ၸဝ်ႈတူၼ်ၶူးလူင် ဢႃလေႃၵ

ၸဝ်ႈငမ်းပၢႆးလူင် သႅၼ်ႈဝီ ၸဝ်ႈတူၼ်ၶူးလူင် ဢႃလေႃၵ
(ဢၵ်ၵမႁႃပၼ်တိတ)
ဢေႃဝႃတႃၸရိယ ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင် သင်ၶႃႇၸိုင်ႈတႆး

ၸႃႇတိလႄႈပေႃႈမႄႈ

ၸဝ်ႈတူၼ်ၶူးလူင်ၼႆႉ ၵိူတ်ႇမႃးမိူဝ်ႈပီၵေႃးၸႃႇ 1259 ၼီႈ၊ လိူၼ်ႈႁႃႇမႂ်ႇ ႁူၵ်းၶမ်ႈ၊ ဝၼ်းဢႃႈတိတ်ႉ တၢမ်းၶမ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်း 4 မွင်း၊ တီႈဝၢၼ်ႈၼမ်ႉၵတ်း၊ ၸေႈဝဵင်းလွၵ်ႉၸွၵ်ႇ။ ၸိုဝ်ႈပေႃႈမႄႈၸဝ်ႈ ႁွင်ႉဝႃႈ လုင်းလွႆၸိုၼ်ႈထမ်းဢိင်ႇတၵ+ ပႃႈလွႆၸိုၼ်ႈထမ်းသူၺ်ႇဢိင်ႇ။ ၸိုဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉႁွင်ႉဝႃႈ ဢၢႆႈၵႅင်း ၼႆယဝ်ႉ။

တီႈၸဝ်ႈသွၼ်ႁဵၼ်းမႃး

မၼ်းၸဝ်ႈ ပဵၼ်သၢင်ႇမိူဝ်ႈပီႈ 1272 ၼီႈ၊ ပဵၼ်ၸၢင်းမိူဝ်ႈပီ 1279 ၼီႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈယၢမ်ႈသွၼ်ႁဵၼ်းမႃး တီႈၵျွင်းမႁႃႇဝိသုတ်ႉထႃႇရုင်ႇ ဢလေႇတဵၵ်ႉ ၵျီးဢၼွၵ်ႉပျိၼ်ႇ တီႈၸဝ်ႈသြႃႇမၸူဝ်းယိင်ႇ တီႈၵျွင်းသူၺ်ႇယေးသွင်ႇ တွင်ႇပျိၼ်ႇ၊ တီႈ ဝဵင်းပၶူၵ်ႉၵူႇ ဝဵင်းလႅတ်ႉပတၢၼ်း၊ ဝဵင်းပတဵင်ႇ၊ ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ၊ ဝဵင်းသထုင်၊ ဝဵင်းဢမရပူရ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ၼႃႈၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇဢၼ်ၸဝ်ႈႁဵတ်းမႃး

ပီ 1290 ၼီႈ ၼင်ႈၵျွင်းၵူတ်ႉၶၢႆ။
ပီ 1299 ၼီႈ မႃးယူႇသဝ်းတီႈ ၵျွင်းထမ်ႈသႅၼ်ႈဝီ။
ပီ 1303 ၼီႈ ၸဝ်ႈၾႃႉလူင် ၸဝ်ႈၶမ်းႁူမ်ႇၾႃႉ လူႇတၢၼ်းၸုမ်ႈၸိုဝ်ႈ ၸဝ်ႈဢႃႇလေႃးၵထမ်ႇမၵထိၵ။
ပီ 1307 ၼီႈ ၸဝ်ႈဢမၢတ်ႈၶျုၵ်ႈၸိုၼ်ႈလၢႆးဢူ ပၢင်းမိူဝ်း သႅၼ်ႈဝီသေ ႁဵတ်းၵျွင်းၶႃးလူႇပၼ်ၸဝ်ႈ တီႈၵျွင်းမင်ႇၵလႃႇရုင်ႇ ၵၢင်ဝဵင်း။
ပီ 1308 ၼီႈ လႆႈပဵၼ်ၸဝ်ႈၵွၼ်းပၢႆး သႅၼ်ဝီ။
ပီ 1309 ၼီႈ ၸဝ်ႈႁဝ်းဢွၼ်ဢဝ် သၢင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈ 10 တူၼ် မိူဝ်းပွင်ၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇ ၼႂ်းမိူင်းဝႃႉပီပၢႆ။
ပီ 1313 ၼီႈ လႆႈပဵၼ် ၸဝ်ႈငၢမ်းပၢႆးလူင် သႅၼ်ႈဝီ။
ပီ 1318 ၼီႈ ပွႆးတၢင်ႇသင်ႇၵႃယၼႃႇၵမ်းႁူၵ်း တီႈတႃႈၵုင်ႈၼၼ်ႉ လႆႈပဵၼ် ဢေႃဝႃတႃၸရိယ။

ဝႆးၼၼ်ႉ လႆႈမႃးၸွႆႈၵၢၼ် ပိၼ်လိၵ်ႈပိတၵတ်ႉတႆး တီႈဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႈ ဝဵင်းပၢင်လူင်။ ပီ 1321 ၼီႈ လႆႈ "ဢၵ်ႉၵမႁႃႇပၼ်ႇတိတ"။ ပီ 1329 ၼီႈ ၽွင်းဢႃႇယူႉၸဝ်ႈလႆႈ 70 ပီတဵမ်ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈႁဝ်းဢဝ်ၵၢၼ်ၵျွင်းၶွင်သႅင်တင်းသဵင်ႈ ဢၢပ်ႈပၼ် ၸဝ်ႈသုမင်ႇၵလယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်တၢင်းလီ ပုၼ်ႈတႃႇသႃသၼႃႇ ဢၼ်ၸဝ်ႈလႆႈႁဵတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင်မႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လႆႁၼ်ၸဝ်ႈႁဝ်းတႅမ်ႈမၢႆဝႆႉ လႆႈၵေႃႈထၢတ်ႈၵွင်းမူး 160 သူႇ၊ လႆႈသမ်ႇမုတ်ႈသိမ်ႇ 36 တီႈ၊ လႆႈၶၢမ်ႇပၼ်ရႁၢၼ်း 550 တူၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ သြႃႇၸဝ်ႈႁဝ်ႈၼႆႉ လူင်ႉလႅၼ်ႇလိၵ်ႈထမ်းၸဝ်ႈသေဢမ်ႇၵႃး ၽၢႆႇႁေႃးတြႃးၵေႃႈ လူင်ႉလႅၼ်ႇ ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇတႄႉတႄႉယဝ်ႉ။

လႆႈႁပ်ႉမိူင်ႈၾႃႉ ယႃႇမိူင်းလူမ်ႈ

ၸဝ်ႈႁဝ်းလႆႈႁပ်ႉမိူင်းၾႃႉ ယႃႇမိူင်းလူမ်ႈ မိူဝ်ႈပီ 1333-ၼီႈ၊ လိူၼ်ၸဵင်လပ်း။ ဢႃႇယူႉၸဝ်ႈလႆႈ 74 ပီ၊ ဝႃႇၸဝ်ႈလႆႈ 55 ဝႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။