ဢီႇသၢၼ်
ဢီႇသၢၼ် (လိၵ်ႈထႆးอีสาน) ၼႆႉ ပဵၼ်ၼႃႈလိၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈပိူင်လူင် ဢၼ်မီးပွတ်းႁွင်ႇသုတ်း ၶွင် မိူင်းထႆးၼၼ်ႉသေ မၼ်းၵႆႉၵႆႉလိုမ်းၽၢင်ႉၺႃးဝႃႈ ပဵၼ် ပွတ်းတွၼ်ႈ ၶွင်ၸိုင်ႈမိူင်း။ မၼ်းပဵၼ် ၼႃႈလိၼ် ဢၼ်မီး ၽိင်ႈငႄႈလၢႆမဵဝ်း သေ ပဵၼ်တီႈ ဢၼ် မိူင်းလၢဝ်း၊ မိူင်းၵမ်ႇပေႃးတီးယႃး လႄႈ မိူင်းထႆး မႃးႁူပ်ႉၵၼ်သေ မၼ်းၵေႃႈ မီး ပိုၼ်းၶိုၵ်ႉၶမ်ႇ လႄႈ တၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉ ဢၼ်ၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၼႃႈလိၼ်[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]
ၶုမ်ႇမႄႈၶွင်၊ သူၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၶွင် လိူၺ်း၊ ပၢၼ်းၵဵင်း၊ ၼွင်ၶၢႆး၊ ဝတ်ႉၽရႃႉထၢတ်ႈၽၼွမ်း။
ႁူႉၸွမ်းဝႃႈ ပဵၼ် ၶုမ်ႇမႄႈၼမ်ႉၶျီႇ၊ သဵၼ်ႈတၢင်းလူင် ဢၼ်လုၵ်ႉ ၵုင်းထဵပ်ႈမႃးၼၼ်ႉ သုတ်းတီႈၼႆႈ တီႈ ၶွၼ်ၵႅၼ်ႇ။
ပဵၼ်ၵႅၼ်ၵၢင် တီႈႁိမ်း ၼၶွၼ်းရႃၸသီမႃး တီႈၵူၼ်းၵိုၼ်း၊ ၶုမ်ႇမႄႈၼမ်ႉမုၼ်း ၼႆႉ ပဵၼ် ဢွင်ႈတီႈ သူၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၶဝ်ယႂ်ႇ လႄႈ မီး လၢႆးၵေႃႇသၢင်ႈႁၢင်ႈလီ ဢၼ်ပဵၼ် ႁွႆးမိုဝ်း ၶမဵၼ် ၶွင် ၽၼူမ်း လႄႈ ၽီမၢႆႇ။
 | ဢၼ်ပဵၼ် ပွင်ႈလိၵ်ႈ လိၵ်ႈႁွမ်တွမ် လိၵ်ႈႁွမ်တွမ်ပွတ်း ႁူဝ်ၼိုင်ႈဢေႃႈ။ သိုပ်ႇၽိူမ်ႉထႅမ်သႂ်ႇထႅင်ႈသေ ၶႅၼ်းတေႃႈၸွႆႈထႅမ်ပၼ် ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃးတႆးၽွင်ႈၶႃႈ။ |
ဝဵင်းလူင်[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]
- ၶွၼ်ၵႅၼ်ႇ — ၵႅၼ်ၵၢင် ၶွင် ၼႃးလိၼ် ဢီႇသၢၼ်၊ သဵၼ်ႈတၢင်း မိတ်ႉတရၽၢပ်ႉ (Rte 2) ၼႆႉ လတ်းၵႂႃႇႁိမ်းၶွပ်ႇ ၵၢင်ဝဵင်းယဝ်ႉ။
- လိူၺ်း — ၵူၼ်းႁူႉၼမ်ၸွမ်း ဝႃႈ မၼ်းမီး လွႆ လႄႈ လွႆသုင်တင်းၼမ်သေ ၼႂ်းၵႃႈ သူၼ်မၢၵ်ႇဢိတ်ႇ မိူင်းထႆးၼၼ်ႉ တီႈၼႆႈၵေႃႈ ၶဝ်ႈပႃး တီႈၼိုင်ႈယဝ်ႉ။
- ၼၶွၼ်းၽၼူမ်း — တီႈၶၼ်ႈလႅၼ်လိၼ်တင်း မိူင်းလၢဝ်း ဢၼ်မီးၸွမ်းၼမ်ႉမႄႈၶွင်ႈ
- ၼၶွၼ်းရႃၸသီမႃး (Korat) — ၽၵ်းတူ တႃႇၶဝ်ႈဢွၵ်ႇၸူး ဢီႇသၢၼ် ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ မိူင်းထႆး ပွတ်းၵၢင်မႃး
- ၼွင်ၶၢႆး — ၽၵ်းတူးတႃၶဝ်ႈဢွၵ်ႇ ဝီႇယႅၼ်ႇထႅၼ်း လႄႈ ၵႄႈလွႆႈမႄႈၶွင် ဢၼ်လီႁၵ်ႉ
- ရွႆႉဢဵတ်ႇ — ပဵၼ်ဢွင်ႈတီး ဢၼ်မီး ၽြႃးၸုၵ်း ဢၼ်သုင်သေပိူၼ်ႈၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇ၊ ၽရႃႉပုတ်ႉထရတ်ႉတၼ မႄႈၶွင်
- သုရိၼ်း — ၵူၼ်းႁူႉၼမ်ၸွမ်း ပွႆးၸၢင်ႉ ဢၼ်ႁဵတ်းၵူႈပီ လႄႈ ၵျွင်းၽြႃးၶမဵၼ်ႇ
- ဢုပူၼ်းရၢတ်ႉၶျ်ထႃးၼီး — ႁွင်ႉဢၼ်ပွတ်းမၼ်းဝႃႈ "ဢုပုၼ်း" ၼႆတႃႇသေႇသေ ပဵၼ် ၽၵ်းတူ တႃႇၶဝ်ႈဢွၵ်ႇၸူး လႅၼ်လိၼ် ၵမ်ႇပေႃးတီႈယႃး-လၢဝ်း
- ဢုတွၼ်းထႃးၼီး — ႁူႉၸွမ်းဝႃႈ "ဢုတွၼ်း" ႁူႉၸွမ်းလီငၢမ်းဝႃႈ ပဵၼ် ဢွင်ႈတီႈၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ပၢၼ်းၵဵင်း
ပၢႆတၢင်း တၢင်ႇၸိူဝ်း[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]
- သူၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၶဝ်ယႂ်ႇ — ပဵၼ်သူၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ၶွင် မိူင်းထႆးသေ ပဵၼ်ၼႃႈလိၼ် ဢွင်ႈတီႈ ၶူဝ်းပူၺ်ႈၵဝ်ႇမွၼ်ႇ ၵမ်ႇၽႃႇ ယူႇၼဵတ်ႇသၵူဝ်ႇ
- သူၼ်ၵိုၵ်းပိုၼ်း ၽၼူမ်းရုင်း — မီးၵယွင်းၽြႃးၶမဵၼ်ႇ ဢၼ်ႁၢင်ႈလီ သေ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈၸၼ်ၸႂ်သုတ်း ဢၼ်ၼိုင်ႈ တီႈၼႂ်း ဢီႇသၢၼ်
- သူၼ်ၵိုၵ်းပိူၼ်း ၽီမၢႆႇ — ႁွႆးမိုဝ်းၵေႃႇသၢင်ႈ ၶမဵၼ်ႇ ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈသေပိူၼ်ႈ တီႈၼႂ်း မိူင်းထႆး