သူႇရိယ၊ တူၼ်ၶူးၸဝ်ႈသြႃႇ

လုၵ်ႉတီႈ ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃး ဢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႈ ၼၼ်ႉမႃး
(လုၵ်ႉတီး တူၼ်ၶူးၸဝ်ႈသြႃႇသူႇရိယ ၼႆႈသေ ၶိုၼ်းပိၼ်ႇဝၢႆႇမႃး)
တူၼ်ၶူးလူင်
ၸဝ်ႈသြႃႇသူႇရိယ
ဢႅၵ်ႉၵမႁႃႇၵမ်ႇမထႃႇၼႃႇၸရိယ
ၸဝ်ႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ငဝ်ႈငုၼ်းသင်ႇၶႃႇ ၸိုင်ႈမိူင်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မျႅၼ်ႇမႃႇ
ၶေႃႈမုၼ်း ပိုၼ်းၵႅပ်ႈ
ၵိူတ်ႇႁၼ်ၼႃႈ ၸၢႆးဢၢႆႈၸိင်ႇ
(1953-07-24)24 ၸူႇလၢႆႇ၊ 1953
သဵင်ႈၵၢမ်ႇ 6/6/2019 (4:50) ၵၢင်ၼႂ်၊ ဝၼ်းၽတ်း
တိူၵ်ႈသွၼ်ထမ်း သႃႇသၼႃႇဝိပုလ ပရိယတ်ႉတိ
ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း
ၶိူဝ်းၵူၼ်း

တႆး

မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မိူင်းမၢၼ်ႈ
ပီႈၼွင်ႉႁူမ်ႈတွင်ႉ ၶိင်းၶမ်းသႂ် (ပေႃႈ)
ၼၢႆးၸၢမ်ႇ (မႄႈ)
ၼၢႆးဢေသေး (ၼွင်ႉယိင်း)
ၸၢႆးယီႈ (ၼွင်ႉၸၢႆး)
ၸၢႆးသၢမ် (ၼွင်ႉၸၢႆး)
ၼႃႈၵၢၼ် မုၼ်ၸဝ်ႈၼင်ႈၵျွင်း
ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ် ထေႇရဝႃႇတ ပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ


ၽွႆႉတေႃႇၸဝ်ႈ[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

  • တူၼ်ၶူးၸဝ်ႈသူႇရိယ (ဢႅၵ်ႉၵမႁႃႇၵမ်ႇမထႃႇၼႃႇၸရိယ)
  • ၸဝ်ႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ငဝ်ႈငုၼ်းသင်ႇၶႃႇ ၸိုင်ႈမိူင်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ႊမျႅၼ်ႇမႃႇ


ၸဝ်ႈလူင်ၵႂၢၼ်းၵျွင်း[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]


ဝၼ်းၵိူတ်ႇၸဝ်ႈ[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

ပီႊၵေႃးၸႃႇ - ၁၃၁၅ၶု၊ တုတိယလိူၼ်ပႅတ်ႇမႂ်ႇ(၁၃)ဝၼ်း

ပီႊတႆး - ႒႐႔႗ ၼီႈ

ပီႊသႃႇသၼႃႇ - 2497 ဝႃႇ

ပီႊၶရိတ်ႉ - 1953၊ လိူၼ်ၵျူႇလၢႆႇ 24၊ ဝၼ်းသုၵ်း

ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸဝ်ႈသၢင်ႇ[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

ပေႃႈမႄႈသွင်ၸဝ်ႈၶၢမ်ႇငဝ်ႈသေ တမ်ႈတီႈဢုပိတ်ႉၸေႇ ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇ ဝိသုၵ်ႉထႃႇၸႃႇရ ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸဝ်ႈသၢင်ႇ သူႇရိယ တီႈဝတ်ႉႁူမ်ႈယဵၼ်ၵျွင်းတေႃး မိူဝ်ႈပီႊၵေႃးၸႃႇ ၁၃၃၄ၶု လိူၼ်ႁႃႈမူၼ်း။


ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸဝ်ႈရႁၢၼ်း[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

ပေႃႈမႄႈသွင်ၼေႃႇ ဢိၵ်ႇပေႃႈမႄႈတၵႃႇဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း ၶၢမ်ႇငဝ်ႈတၵႃႇသေ တမ်ႈတီႈ ဢုပိၵ်ႉၸေႇ ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇ သုမၼ တီႈဝတ်ႉသိမ်ႇၶၼ်ႇထ ဝတ်ႉႁူမ်ႈယဵၼ်ၵျွင်းတေႃး မိူဝ်ႈ ပီႊၵေႃးၸႃႇ 1335 ၶု လိူၼ်(11)လွင်ႈ၊ (5) ၶမ်ႈပီႊၶရိတ်ႉ 1973 ဢွၵ်ႇထူဝ်ႇပႃႇ 16 ၊ ဝၼ်းဢင်းၵၢၼ်း ၵၢင်ၼႂ် (8)မူင်း ယုၵ်ႉယွင်ႈပဵၼ်ရႁၢၼ်း မုၼ်ၸၢင်းၸဝ်ႈယဝ်ႉႁေႃး။


ၽၢႆႇပတိပတ်ႉတိ[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

  • ၸဝ်ႈလႆႈႁပ်ႉၶႅပ်းၶူး (ၵမ်ႇမထႃႇၼႃႇၸရိယ) တမ်ႈတီႈၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇမႁႃႇၸီႇ ငဝ်ႈငုၼ်းႁူမ်ႈယဵၼ် ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ

လူင်ပွင်ၸိုင်ႈယိုၼ်ႈမွပ်ႈလႆႈထုၵ်ႇသၢၵ်ႈၵၢပ်ႈ[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

  1. ၸုမ်ႈ ၵမ်ႇမထႃႇၼႃႇၸရိယ
  2. ၸုမ်ႈ မႁႃႇၵမ်ႇမ ထႃႇၼႃႇၸရိယ
  3. ၸုမ်ႈ ဢႅၵ်ႉၵ မႁႃႇၵမ်ႇမ ထႃႇၼႃႇၸရိယ

တႄႇမိူဝ်ႈ ပီႊၵေႃးၸႃႇ ၁၃၄၂ၶု လႆႈႁၢပ်ႇၵၢၼ် ၸဝ်ႈသြႃႇၵမ်ႇမထၢၼ်းသြႃႇ၊ ႁေႃးတြႃးၼႄတြႃး ပၼ်ယေႃးၵီႇ 27069 ဢူး

လႆႈၵျၢင်ႉၵမ် ဝိပတ်ႉသၼႃႇၵမ်ႇမထၢၼ်းတြႃးမႃး။ လႆႈပဵၼ်ၸဝ်ႈလူင်ၵႂၢၼ်းၵျွင်း ဝတ်ႉႁူမ်ႈယဵၼ်သႃႇသၼႃႇ မႁႃႇၸီႇၵမ်ႇမထၢၼ်း ၵျွင်းတေႃး တူင်ႇဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း။


ၽၢႆႇပရိယတ်ႉတိ[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

  • တူၼ်ၶူၼ်းၸဝ်ႈ လႆႈဢွင်ႉပူၼ်ႉမႃး ၸၼ်ႉဢွၼ်၊ ၸၼ်ႉၵၢင်၊ ၸၼ်ႉလူင်၊ ၸၼ်ႉၶူး၊ ထမ်ႇမႃႇၸရိယလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမႃးႁေႃး။
  • လႆႈႁပ်ႉၶႅပ်းၶူး ဝိသုၵ်ႉထိမၢၵ်ႉလႄႈ ၽိင်ႈငႄႈဢၽိထမ်ႇမႃႇ


ၸဝ်ႈပူၵ်းပွင် လုၵ်ႈၼွင်ႈတပေး ၸဝ်ႈသၢင်ႇၸဝ်ႈၸၢင်း[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

တူၼ်ၶူးၸဝ်ႈ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼမ်းၼႃႈ ႁူမ်ႈပႃးတၵႃႇ တင်းသိုင်ႇတင်းမိူင်းသေ ၵေႃႇသၢင်ႈပူၵ်းတင်ႈ တိူၵ်ႈသွၼ်ထမ်းသႃႇသၼႃႇ ဝိပုလ ပရိယတ်ႉတိ ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း မႃးမိူဝ်ႈပီႊၶရိတ်ႉ 1992

တူၼ်ၶူးၸဝ်ႈပဵၼ် ၸဝ်ႈၶူးၵႂၢၼ်း တိူၵ်ႈသွၼ်ထမ်း ႁူမ်ႈပႃးမုၼ်ၸၢင်း ၸဝ်ႈၶူးသွၼ်ထမ်း လုၵ်ႈၼွင်ႈတပႄး 1476 ပႃး ႁွတ်ႈမႃးသွၼ်ႈႁူမ်ႈ ပိုင်ႈၽူၺ်း ၶႃးၸႃးသွၼ်ဢၢၼ်ႇ လဵၼ်းထမ်း တြႃးတေႃႇၸဝ်ႈဢၼ်ဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉလိၵ်ႈပဵၼ်လၢႆလၢႆၸဝ်ႈ။

သဵၼ်ႈမၢႆၸဝ်ႈသၢင်ႇၸဝ်ႈၸၢင်းဢၼ်ဢွင်ႇပူၼ်ႉၸၼ်ႉလိၵ်ႈ
ၸၼ်ႉလိၵ်ႈ တၢင်းၼမ်
ၸၼ်ႉငဝ်ႈ 144 ပႃး
ၸၼ်ႉဢွၼ် 42 ပႃး
ၸၼ်ႉၵၢင် 25 ပႃး
ၸၼ်ႉလူင် 20 ပႃး
ၸၼ်ႉၼိၵႄႇ 15 ပႃး
ၸၼ်ႉၶူး 8 ပႃး


ပပ်ႉလိၵ်ႈၽိုၼ်လၢႆး ဢၼ်ၸဝ်ႈတႅမ်ႈပၢႆး[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

  1. ပပ်ႉလိၵ်ႈၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်သႃႇသၼႃႇ (ပိၼ်ႇတႅမ်ႈ)
  2. ၽိင်ႈငႄႈ ပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ ဢၽိထမ်ႇမႃႇသၢင်းၵျူဝ်ႇ (ပိၼ်ႇတႅမ်ႈ)
  3. ငဝ်းလႅင်းသႃႇသၼႃႇ ထုင်ႉမၢဝ်း သွႆႉပပ်ႉ (23) ပပ်ႉ


ၼႃႈၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇ ဢၼ်ၸဝ်ႈလႆႈႁၢပ်ႇႁၢမ်[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

  • ႁူဝ်ပဝ်ႈမုၵ်ႈၸုမ်းၵုမ်းထိင်း ပႂ်ႉပႃးသႃႇသၼႃႇ တူင်ႇဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း
  • ႁူဝ်ပဝ်ႈ ပွႆးတွပ်ႇလိၵ်ႈ ပႃႇလိ ပထမပျၢၼ်ႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ
  • ႁူဝ်ပဝ်ႈ ပွႆးၶူၼ်ႉၶႆႈ ပရိယတ်ႉတိသတ်ႉထမ်ႇမပႃႇလပတ်းပိုၼ်ႉ
  • ၸဝ်ႈၼႃႇယၵႃႉ ပူၵ်းပွင်သႃႇသၼႃႇ ၼႂ်းမိူင်း/ၼွၵ်ႈမိူင်း တင်းလူင်ငဝ်ႈငုၼ်းမႁႃႇၸီႇ
  • ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်းၼႃႇယၵ မုၵ်ႈၸုမ်းသင်ႇၶၸိုင်ႈတႆး
  • ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်းပွင်ၵၢၼ် သင်ႇၶ ၼႃႇယၵႃႉ တူင်ႇဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း
  • ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်းပွင်ၵၢၼ် သင်ႇၶ ၼႃႇယၵ မိူင်းတႆး
  • ႁပ်ႉပုၼ်ႈၽွၼ်း ဝိၼိတ်ႉသယ သင်ႇၶၸိုင်ႈမိူင်း (4) ပွၵ်ႈ
  • ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း ငဝ်ႈငုၼ်းသင်ႇၶ ၸိုင်ႈမိူင်း


ပျူႉပွင် ပုတ်ႉထသႃႇသၼႃႇၼွၵ်ႈမိူင်း[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]


ၸွႆႈထႅမ်ပူၵ်းပွင် ပုၼ်ႈပၢင်ႈပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်းၽႃးၵႃႇ[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

ၸဝ်ႈသြႃႇ လႆႈဢွၼ်ႁူဝ်ၼမ်းၼႃႈ ႁူမ်ႈပႃးတၵႃႇပေႃႈမႄႈၵူၼ်းမိူင်းသေ လႆႈၵေႃႇသၢင်ႈပွင်ပဵၼ် ၾႆးၾႃႉ (26) ၵီႇလူဝ်ႇဝတ်ႉ တီႈဝတ်ႉႁူမ်ႈယဵၼ်ၵျွင်းတေႃးလႄႈ

ၾႆးၾႃႉ (250) ၵီႇလူဝ်ႇ တီႈၵႄးၼမ်ႉမႃႉ တႃႇၵူၼ်းၵျွင်း ဢိၵ်ႇၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းသူၼ် လႆႈၸႂ်ႉတိုဝ်းသၢႆလႅင်းၾႆးၾႃႉ။

ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းၸဝ်ႈ လႆႈပႆလတ်းတတ်းၽႃႇၶတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင် ၼႃႈၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇမႃးၼႆႉ ၸဝ်ႈဢွင်ႇလိၵ်ႈ၊ ၶၢဝ်ဢွင်ႇလိၵ်ႈ၊ ၸဝ်ႈႁပ်ႉၶႅပ်းၶူ း(ၼႂ်းမိူင်း၊ၼွၵ်ႈမိူင်း)ၸဝ်ႈၸၢင်း၊ ၸဝ်ႈသၢင်ႇ ဢွင်ႇလိၵ်ႈၵေႃႈၼမ်လၢႆတိူဝ်းတွၼ်းမႃး တေႃႇႁွတ်ႈပေႃးၽႄႈတိူၼ်း ၼင်ႈၵျွင်းၼႂ်းမိူင်းဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈ ပျူႉပွင်သႃႇသၼႃႇ မီးမႃးၼမ်လၢႆတေႉꧦ။


သြႃႇသမႃးတေႃႇၸဝ်ႈ ဢၼ်ယၢမ်ႈလႆႈႁဵၼ်းမႃး[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

  1. ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇဝိသုၵ်ႉထႃႇၸႃႇရ (ဢႅၵ်ႉၵမႁႃႇၵမ်ႇမထႃႇၼႃႇၸရိယ) ၵျွင်းတေႃး၊ ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း
  2. ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇသုမၼ ၵျွင်းမၢၼ်ႈၼႃး၊ ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း
  3. ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇပၺ်ႇၺႃႇၸေႃးတ (ဢႅၵ်ႉၵမႁႃႇပၼ်ႇတိတ)
  4. ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇသမ်ႇဝရ (ဢႅၵ်ႉၵမႁႃႇပၼ်ႇတိတ) ပႃႇလိပႃႇရၵူႇ သႃႇသၼႃႇမၢၼ်ႇတႅင်ႇ၊ ဝဵင်းပႃႇၵိူဝ်
  5. ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇလူင်ပၺ်ႇၺႃႇသီႇရိၽိဝမ်ႇသ (ဢႅၵ်ႉၵမႁႃႇပၼ်ႇတိတ၊ ဢႅၵ်ႉၵမႁႃႇၵၼ်ႇထဝႃႇၸၵ) ပႃႇလိပႃႇရၵူႇ မႁႃႇဝိသုတ်ႉထႃႇရူင်ႇ၊ ဝဵင်းမၢၼ်းတလေး
  6. ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇထမ်ႇမပီယၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇ ဝိၼယႃႇၸႃႇရၽိဝမ်ႇသ ၵျွင်းသီႇႁူဝ်ႇ၊ ပၢၼ်းတၼေႃႇ
  7. ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇၺႃႇၼိၵ ပၸုၼ်ႇတွင်ႇတိူင်းယၼ်ႇၵုင်ႇ
  8. ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇမႁႃႇၸီႇသေႃးၽၼ (ဢႅၵ်ႉၵမႁႃႇပၼ်ႇတိတ) ဢေႃးဝႃႇတႃႇၸရိယၸိုင်ႈမိူင်း (သထသိင်ႇၵီႇတိပုၵ်ႉသၵ)
  9. ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇပၺ်ႇၺႃႇသႃႇမိ သူၺ်ႇယေးသွင်ႇ
  10. ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇသမ်ႇဝရႃႉ (ဢႅၵ်ႉၵမႁႃႇ ၵမ်ႇမထႃႇၼႃႇၸရိယ)
  11. ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇသုၸႃႇတ (ၸဝ်ႈဢေႃးဝႃႇတၸရိယ) ငဝ်ႈငုၼ်းမႁႃႇၸီႇ ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ
  12. ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇပၼ်ႇတိတႃႇၽိဝမ်ႇသ (ဢႅၵ်ႉၵမႁႃႇပၼ်ႇတိတ) သူၺ်ႇတွင်ႇၵုင်း ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ
  13. ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇ ပၼ်ႇတဝမ်ႇသ (ၸဝ်ႈဢုၵ်ႉၵထ) ၵျွင်းဢုယဵၼ်ႇ ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း


ၽိုၼ်ဢိင်[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

  1. ၽိုၼ်လိၵ်ႈမၢႆတွင်း "ပီႊၵွၼ်းငိုၼ်း" (႒႕)ပီႊတဵမ် တိူၵ်ႈသွၼ်ထမ်း သႃႇသၼႃႇဝိပုလ တူင်ႇဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း (1992-2017)