ဝေႃးလၶႄႉ၊ ၸဝ်ႈ၊ မေႃလိၵ်ႈလူင်

ၸဝ်ႈဝေႃးလၶႄႉ
1889 - 1948
ၸၢဝ်းၶိူဝ်း	တႆး
ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ်	ၸၢဝ်းပုတ်ႉ
ၼႃႈၵၢၼ်	- ၽူႈၵွၼ်းဝဵင်း၊ - ၽွင်းၶွၼ်ႇ၊ - ၽွင်းလူင်
ၵေႃႉၵူႈ	ပႃႈၼၢင်းၺုၼ်ႉ
လုၵ်ႈလၢင်း	႑. ပႃႈတိၼ်ႇယီႇ၊ ႒. ပႃႈတိၼ်ႇမျိၼ်ႉ၊ ႓. ပႃႈတိၼ်ႇလႃႉ
ၶၢဝ်ႇႁူင်လိုဝ်းလင်	မေႃလိၵ်ႈလူင်

ၼႂ်းတႆးႁဝ်းၼႆႉ ၽႂ်ၶႂ်ႈႁူႉ တၢင်းၵႂႃႇမိူင်းၼိပ်ႉပၢၼ်ႇၵေႃႈ လူဝ်ႇဢွၼ်ၵၼ် ဢၢၼ်ႇလိၵ်ႈၸဝ်ႈဝေႃးလၶႄႉယဝ်ႉ၊ ႁဵတ်းသင်လႄႈ တေလႆႈဢၢၼ်ႇလိၵ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ?။ မၼ်းၸဝ်ႈၼႄပၼ်ဝႆႉ တၢင်းၵႂႃႇမၼ်းလႄႈ ၸင်ႇဝႃႈထုၵ်ႇလီလႆႈဢၢၼ်ႇလိၵ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈယူႇယဝ်ႉ။ "တၢင်းၵႂႃႇမိူင်းၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ" ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်လိၵ်ႈဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈတႅမ်ႈဝႆႉ။ တြႃးဢၼ်တေသူင်ႇထိုင်မိူင်းၼိပ်ႉပၢၼ်ႇၼၼ်ႉ ပေႃးပႆႇဢၢၼ်ႇမႅၼ်ႈ လိၵ်ႈၸဝ်ႈဝေႃးလၶႄႉတႅမ်ႈၼႆႉတေပႆႇလူင်ႉလႅင်း၊ တေပႆႇယဝ်ႉၵွၼ်ႇ၊ ၸင်ႇဝႃႈပီႈၼွင်ႉတႆးႁဝ်းၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်လူတူၺ်း ဢၢၼ်ႇတူၺ်းလိၵ်ႈ "တၢင်းၵႂႃႇမိူင်းၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ" ဢၼ်ၸဝ်ႈဝေႃးလၶႄႉတႅမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉတႃႉ။

ပေႃးဝႃႈဢၢၼ်ႇလိၵ်ႈၽိုၼ်ၼႆႉၸိုင် တေႁူႉမႃးလွင်ႈသဵၼ်ႈတၢင်းၵႂႃႇၼိပ်ႉပၢၼ်ႇယူႇသၵ်းသၵ်း။ ၸဝ်ႈဝေႃးလၶႄႉၼႆႉ ဢဝ်ပၢႆၵမ်မၼ်းၸိၼႄ တၢင်းၵႂႃႇၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ။ လိၵ်ႈဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈတႅမ်ႈၼႆႉ ၼမ်ႉၵႂၢမ်းမၼ်းၵေႃႈလီ၊ တၢင်းၶႆႈၸႂ်မၼ်းၵေႃႈလိုၵ်ႉ၊ တၢင်းႁၼ်မၼ်းၵေႃႈၵႂၢင်ႈ၊ ၶေႃႈသဵင်မၼ်းၵေႃႈၶႅမ်ႉ ဢမ်ႇမီးတီႈလၢတ်ႈတီႈၼႄးသင်၊ ပေႃးဢၢၼ်ႇပေႃးလူတူၺ်း လိၵ်ႈၽိုၼ်ၼႆႉယဝ်ႉၵေႃႈ ဢၼ်ဢမ်ႇၶႂ်ႈဢၢမ်းလွင်ႈၵတ်ႉတၢင်းၶၼ် ပၢႆၵမ်ဝေႃးလၶႄႉၼႆႉ ပေႃးဢမ်ႇၶႂ်ႈမီးယဝ်ႉ။ ပေႃးၼႆလီယဝ်ႉ၊ မေႃလိၵ်ႈလူင် ဝေႃးလၶႄႉၼႆႉပဵၼ်ၽႂ်?၊ ၼင်ႇႁိုဝ် လိၵ်ႈလၢႆးပၢႆၵမ် တႆးႁဝ်းသမ်ႉပေႃးတေၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်မႃး။ ၼင်ႇႁိုဝ် တၢင်းႁူႉတၢင်းႁၼ် ၽၢႆႇတြႃးတႆးႁဝ်း သမ်ႉပေႃးတေယႂ်ႇၵႂၢင်ႈမႃးၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈဝေႃးလၶႄႉၼႆႉ ၸွႆႈထႅမ်ပၼ်ႁႅင်းမႃးလႄႈ ႁဝ်းထုၵ်ႇလီလႆႈႁူႉ လွင်ႈမၼ်းၸဝ်ႈယူႇ။ ပေႃးႁဝ်းႁၵ်ႉလိၵ်ႈႁဝ်းလၢႆးႁဝ်းၵေႃႈ တေလႆႈႁၵ်ႉၸဝ်ႈမေႃလိၵ်ႈမေႃလၢႆးႁဝ်းယူႇ၊ ပေႃးႁဝ်းႁၵ်ႉတြႃးႁဝ်းလိၵ်ႈႁဝ်းၵေႃႈ ႁဝ်းတေဢမ်ႇလႆႈလိုမ်းၸဝ်ႈမေႃလိၵ်ႈႁႁဝ်း။ တေလႆႈၶုၵ်းၸႂ်လႆႈၶဝ်ယူႇတႃႇသေႇ၊ ႁူမ်ႈဝႃႈၸဝ်ႈမေႃလိၵ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ တၢႆၵႂႃႇယဝ်ႉသေၼႆၵေႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ်ၸိုဝ်ၶဝ်သမ်ႉပေႃးတေဢမ်ႇႁၢႆၸွမ်းၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၸုမ်းၸိူဝ်းႁဝ်း ႁၵ်ႉလိၵ်ႈတႆးတြႃးတႆးၼၼ်ႉ လူဝ်ႇဢွၼ်ၵၼ်ၶႆႈၸႂ် ၶိုင်ပွင်ႁဵတ်းသၢင်ႈ၊ ပိုၼ်းၸဝ်ႈမေႃလိၵ်ႈတႆးႁဝ်းၶဝ်ၼႆႉ ႁဝ်းၵူႈၵေႃႉ လူဝ်ႇလီလႆႈႁူႉဝႆႉယဝ်ႉ။

ပၢၼ်မိူဝ်ႈဢွၼ်ႇ

ၸဝ်ႈဝေႃးလၶႄႉၼႆႉ ၸိုဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈတႄႉတႄႉၼၼ်ႉ ပဵၼ်လုင်းၽူဝ်းသျိၼ်ႇ၊ ပဵၼ်လုၵ်ႈလုင်းၽိတ်ႈ၊ ပႃႈၼၢင်းယဵၼ်ႇ ၶဝ်ပူႇဢွၵ်ႇ ဢၼ်ယူႇ မိူင်းယွင်ႁူၺ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈလဵၵ်ႉၼၼ်ႉ လႆႈမႃးႁဵၼ်ႈလိၵ်ႈႁူင်းႁဵၼ်းၵႃႈတီး တွင်ႇၵျီး ဢၼ်လုၵ်ႈၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ်ယူႇၼၼ်ႉ။ ပူၼ်ႉၸၼ်ႉၸဵတ်းသေ ၵႂႃႇႁဵတ်းၽူႈမၢႆၸရေးလူင်တီႈလုမ်းၸဝ်ႈၾႃႉလွၵ်ႈၸွၵ်ႇ။ မိူဝ်ႈၸူဝ်ႈၶူပ်ႇဢႃႇယု 25 ၼၼ်ႉ တင်ႈၼႃႈႁိူၼ်းတင်း ပႃႈၼၢင်းၺုၼ်ႉ ၵူၼ်းယွင်ႁူၺ်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။

ၼႃႈၵၢၼ်လႄႈလိၵ်ႈလၢႆး

လုၵ်ႉတီႈလွၵ်ႈၸွၵ်ႇသေ ၶၢႆႉမႃးတွင်ႇၵျီး မႃးႁဵတ်းၵၢပ်ႈၸရေး၊ ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ ၶၢႆႉၵႂႃႇႁဵတ်းၽူႈမၢႆလူင် တီႈဝဵင်းၽႃသွင်း မိူင်းယၢင်းလငႄ်၊ ႁဵတ်းၽူႈမၢႆယဝ်ႉ ဢမ်ႇပေႃးႁိုင်လႆႈပဵၼ်မႃး ၽူႈၵွၼ်းဝဵင်းသေ သမ်ႉၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၽွင်းၶွၼ်ႇ (အခွန်အမတ်)။ ဢမ်ႇႁိုင်သမ်ႉၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၽွင်းလူင် ၼႂ်းဢိူဝ်ႇဝေႃးလၶႄႉယဝ်ႉ။ လုင်းၽူဝ်းသျိၼ်ႇၼႆႉ မိူဝ်ႈယူႇတီႈၽႃသွင်းၼၼ်ႉ လဵပ်ႈႁဵၼ်းလိၵ်ႈတႆး၊ ႁဵၼ်းဢဝ်လိၵ်ႈတႆး၊ တႅမ်ႈလိၵ်ႈတႆးတႄႉတႄ့၊ ၽႃသွင်းၼႆႉ ပဵၼ်ႁိမ်းတိုဝ်ႉၼမ်ႉလႄႈ ပဵၼ်တီႈၵူၼ်းၵိုၼ်း၊ တၢင်းၵႃႉလီ၊ ပီႈၼွင်ႉတႆးၵေႃႈၶဝ်ႈၶဝ်ႈဢွၵ်ႇဢွၵ်ႇၼမ်၊ ပီႈၼွင်ႉတႆးၶဝ်ဢၼ်ယူႇၸွမ်းၾင်ႇၼမ်ႉၶူင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈဝၼ်းၵၢတ်ႇၼႆ ၶီႇႁိူဝ်းမႃးၸွတ်ႇတီႈတိုဝ်ႉၽႃသွင်း၊ မႃးၵႃႉ မႃးလႅၵ်ႈလၢႆႈတၢင်းႁူႉတၢင်းႁၼ်ၵၼ်၊ လုင်းၽူဝ်းသျိၼ်ႇၼႆ့ လႆႈႁူပ်ႉထူပ်း ၸဝ်ႈလိၵ်ႈၸဝ်ႈလၢႆးၵူႈတီႈၵူႈလႅၼ် ဢၼ်မႃးၽႅဝ်ၽႃသွင်း၊ မေႃၵႂၢမ်းတႆးလူင်ႁဝ်း ဢၼ်ယူႇၸွမ်ၽင်ႇၶူင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈလုင်းၽူဝ်းသျိၼ်ႇ လႆႈႁူပ်ႉထူပ်းၼမ်တႄႉတႄႉယဝ်ႉ။ ၸႂ်သူင်ဝႃႇသၼႃႇၵေႃႈယႂ်ႇ၊ ၸႂ်ၶႂ်ႈႁူႉၶႂ်မေႃၵေႃႈမီးသေ လုင်းၽူဝ်းသျိၼ်ႇၼႆႉ ၵွပ်ႈလႆႈထူပ်းၸဝ်ႈလိၵ်ႈၸဝ်ႈလၢႆး၊ ၸဝ်ႈမေႃၵႂၢမ်းၶဝ်လႄႈ လွင်ႈလိၵ်ႈတႆးၵေႃႈၸဵမ်ၽၢႆႇလူၽၢႆႇႁေႃး၊ ၽၢႆႇတႅမ်ႈၼၼ်ႉ ၵႅပ်ႉမႃးၶႅၼ်ႇမႃးတိၵ်းတိၵ်းယဝ်ႉ။

လွင်ႈသူင်ပၢႆးမွၼ်း

တီႈႁိူၼ်းမၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႈ ယဵၼ်းပဵၼ်တီႈလိုဝ်ႈတီႈထင်ၸဝ်ႈမေႃလိၵ်ႈလၢႆးတႆးၶဝ်ယဝ်ႉ။ ၶိုၼ်းၶိုၼ်းဝၼ်းဝၼ်း တီႈႁိူၼ်းမၼ်းသဵင်ပၼ်းႁဵတ်းၵႂၢမ်းတႆး၊ လူလိၵ်ႈတႆးသမ်ႉပေႃးလႆႈငိၼ်းယူႇတႃႇသေႇ၊ လွင်ႈလိၵ်ႈၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး လုင်းၽူဝ်းသယိၼ်ႇၼႆႉ လွင်ႈႁႆႇလွင်ႈၵႃႈၵေႃႈသူင်တႄႉတႄႉ။ တူဝ်မၼ်းၵေႃႈ မေႃႁႆႇမေႃၵႃႈ၊ ႁႆႇၵွင်တႆး၊ ၵႃႈတႆးၵေႃႈမေႃ၊ လွင်ႈၶိူင်ႈႁႆႇတိုင်ႈမၢၼ်ႈၶဝ်ၵေႃႈ မၼ်းႁူႉတႄႉတႄႉ။ မေႃးဝႃႈၵႂႃႇတူၺ်းပွႆးမၢၼ်ႈၸိုင် မေႃးငိၼ်းသဵင်တိင်ႇသဵင်ၵွင်မၢၼ်ႈၸိုင် တီႈလႂ်ၽိတ်းၵေႃႈ မၼ်းႁူႉၵမ်းလဵဝ်၊ ပေႃးငိၼ်းပေႃးႁူႉၵေႃႈ မၼ်းတၵ်ႉၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။ မၢၼ်ႈၸိူင်း (ၸၢတ်ႈ)ၶဝ်ၵူဝ်မၼ်းတႄႉတႄႉ။ လွင်ႈႁႆႇတိုင်ႈသိၵ်ႉ (ပတ်ႉတလႃး)ၼၼ်ႉ မၼ်းၶႅၼ်ႇတႄႉတႄႉ။

ၵႃႈတီႈႁိူၼ်းမၼ်း ၽႃသွင်းၼၼ်ႉ မေႃတရေႃးတႆးမီးယူႇတႃႇသေႇ။ တူဝ်မၼ်းၵေႃႈႁဵတ်းၵႂၢမ်းဝွၵ်း၊ ႁႆႇတရေႃး၊ ပေႃးပိူၼ်ႈႁႆႇၽိတ်းၵေႃႈမၼ်းၵေႃႉမႄးပၼ်၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈယူႇၸမ်ၼမ်ႉၶူင်းလႄႈ ၵႂၢမ်းလွင်ႈၶူင်းၼႆၵေႃႈ လုင်းၽူဝ်းသျိၼ်ႇသူင်တႄႉတႄႉ၊ ပီႈၼွင်ႉဢၼ်မေႃႁဵတ်းၵႂၢမ်းလွင်ႈၶူင်းၼၼ်ႉ တီႈႁိူၼ်းမၼ်းမီးယူႇတႃႇသေႇ။ မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ပေႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈလိၵ်ႈၸဝ်ႈလၢႆးၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ႁၵ်ႉပႅင်းတႄႉတႄႉ။ ၸဝ်ႈလိၵ်ႈၸဝ်လၢႆး ၸဝ်ႈၵႂၢမ်းၶဝ်ၵေႃႈ ပေႃးၽႅဝ်တီႈႁိူၼ်းမၼ်းၸဝ်ႈၼႆ ယူႇမူၼ်ႈၸႂ်သိူဝ်း။ လွင်ႈလိၵ်ႈလွင်ႈလၢႆးလွင်ႈႁႆႇလွင်ႈၵႃႈ ဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈမေႃၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈဝႆႉၸႂ်ယႂ်ႇယႂ်ႇယၢဝ်းယၢဝ်းသေသွၼ်ပၼ်။ ပေႃးၶႂ်ႈမေႃဢၢၼ်ႇလိၵ်ႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈတႆးၸိုင် မၼ်းၶၢမ်ႇလဵင်ႉၶဝ်ႈသေသွၼ်ပၼ်ၵွၼ်ႇ။ မေႃလိၵ်ႈပွတ်းႁွင်ႇပွတ်းၸၢၼ်း ဢၼ်ၶႂ်ႈလႆႈပၼ်ႇၺႃႇတီႈမၼ်းၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်မႃးႁဵၼ်းမႃးႁႃလႆႈႁူႉၼင်ႇၼႆယဝ်ႉ။

ၸဝ်ႈဝေႃးလၶႄႉၼႆႉ တႅမ်ႈလိၵ်ႈတြႃးၵူၺ်းဢမ်ႇၸိုဝ်ႈ၊ လိၵ်ႈၵႂၢမ်းလိၵ်ႈဝွၵ်းၵေႃႈတႅမ်ႈယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ပႆႇႁႃႁၼ်ၵွၼ်ႇ။ ၽူႈလႂ်ၽႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ လီၸွပ်ႇလီႁႃလီၵဵပ်းလီႁွမ်တွမ်ပႅင်း လိၵ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈယူႇ။

ၶိုၼ်းၶၢႆႉမႃးတီႈ ယွင်ႁူၺ်ႈ

ထိုင်မႃးပီ 1946 ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈဝေႃးလၶႄႉၼႆႉ ၶိုၼ်းၶၢႆႉမႃးတီႈယွင်ႁူၺ်ႈသေ မႃးၺႃးၸွမ်ၸိုင်ႈလူင် ၸဝ်ႈၶမ်းသိူၵ်ႈ မႃးတႅမ်ႈလိၵ်ႈတႆး၊ ပိၼ်ႇလိၵ်ႈမၢၼ်ႈပဵၼ်လိၵ်ႈတႆး၊ မႃးသွၼ်လိၵ်ႈတႆးပၼ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇယွင်ႁူၺ်ႈၶဝ် ၵွပ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈၶတ်းၸႂ်လႄႈ တႆးယွင်ႁူၺ်ႈၶဝ်ၵေႃႈ မေႃလိၵ်ႈတႆးၵႂႃႇ။

သဵင်ႈၵၢမ်ႇ

ၸဝ်ႈဝေႃးလၶႄႉၼႆႉ လုတ်ႇလႅၼ်းယႃႈၼႃႇ၊ ၵွပ်ႈလုတ်ႇလႅၼ်းယႃႈၼႃႇလႄႈ ၸပ်းတၢင်းပဵၼ်မၢၵ်ႇႁူဝ်ၸႂ်သေ သဵင်ႈၵၢမ်ႇၵႂႃႇမိူဝ်ႈပီ 1948 ယဝ်ႉ။ ပႃႇႁဵဝ်ႈမၼ်းမီးတီႈယွင်ႁူၺ်ႈဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ ႁဝ်းၶႃႈၸုမ်းၸိူဝ်းၽူႈႁၵ်ႉလိၵ်ႈလၢႆးၶဝ် ထုၵ်ႇလီၶႆႈႁႃယူႇ၊ ၸဝ်ႈဝေႃးလၶႄႉၼႆႉ ႁူမ်ႈဝႃႈတူဝ်တၢႆၵႂႃႇယဝ်ႉၼႆၵေႃႈ ၸိုဝ်ႈသဵင်မၼ်းၸဝ်ႈတႄႉ ႁွမ်ယူႇ မိူၼ်ၼင်ႇမွၵ်ႇႁွမ်ႁူၺ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လိၵ်ႈဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈတႅမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ပေႃးၵႂၢမ်းသွၼ်သႃႇသၼႃႇၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ယင်းဢမ်ႇႁၢႆၸိုင် တေဢမ်ႇႁၢႆလႆႈယဝ်ႉ။ ပေႃႈဝႃးတႆႈႁဝ်း ယင်းယုမ်ႇယမ်ၽႃႇသႃႇပုတ်ႉထယူႇၸိုင် ၵျၢမ်းၼႄတၢင်းၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ ဢၼ်ၸဝ်ႈဝေႃးလၶႄႉတႅမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ တေလႆႈယိပ်းတိုဝ်းယူႇတႃႇသေႇယဝ်ႉ။ ၼင်ႇႁိုဝ်သၢႆတၢင်းသဵၼ်ႈတၢင်း၊ တၢင်းၵႂႃႇၼိပ်ႉပၢၼ်ႇတေၸိုၼ်ႈသႂ်လီၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈဝေႃးလၶႄႉၼႆႉ သုၵ်ႈသီပၼ်ဝႆႉလႄႈ ၽႃႇသႃႇပုတ်ႉထတႆးႁဝ်း တင်းသဵင်ၵေႃႈပဵၼ်ဢၼ်ၶွပ်ႈၸႂ်ၼိူဝ်ၸဝ်ႈဝေႃးလၶႄႉတႄႉတႄႉ၊ ပုၼ်ႈတႃႇလိၵ်ႈလၢႆးပၢႆၵမ်တႆးတေၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈဝေႃးလၶႄႉၼႆႉ ၸွႆႈထႅမ်ၵႂႃႇတႄႉတႄႉယဝ်ႉ။ ၼင်ႇႁိုဝ်တႆးႁဝ်း ဢၼ်မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇၸဝ်ႈဝေႃးလၶႄႉတေမီးထႅင်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မုင်းမွင်းဝႆႉယူႇတႃႇသေႇယဝ်ႉ။

တႄႇတႅမ်ႈလိၵ်ႈ တၢင်းၵႂႃႇၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ

ၽိူဝ်ႇမၼ်းၸဝ်ႈမႃးၽႅဝ် ဝေႃးလၶႄႉသေ ပဵၼ်ၽွင်းၶွၼ်ႇၵေႃႈ တႄႇတႅမ်ႈလိၵ်ႈတၢင်းၵႂႃႇၼိပ်ႉပၢၼ်ႇယဝ်ႉ။ တႃႇတေတႅမ်ႈလိၵ်ႈၽိုၼ်ၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇငၢႆႈ၊ လိၵ်ႈပႃႇလိၵေႃႈလူဝ်ႇမေႃ၊ လိၵ်ႈမၢၼ်ႈၵေႃႈလူဝ်ႇမေႃ၊ ၶေႃႈၵႂၢမ်းဝေႃးႁႃႇရတႆးၵေႃႈလူဝ်ႇလူင်ႉလူဝ်ႇၵတ်ႉတႄႉတႄႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸဝ်ႈဝေႃးလၶႄႉၼႆႉ ၵတ်ႉယူႇတင်းသၢမ်ပိူင်ယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈ ၸင်ႇမႃးၵႅမ်းဢၼ်ၸဝ်ႈတူၼ်လူင် ၸဝ်ႈပၼ်ႇတိထမ်ႇမၵျႅၵ်ႉၵသၢၼ်ႇ (သြႃႇတေႃႇလူင် ဦးပဏ္ဍိဓမ္မ ကျိုက္ကဆံ) တႅမ်ႈဝႆႉ ယေႇတေႃႇဝိပသ်ႉသၼႃႇ တီႇပၼီႇၵျၢၼ်း (ရေတော် ဝိပဿနာ ဒီပနီကျမ်း) ၼၼ်ႉသေ ႁဵတ်းဢွၵ်ႇၵျၢမ်းၼႄတၢင်းၼိပ်ႉပၢၼ်ႇယူႇယဝ်ႉ။ ၼၼ်ႉၵူၺ်းဢမ်ႇၵႃး ပတိပႃႇတိၵ ၵျိၼ်ႉၸိၼ်ႇ၊ ၸိၼတ်ႉထပၵႃႇၼီႇလႄႈ ၸၢတ်ႈၵျီးသႄႇပွႆႉ (ပဌိပါတိကကျင့်စဉ်၊ ဇိနတ္ထပကါသနီ ဇါတ်ကြီးဆယ်ဘွဲ့) ၵေႃႈမၼ်းၸဝ်ႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းသေ ဢဝ်ႁဵတ်းဝႆႉၽၢႆႇတႆး။ ၵူၺ်းၵႃႈဢၼ်ၸိုဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈဢွၵ်ႇၼႃႇၼႆႉ ဢွၵ်ႇၸွမ်းၽိုၼ်လိၵ်ႈ ၵျၢမ်းၼႄတၢင်းၼိပ်ႉပၢၼ်ႇမၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၼႂ်းၵႃႈၵျၢမ်းၼႄတၢင်းၼိပ်ႉပၢၼ်ႇၼၼ်ႉ တႆးႁဝ်းၶဝ်ဢၼ်ၸွမ်းၽၢႆႇတြႃးၼႆႉ ၵေႃႉဢၼ်ဢမ်ႇသူင်ၵေႃႉဢၼ်ဢမ်ႇႁူႉ၊ ၵေႃႉဢၼ်ဢမ်ႇၶႂ်ႈထွမ်ႇ ဢမ်ႇၶႂ်ႈငိၼ်းၼၼ်ႉယင်းဝႃႈဢမ်ႇမီးယဝ်ႉ။ လိၵ်ႈၽိုၼ်ၼႆ့ မၼ်းတိုတ်ႉၸႂ်ၵူၼ်းႁဝ်းတႄႉတႄႉ။ ၼမ်ႉၵႂၢမ်း၊ ၼမ်ႉလိၵ်ႈ၊ ၼိူဝ်ႉၵႂၢမ်း၊ မွၼ်းၵႂၢမ်း မွၼ်းလိၵ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းလိုၵ်ႉလမ်ႇ၊ ၶမ်ႇၶိုၵ်ႉတႄႉတႄႉ။ ၼိုင်ႈဢၢၼ်ႇၼိုင်ႈၶႂ်ႈဢၢၼ်ႇ ၼိုင်ထွမ်ႇၼိုင်ႈၶႂ်ႈထွမ်ႇတိၵ်းတိၵ်း ပဵၼ်ဝႆႉၼင်ႇၼႆယဝ်ႉ။ ၶေႃႈၵႂၢမႂ်းတႆႈဢၼ်သိုပ်ႇၵပ်းတြႃးၼႆႉၵေႃႈ ပူင်းတႄႉတႄႉ၊ ၵိုၼ်းတႄႉတႄႉ။ ၵႃႈၶၼ်လိၵ်ႈၽိုၼ်ၼႆႉ တေဢမ်ႇတႅပ်းတတ်းလႆႈယဝ်ႉ။ ၸုမ်းၸိူဝ်းပီႈၼွင်ႉတႆးႁဝ်း ဢၼ်ယၢမ်ႈလဵၼ်ႈလိၵ်ႈထမ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပေႃးပႆႇလႆႈလူ ပႆႇလႆႈထွမ်ႇ လိၵ်ႈၸဝ်ႈဝေႃးလၶႄႉၸိုင် ပႆႇတဵမ်ထူၼ်ႈလီတေလႆႈဝႃႈၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ၸင်ႇဝႃႈၽူႈလႂ်ၽႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ ထုၵ်ႇလီဢၢၼ်ႇတူၺ်း ထွမ်ႇတူၺ်းလိၵ်ႈၸဝ်ႈဝေႃးလၶႄႉ တႅမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉယူႇ။

ၽိုၼ်ဢိင်

ပပ်ႉ - ၽႂ်ပဵၼ်ၽႂ်ၼႂ်းမိူင်းတႆး၊ ၼႃႈလိၵ်ႈ 55 - 59