လႅင်ႊလၢဝ်

ပၢႆးလႅင်ႊလၢဝ်ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပဵၼ်ပၢႆးသၢႆႊၾိင်ႈတိုၼ်းပဵၼ် ဢၼ်ပဵၼ်ပၢႆးႁဵၼ်းလွင်ႈၶူင်းၾႃႉ ၸိူင်ႉၼင်ႇ လွင်ႈလိူၼ်၊ လွင်ႈလူၵ်ႈ၊ လွင်ႈလၢဝ်၊ လွင်ႈၼႅပ်ႇပူႇလႂ်ႇ၊ လႄႈ လွင်ႈတၢင်းၸၢင်ႉ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ပၢႆးႁဵၼ်းဢၼ်ၵွင်ႉတင်းတင်း ပၢႆးလႅင်ႊတူဝ်ႁၢင်ႊ၊ ပၢႆးပိုတ်ႇထၢတ်ႈ၊ ပၢႆးၼပ်ႉသွၼ်ႇ၊ လႄႈ လၢႆႊႁၢင်ႊၶွင်ၶူဝ်းၸွင်ႈ၊ ၽိင်ႈဢၼ်ၵိူတ်ႇပဵၼ်ယူႇတၢင်းၼွၵ်ႈလႅင်ႊလူမ်းလုမ်ႈၾႃႉ ႁူမ်ႈပႃးတင်း လၢဝ်းႁိူဝ်ႈလႅင်းလူင်၊ လွင်ႈသၢႆးလႅင်းၵႃႇမႃႇ၊ လႄႈ လွင်ႈၾူင်းသၢႆပိုၼ်ႉလင်လႅင်ႊၾႃႉ။ ပၢႆးဢၼ်ၵဵဝ်ႇတင်းပၢႆးလႅင်ႊလၢဝ်သေ သမ်ႉပိူင်ႈပႅၵ်ႇၵၼ်ၼၼ်ႉၸမ်း ပဵၼ် ပၢႆးလႅင်ႊၾႃႉ (cosmology) ဢၼ်ပဵၼ် ပၢႆးႁဵၼ်းလွင်ႈၾႃႉမိုၼ်ႇမုင်ႊတင်းလုမ်ႈ။

ပၢႆးလႅင်ႊလၢဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ပၢႆးႁဵၼ်းလၢႆးသၢႆႊ ဢၼ်ၵဝ်ႇၵႄႇႁိုင်ႁီးသေပိူၼ်ႈဢၼ်ၼိူင်ႈ ၼႂ်းပၢႆသၢႆႊတင်းလၢႆ။ ၸဵမ်မိူဝ်ႈမိုၼ်ႉသိုၼ်းၵွၼ်ႇမႃးၼၼ်ႉ ၸၢဝ်းဢီႇၸိပ်ႉ၊ ၸၢဝ်းပေႇပီႇလူၼ်ႇ၊ ၸၢဝ်းရိၵ်ႉ၊ ၸၢဝ်းၶႄႇ၊ ၸၢဝ်းဢိၼ်းတီးယႂ်း၊ ၸၢဝ်းဢီႇရၢၼၼ်ႇလႄႈ ၸၢဝ်းမႃႇယႃႇၶဝ် လဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈၾႃႉၵၢင် ႁၢဝ်ယၢမ်းၵၢင်ၶိုၼ်းမႃးယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပၢႆးလႅင်ႊလၢဝ်ပႆႇပဵၼ်မႃးပၢႆးသၢႆႊပၢၼ်မႂ်ႇၼၼ်ႉ မီးၵၢၼ်ၶူင်ႊသၢင်ႈဢွၵ်ႇမႃးသႅင်ၸၢဝ်ႇမုင်ႊ(telescop)။ ပေႃးတေၶႆႊၶိုၼ်းပိုၼ်းပဵၼ်မႃးမၼ်းၸိုင် ပၢႆးလႅင်ႊလၢဝ်ၵေႃႈ လႆႈမီးပိူင်ၵၢၼ်လဵပ်ႈႁဵၼ်းတင်းၼမ်တင်းလၢႆ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ပၢႆးလႅင်ႊတႅၵ်ႈလၢဝ်၊ ပၢႆးတႅၵ်ႈတၢင်ႉမိူင်း၊ ပၢႆးလဵပ်ႈႁဵၼ်း လႅင်ႊလၢဝ်၊ လႄႈ ၵၢၼ်ႁဵၼ်းပၵ်းယဵမ်ႈဝၼ်း။ ၵူၺ်းၼႃႇ ပၢႆးလႅင်ႊလၢဝ်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉၼႆႉ ပိူင်လူင်မၼ်း ပၵ်းၸႂ်ၼိူဝ် ပၢႆးတူဝ်ႁၢင်ႊလႅင်ႊလၢဝ်(astrophysics)။