Jump to content

မိူင်းၵႃႇၸၢၵ်ႈသတၼ်ႇ

လုၵ်ႉတီႈ ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃး ဢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႈ ၼၼ်ႉမႃး
မိူင်းၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵႃႇၸၢၵ်ႈသတၼ်ႇ
  • Қазақстан Республикасы (Kazakh)
    Qazaqstan Respublikasy
  • Республика Казахстан (Russian)
    Respublika Kazakhstan
Flag of ၵႃႇၸၢၵ်ႈသတၼ်ႇ
Emblem of ၵႃႇၸၢၵ်ႈသတၼ်ႇ
ၸွမ်ပိဝ် Emblem
Anthem: 
Менің Қазақстаным (Kazakh)
Menıñ Qazaqstanym
"My Kazakhstan"
Location of ၵႃႇၸၢၵ်ႈသတၼ်ႇ
CapitalAstana
51°10′N 71°26′E / 51.167°N 71.433°E / 51.167; 71.433
Largest cityAlmaty
43°16′39″N 76°53′45″E / 43.27750°N 76.89583°E / 43.27750; 76.89583
Official languages
Ethnic groups
(2021)[1]
Religion
(2021)[1]
Demonym(s)Kazakhstani[မၢႆတွင်း 1]
GovernmentUnitary dominant-party presidential republic
• President
Kassym-Jomart Tokayev
Älihan Smaiylov
LegislatureParliament
Senate
Majilis
Formation
1465
13 December 1917
26 August 1920
19 June 1925
5 December 1936
• Declaration of sovereignty
25 October 1990
• Reconstituted as the Republic of Kazakhstan
10 December 1991
• Independence from the USSR
16 December 1991
26 December 1991
30 August 1995
Area
• Total
(9th)
• Water (%)
1.7
Population
• 2022 estimate
19,398,331[3] (64th)
• Density
(236th)
GDP (PPP)2022 estimate
• Total
Increase $596,666 billion[4] (41st)
• Per capita
Increase $30,827[4] (53rd)
GDP (nominal)2022 estimate
• Total
Increase $224.338 billion[4] (55th)
• Per capita
Increase $11,591[4] (69th)
Gini (2018)Negative increase 27.8[5]
low inequality
HDI (2021)Decrease 0.811[6]
very high (56th)
CurrencyTenge (₸) (KZT)
Time zoneUTC+5 / +6 (West / East)
Date formatyyyy.dd.mm[မၢႆတွင်း 2]
Drives onRight
Calling code+997 (Permissive dialling with +7-6xx, +7-7xx until 2025.)
Internet TLD

ၵႃႇၸၢၵ်ႈသတၼ်ႇ,[မၢႆတွင်း 3] ဢၼ်ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်တႄႉ ႁွင်ႉဝႃႈ မိူင်းၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵႃႇၸၢၵ်ႈသတၼ်ႇ,[မၢႆတွင်း 4] ၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းတီႈဢမ်ႇမီး တၢင်းဢွၵ်ႇၸူး ပၢင်ႇလၢႆႇ ဢၼ်မီးဝႆႉတီႈ ဢေးသျႃး ပွတ်းၵၢင် လႄႈ မၢင်ပွတ်းမၢင်တွၼ်ႈ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉတီႈ ယူးရူပ်ႉ ပွတ်းဢွၵ်ႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[မၢႆတွင်း 5] လႅၼ်လိၼ် ဢၼ်ဢိူမ်ႈၸပ်းၵၼ်ဝႆႉတႄႉ တီႈ ၽၢႆႇႁွင်ႇ လႄႈ ၽၢႆႇတူၵ်း မီးဝႆႉ ရတ်ႈသျႃးတီႈၽၢႆႇဢွၵ်ႇ မီးဝႆႉ မိူင်းၶႄႇတီႈ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ မီးဝႆႉ မိူင်းၵႃႇၵိတ်ႈသတၼ်ႇတီႈၽၢႆႇၸၢၼ်း မီးဝႆႉ ဢူႇၸပႄႉၵိတ်ႇသတၼ်ႇ၊ လႄႈ တီႈ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းတူၵ်း မီးဝႆႉ မိူင်းတၢၵ်ႈမႅၼ်ႇၼီႇသတၼ်ႇ၊ မီးဝႆႉၸွမ်း ၽင်ႇ ပၢင်ႇလၢႆႇ ၶႅတ်ႉသ်ပီႇယႅၼ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈမၼ်းတႄႉ ပဵၼ် ဢသတႃႇၼႃႇ၊ ဢၼ်ႁူႉဝႃႈ ပဵၼ် ၼူရ်သေႃလ်တၼ်ႇ ၼႂ်း ပီ 2019 တေႃႇ 2022 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢႄႇလ်မႃတီႇ ၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းယႂ်ႇတီႈသုတ်း ၶွင် ၵႃႇၸၢၵ်ႈသတၼ်ႇသေ တေႃႇထိုင် ပီ 1997 ၼၼ်ႉ မၼ်းလႆႈပဵၼ်မႃး ဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ ၶွင် ၸိုင်ႈမိူင်းယဝ်ႉ။ ၸွမ်းလူၺ်ႈ ဢေႇရိယႃႇ ၵႃႇၸၢၵ်ႈသတၼ်ႇၼႆႉ ပဵၼ် မိူင်းယႂ်ႇထူၼ်ႈၵဝ်ႈ ၶွင်လူၵ်ႈၵမ်ႇၽႃႇ လႄႈ ပဵၼ်မိူင်းတီႈဢမ်ႇမီး တၢင်းဢွၵ်ႇၸူး ပၢင်ႇလၢႆႇ ဢၼ်ယႂ်ႇတီႈသုတ်း ၶွင် လူၵ်ႈၵမ်ႇၽႃႇယဝ်ႉ။ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းမၼ်း မီးဝႆႉ 19 လၼ်ႉ သေ မၼ်းၶဝ်ႈပႃးပဵၼ်ဝႆႉ မိူင်းဢၼ်ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းႁၢင်သေပိူၼ်ႈ မိူင်းၼိုင်ႈ တီႈၼႂ်း လူၵ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။ ၼိုင်ႈၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇပၼ်မူၼ်းၼႆႉ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ဢေႇလိူဝ် 6 ၵေႃႉ (ၼိုင်ႈလၵ်း ၵူၼ်း 15 ၵေႃႉ)ယဝ်ႉ။ ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၵႃႇၸၢၵ်ႈ ၼႆႉ ပဵၼ် ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ဢၼ်ယႂ်ႇၼမ်သေ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းရတ်ႈသျၢၼ်း ၶဝ်တႄႉ ပဵၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ဢၼ်ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းဢေႇယဝ်ႉ။ ၵႃႇၸၢၵ်ႈၼႆႉ ပဵၼ် မိူင်းမူႇသလိမ်ႇသေ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းရတ်ႈသျၢၼ်း တီႈၼႂ်းမိူင်း ၼၼ်ႉတႄႉၵေႃႈ ပဵၼ် ၽႃႇသႃႇၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇ ၼင်ႇၵဝ်ႇ။

  1. "Kazakhstani" refers to all citizens of Kazakhstan, regardless of ethnicity. In contrast, "Kazakh" refers only to ethnic Kazakhs.[2]
  2. dd.mm.yyyy in Russian.
    • Kazakh: Қазақстан Республикасы, romanized: Qazaqstan Respublikasy
    • Russian: Республика Казахстан, romanized: Respublika Kazakhstan
  3. About 4% of Kazakhstan's territory, west of the Ural River, lies in Eastern Europe.[7][8]