ၸဝ်ႈသြႃႇၺႃႇၼသမ်ႇၽႃႇရ

ၸဝ်ႈသြႃႇၺႃႇၼသမ်ႇၽႃႇရ
ၸဝ်ႈသြႃႇၺႃႇၼသမ်ႇၽႃႇရ (ၸဝ်ႈၶူးမေႃတႆး)
77
ၸၢဝ်းၶိူဝ်း	တႆး
ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ်	ပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ
ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈပႆႇၺႃႇ	သႃသၼထၸသီရိပဝရ ထမ်မႃၸရိယ
ၼႃႈၵၢၼ်	သင်ႇၶမႁႃႇၼႃႇယၵ ၸိုင်ႈတႆး
ၶၢဝ်ႇႁူင်လိုဝ်းလင်	ၵႄႈလိတ်ႈပျသၼႃႇၵူႈလွင်ႈ
ႁွႆးမိုဝ်းၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ	လွင်ႈယိူၼ်ႉၵၼ်ႈယႂ်ႇ
ဝၼ်းသဵင်ႈၵၢမ်ႇ	8.7.2008
တီႈသဵင်ႈၵၢမ်ႇ	ႁူင်းယႃၸီႇဝိတ တူၼ်ႈတီး
လၢႆးမိုဝ်း
ၾၢႆႇ:Sign of Nyanasamphara A.jpg

သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ႁဝ်းၶႃႈ ၵိူတ်ႇႁၼ်ၼႃႈ

သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ၺႃႇၼသမ်ႇၽႃႇရၼႆႉ ၸိုဝ်ႈပေႃႈ ပူႇလွႆၼွႆႉၶျႄႇ ၸိုဝ်ႈမႄး ပႃႈဢေးၼၢင်း၊ ၸႃႇတိ ဝၢၼ်ႈၼမ်ႉသၢႆး၊ ပွၵ်ႉၽၢႆႇတူၵ်းၵျွင်း၊ ဢိူင်ႇဝၢၼ်ႈႁၢတ်ႇ တူင်ႇဝဵင်းၸဝ်ႈၽမွၵ်ႇမႆႇ (မိူဝ်ႈလဵဝ် ပဵၼ်တူင်ႇဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်း)၊ လႆႈၵိူၼ်ႇႁၼ်ၼႃႈမႃး မိူဝ်ႈပီၵေႃးၸႃႇ 1286 ၼီႈ လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းလွင်ႈ 2 ၶမ်ႈ၊ (14.11.1924) ဝၼ်းဢင်းၵၢၼ်း၊ ၸိုဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ၸၢႆးထီး၊ မီးပီႈၼွင်ႉ 6 ၵေႃႉ၊ သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ပဵၼ်ၵေႃႉမၢႆသီႇ၊ မိူဝ်ႈဢႃႇယုလႆႈ 4 ၶူပ်ႇၼၼ်ႉ ပေႃႈၸဝ်ႈလုသေ လႆႈယူႇတႂ်ႈႁူမ်ႈငဝ်းမႄႈသေ ယႂ်ႇမႃးယဝ်ႉ။

ၺၢၼ်ႇပႆႇၺႃႇၽၢႆဝႆး မေႃလိၵ်ႈတႆးၸဵမ်လဵၵ်ႉ

သြႃၸဝ်ႈလူင်ၼႆႉ ၸႂ်ႈၶႂ်ႈမေႃလိၵ်ႈမေႃလၢႆးၼမ်၊ သူင်တၢင်းႁူႉယႂ်ႇ တၢင်းႁၼ်ၼမ်မႃး ၸဵမ်လဵၵ်ႉ။ မိူဝ်ႈ တိုၵ်ႉလဵၵ်ႉၼၼ်ႉ ႁၼ်ပိူၼ်ႈလူလိၵ်ႈ တူၺ်းလိၵ်ႈ သွၼ်လိၵ်ႈတီႈလႂ်ၵေႃႈ ၽိုၵ်းဝႃႈၸွမ်းပိူၼ်ႈ၊ ၽိုၵ်းတႅမ်ႈၸွမ်းပိူၼ်ႈ၊ သိုဝ်ႉပပ်ႉမႄႈလိၵ်ႈတႆးသေ ၽိုၵ်းလူၽိုၵ်းတႅမ်ႈၵႂႃႇႁင်းၵူၺ်း ၸဝ်ႈၵဝ်ႇသေ မေႃလူမေႃတႅမ်ႈလိၵ်ႈတႆး ၸဵမ်လဵၵ်ႉ မိူဝ်ႈပႆႇယူႇၵျွင်း ၽွင်းပဵၼ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇမီးယူႇတီႈႁိူၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၶိုၼ်ႈပဵၼ်သၢင်ႇ

ပီၵေႃးၸႃႇ 1300 ၼီႈ၊ ပီမႂ်ႇဝၼ်းၼိုင်ႈ မႄႈထဝ်ႈ ဢဝ်ၸဝ်ႈမိူဝ်းဢၢပ်ႈပၼ် တမ်ႈတီႈ သြႃႇၸဝ်ႈပုင်ႇၺသႃႇမိ၊ ဝတ်ႉမၢၵ်ႇၵႅင်းမူၼ်းသေ သွၼ်ဢဝ်လိၵ်ႈမၢၼ်ႈ လိၵ်ႈပႃႇလိၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈၸဵဝ်းလႆႈ ၸဵဝ်းမေႃၸဵဝ်းတွင်းလႄႈ ပဵၼ်တီႈၵူၼ်းတင်းၼမ် ယွင်ႈယေႃးဢၢမ်းဢေႃး မၼ်းၸဝ်ႈဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ ပီ 1300 ၼီႈ လိူၼ်သီႇလွင်ႈ 14 ၶမ်ႈ၊ (3.3.1939) ဝၼ်းသဝ်ၼၼ်ႉ ၵေႃႉပဵၼ်မႄႈ (ပႃႈဢေးၼၢင်း) ၶတ်းၸႂ် ႁႃဢဝ် သၢင်ႇၵၢၼ်း၊ ပရိၵ်ႉၶရႃႇ ၶိူင်ႈလူႇၶူဝ်းတၢၼ်း သိူဝ်ႈၶူဝ်းသၢင်ႇလွင်း ၵူႈပိူင်သေလႄႈ ဢဝ်ၸဝ်ႈႁဵတ်း သၢင်ႇလွင်း ႁႃႈဝၼ်းႁႃႈၶိုၼ်းသေယဝ်ႉ ၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၸဝ်ႈသၢင်ႇသႃႇမၼေႇ တမ်ႈတီႈ သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ပုၺ်ႇၺသႃႇမိ ဝတ်ႉမၢၵ်ႇၵႅင်းမူၼ်း ဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ၵေႃႈ မႄးလၢႆႈၸိုဝ်ႈမႂ်ႇ သႂ်ႇပၼ်ၸိုဝ်ႈလီဝႃႈ ၸဝ်ႈသၢင်ႇၺႃႇၼၼႆသေ ယူႇၸွမ်းသိၼ် ၵိၼ်ၸွမ်းထမ်း လီလီငၢမ်းငၢမ်းယူႇယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈၸဝ်ႈပဵၼ်သၢင်ႇႁၢႆး ၵတ်ႉလိၵ်ႈလၢႆးထမ်းၸဝ်ႈ

ဝၢႆးသေၶိုၼ်ႈပဵၼ်သၢင်ႇသႃႇမၼေႇယဝ်ႉ ၶတ်းၸႂ်သွၼ်ဢဝ်ပၺ်ႇၺႃႇလေႃးၵုတ်ႉတရႃႇလႄႈ ပီ 1302 ၼီႈ၊ လိူၼ်သိပ်းသွင်မႂ်ႇၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈၶူၼ်ႉၶႆႈလိၵ်ႈ တီႈၵျွင်းတေႃႇ ဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်းသေ ဢွင်ႇၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။ ပီ 1303 ၼီႈၼၼ်ႉ လႆႈပၢႆႈၽေးသိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇ ပွၵ်ႈသွင်လႄႈ ၸဝ်ႈႁဵၼ်းဝႆႉလိၵ်ႈသေတ ဢမ်ႇလႆႈတွပ်ႇ။ ထိုင်မႃးပီ 1304 ၼီႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသိုပ်ႇၶဝ်ႈၶူၼ်ႉၶႆႈတႅမ်ႈတွပ်ႇလိၵ်ႈ တီႈၵျွင်းတေႃႇ ဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်းသေ ဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉဢွၼ်ႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈႁဝ်းၶၢႆ့မႃးယူႇတီႈ ၵျွင်းတေႃးသေ ပီ 1305ၼီႈ ၸဝ်ႈဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉၵၢင်၊ ပီ 1306 ၼီႈ ဢွင်ႇပူၼ်ႉ ၸၼ်ႉလူင်ၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။

ဝၼ်းလီမျၢတ်ႈႁူင်ႁၢင်း ၸဝ်ႈပဵၼ်ၸၢင်းသုင်ယႂ်ႇ

ပီ 1306 ၼီႈ၊ လိူၼ်သိပ်းသွင်မႂ်ႇ 8 ၶမ်ႈ၊ ပီၶရိတ်ႉ (23.10.1944) ဝၼ်းၸၼ်ၼၼ်ႉ လုင်းၸရေးသိင်း ပႃႈၼၢင်းၼ (ပႃႈၼၢင်းတႅင်ႉ) ၶဝ်တင်းႁိူၼ်း၊ ဝၢၼ်ႈၼမ်ႉသၢႆး၊ ႁဵတ်းပဵၼ်ပေႃႈဢွၵ်ႇမႄႈယေႃး ၵမ်ႉထႅမ်ၶူဝ်းၶွင်သီႇပိူင်၊ ဢဝ်ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ၵိတ်ႉတိထမ်ႇမ ၵျွင်းတေႃး ဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်း ႁဵတ်းပဵၼ်ြသႃႇဢု ပတ်ႉသၢႆႇသေ လႆႈၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸၢင်း ၽဝရႁၢၼ်း ဢုပသမ်ႇပတႃႇ တီႈၼႂ်းသိမ်ႇၶၼ်ႇတ ၵျွင်းမၢၵ်ႇၵႅင်းမူၼ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သမ်ႉၶိုၼ်းမႄးလႅၵ်ႈလၢႆႈၸိုဝ်ႈမႂ်ႇ သႂ်ႇၸိုဝ်ႈလီဝႃႈ ၸဝ်ႈၸၢင်ႈၺႃႇၼသမ်ႇၽႃႇရ ၼႆယူႇယဝ်ႉ။

ပႆႇၺႃႇၵူႈလၢႆထႃႇၸဝ်ႈႁဝ်းၵႂႃႇႁႃႁဵၼ်း

ပီ 1307 ၼီႈ၊ လိူၼ်ပႅတ်ႇမႂ်ႇ ၽွင်းၸမ်တေၶဝ်ႈဝႃႇၼၼ်ႉ သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈၶဝ် လႆႈပၢႆႈသိုၵ်းၵျပၢၼ်ႇလႄႈ တီႈဝတ်ႉမၢၵ်ႇၵႅင်းမူၼ်းၼၼ်ႉ ၵိုတ်းဝႆႉၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ႁဝ်းၼႆႉလႄႈ တင်းမုၼ်ၸၢင်းသွင်ပႃး ပုၼ်ႈတႃႇပႂ်ႉ ၵျွင်းယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇတၼ်းႁိုင်တၼ်းၼၢၼ်း သိုၵ်းၵျပၢၼ်ႇၶဝ် လုၵ်ႉတီႈဝဵင်းမွၵ်ႇမႆႇသေ မႃးၼမ်ၼႃႇလႄႈၶဝ်ၸဝ်ႈသၢမ်ပႃးၵေႃႈ လႆႈပၢႆႈလႆႈၼီယူႇယဝ်ႉ။ ၶဝ်ၸဝ်ႈလႆႈပၢႆႈၽၢတ်ႇၵၼ် ၸဝ်ႈၼိုင်ႈ ပၢႆႈၵႂႃႇတၢင်းၼိုင်ႈ၊ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်လႄႈ မုၼ်ၸၢင်းတူၼ်ၼိုင်ႈ ပၢႆႈၵႂႃႇၸွမ်းၵၼ်၊ ပၢႆႈၵႂႃႇယူႇတီႈထမ်ႈလွႆလႅမ်၊ ၽၢႆႇၸၢၼ်း ဝၢၼ်ႈၵုၼ်ၶၢၼ်၊ ႁိမ်းဝၢၼ်ႈမၢၵ်ႇပိၼ်းဝၢၼ် ၼႂ်းၸွၵ်ႉလွႆ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶႃသွင်ၸဝ်ႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၶတ်းၸႂ် ၵမ်ႇမထၢၼ်းတြႃး ဢႃႇၼႃႇပႃႇၼတီႈၼၼ်ႈယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈ သြႃႇလူင်သမ်ႉ ဢဝ်ၵႂႃႇပႃးပပ်ႉဢႃႇၼႃႇပႃႇၼတီႇပၼီႇ ဢၼ်ၸဝ်ႈသြႃႇလႄႇတီႇတႅမ်ႈၼၼ်ႉလႄႈ တူဝ်မၼ်း ၸဝ်ႈၵေႃႈ တူၺ်းၸွမ်းလၢႆးၼၼ်ႉသေ ၽိုၵ်းတိုဝ်းၵမ်။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ သမ်ႉလႆႈသွၼ်ပၼ်ပႃး မုၼ်ၸၢင်း တူၼ်ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးဢွၵ်ႇဝႃႇမႃး ငိၼ်းၶၢဝ်ႇဝႃႈ သိုၵ်းၵျပၢၼ်ႇၶဝ် မိူဝ်းၵႂႃႇယဝ်ႉၼႆလႄႈ ၶႃသွင်ၸဝ်ႈ ဢွၼ်ၵၼ်မႃးၶိုၼ်း တီႈဝတ်ႉမၢၵ်ႇၵႅင်းမူၼ်း။ ဢမ်ႇႁိုင်ဢမ်ႇၼၢၼ်း ဢၼ်ပဵၼ်သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈ တီႈဝတ်ႉ မၢၵ်ႇၵႅင်းမူၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ် ပွၵ်ႈၽႅဝ်မႃးၶိုၼ်း တင်းၼမ်ယူႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ မႃးၶိုၼ်း တီႈဝတ်ႉမၢၵ်ႇၵႅင်းမူၼ်း ဢမ်ႇပေႃးႁိုင် ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ပုၺ်ႇၺသႃမိ ဝတ်ႉမၢၵ်ႇၵႅင်းမူၼ်း သမ်ႉလွၼ်ႇၵႂႃႇပႅတ်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ပီၼၼ်ႉ ဝၢႆးၶဝ်ႈ ဝၢႆးၼမ်ႉ တူင်ႈပွင်ႇလႅင်ႉၶႆႇယဝ်ႉ တပႄးလႄႈ တၵႃႇ ၽွမ်ႉၵၼ်ႁဵတ်းပွႆး လုမ်းလႃးသၢင်းၵျူဝ်ႇ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ပုၺ်ႇၺႃႇသႃမိယူႇယဝ်ႉ။ ပီၼၼ်ႉၼင်ႇၵဝ်ႇ ဝၢႆးလိူၼ်ႁႃႈမႃး သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈၶဝ် ၼႂ်းဝတ်ႉမၢၵ်ႇၵႅင်းမူၼ်းၵေႃႈ ပၢႆႈၽၢတ်ႇၽႄၵၼ်ၵႂႃႇ ၵေႃႉႁူးၵေႃႉတၢင်းသေ ၸဝ်ႈၸၢင်းဝီရိယသမ်ႉ လႆႈၵိုတ်ႈဝႆႉ ပဵၼ်ပုၵ်ႉၵူဝ်ႇၼင်ႈၵျွင်း ယူႇယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ၺႃႇၼသမ်ႇၽႃႇရၼႆၵေႃႈ ထိုင်မႃး 1308 ၼီႈၼၼ်ႉ ၶၢႆ့ၵႂႃႇသွၼ်ဢဝ်လိၵ်ႈ ၼႂ်းၼွင် ႁၢႆးယႃႈ တီႈၵျွင်းလႅင် တမ်ႈတီႈၸဝ်ႈသြႃႇသေႃးၽိတ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပီ 1309 ၼီႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇၶဝ်ႈ တွပ်ႇၸၼ်ႉပထမ ၼႂ်းပၢင်ပွႆး ဝိၼယႃႇတိၼုၵ်ႉၵႁသေ ဢွင်ႇၵႂႃႇလီငၢမ်းယူႇယဝ်ႉ။
ဝၢႆးတွပ်ႇလိၵ်ႈယဝ်ႉ ၸွမ်းၸဝ်ႈသြႃႇဝိမလႃႇၽိဝမ်ႇသ ၵႂႃႇယူႇၵျွင်းဝိသုတ်ႉထႃႇရူင်ႇမႂ်ႇ ဝဵင်းလိူဝ်ႇသေ ဝၢႆးဢွၵ်ႇဝႃႇမႃး ၸဝ်ႈၽယွင်ႁူၺ်ႈၶဝ် ၵႂႃႇပၢင်းၸဝ်ႈသြႃႇ ဝိမလႃႇၽိဝမ်ႇသ မႃးၼင်ႈၵျွင်းၵၢၼ်ႇၵျီးလႄႈ ၸဝ်ႈသြႃႇၺႃႇၼသမ်ႇၽႃႇရၼႆႉၵေႃႈ လႆႈၶၢႆ့မႃးၸွမ်းယူႇယဝ်ႉ။ ယူႇတီႈၵျွင်းၵၢၼ်ႇၵျီးၼၼ်ႉ ၶၢဝ်းတၢင်းႁႃႈ ပီသေ ဢွင်ႇၸၼ်ႉတတိယ တေႃႇထိုင် ၸၼ်ႉသတ်ႉထၼႂ်းပၢင်ပွႆး ဝိၼယႃႇတိၼုၵ်ႉၵႁလႄႈ ဢွင်ႇၸၼ်ႉ (ပထမငႄႇ)၊ ၸၼ်ႉၵၢင်(ပထမလၢတ်ႉ)၊ ၸၼ်ႉလူင် (ပထမၵျီး) ၼႂ်းပၢင်ထၢမ်လိၵ်ႈ ပႃႇလိပထမပျၢၼ်ႇ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ႁဵတ်းလိၵ်ႈၸၼ်ႉၶူးသွၼ်သေ ပီ 1315 ၼီႈၼၼ်ႉ လႆႈၵႂႃႇတွပ်ႇလိၵ်ႈ ထမ်ႇမႃႇၸရိယ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တီႈယၼ်ႇၵုင်ႇလႄႈ ဢွင်ႇၵႂႃႇ 6 ၽိုၼ်ယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈသြႃႇၵေႃႈ ဝၢႆးတွပ်ႇလိၵ်ႈယဝ်ႉ သိုပ်ႇယူႇတီႈ ၵျွင်းပုတ်ႉထသႃႇသၼသိပ်ႉပမ်ႇ၊ ၼႂ်းတိူၵ်ႈၸွႆးၸူင်ႇ ယၢၼ်ႇၵုင်ႇၼၼ်ႉသေ လႆႈသွၼ် ဢဝ်လၢႆးပိၼ်ႇၽႃႇသႃႇလႂ်၊ လိၵ်ႈဢႅင်းၵလဵတ်ႈလႂ် ၸိူဝ်းၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။ တီႈၵျွင်းၼၼ်ႉ သမ်ႉမီး မုၼ်ၸဝ်ႈထႆးၸဝ်ႈၼိုင်ႈလႄႈ ၸဝ်ႈသြႃႇၵေႃႈ လႆႈသွၼ်ဢဝ်ပႃး လိၵ်ႈထႆးထႅင်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ပီ 1316 ၼီႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇသမ်ႉ ၶၢႆ့ၵႂႃႇယူႇ တီႈၵျွင်းဢလႄႇတေႃးယ ဝဵင်းပႁၢၼ်းသေ သိုပ်ႇၶိုၼ်ႈလိၵ်ႈ ၸၼ်ႉၶူးလႄႈ ပီၼၼ်ႉ ဢွင်ႇပူၼ်ႉသီႇလၵ်ႉၶၼ်ႇယဝ်ႉ။ ပီ 1317 ၼီႈၼၼ်ႉ သမ်ႉၶၢႆ့ၵႂႃႇ ယူႇၵျွင်းၽြႃးလူင် ဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇသေ ပီၼၼ်ႉၼင်ႇၵဝ်ႇ ဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉထမ်ႇမသင်ႇၵၼီႇယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ ၸဝ်ႈသြႃႇဢွင်ႇထမ်ႇမႃႇၸရိယ 8 ၽိုၼ်လႄႈ လႆႈၸုမ်ႈၸိုဝ်ႈ သႃႇသၼꩪꩡသိရီပဝရꩪမ်မႃ ၸရိယေသ လႆႈသူးငိုၼ်း 800 ပျႃးယူႇယဝ်ႉ။

လိၵ်ႈထမ်းပွႆးတွပ်ႇၶူၼ်ႉၸၼ်ႉၸဝ်ႈဢွင်ႇပူၼ်ႉမႃး

• 1။ ၼႂ်းပွႆးၶူၼ်ႉၶႆႈလိၵ်ႈ ၵျွင်းတေႃး ဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉမူႇလ၊ ၸၼ်ႉဢွၼ်ႇ၊ ၸၼ်ႉၵၢင်၊ ၸၼ်ႉလူင်။
• 2။ ၼႂ်းပၢင်ပွႆးၶူၼ်ႉၶႆႈတႅမ်ႈတွပ်ႇလိၵ်ႈ ဝိၼယႃတိ ၼုၵ်ႉၵႁ ဝဵင်းယွင်ႈႁူၺ်ႇၼၼ်ႉ ဢွင်ႇပူၼ်ႉ ၸၼ်ႉပထမ၊ ၸၼ်ႉတုတိယ၊ ၸၼ်ႉတတိယ၊ ၸၼ်ႉၸတုတ်ႉထ၊ ၸၼ်ႉပၺ်ႇၸမ၊ ၸၼ်ႉသတ်ႉထ။
• 3။ ၼႂ်းပႆွးတႅမ်ႈတွပ်ႇလိၵ်ႈ ပထမပျၢၼ်ႇ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼၼ်ႉ ဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉဢွၼ်ႇ(ပထမငႄႇ)၊ ၸၼ်ႉၵၢင်(ပထမလၢတ်ႉ)၊ ၸၼ်ႉလူင်(ပထမၵျီး)။
• 4။ ၼႂ်းပၢင်ပွႆးတႅမ်ႈတွပ်ႇလိၵ်ႈ ထမ်ႇမႃႇၸရိယ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼၼ်ႉ ဢွင်ႇပူၼ်ႉၽိုၼ်လိၵ်ႈ 8 ၽိုၼ်-
  • (1) ပႃရႃၸိၵၼ်တပႃလိလႄႈ ဢတ်ꩧၵထႃမၼ်း
  • (2) သီလၵ်ၶၼ်ꩪဝၷ်ၷပႃလိ လႄႈ ဢꩦတ်ꩧၵထႃ
  • (3) ꩪမ်မသင်ၷၼီပႃလိ လႄႈ ဢꩦတ်ꩧၵထႃမၼ်း သွင်ပပ်ႉ
  • (4) ပႃၸိတ်ၻျႃၻီပႃလိ သၢမ်ပပ်ႉလႄႈ ဢꩦတꩧၵထႃမၼ်း သွင်ပပ်ႉ
  • (5) မၸ်သိမၼိၵႃယ ပႃလိသၢမ်ပပ်ႉလႄႈ ဢꩦတ်ꩧၵထႃမၼ်း သီႇပပ်ႉ
  • (6) သမ်ယုတ်တၼိၵႃယပႃလိ သၢမ်ပပ်ႉလႄႈ ဢꩦတ်ꩧၵထႃမၼ်း သၢမ်ပပ်ႉ
  • (7) ဢင်ၵုတ်တရၼိၵႃယပႃလိ သၢမ်ပပ်ႉလႄႈ ဢꩦတ်ꩧၵထႃမၼ်း သၢမ်ပပ်ႉ
  • (8) ဝိၽင်ၷႃၻိပႃလိ သိပ်းဢဵတ်းပပ်ႉလႄႈ ဢꩦတ်ꩧၵထႃမၼ်း သွင်ပပ်ႉ။

တီႈယူႇၵဝ်ႇၶမ်းၸဝ်ႈ ၶိုၼ်းတဝ်ႈႁွတ်ႈမႃးထိုင်

ဝၢႆးသေ သွၼ်ႁဵၼ်းလိၵ်ႈလၢႆးယဝ်ႉ သြႃႇၸဝ်ႈလင်ၵေႃႈ ၶုၵ်းၸႂ်လႆႈဝၢၼ်ႈၵဝ်ႇမိူင်းလင်လႄႈ ပွၵ်ႈမႃးၶိုၼ်း တီႈဝတ်ႉမၢၵ်ႇၵႅင်းမူၼ်းသေ ပိုတ်ႇတိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ် ပႆႇၸွမ်း လႆႈလိၵ်ႈလႄႈ ဢမ်ႇမိူၼ်ၼင်ႇဢူၵ်းၼင်ႇၸႂ်။
ထိုင်မႃးပီ 1318 ၼီႈၼၼ်ႉ သမ်ႉလႆႈမႃးဢုပ်ႇၵုမ် တႃႇတေပိၼ်ႇလိၵ်ႈ ပိတၵၢတ်ႈတႆး တီႈဝတ်ႉ မူၺ်ႇတေႃႇ ဝဵင်းပၢင်လူင်ယဝ်ႉ။ ၼႂ်းပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉ လႆႈၽႄပၼ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းၽႂ်မၼ်း ၸဝ်ႈလႂ်တေလႆႈ ပိၼ်ႇပပ်ႉလႂ်ၼႆသေဢမ်ႇၵႃး သြႃႇၸဝ်ႈလူင်မိူင်းသူႈ လၢတ်ႈမွၵ်ႇဝႃႈ ႁႂ်ႈပဵၼ်ၶူးလၢႆး ဢၼ်လဵဝ်ၵၼ်ၼႆ လႄႈတၢမ်တူဝ်ြသႃႇၸဝ်ႈလူင်မိူင်းသူႈ ႁပ်ႉဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း တႃႇတေၼႄလၢႆးပိၼ်ႇၽႃႇသႃႇ မူတ်းမူတ်းၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။ ပီ 1319 ၼီႈ မိူဝ်ႈႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်လူင် ၼႂ်းႁူင်းငဝ်းတူင်ႉ ဢွင်ႇသီႇရိ ဝဵင်းလွႆလႅမ်သေ ၽွတ်ႈ မုၵ်ႉၸုမ်းသင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆးၼၼ်ႉ သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ၺႃႇၼသမ်ႇၽႃႇရၼႆႉ လႆႈၵႂႃႇလဵပ်ႈႁဵၼ်း လွင်ႈပိၼ်ႇၽႃႇ သႃႇ တႃႇပူင်သွၼ်ပၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႄႈ ဢမ်ႇတၼ်း လႆႈၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈပၢင်ၵုမ်။
ပီ 1320 ၼီႈ မိူဝ်ႈၵေႃႇသၢင်ႈဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႈ တိုၵ်ႉယဝ်ႉၵျွင်းယွတ်ႈလႄႈ ၵျွင်းယၢဝ်းၵူၺ်းၼၼ်ႉ သြႃႇၸဝ်ႈလူင်သမ်ႉ တူၵ်းပုၼ်ႈၽွၼ်း လႆႈမႃးပႂ်ႉထႃႈ တီႈဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေသြႃႇၸဝ်ႈလူင် မိူင်းသူႈၶဝ်ၸဝ်ႈ မႃးယူႇတီႈဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ြသႃႇၸဝ်ႈလူင်ၺႃႇၼသမ်ႇၽႃႇရ ၶၢႆ့ ၵႂႃႇၼွၼ်းတီႈ သႃလႃးၼၵႃးလႅင်သေ သွၼ်ပၼ်လိၵ်ႈ ပရိယတ်ႉတိၽၢႆႇတႆးၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။
ပီ 1321 ၼီႈ ၼႂ်းဝႃႇသၢမ်လိူၼ်ၼၼ်ႉ သြႃႇၸဝ်ႈလူင်သမ်ႉလႆႈၵႂႃႇၸွႆႈထတ်းလိၵ်ႈ ပိတၵၢတ်ႈ ဢၼ်ပေႃႉဝႆႉ တီႈတႃႈၵုင်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆးဢွၵ်ႇဝႃႇမႃး မၼ်းၸဝ်ႈသမ်ႉၶိုၼ်းမႃးယူႇတီႈ ဝတ်ႉမၢၵ်ႇၵႅင်းမူၼ်း ယိူင်းဢၢၼ်းဢၢင်ႈပိုတ်ႇ တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈၼႆသေတ ၵၢၼ်လိၵ်ႈတႆးမႂ်ႇ မီးမႃးလႄႈ လႆႈမႃးဢုပ်ႇၵုမ်ၵၢၼ်လိၵ်ႈတႆးမႂ်ႇ တီႈတူၼ်ႈတီးၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
ပီ 1322 ၼီႈၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈလႆႈမႃးၼင်ႈ ၵျွင်းၼွင်လႅင် ဝဵင်းပၢင်လူင်လႄႈ ဢၼ်ပဵၼ်ၵၢၼ် သွၼ်ႁဵၼ်းပရိယတ်ႉတိၽၢႆႇတႆး ၼင်ႇယိူင်းဢၢၼ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ်ပဵင်းၸႂ်ပဵင်းၶေႃးဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ ယူႇတီႈၼွင်လႅင် 8 ပီယဝ်ႉ သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ၶဝ်ၸဝ်ႈ ႁႂ်ႈၸဝ်ႈသြႃႇဝၼ်ႇၼ ၵႂႃႇပုတ်ႈတီႈၼွင်လႅင်သေ မၼ်း ၸဝ်ႈသမ်ႉ ႁႂ်ႈမႃးယူႇတီႈ ဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႈၼႆလႄႈ ၸဝ်ႈသြႃႇၺႃႇၼသမ်ႇၽႃႇရ ၽွမ်ႉသေ မႃးယူႇတီႈ ဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈသမ်ႉ ပဵၼ်တၢင်းပဵၼ် သႆႈ မႆႈ ဢမ်ႇသုင်းလႆႈ ၽၵ်းၼင်ႇပိူၼ်ႈလႄႈ ပီ 1331 ၼီႈၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈၵႂႃႇယူႇၼႂ်းထိူၼ်ႇသေ ပီ 1332 ၼီႈၼၼ်ႉ သမ်ႉၵႂႃႇဢဝ်ဝႃႇတီႈၵမ်ႇမထၢၼ်း ၼမ်ႉ သၢႆးယဝ်ႉ။ ဝၢႆးဢွၵ်ႇဝႃႇယဝ်ႉ သမ်ႉၶိုၼ်းၶၢႆ့ႁႃတီႈယူႇ ဢၼ်မႅၼ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈၼၼ်ႉ တီႈၼိုင်ႈယဝ်ႉတီႈၼိုင်ႈသေ ပီ 1333 ၼီႈၼၼ်ႉ သြႃႇတၵႃႇတူင်ႇဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်းၶဝ် မႃးပၢင်းၸဝ်ႈ ႁႂ်ႈဢဝ်ဝႃႇၶိုၼ်း တီႈဝတ်ႉမၢၵ်ႇၵႅင်းမူၼ်းၼႆလႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႈ မႃးၼင်ႈၵျွင်းဝတ်ႉ မၢၵ်ႇၵႅင်းမူၼ်းယူႇယဝ်ႉ။
ပီ 1332 ၼီႈၼၼ်ႉ သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ပၺ်ႇၺႃႇၽေႃးၵ မိူင်းသူႈ ႁႂ်ႈၸဝ်ႈၸၢင်းၸိၼ်ႇတိတ ၵုမ်းၵၢၼ် ၼႃႈၵျွင်းပိတၵၢတ်ႈသေ သွၼ်ပၼ်လိၵ်ႈ ၸဝ်ႈဢွၼ်ႇ ၶဝ်ယူႇယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃးပီ 1337 ၼီႈ ဝၢႆးပွႆးၶူၼ်ႉၶႆႈ တႅမ်ႈတွပ်ႇလိၵ်ႈ ပရိယတ်ႉတိသတ်ႉထမ်ႇမပႃႇလ ၵဵၼ်ႇၸဝ်ႈ ၸိုင်ႈတႆး ဝဵင်းပၢင်လူင်ၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ် ၸဝ်ႈၸၢင်းၸိၼ်ႇတိတ ထွတ်ႇသိၵ်ႈၶႃႇဝႃႇမၼ်းၸဝ်ႈၵႂႃႇလႄႈ ပီ 1337 ၼီႈ လိူၼ်ပႅတ်ႇမူၼ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇရေဝတ ဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႈ ဝဵင်းပၢင်လူင်ၶဝ်သြႃႇတၵႃႇ ဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်လီလီသေ ၵႂႃႇၽိတ်ႈပၢင်းသြႃႇၸဝ်ႈလူင် ႁႂ်ႈမိူဝ်းၼင်ႈၵျွင်းပိတၵၢတ်ႈ ဝဵင်းပၢင်လူင် ၼႆလႄႈ သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ၺႃႇၼသမ်ႇၽႃႇရ ၸင်ႇမႃးႁဵတ်းပူၵ်ႉၵူဝ်ႇၼင်ႈၵျွင်း ဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႈပၢင်လူင် ယဝ်ႉ။

ယႃႇႁႂ်ႈၸွပ်ႈႁႂ်ႈဝဝ်း ၵၢၼ်ၸဝ်ႈႁဝ်းႁဵတ်းသၢင်ႈ

• 1။ ပီ 1318 ၼီႈ ပိုတ်ႇၽုၺ်ႇတိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈ မၢၵ်ႇၵႅင်းမူၼ်း။
• 2။ ပီ 1318 ၼီႈ လိူၼ်သိပ်းသွင် ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈပၢင် ၵုမ်ပိၼ်ႇပိတၵၢတ်ႈတႆး တီႈဝတ်ႉမူၺ်ႇတေႃႇ၊ ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 3။ ပီ 1319 ၼီႈ လႆႈႁႃၵၢၼ်လဵပ်ႈႁဵၼ်း ပိၼ်ႇၽႃႇသႃႇ တႃႇလၢႆးပူင်သွၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇတႆး။
• 4။ ပီ 1320 ၼီႈ တူၵ်းပုၼ်ႈၽွၼ်းပႂ်ႉဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႈ ဝဵင်းပၢင်လူင်သေ လႆႈသွၼ်ပၼ်ၵၢၼ်ႁဵၼ်းပရိ ယတ်ႉတိၽၢႆႇတႆး၊ ပီၼႆႉၼင်ႇၵဝ်ႇ လႆႈႁဵတ်းပၢင် တွပ်ႇလိၵ်ႈပရိယတ်ႉတိ ၽၢႆႇတႆးၵမ်းဢွၼ်တၢင်းသုတ်း၊ တၢမ်တူဝ်လႆႈထၢမ် လႆႈၸႅတ်ႈ လႆႈႁဵတ်း သဵၼ်ႈမၢႆမၼ်းမႃး။
• 5။ ပီ 1321 ၼီႈ ၶၢဝ်းၽွင်းၼႂ်းဝႃႇသၢမ်လိူၼ် လႆႈၵႂႃႇ ၸွႆႈထတ်းလိၵ်ႈပိတၵၢတ်ႈ ဢၼ်တိုၵ်ႉပေႃႉဝႆႉယူႇ တီႈတႃႈၵုင်ႈ။
• 6။ ပီ 1322 ၼီႈ လႆႈၵႂႃႇပဵၼ်ပူၵ်ႉၵူဝ်ႇၼင်ႈၵျွင်းၼွင်လႅင် ဝဵင်းပၢင်လူင် ၶၢဝ်းတၢင်း 8 ပီသေ သွၼ် ပၼ်လိၵ်ႈပရိယတ်ႉတိၽၢႆႇတႆးမႃး။
• 7။ ပီ 1330 ၼီႈ ႁဵတ်းၸဝ်ႈၶူးၼႂ်းဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႈ ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 8။ ပီ 1333 ၼီႈ လႆႈပဵၼ်ပူၵ်ႉၵူဝ်ႇၼင်ႈဝတ်ႉ မၢၵ်ႇၵႅင်းမူၼ်း ဝဵင်းလၢင်းၶိူဝ်းသေ ပိုတ်ႇၽုၺ်ႇပရႁိတ သွၼ်ပၼ်လိၵ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇတိၼ်ၽ။
• 9။ ပီ 1337 ၼီႈ လိူၼ်ပႅတ်ႇမူၼ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇရေႇဝတ(မိူင်းၵိုင်)လႄႈသြႃႇတၵႃႇ ဝဵင်းပၢင်လူင် ၵႂႃႇပၢင်းမႃးၼင်ႈဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႈ ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 10။ တႄႇဢဝ်ပီ 1337 ၼီႈတေႃႇ 1370 ၼီႈ ၶၢဝ်းတၢင်း 33 ပီလုမ်းလုမ်း လႆႈႁဵတ်းပထႃႇၼ ၼႃႇယၵေသ ၼင်ႈၵျွင်းပိတၵၢတ်ႈ ဝဵင်းပၢင်လူင်၊ လႆႈသွၼ်ပၼ် လိၵ်ႈပရိယတ်ႉတိ ၽၢႆႇတႆး၊ ၽၢႆႇမၢၼ်ႈ ဢိၵ်ႇတင်းၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၽႃႇသႃႇ သႃႇသၼႃႇ လိၵ်ႈလၢႆးပၢႆပေႇ။
• 11။ ပီ 1336 ၼီႈတေႃႇ ပီ 1353 ၼီႈ ၶၢဝ်းတၢင်း 16 ပီ ဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင် ပၢင်ပွႆးၶူၼ်ႉ ၶႆႈတႅမ်ႈတွပ်ႇလိၵ်ႈ ပရိယတ်ႉတိသတ်ႉထမ်ႇမပႃႇ လၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈၸိုင်ႈတႆး ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 12။ ပီ 1341 ၼီႈ လိူၼ်သီႇလွင်ႈ 4 ၶမ်ႈ (4.3.1980) ၼၼ်ႉ လႆႈပဵၼ်ႁူဝ်ႈပဝ်ႈလူင် ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉ ၸုမ်းလူင်သင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆး။
• 13။ မိူဝ်ႈပၢင်ၵုမ်သင်ႇၶႃႇ လွင်ႈသႃႇသၼႃႇၸိုၼ်ႈသႂ်ၽႄႈတိူၼ်း မၼ်ႈၵိုမ်း ၵူႈၵိူင်းၵိူင်း ၵမ်းတုတိယ ၼၼ်ႉ လႆႈပဵၼ်ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း ၼႅင်ႇငၢၼ်ႇတေႃႇပႁူဝ်ႇသင်ႇၶဝုၼ်ႇသွင်ႇလႄႈ ၼႅင်ႇငၢၼ်ႇတေႃႇ ဝိၼႄးထူဝ်ႇ။
• 14။ ၵႄႈၶႆပၼ်ႁႃလမ်ႇလွင်ႈ
  • (ၵ) တႃႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူႈၶိူဝ်းၶိူဝ်း မီးသုၼ်ႇလႆႈသွၼ် ဢဝ်လိၵ်ႈၽြႃး ၸွမ်းၼင်ႇၵႂၢမ်းၽႂ်လိၵ်ႈမၼ်း။
  • (ၶ) ဢမ်ႇဢွင်ႇၸၼ်ႉလူင်(ပထမၵျီးလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ)ၵေႃႈ ႁႂ်ႈမီးသုၼ်ႇလႆႈၼင်ႈၵျွင်း။
  • (င) လွင်ႈၵိူင်းယူၼ်းလႄႈ ၵိူင်းၸေႃးတိၶဝ်ၵေႃႈ ပဵၼ်မုၼ်ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းသင်ႇၶႃႇ ၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈမၢၼ်ႇ မႅၼ်ႈတြႃးယူႇ။
• 15။ ပီ 1361 ၼီႈ၊ လိူၼ်ႁူၵ်းလွင်ႈ 14 ၶမ်ႈ၊ မိူဝ်ႈ ပၢင်ၵုမ်ၶွပ်ႈၶူပ်ႇ ငဝ်ႈငၼ်းပွၵ်ႈၵမ်း 11 ၼၼ်ႉ သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈ ယုၵ်ႉယွင်ႈဢဝ်ြသႃႇၸဝ်ႈလူင် ၶိုၼ်ႈပဵၼ် မႁႃႇၼႃႇယၵ ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင် သင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆး။ (ပီ 1361-1370 ၼီႈ ပဵၼ်မႁႃႇၼႃႇယၵ ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆး)

ၽိုၼ်လိၵ်ႈထမ်းသုင်သႂ် ၸဝ်ႈၶတ်းၸႂ်တႅမ်ႈဢွၵ်ႇ

• 1။ ဝိၼယဢတ်ႉထၵထႃႇၽၢႆႇတႆး 5 ပပ်ႉ။
• 2။ မတ်ႉသိမၼိၵႃႇယ ၽၢႆႇတႆး 3 ပပ်ႉ။
• 3။ ထမ်ႇမပတဢတ်ႉထၵထႃႇ ၽၢႆႇတႆး 4 ပပ်ႉ။
• 4။ ပႃႇလိဢၽိထၢၼ်ႇ ဢၼ်မႃးၼႂ်းဝိၼယ ပႃႇလိၸဝ်ႈၽႄတႆး 1 ပပ်ႉ
• 5။ ပႃႇလိဢၽိထၢၼ်ႇ ဢၼ်မီးၼႂ်း တီႇၶၼိၵႃႇယ ပႃႇလိၸဝ်ႈၽႄတႆး 2 ပပ်ႉ။
• 6။ ပႃႇလိဢၽိထၢၼ်ႇ ဢၼ်မီးၼႂ်းမတ်ႉသိမၼိၵႃႇယ ပႃႇလိၸဝ်ႈၽႄတႆး 1 ပပ်ႉ။
• 7။ ၵႂၢမ်းသူးဝၢၼ်း။
• 8။ ပပ်ႉသတ်ႉတႃႇပၻမႃႇလႃႇ (ၸွမ်းလၢႆးရူႇပသိတ်ႉထိ)
• 9။ ထမ်ႇမၸၵျႃႇလင်ႇၵႃႇႁႃႈၶေႃႈ (တင်းၶေႃႈပိုတ်ႇလႅင်း)
• 10။ ဢၼတ်ႉတလၵ်ႉၶၼႃႇသုတ်ႈတၢၼ်ႇလင်ႇၵႃႇပွတ်း (တင်းၶေႃႈပိုတ်ႇလႅင်း)

(ပပ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉ မၢင်ပပ်ႉၵေႃႈဢိတ်ႇဢွၵ်ႇပဵၼ်ၽိုၼ်သေ မၢင်ပပ်ႉၵေႃႈ ပႆႇလႆႈဢိတ်ႇဢွၵ်ႇ။ ဢၼ်တိုၵ်ႉတႅမ်ႈ ပႆႇယဝ်ႉလီၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးဝႆႉယူႇ။)

လီယွင်ႈယေႃးၼမ်ၼႃႇ ၵုင်ႇမုၼ်ြသႃႇၸဝ်ႈႁဝ်း

သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ၼႆႉ မေႃထွမ်ႇဢဝ်ၵႂၢမ်း ပေႃႈမႄႈသြႃႇၶူးဝႃး ၸွမ်းၼင်ႇဝတ်ႉတြႃးမီးၼၼ်ႉ ၶတ်းၸႂ် ႁဵတ်းၸွမ်း ဢမ်ႇပၼ်ၸုတ်ႈယွမ်း။ ပၵ်းပိူင်ဝိၼႆးၵေႃႈ ဢမ်ႇပၼ်ၽိတ်းပိူင်ႈ၊ ဝႆ့မဵတ်ႉတႃႇၼိူဝ်သင်ႇၶႃႇလႄႈ ဢူၺ်းၵေႃႉမႃးယူႇယဝ်ႉ။ ထိုင်တီႈ ပဵၼ်ၸဝ်ႈသြႃႇ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၼႆၵေႃႈ တိုဝ်းၵမ်ၸွမ်း ၵုင်ႇၼႃႇယၵႁူၵ်းပိူင် (ယိူၼ်ႉ၊ တိုၼ်ႇ၊ လုၵ်ႉ၊ ၽႄပၼ်၊ ဝူၼ်ႉႁၼ်၊ ဢိတ်းလူ)သေ ဢမ်ႇၵႃး ဢမ်ႇမေႃၸႂ်ႉပိူၼ်ႈ၊ မိူဝ်ႈၶႂ်ႈႁႂ်ႈပိူၼ်ႈႁဵတ်းၸွႆႈၼႆၵေႃႈ လီႁဵတ်းၼႆ၊ ထုၵ်ႇႁဵတ်းၼႆ ၼႆသေ သင်ဝႃႈ ၵေႃႉထွမ်ႇၼၼ်ႉ ပွင်ႇၸႂ်သေ ႁဵတ်းၸွမ်းၵေႃႈ ငိၼ်းၸူမ်းၶွပ်ႈၸႂ်၊ သင်ဝႃႈ ဢမ်ႇႁဵတ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇတွၼ်ႉသႄႉၼႄးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈထူပ်းလေႃးၵထမ်ႇၵေႃႈ ၸႂ်ဢမ်ႇၶွၼ်းဝႆ၊ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈဢမ်ႇမေႃထီႇၼဵဝ်၊ ဢမ်ႇမေႃသိူင်ႇ မေႃမႅပ်း။ ၶူပ်ႇမိူဝ်ႈလၢပ်ႈလႃႇၽ မီးမႃးၵေႈ ယိပ်းဢဝ် သင်ႇၵႁသီႇပိူင်သေ မေႃၸႅၵ်ႇၽႄ ယုၵ်ႉယွင်ႈပၼ် ႁႂ်ႈၵိုင်ႇၵၼ်ၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။
ပေႃးဝႃႈ သင်ႇၶႃႇလႄႈတၵႃႇ မီးမႃးလွင်ႈၶွင်ႈၶမ်ၸႂ် ၼႂ်းထမ်ႇမၵေႃႈ ၸိၼႄသႃႇထၵမၼ်းသေ ဝႆႉၸႂ် ယႂ်ႇၸႂ်ယၢဝ်း ၵႄႈလိတ်ႈပၼ်ၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။ တီႈၼိူဝ် သင်ၶႃႇလႄႈ တၵႃႇၶဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇဝႆႉၽၢၼ်မီး ၼႃႈလဵၵ်ႉၼႃႈယႂ်ႇ ၵပ်းသိုပ်ႇလၢတ်ႈတေႃႇ မိူၼ်ၵၼ်ယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ သင်ႇၶႃႇလႄႈတၵႃႇ တီႈၵႆတီႈၸမ်ၶဝ်မႃးထူပ်းၵေႃႈ ႁပ်ႉတွၼ်ႈႁူမ်ႁူမ်ၸူမ်းၸူမ်းသေဢမ်ႇၵႃး ၸိသင်ႇ လၢတ်ႈပၼ်ပႃး ၶေႃႈထမ်းတြႃး ဢၼ်လီႁုၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၽွင်ႈယူႇယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈ ဢမ်ႇ တွၼ်ႉသၢၼ်ၶတ်းၵၢင်ၸႂ် သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ၼႆႉ ဢႃႇယုလႆႈ 80 လိူဝ်လိူဝ်သေတၵေႃႈ ႁူဢမ်ႇၼူၵ်ႇ၊ တႃဢမ်ႇမူဝ်း၊ ၶဵဝ်ႈဢမ်ႇမၢင်ႈ ၼႆၵေႃႈ ပဵၼ်တီႈလီဢၢမ်းဝႆႉပိူင်ၼိုင်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈ မီးၸိုဝ်ႈသဵင်လိုဝ်းလင်ဝႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈပဵၼ်ၵူၼ်းမေႃလိၵ်ႈ၊ ပဵၼ်ပူၵ်ႉၵူဝ်ႇၵုင်ႇမုၼ်ယႂ်ႇလူင် ဢၼ်ဢမ်ႇသၢၼ်ၶတ်း (ဂဏအဝိရောဓန) ၼႆယူယဝ်ႉ။

မုၵ်ႉၸုမ်းၵူႈလၢႆဢၼ် ၼွပ်ႇယိုၼ်ႈပၼ်ၸုမ်ႈၸဝ်ႈ

• 1။ သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ၼႆႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ မီးၵုင်ႇ သီႇလ သမႃႇထိ ပၺ်ႇၺႃႇလႄႈ ပီ 1354 ၼီႈၼၼ်ႉ လူင် ပွင်ၸိုင်ႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် မိူင်းမၢၼ်ႈ ၵၢပ်ႈလူႇတၢၼ်း ၸုမ်ႈ ဢၷ်ၷမႁႃၷၼ်ထဝႃၸၵပပၼ်တိတ။
• 2။ ပီ 1360 ၼီႈၼၼ်ႉ ၸုမ်းသႃႇသၼႁိတၵႃႇရီႇ ဝဵင်းလိူဝ်ႇ ၵၢပ်ႈလူႇတၢၼ်းၸုမ်ႈ ပရိယတ်တိ သႃသၼႁိတꩪရ ၷၼဝိသိတ်ထ
• 3။ ပီ 1366 ၼီႈၼၼ်ႉ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် မိူင်းမၢၼ်ႈ ၵၢပ်ႈလူႇတၢၼ်း ၸုမ်ႈ ဢၷ်ၷမႁႃပၼ်တိတ
• 4။ ပီ 1370 ၼီႈ ပီၵွၼ်းၶမ်း ပၢင်ပွႆးပရိယတ်ႉတိ သတ်ႉထမ်ႇမပႃႇလၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈၸိုင်ႈတႆး ဝဵင်းပၢင်လူင် ဢၼ်ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင် သင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆး ဢွၼ်ႁူဝ်ႁဵတ်းသၢင်ႈၼၼ်ႉ ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင် သင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆး လႆႈယုၵ်ႉယွင်ႈပဵၼ် ၸဝ်ႈၶူးမေႃတႆးယူယဝ်ႉ။

တၵႃႇၶဝ်တင်းၼမ် ဢွၼ်ၽွမ်ႉၵၼ်ထၢပ်ႈၵၢမ်ႇ

ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ သြႃႇၸဝ်ႈလူင် မီးၵုင်ႇၵုၼ်းမုၼ်ငဝ်း ၼိူဝ်သြႃႇလႄႈ တၵႃႇတင်းၼမ်လႄႈ ၸဝ်ႈၸေႇတၼႃႇ ၸဝ်ႈသတ်ႉထႃး လႆႈမႃးထၢပ်ႈၵၢမ်ႇယေႃးမုၼ် ပုၼေႃးပသမ်ႇပတႃႇ လၢႆပွၵ်ႈလၢႆၽဝ်ႇယူႇယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းဢၼ် လႆႈမႃး ထၢပ်ႈၵၢမ်ႇယေႃးမုၼ် သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်ၼင်ႇပႃႈတႂ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။

• 1။ လုင်းၶျိတ်ႉထုၼ်း ပႃႈၶိၼ်ႇလၶဝ်တင်းႁိူၼ်း ပွၵ်ႉသၢမ် ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 2။ မႄႈထဝ်ႈယဵၼ်ႇၶဝ်မႄႈလုၵ်ႈတင်းႁိူၼ်း ပွၵ်ႉသီႇ ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 3။ ၵူဝ်ႇမွင်ႇၸူဝ်း ၼၢင်းၶိၼ်ႇၼုၼုၸဵင်း၊ ၼၢင်းၶိၼ်ႇသူၺ်ႇယီႇ ၶဝ်တင်းႁိူၼ်း ပွၵ်ႉသွင် ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 4။ လုင်းသြႃႇယၢႆႉလႄႈ ၸုမ်းပဢူဝ်း(ၽီႇဢႅၼ်ႇဢူဝ်ႇ)။
• 5။ လုင်းလၢဝ်းၵေႃႇ ပႃႈၸၢင်းယဵၼ်ႇလႄႈ လုၵ်ႈၸၢႆး ၸၢႆးထုၼ်းၸိင်ႇၶဝ်ပီႈၼွင်ႉ ပွၵ်ႉသွင် ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 6။ မွင်ႇၵူဝ်ႇၵျီး ၼၢင်းၼုမ်ႇသႂ်ၶဝ်တင်းႁိူၼ်း ပွၵ်ႉသၢမ် ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 7။ တၵႃႇသတ်ႉထႃးတင်းၼမ် ဢၼ်မႃးၶဝ်ႈပွႆးဝၼ်း ၵိူတ်ႇ သြႃႇၸဝ်ႈလူင် မိူဝ်ႈဢႃႇယု 73။
• 8။ ၶူးမေႃယႃဝိၼ်းၼႅင်ႇၶဝ်တင်းႁိူၼ်း ပွၵ်ႉသွင် ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 9။ လုင်းၸဝ်ႈသူၺ်ႇၵူဝ်ႇ ပႃႈတၢၼ်းမျိၼ်ႉၶဝ်တင်းႁိူၼ်း ပွၵ်ႉၼိုင်ႈ ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 10။ ပႃႈၸၢင်းတၢၼ်းၺုၼ်ႉ ၵူဝ်ႇမျိၼ်ႉၸေႃႇ ၼၢင်းလဵၵ်ႉၶဝ်တင်းႁိူၼ်း ပွၵ်ႉသၢမ် ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 11။ မႄႈထဝ်မၼ်ႈ လုင်းမျိၼ်ႉၶျူဝ်ႇ ပႃႈၶမ်းဢွင်ႇ ၶဝ်တင်းႁိူၼ်း ပွၵ်ႉသီႇ ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 12။ ၸဝ်ႈၸၢႆးလိူၼ် ၼၢင်းသႅင်ၸိုၼ်ႈၶဝ်တင်းႁိူၼ်း ပွၵ်ႉသီႇ ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 13။ သြႃႇတၵႃႇ ဝၢၼ်ႈၼွင်လႅင် ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 14။ ၵူဝ်ႇမျမွင်ႇ မၶိၼ်ႇဝိၼ်းၽိဝ်ႇလႄႈ ၸၢႆးဢေးၵူဝ်ႇ ၶဝ်တင်းႁိူၼ်း။
• 15။ လုင်းၸၢႆးၼုမ်ႇ ပႃႈၼၢင်းမျဢေးၶဝ်တင်းႁိူၼ်း ဝဵင်းတူၼ်ႈတီး။
• 16။ ၸဝ်ႈဝုၼ်းၸုမ်ႉ မိူင်းၽူင်း။
• 17။ ၸၢႆးၽူဝ်းၶျူဝ်ႇ မၶိၼ်ႇသူၺ်ႇယီႇၶဝ်တင်းႁိူၼ်း ဝဵင်းတူၼ်ႈတီး။
• 18။ လုင်းၸၢင်းၵူႇ ပႃႈၸၢင်းမျၶဝ်တင်းႁိူၼ်း ဝဵင်းတူၼ်ႈတီး။
• 19။ ပႃႈၸၢင်ႈမူဝ်ၶဝ်မႄႈလုၵ်ႈတင်းႁိူၼ်း ပွၵ်ႉသီႇ ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 20။ ၸဝ်ႈသိုၵ်းလူင်ၸၢႆးၵၢၼ်းယွတ်ႈ ၶဝ်တင်းၸုမ်း ဝဵင်းလႃႈသဵဝ်ႈ။
• 21။ လုင်းၸၢင်ႈတေႃးၼ ပႃႈၸၢင်းဢုတ်ႉၶဝ်တင်းႁိူၼ်း ပွၵ်ႉသီႇ ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 22။ လုင်းသြႃႇတဵင်းမွင်ႇ ပွၵ်ႉသွင် ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 23။ ၸဝ်ႈဝုၼ်းၸုမ်ႉ မူိင်းၽူင်း။
• 24။ ၸၢႆးသၢင်ႇၶျိတ်ႉ ၼၢင်းသူၺ်ႇပုၶဝ်တင်းႁိူၼ်း ပွၵ်ႉတုမ်ႇမူဝ် ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 25။ လုင်းၸၢင်းသု ပႃႈၸၢင်းၸိင်ႇၶဝ်တင်းႁိူၼ်း ပွၵ်ႉသီႇ တုမ်ႇမူဝ် ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 26။ လုင်းဢိင်ႇတလႅင်ႇၶဝ်တင်းႁိူၼ်း၊ ပႃႈၼၢင်းထူၺ်း၊ ၸၢႆးလဢွင်ႇ၊ ၼၢင်းသူၺ်ႇႁၢၼ်ႇ၊ ၼၢင်းၸိင်ႇႁၢၼ်ႇ၊ လုင်းထၢၵ်ႈပုၼ်ႉ၊ ပႃႈၼၢင်းထုၼ်း ၶဝ်တင်ႈႁိူၼ်း သြႃႇမၼၢင်းလူင်ၶဝ်တင်းႁိူၼ်း။
• 27။ ၸၢႆးတိၼ်ႇထုၼ်း မၵျူဝ်ႇၵိၼ်းၶဝ်တင်းႁိူၼ်း။
• 28။ မၶိၼ်ႇတၢၼ်းၶဝ်ပီႈၼွင်ႉတင်ႈႁိူၼ်း ပၢင်လူင်။
• 29။ ၶိင်းသူၺ်ႇၵျွင်းဢၢႆႈၽူင်း ၼၢႆးသူၺ်ႇၵျွင်းၶမ်းၸိင်ႇ လုၵ်ႈၸၢႆး ၸၢႆးဢွင်ႇၵွင်းမျၢတ်ႈ၊ ၸၢႆးၵျေႃႇထုၼ်းလႅင်ႇ၊ လုၵ်ႈယိင်း ၼၢင်းၽွင်ၶမ်း၊ ၼၢင်းဢွမ်ၶမ်း ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ။
• 30။ လုင်းယုင်ႇၽု ပႃႈၼၢင်းယူင်ႇ လုင်းၶျိတ်ႉၸိင်ႇ မေဢးယီႇၶဝ်တင်ႈႁိူၼ်း ပွၵ်ႉသမ် ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 31။ မႄႈၸရေးၺၢတ်ႈၶဝ်တင်းႁိူၼ်း ပွၵ်ႉသီႇ ဝဵင်း ပၢင်လူင်။
• 32။ မူႇပီႈၸုမ်းၼွင်ႉ ၶိင်းသူၺ်ႇၵျွင်းဢၢႆႈၽူင်း ဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇ။
• 33။ လုင်းၸၢင်းတိမႃႇ ပႃႈၸၢင်းတိပ်ႉၶဝ်တင်းႁိူၼ်း ပွၵ်ႉသီႇ ၼွင်ပၢင်တၢႆး ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 34။ လုင်းလႁၢၼ်ႇ ပႃႈသူၺ်ႇထူးၶဝ်တင်းႁိူၼ်း ပွၵ်ႉသီႇ ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 35။ မႄႈဢွၵ်ႇၶမ်ႈဢွင်ႇ မႄႈဢွၵ်ႇမၢတ်ႈ ၶဝ်မူႇပီႈၸုမ်းၼွင်ႉ မိူင်းၵၢဝ် ဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်း။
• 36။ မႄႈၸၢင်းမူၼ်း (ယႃႈလိူတ်ႈသၢဝ်းၸဵတ်း) ၶဝ်ပီႈၼွင်ႉ ပွၵ်ႉသီႇ ဝဵင်းပၢင်လူင်။
• 37။ မႄႈၸၢင်းၶမ်းၼွႆႉၶဝ်တင်းႁိူၼ်း ပွၵ်ႉၼိုင်ႈ ဝဵင်းပင်လူင်။

ၶဝ်ႈသူၼ်မၢၵ်ႇႁၢၵ်ႈၶမ်း ၸဝ်ႈဝၢင်းတမ်းၶၼ်ႇထႃႇ

ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ႁဝ်း ၺႃႇၼသမ်ႇၽႃႇရၼႆႉ တႄႇၸဵမ်မိူဝ်ႈ 1347 ၼီႈၼၼ်ႉမႃး မီးဝႆႉတၢင်းပဵၼ် သႆႈ လူင်းယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မၼ်ႈၸဝ်ႈသမ်ႉၶၼ်ႇတီႇ ယိူၼ်ႉၵၼ်ႈမႃး ပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်ယူႇယဝ်ႉ။ ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ လုၵ်ႈၼွင်ႉတႄပး တၵႃႇ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၽႃႇၼႆသေတေၵႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈသမ်ႉ ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉလႄႈ ယိူၼ်ႉၵၼ်ႈဝႆႉယူႇၸိူင်ႉၼၼ်ယဝ်ႉ။ လွင်ႈၼႆႉ ၵွပ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ၺႃႇၼသမ်ႇၽႃႇရၼႆႉ ႁူႉဝႆႉၼႂ်းဝိၼႆးတြႃးၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းဢၼ်ပၼ်ႁႂ်ႈပိူၼ်ႈ ဢဝ်လိူတ်ႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇဢွၵ်ႇၼၼ်ႉ မီးတၢင်းၽိတ်း တုၵ်ႉၵၢတ်ႈဢႃႇပၢတ်ႈၼႆလႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈဢမ်ႇပၼ်ၽႃႇတတ်း။
တၢင်းပဵၼ်သႆႈလူင်းၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ၼၼ်ႉ ပေႃးသုင်းသွမ်းတၢင်းၵိၼ်ၼမ်ၼႆ ၸဵပ်းမူၺ်ႈၵႅၼ်းႁႅင်းသေ ပေႃးယွမ်းပၼ် တၢင်းၵိၼ်ၼႆ သမ်ႉယူႇငၢႆႈလူမ်ၸႂ်ၼႆယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ဢမ်ႇပေႃး သုင်းၶဝ်ႈၽၵ်းတၢင်းၵိၼ်ၼမ်။ ႁိုင်မႃး မၼ်းၸဝ်ႈ ဢမ်ႇပေႃးသုင်းသွမ်းသေ တေႃႉတႄႉသုင်းမၢၵ်ႇမႆႉ မၢၵ်ႇ တွၵ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ်ၵူၺ်ႈ၊ မၢၵ်ႇၵႅမ်ႈၶွင်ႇ၊ မၢၵ်ႇၸွၵ်း၊ မၢၵ်ႇဝၢၼ်၊ တႅင်ၸဵမ်း၊ ႁေႃးလိတ်ႉ၊ ၽွင်ထၢတ်ႈႁေႃႇဢႃႇႁႃႇရ ၸိူဝ်းဢၼ်ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵူၺ်းယဝ်ႉ။ ပဵၼ်သႆႈလူင်းသေတ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ၼႆႉ ဢမ်ႇတွၼ်ႉၶၢင်းၼႄၽႂ်။ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် တိုၼ်းမီးၸႂ်ၵႅၼ်ႇၶႅင် ယိူၼ်ႉၵၼ်ႈဝႆႉ ပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်ယူႇယဝ်ႉ။
ထိုင်မႃး ပီ 1368 ၼီႈၼၼ်ႉ တီႈၵွင်းလင်မၼ်းၸဝ်ႈ သမ်ႉဢွၵ်ႇတုမ်ႇဢွၼ်ႇမႃး။ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်သမ်ႉ ၵူဝ်လုၵ်ႈၼွင်ႉတပႄး လႆႈမႆႈၸႂ်ယၢပ်ႇၸႂ်ၸွမ်းလႄႈ ဢမ်ႇသိူဝ်းလၢတ်ႈၼႄ။ ဢဝ်ဢီႈယႃတႃးဢွၼ်ႇသေ လုပ်ႈလုပ်ႈတႃးတႃးႁင်းၵူၺ်းမၼ်းၸဝ်ႈယဝ်ႉ။ တၢင်းပဵၼ်ၸဵပ်း တီႈၵွင်းလင်မၼ်းၸဝ်ႈၼၼ်ႉ ဢဝ်ယႃတႃးၵေႃႈ ဢမ်ႇႁၢႆဢမ်ႇၶႅၼ်း။ ၼိုင်ႈႁိုင်ၼိုင်ႈယႂ်ႇမႃး ၵူႈမိုဝ်ႉၵူႈဝၼ်း။ ထိုင်မႃး 1369 ၼီႈၼၼ်ႉ ယႂ်ႇမႃး ပဵင်းမၢၵ်ႇၸင်ႈ။ ၼမ်ႉၼၵ်းတေမီးမွၵ်ႈ ၼိုင်ႈၸိတ်ႉ။ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ဢမ်ႇၶၢင်းၼႄၽႂ်။ ထၢင်ႇဝႃႈ တေႁၢႆ သမ်ႉဢမ်ႇႁၢႆ။ သိုပ်ႇယႂ်ႇယဵၼ်းဢူမ်ၼွင် ၶူပ်းၶိုၼ်ႈမႃး တိၵ်းတိၵ်း။ ႁိုင်မႃးထႅင်ႈ ယႂ်ႇမႃးပဵင်းမၢၵ်ႇသၢင်ၽေႃး ယဝ်ႉလႄႈ ဢမ်ႇလၢတ်ႈဢမ်ႇၼေၵေႃႈ ပေႃးတူၺ်း လႆႈႁၼ်ယူႇယဝ်ႉ။ လႆႈႁၼ်ၵွင်းလင်မႅၼ်းဢွၵ်ႇ ပဵၼ်ပူမ်ဝႆ့လႄႈ ဢၼ်ပဵၼ်လုၵ်ႈၼွင်ႉလုမ်းလႃးမၼ်းၸဝ်ႈ ယူႇတႃႇသေႇၼၼ်ႉ ၸင်ႇထၢမ်ဝႃႈ "ၵွင်းလင်ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ပဵၼ်သင်ၶႃႈ"။ မၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႈဝႃႈ "ပဵၼ် တုမ်ႇၸဵပ်း" ၼႆယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၽွင်း ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ဢမ်ႇယူႇလီၼႆႉ ၸိူဝ်းပဵၼ်လုၵ်ႈၼွင်ႉတပႄး လုမ်းလႃးမၼ်းၸဝ်ႈ ၸဝ်ႈၶူး ၸၼ်ႇတိမႃႇဝရ၊ ၸဝ်ႈၶူးသုၸိၼ်ႇတႃႇ၊ ၸဝ်ႈၸၢင်းသီႇရိထမ်ႇမလႄႈ ပေႃႈဢွၵ်ႇလုင်းထုၼ်းဢွင်ႇ ပွၵ်ႉသီႇ တုမ်ႇမူဝ်ၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်ပႂ်ႉတူၺ်းလူလွမ်လုမ်းလႃး ၵူႈၶိုၼ်းၵူႈဝၼ်း ဢမ်ႇပၼ်မၼ်း ၽၢတ်ႇသၢႆတႃၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ဢၼ်ပဵၼ်လုၵ်ႈၼွင်ႉမၼ်းၸဝ်ႈဝႃႈ "လူဝ်ႇႁွင်ႉ မေႃယႃမႃးယႃပၼ်ယူႇၶႃႈယူဝ်ႉ"ၼႆလႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈ သမ်ႉဝႃႈ "မၼ်းတေႁၢႆယူႇ"ၼႆယဝ်ႉ။ လုၵ်ႈၼွင်ႉမၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႈ ဢဝ်ယႃႈယႃတႃးပၼ် ဝၼ်းသွင်သၢမ် ပွၵ်ႈ ႁဵတ်းၼၼ်ယဝ်ႉ။ လုၵ်ႈၼွင်ႉတပႄးတၵႃႇတင်းၼမ် ၽႂ်ဢမ်ႇၽႂ်ၵေႃႈ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈၽႃႇတတ်းၼႆသေတၵေႃႈ ဢၼ်ပဵၼ်တူဝ်ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ဢမ်ႇယွမ်းသေ ၶၢမ်ႇယိူၼ်ႉၵၼ်ႈဝႆႉ ပဵၼ်ၶၼ်ႇတီႇပႃႇရမီႇ။ ဢဝ်ႁဵတ်းပဵၼ် ဝေႇတၼႃႇၼုပတ်ႉသၼႃႇၵမ်ႇမထၢၼ်းယူႇ ႁင်းမၼ်း ၸဝ်ႈယဝ်ႉ။ တၢင်းပဵၼ်ၸဵပ်းလူင် ယႂ်ႇပဵင်းမၢၵ်ႇသၢင်းၽေႃးလူင်ၼၼ်ႉ ပေႃးပဵၼ်ၵူၼ်းထမ်ႇတတႃႇတႄ့ ၶၢင်းပေႃးမေႃးဢိုဝ်ႉဢိုဝ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်တႄႉ ဢိတ်းဢွတ်းဢွၼ်ႇၼိုင်ႈၵူၺ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇတွၼ်ႉၶၢင်းၼႄၽႂ်။ ၸဵပ်းၼႃႇတၢၼ်ႇလႂ်၊ ဝၼ်းၼႂ်ယိူၼ်ႉၵၼ်ႈ ၵႂႃႇ၊ ၼႃႈတႃၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ပေႃးဢူၼ်ႈ။ တူဝ်ၸဝ်ႈပေႃးယွမ်ယူႇယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈဝႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈႁွမ်းသၢင်ႈၶၼ်ႇတီႇပႃႇရမီႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပီ 1370 ၼီႈၼၼ်ႉ တုမ်ႇၸဵပ်းမၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႈ ယႂ်ႇတိူဝ်းမႃး ဢူမ်ၼွင်မူၺ်ႈၶိုၼ်ႈ ၼဝ်ႈပိူဝ်ႉမႃး လိူဝ် ၵဝ်ႇယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ၵေႃႈ လႅပ်ႈတေႁိူဝ်ႉလိူဝ်ၵဝ်ႇ။ ၽဝ်ႇၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်လုမ်းလႃး ႁဝ်းႁႃးသင်ႇၶႃႇ လႄႈတၵႃႇၵူၼ်းလမ် ယူႇၸမ်ႁိမ်းၸဝ်ႈ ၶဝ်ႈယူတ်း ၶဝ်ႈယႃ၊ ႁႃၸဵမ်ယႃတႆး၊ ႁိပ်ႈဝႆးၽႂ်းၶၼ်၊ ဢွၼ်ၵၼ် လုမ်းလႃး၊ ႁွင်ႉပႃးသြႃႇဝိၼ်းၼႅင်ႇ သႂ်ႇပၼ်ယႃၵႂႃႇၵူႈဝၼ်းယူႇယဝ်ႉ။ ဝၼ်းထိ 6.6.2008 ၶၢဝ်းယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် 6.00 မွင်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ႁွင်ႉသင်ႇၶႃႇလႄႈ တၵႃႇတင်းၼမ်သေ ပူင်လၢတ်ႈၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈ ၶႂ်ႈသင်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ပူင်ၵႂၢမ်းဝႃႈ မီးဝၼ်းၼႆႉၵူၺ်းယဝ်ႉ တေမီးဝၼ်းဢၼ်ႁဝ်းသြႃႇတၵႃႇ တေႁူပ်ႉၵၼ်ၼမ် လႆႈၼၼ်ႉ။ မိူဝ်ႈၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈႁဝ်း တေဢဝ်ပရိၼိပ်ႉပၢၼ်ႇၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈဢႃႇၼၼ်ႇတႃႇ လဝ်ႈထိုင် ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈဝႃႈ "ပေႃးၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈႁဝ်း ဢဝ်ပရိၼိပ်ႉပၢၼ်ႇၵႂႃႇယဝ်ႉၼႆ ၽႂ်တေမႃး သင်ႇသွၼ်ႁဝ်းၶႃႈ" ၼႆလႄႈ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈတွပ်ႇဝႃႈ "ဢၼ်ပဵၼ်ထမ်ႇမ လႄႈဝိၼယ ဢၼ်လႆႈႁေႃးဝႆႉၸိူဝ်းၼႆႉ တေပဵၼ် ၽူႈသင်ႇသွၼ် ပဵၼ်ြသႃႇသူၵႂႃႇယူႇ" ၼႆယဝ်ႉ။ ၼႆ့ၵေႃႈ တေႃႈၼင်ႇၼၼ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ဝၢႆးၵဝ်ဢမ်ႇမီးယဝ်ႉၼၼ်ႉ ၼႃႈၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇႁဝ်း၊ ၼႃႈၵၢၼ်ၼႃႈ ၵၢၼ်ႇတႃၵျွင်းႁဝ်းၵေႃႈ သူၸဝ်ႈယိူင်ႈၸွမ်းလၢႆးဢၼ် ႁဝ်းယၢမ်ႈသင်ႇသွၼ်၊ ယၢမ်ႈဢွၼ်ႁဵတ်းမႃးၸိူဝ်း ၼၼ်ႉသေယဝ်ႉလႄႈ ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇတ။ ၵၢၼ်ဢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇ သႃႇသၼႃႇတႆးႁဝ်း ဢၼ်ပႆႇယဝ်ႉတူဝ်ႈလီလီၼႆႉ မီးယူႇသွင်လွင်ႈ။

• (1) ပဵၼ်လွင်ႈလိၵ်ႈတႆး
• (2) လွင်ႈတူဝ်ပႃႇလိတႆး

လိၵ်ႈတႆးႁဝ်းၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းမႃးယူႇၼႆၵေႃႈ ပႆႇတူဝ်ႈၸွတ်ႇမိူင်းလႆႈမူတ်း။ ပႆႇဢွၼ်ၵၼ်သွၼ်ၸွတ်ႇ တီႈၸွတ်ႇတူင်ႇလႆႈသဵင်ႈ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ၼင်ႇႁိုဝ်တေၶႅမ်ႉ လီမႃး တိူဝ်းမႃးၼၼ်ႉ လူဝ်ႇလႆႈၽွမ်ႉၵၼ်ႁဵတ်းၵႂႃႇ။ ဢၼ်ပဵၼ် လွင်ႈတူဝ်ပႃႇလိတႆးၼႆႉၵေႃႈ လူဝ်ႇဢွၼ် ၵၼ်ယိပ်းၽႄႈထႅင်ႈ တင်းၼမ်။ ဢၼ်တိုၵ်ႉဝႃႈ ၵဝ်ၵဝ် မႂ်းမႂ်း ထဵင်ၵၼ်ယူႇၼႆႉၵေႃႈ ၼမ်ၼႃႇ။ တီႈတႄႉ ႁဝ်းဢမ်ႇလူဝ်ႇထဵင်ၵၼ်သင်။ ၽၢႆႇလိၵ်ႈတႆးႁဝ်းၼႆ့ ၼင်ႇႁိုဝ် တေတိူဝ်းမႃး လူဝ်ႇၵႆႉဢုပ်ႇၵၼ်၊ လူဝ်ႇၵႆႉ ႁႃၵၼ်၊ တၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ တေမီးယူႇ။ လူဝ်ႇၵႆႉဢုပ်ႇဢူဝ်း၊ လူဝ်ႇၵႆႉႁႃၵၼ်သေ ၵႄႈလိတ်ႈၵႂႃႇလႆႈယူႇ။ ပဵၼ်လၢႆမူႇလၢႆၸုမ်ႈၵေႃႈယဝ်ႉ လူဝ်ႇၵႆႉၶဝ်ႈဢွၵ်ႇႁႃၵၼ်သေ တေပဵၼ်ဢၼ်လဵဝ်ၵၼ်လႆႈယူႇ။
ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ၼႃႈၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇ မိူင်းတႆးႁဝ်းၼႆ ၸဝ်ႈသြႃႇထၢတ်ႈတေႃႇလႄႈ ၸဝ်ႈသုၶမ်းၶဝၸဝ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈတမ်းၸႂ် လီႁူမ်ၸူမ်းၸွမ်းၼႃႇ။ သြႃႇတၵႃႇၵေႃႈ လူဝ်ႇၽွမ်ႉၽဵင်ႇၵၼ် ႁဵတ်းၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇႁဝ်းၵႂႃႇ တေလီၵႂႃႇယူႇ။ တေတိူဝ်းၵႂႃႇယူႇ။ လူဝ်ႇယိူင်ႈ ဢဝ်လၢႆး ၸဝ်ႈမႁႃႇၵတ်ႉသပ ႁဵတ်းသၢင်ႈမႃးၼၼ်ႉသေ ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇတ။ ထိုင်မႃး 1370 ၼီႈ လိူၼ်ၸဵတ်းမႂ်ႇ 12 ၶမ်ႈ၊ တၵႃႇလုင်းၸၢႆးၶမ်းလႅင် တွၵ်ႇတိူဝ်ႇ ပႃႈၶိၼ်ႇၼွႆႉယီႇ ၶဝ်မႃးၽိတ်ႈပၢင်းသေ ဢဝ်ပဵၼ်ြသႃႇတၵႃႇၵေႃႈ ၸင်ႇဢုပ်ႇၵၼ် တႃႇတေပၢင်းဢဝ် ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ၵႂႃႇၶိုၼ်ႈ ႁူင်းယႃသင်ႇၶႃႇ ၵမ်ႇပေႃးၸ ၸီႇဝိတ ဝဵင်းတူၼ်ႈတီး ယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၸဝ်ႉၸဝ်ႉတႄႉ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ဢမ်ႇၽွမ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႈ တေဝူၼ်ႉဝႃႈ "ႁႂ်ႈလုၵ်ႈၼွင်ႉတပႄး လႆႈတမ်းၸႂ် လီၸႂ်ၼႆလႄႈသူၶႂ်ႈဢဝ်ၵႂႃႇယႃတီႈလႂ်ၵေႃႈ ဢဝ်ၵႂႃႇလႄႈ"ၼႆယဝ်ႉ။ ၵမ်းၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ်လုၵ်ႈ ၼွင်ႉတပႄးလႄႈ တၵႃႇၵေႃႈငိၼ်းၸူမ်းသိူဝ်းသေ ပီ 1370 ၼီႈ၊ လိူၼ် 7 လွင်ႈ၊ 1 ၶမ်ႈ ၶၢဝ်းယၢမ်းၵၢင် ၼႂ် 10 မူင်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇရေႇဝတ ၸင်ႇဢွၼ်ႁူဝ်သေ ပၢင်းဢဝ်ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ၵႂႃႇယႃတီႈဝဵင်းတူၼ်ႈတီး ယူႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးဝၼ်း 3 မွင်း ႁွတ်ႈထိုင် တီႈႁူင်းယႃ သင်ႇၶႃႇ ၸီႇဝိတတႃႇၼ ဝဵင်းတူၼ်ႈတီးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မေႃယႃလူင်ၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်မႃး ဝႆႈသႃၸႅတ်ႈတူၺ်း တၢင်းပဵၼ်ၸဝ်ႈ ၵူႈပိူင်ပိူင်သေ ၶဝ်ၵေႃႈ ယိူင်းယၼ်ႇဝႆႉဝႃႈ တေပၼ် ႁႂ်ႈၸဵဝ်းၶႅၼ်းၼႆယူႇယဝ်ႉ။
ဢၼ်ပဵၼ်လုၵ်ႈၼွင်ႉလုမ်းလႃးမၼ်းၸဝ်ႈ ၸဝ်ႈၶူးၸၼ်ႇတိမႃႇဝရ၊ ၸဝ်ႈၶူးသုၸိၼ်ႇတႃႇ၊ ၸဝ်ႈၶူးဝိမလ၊ ၸဝ်ႈၶူးတေႇၸိၼ်ႇတ(ၼွင်လႅင်)၊ ဝေႇယႃႇဝတ်ႉၸသြႃႇၸဝ်ႈလူင် ပေႃႈဢွၵ်ႇလူင်ထုၼ်းဢွင်ႇ ပွၵ်ႉသီႇ တုမ်ႇမူဝ်လႄႈ ၸုမ်းၵေႃးပၵ ၸုမ်းၼၢႆးသွမ်းၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇပႂ်ႉပႃးလုမ်းလႃး ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် တီႈႁူင်း ယႃယူႇယဝ်ႉ။ တႃႇတေၽႃႇတတ်းဢွၵ်ႇပႅတ်ႈ တုမ်ႇၸဵပ်းလူင် တီႈၵွင်းလင်မၼ်းၸဝ်ႈၼၼ်ႉ မေႃယႃလူင်ၶဝ် ႁႂ်ႈ သုင်းပၼ် တၢင်းၵိၼ်ဢႃႇႁႃႇရၼႆသေတၵေႃႈ ၸဝ်ႈသြႃလူင်သမ်ႉ ဢမ်ႇပေႃးသုင်းလႆႈ တႄႉတႄႉလႄႈ လိူတ်ႈၸဝ်ႈၵေႃႈ ယွမ်းဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် လႆႈ သႂ်ႇလိူတ်ႈသေ ၸင်ႇတေၸၢင်ႈၽႃႇတတ်းလႆႈယဝ်ႉ။ ပီ 1370 လိူၼ် 8 မႂ်ႇ 4 ၶမ်ႈ ၶၢဝ်းယၢမ်း 9 မွင်းတေႃႇ 10 မွင်းၶိုင်ႈၼၼ်ႉ လႆႈပၢင်းဢဝ် ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းႁွင်ႈၽႃႇတတ်းသေ ယူတ်းယႃ ၽႃႇတတ်းပႅတ်ႈ တုမ်ႇၸဵပ်းလူင်မၼ်းၸဝ်ႈၼၼ်ႉ ယူႇယဝ်ႉ။ ၼမ်ႉၼၵ်းတုမ်ႇၸဵပ်းလူင်မၼ်းၸဝ်ႈၼၼ်ႉ မီးၸွႆႉပၢႆၶိုင်ႈၼႆယဝ်ႉ။ ၸွမ်းၼင်ႇ မေႃယႃၶဝ် ပၼ်ယႃလိုမ်းတူဝ်ၼၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈ ထိုင်ၶၢဝ်းယၢမ်းမၼ်းၼႆၵေႃႈ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ႁဝ်းၼႆႉ ႁူႉတူဝ်မႃးၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ၼႆႉ ဢမ်ႇမိူၼ်ၵူၼ်းတၢင်ႇၵေႃႉ ႁူႉတူဝ်မႃးယဝ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇလိုမ်းသင် ဢမ်ႇၵႂင်ဢမ်ႇၵႃး တွင်းၶိုၼ်းၵူႈပိူင် ၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼႆႉ ၵွပ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ၼႆႉ မီးတြႃးယူႇၼႂ်းတူဝ်တႃႇသေႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ဝၢႆးသေ ၽႃႇတတ်းယဝ်ႉၵေႃႈ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ဢမ်ႇပေႃးသုင်းလႆႈၼမ်လႄႈ ဢမ်ႇမီးႁႅင်း တႃႇတေ ၵမ်ႉတူဝ်ၶၼ်ႇထႃႇလႆႈယဝ်ႉလႄႈ ထိုင်မႃး 1370 ၼီႈ လိူၼ် 8 မႂ်ႇ 6 ၶမ်ႈ (8.7.2008) ဝၼ်းဢၢင်းၵၢၼ်း ၶၢဝ်းယၢမ်းဝၢႆးဝၼ်း 3 မွင်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ထူၺ်ႈၸႂ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇပေႃးမၢၼ်ႇ၊ မေႃယႃၶဝ်မႃးတႅၵ်ႈ တူၺ်း လိူတ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇတွတ်ႇၽဵင်ႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်တႄ့ ပႆႇလိုမ်းသင်၊ တိုၵ်ႉႁူႉ တူဝ်လီယူႇ။ ထိုင်မႃး ၶၢဝ်းယၢမ်းႁူဝ်ၶမ်ႈ 7:12 မွင်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၽွင်းလိူဝ်လႆႈ သၽေႃးဢၼိတ်ႉၸသေ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ၺႃႇၼသမ်ႇၽႃႇရၼႆႉ လႆႈလပ်ႉလွႆငိုၼ်းလွႆၶမ်း လႆႈႁပ်ႉဢဝ်ၵွၵ်းမွၵ်ႇမိူင်းၽီ ၵႂႃႇပႅတ်ႈ ႁဝ်း သင်ႇၶႃႇတၵႃႇယူႇယဝ်ႉ။ ပီ 1370 လိူၼ် 8 မႂ်ႇ 7 ၶမ်ႈ ၵၢင်ၼႂ် 4 မွင်း ၼၼ်ႉ လႆႈပၢင်းဢဝ် ရုပ်ႈၵလၢပ်ႈၶၢပ်ႈတူဝ် ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် မႃးတီႈဝဵင်းပၢင်လူင် တမ်ႈတီႈ ဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႈ ၼၼ်ႉသေ ဝႆႈသႃၵၼ်ႇတေႃး ၶၢပ်ႈတူဝ်မၼ်းၸဝ်ႈ ၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။ လိူၼ် 8 မႂ်ႇ 8 ၶမ်ႈ ၶၢဝ်းယၢမ်းၵၢင် ၼႂ် 7 မွင်းၼၼ်ႉ သင်ႇၶႃႇလႄႈတၵႃႇဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ် လွင်ႈဢၼ်တႃႇတေပၢင်းၶၢပ်ႈတူဝ် ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ၶိုၼ်ႈၸၢမ်ႇၵျွင်းၼိပ်ႉပၢၼ်ႇလႄႈ တႃႇတေလုမ်းလႃး သၢင်းၵျူဝ်ႇၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။ လႆႈၸႂ်ၵၼ်ဝႃႈ ပီ 1370 ၼီႈ လိူၼ် 8 မႂ်ႇ 13 ၶမ်ႈ ၶၢဝ်းယၢမ်းၵၢင်ဝၼ်း 12 မွင်း ၸင်ႇပၢင်းဢဝ် ၶၢပ်ႈတူဝ်ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ဝႆႉတီႈၵျွင်းၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ ၼႂ်း ဝၢင်းၵွင်းမူးမႁႃႇၼႃႇယၵ ဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႈ ဝဵင်းပၢင် လူင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃး 1370 တဵမ် လိူၼ် 3 လွင်ႈ 6 ၶမ်ႈ ပၢင်းဢဝ် ၶၢပ်ႈတူဝ်ၸဝ်ႈ ၶဝ်ႈၸူး သုမ်ႉမၢၼ်ႇတၢပ်ႈလူင် ႁဵတ်းပွႆးထမ်းပူႇၸေႃႇၵႂႃႇသေ ထိုင်မႃး 1370 တဵမ် လိူၼ် 3 လွင်ႈ 8 ၶမ်ႈ ၸင်ႇသၢင်းၵျူဝ်ႇၽႆး တမ်ႈတီႈ ဝၢင်းမၢၵ်ႇၼင် ဝဵင်းပၢင်လူင်ယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃး 1370 လိူၼ် 3 လွင်ႈ 9 ၶမ်ႈ ၵဵပ်းဢဝ် ထၢတ်ႈလုပ်ႇၸဝ်ႈ ၵႂႃႇထႃႇပၼႃႇဝႆ့ တီႈၵွင်းမူးၺႃႇၼ သမ်ႇၽႃႇရ ဝၢၼ်ႈၼွင်လႅင် ဢၼ်မီးၽၢႆႇႁွင်ႇ ဝဵင်းပၢင်လူင် တီႈၵႆယၢၼ်မွၵ်ႈ 12 လၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၽိုၼ်ဢိင်

ၸဝ်ႈၶူးၸေႃးတိၵ (ၶူဝ်လမ်) ပပ်ႉႁၢင်ႈၵႅဝ်ႈပီၵွၼ်းၶမ်း၊ ၼႃႈလိၵ်ႈ 40-50၊ ဢိတ်ႇပီ 2009။