimate | ||||
• ႁူမ်ႈလေႃး |  $4.070 trillion[7] (4th) | ||||
• Per capita | $32,859[7] (30th) | ||||
| Gini (2018) |  33.4[8]medium inequality | ||||
| HDI (2022) | 0.920[9] very high (24th) | ||||
| ယူင်ႉငိုၼ်းတွင်း | Japanese yen (¥) | ||||
| ပွတ်းတွၼ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်း | UTC+09:00 (JST) | ||||
| ပိူင်ႁေႃႈလူတ်ႉ | Left | ||||
| ၶူတ်ႉႁွင်ႉၽူၼ်း | +81 | ||||
| ဢိၼ်ႇထႃႇၼႅတ်ႉ TLD | .jp | ||||
မိူင်းၵျႃႇပၢၼ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းၵုၼ်ၼမ်ႉ ဢၼ်မီးတီႈပွတ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ လိုမ်ဢေးသျိူဝ်း မိူင်းၼိူင်ႈ။ မီးဝႆႉၼႂ်းၼမ်ႉသမုတ်ႉၽသီးၾိၵ်ႉသေ မီးတၢင်းၾၢႆႇဝၼ်းဢွၵ်ႇ ပၢင်ႇလၢႆႇၸႃႇပၢၼ်ႇ၊ မိူင်းၶႄႇ၊ မိူင်းၶူဝ်းရီးယိူဝ်းၼိူဝ်၊ မိူင်းၶူဝ်းရီးယိူဝ်းတႂ်ႈ၊ မိူင်းရတ်ႉသျိူဝ်းၶဝ်။ တၢင်းႁွင်ႇလႅၼ်ႊမိူင်းထိုင် ပၢင်ႇလၢႆႇဢူဝ်ႁုတ်ႉ၊ တၢင်းၸၢၼ်းထိုင် ပၢင်ႇလၢႆႇၶႄႇဝၼ်းဢွၵ်ႇ လႄႈ ၵုၼ်ၼမ်ႉထၢႆဝၼ်းယူႇယဝ်ႉ။ တီႈပွင်ႇၸိုဝ်ႈမိူင်းၸႃႇပၢၼ်ႇၸမ်း "မိူင်းဢၼ်လုၵ်ႉတီႈၵၢင်ဝၼ်းပူင်လူင်းမႃး" ၼႆလႄႈ မၢင်ႊပွၵ်ႈ မိူင်းၸႃႇပၢၼ်ႇၼႆႉ ႁွင်ႉဝႃႈ "မိူင်းတီႈၵၢင်ဝၼ်းဢွၵ်ႇ" ၼႆယဝ်ႉ။
ၼႂ်းလႅၼ်ႊမိူင်းၵျပၢၼ်ႇၼႆႉ မီးၵုၼ်ၼမ်ႉ 3000 ပၢႆ။ ၵုၼ်ၼမ်ႉၸိူဝ်းဢၼ်ယႂ်ႇတီႈသုတ်းၸမ်း ႁွၼ်သျူး (本州)၊ ႁွၵ်ႉၶၢႆးတူဝ်း(北海道)၊ ၵျူးသျူး(九州)၊ သျီႊၶူဝ်ႊၵူး(四国)သေ ၶဝ်သီႇၵုၼ်ၼမ်ႉ မီး 97 ဝၢၵ်ႈၶွင်လိၼ်မိူင်းၸႃႇပၢၼ်ႇ။ ၵုၼ်ၼမ်ႉၵမ်ႈၼမ်ၼႆႉ မီးလွႆတင်းၼမ်သေ လွႆၵမ်ႈၼမ်ၵေႃႈ ပဵၼ်လွႆၾႆး။ လွႆၾူႊၸီႊ ဢၼ်ပဵၼ်လွႆဢၼ်သုင်တီႈသုတ်း ၼႂ်းမိူင်းၸႃႇပၢၼ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်လွႆၾႆးလုၵ်ႈၼိူင်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇယဝ်ႉ။
ၽိုၼ်ဢိင်
[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]- ↑ Lewallen, Ann-Elise (November 1, 2008). "Indigenous at last! Ainu Grassroots Organizing and the Indigenous Peoples Summit in Ainu Mosir". The Asia Pacific Journal (Japan Focus). No. 11. Archived from the original on October 23, 2023.
- ↑ Martin, Kylie (2011). "Aynu itak: On the Road to Ainu Language Revitalization". Media and Communication Studies 60: 57–93.
- ↑ "Surface water and surface water change". OECD. Archived from the original on March 24, 2021. Retrieved October 11, 2020.
- ↑ 令和元年全国都道府県市区町村別面積調 (10月1日時点) [Reiwa 1 nationwide area survey by prefectures and municipalities (as of October 1)] (in Japanese). Geospatial Information Authority of Japan. December 26, 2019. Archived from the original on April 15, 2020.
- ↑ "Population estimates by age (five-year groups) and sex". Statistics Bureau of Japan. Archived from the original on April 5, 2018. Retrieved February 20, 2024.
- ↑ "2020 Population Census: population by sex, age (single years), month of birth and all nationality or Japanese". Statistics Bureau of Japan. Archived from the original on July 7, 2024. Retrieved July 7, 2024.
- ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 "World Economic Outlook Database, October 2024 Edition. (Japan)". www.imf.org. International Monetary Fund. October 22, 2024. Retrieved October 22, 2024.
- ↑ "Inequality – Income inequality". OECD. Archived from the original on July 1, 2022. Retrieved July 25, 2021.
- ↑ "Human Development Report 2023/2024" (PDF) (in English). United Nations Development Programme. 13 March 2024. Archived (PDF) from the original on 13 March 2024. Retrieved 13 March 2024.