လေႃးၵၼႃႇထ၊ ၸဝ်ႈ (မုၼ်ၸဝ်ႈဢီႇတလီႇ)

လေႃးၵၼႃႇထ၊ ၸဝ်ႈ
ၵိူတ်ႇ	Salvatore Cioffi December 26, 1897 Cervinara, Italy
သဵင်ႈၵၢမ်ႇ	May 25, 1966 Maymyo, Burma
ၸိုဝ်ႈတၢင်ႇၸိူဝ်း	Lokanatha
လၢႆးမိုဝ်း

Love to be Perfect!
Be perfect to Love!
The water is pure, that flows. The monk is pure, that goes.
ပေႃးၶႂ်ႈႁႂ်ႈပိူၼ်ႈ ႁၵ်ႉႁဝ်း
ႁဝ်း တေလႆႈႁၵ်ႈပိူၼ်ႈ ဢွၼ်တၢင်း
ၼမ်ႉၼႆႉ ၸိုၼ်ႈသႂ် ၵွပ်ႈလႆ ၵူႈၶမ်ႈဝၼ်းၼႂ်
ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းၼႆႉ ၸိုၼ်ႈသႂ် ၵွပ်ႈၵႂႃႇပူၵ်းပွင် သႃႇသၼႃႇ ၵူႈၶမ်ႈဝၼ်းၼႂ်

ၵႂၢမ်းၶိုၵ်ႉလိုၵ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၶေႃႈၵႂၢမ်း မုၼ်ၸဝ်ႈဢီႇတလီႇ ၸဝ်ႈလေႃးၵၼႃႇထယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈ ယုမ်ႇယမ်သႃႇသၼႃႇပုတ်ႉထၸဝ်ႈ တၢၼ်ႇလႂ် ပွင်ၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇၵႂႃႇ ၶိုၵ်ႉလိုၵ်ႉတၢၼ်ႇလႂ်ၼႆ တေၵဵပ်းဢဝ် ပိုၼ်းပွတ်းဢွၼ်ႇ မၼ်းၸဝ်ႈ တႅမ်ႈမၢႆဝႆႉပၼ်ၵွၼ်ႇ။
မၼ်းၸဝ်ႈ ၵိူတ်ႇမိူဝ်ႈ 1897 လိူၼ်မေႇ 25 တီႈမိူင်းဢီႇတလီႇ၊ ဝဵင်းမီႇလၢၼ်ႇသေ ႁိၵ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ သႃႇဝႃႇတူဝ်ႇရေႇ ၸဵဝ်ႇၾီႇ (Salvatore Cioffi)။ မိူဝ်ႈဢႃႇယု လႆႈ 3 ၶူပ်ႇၼၼ်ႉ ၶဝ်ပေႃႈမႄႈလုၵ်ႈ ၶၢႆႉမႃးယူႇ မိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ဢႃႇယုမၼ်းၸၢႆး လႆႈ 8 ၶူပ်ႇ မၼ်းၶိုၼ်ႈၵႂႃႇလဵၼ်ႈ ၼိူဝ်ၸွမ်ႁိူၼ်းၶဝ်ၼၼ်ႉ ၵႃဢိုဝ်ႈဢွၼ်ႇ တူဝ်ၼိုင်ႈ မိၼ်မႃးၸပ်း ၼိူဝ်မိုဝ်းမၼ်းၸၢႆးလႄႈ မၼ်းၸၢႆး ၸူမ်းၵေႃႈၸူမ်း ဢၢမ်းၵေႃႈဢၢမ်းသေ ႁွပ်ႇဢဝ် ၵႃဢိုဝ်ႈတူဝ်ၼၼ်ႉ မႃးၼႄ ပေႃႈမႄႈမၼ်း တီႈတႂ်ႈယဝ်ႉ။ မၼ်းၸၢႆး ပဵၼ်ၸႂ် မဵတ်ႉတႃႇယုမ်ႉယုမ်ႉယၢႆႈယၢႆႈ ယိပ်းဢဝ် ၵႃဢိုဝ်ႈမႃးသေတႃႉ ပေႃႈမႄႈမၼ်းတႄႉ ဢဝ်ၸႂ်လေႃးၽယုမ်ႉယၢႆႈ ပုတ်ႈၺွပ်းဢဝ် ၵႃဢိုဝ်ႈၵႂႃႇသေ မႄးမၼ်းၵႂႃႇဢဝ် ၵႃဢိုဝ်ႈတူဝ်ၼၼ်ႉ ၸူမ်ၼမ်ႉတၢႆပႅတ်ႈယဝ်ႉ။ ၶဝ်ဢဝ် ၼိူဝ်ႉၵႃဢိုဝ်ႈၼၼ်ႉ ႁဵတ်းၽၵ်း မႃးလဵင်ႉမၼ်းၸၢႆးၵေႃႈ မၼ်းၸၢႆး ဢမ်ႇၵိၼ်ၶဝ်ႈ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၶေႃးၶူမ်ၼႃႇလႄႈ မၼ်းဝႃႈတီႈမႄႈမၼ်း “ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မႄႈႁဝ်း ဢဝ်ၵႃဢိုဝ်ႈဢွၼ်ႇ တၢႆလႄႈ ၸၢႆႈၵေႃႈ တေၶၢမ်ႇတၢႆၸွမ်း ၵႃဢိုဝ်ႈဢွၼ်ႇယဝ်ႉ၊ ၸၢႆး ဢမ်ႇၵိၼ်သင်သေ တေၶၢမ်ႇတၢႆယဝ်ႉ” ၼႆသေ ၶၢမ်ႇဢိုပ်းတၢင်းၵိၼ် သၢမ်ဝၼ်းလုမ်းလုမ်းယဝ်ႉ။ မႄႈမၼ်း ဢဝ်ၶဝ်ႈမုၼ်း မႃးလဵင်ႉမၼ်း တီႈႁူင်းႁဵၼ်ႈၵေႃႈ မၼ်းၸၢႆး ဢမ်ႇၵိၼ်။ ၵူၺ်းၵိၼ်ၼမ်ႉၵူၺ်း။ မႄႈမၼ်း ၸင်ႇမႃးႁႆႈသေ ၶျေႃးဝွၼ်းမၼ်း ၵူႈပိူင်ပိူင် မၼ်းၸၢႆးၵေႃႈ ၸင်ႇဝႃႈ “တႄႇဢဝ် မိူဝ်ႈၼႆႉၵႂႃႇ ပေႃးမႄႈႁဝ်း ပၼ်ၵႂၢမ်းမၼ်ႈၵတိဝႃႈ တေဢမ်ႇဢဝ်တၢႆ တူဝ်သတ်းသင်ၼႆၵွၼ်ႇ ၸၢႆႈၸင်ႇတေၵိၼ်တၢင်းၵိၼ်” ၼႆလႄႈ မႄႈမၼ်းၵေႃႈ ပၼ်ၵတိသေ မၼ်းၸၢႆး ၸင်ႇၶိုၼ်းၵိၼ်ၶဝ်ႈမုၼ်း ဢၼ်မႄႈၶဝ် မႃးပၼ်မၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လႆႈဝႃႈ ၼၢမ်ၼႆႉ ၽႂ်ဢမ်ႇဝိတ်ႉၵေႃႈ မၼ်းလႅမ်မႃး ႁင်းၵူၺ်းမၼ်း ၸဵမ်လဵၵ်ႉ၊ ၵူၼ်းမီးပႃႇရမီႇ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ၽႂ်ဢမ်ႇတိုၵ်းသူၼ်းမၼ်းၵေႃႈ မၼ်းမီးၸႂ် မဵတ်ႉတႃႇ ၸဵမ်လဵၵ်ႉယဝ်ႉ။
ယႂ်ႇမႃး လႆးၶိုၼ်ႈၸၼ်ႉၸွမ် ၵူဝ်ႇလမ်ႇၿီႇယႃႇ၊ မိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ႁပ်ႉလႆႈၸုမ်ႈ ၿီႇဢႅတ်ႉၸ်ၸီႇ ၵေႃႉၼိုင်ႈ၊ မိူဝ်ႈလႆးၸုမ်ႈၼၼ်ႉ သမ်ႉလႆႈလၢဝ်ၸွင်ႈ ၽၢႆႇꩪႃႇတုၿေႇတလႄႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းပႃးဝႃႇသၼႃႇ ပၢႆးသၢႆႊၵေႃႉၼိုင်ႈယူႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းယုမ်ႇယမ် ပၢႆးသၢႆႊလႄႈ ဢိင်ပိုင်ႈပၢႆးဝူၼ်ႉ ပၢႆးသၢႆႊသေ လွင်ႈၼပ်ႉယမ် ၽႃႇသႃႇပေႃႈမႄႈမၼ်း ဢၼ်ပဵၼ် ရူဝ်ႇမၼ်ႇၶႅတ်ႉတလိၵ်ႉ Roman Catholic ယူပ်ႈယွမ်းဝႆႉယဝ်ႉ။ မၼ်းဝူၼ်ႉပွင်ႇၸႂ်ဝႃႈ ၽႃႇသႃႇရူဝ်ႇမၼ်ႇၶႅတ်ႉတလိၵ်ႉလႄႈ ပၢႆးသၢႆႊၼႆႉ ၶဵင်ႇႁႅင်းၵၼ်သေ တေလႆႈဝႃႈ ပၢႆးသၢႆႊၼႆႉ မၼ်ႈၵႅၼ်ႇတွၼ်းလိူဝ်ၼႆယူႇ။ ႁဵတ်းၼႆ ဢဝ်မၼ်း ပဵၼ် ၵူၼ်းယုမ်ႇယမ်ပၢႆးသၢႆႊၵေႃႉၼိုင်ႈသေတႃႉ တီႈၼိူဝ် ၽႃႇသႃႇၵေႃႈ တိုၵ်ႉႁၵ်ႉသႃဝႆႉယူႇ။
မိူဝ်ႈ 1922 ဝၼ်းၼိုင်ႈ ၽွင်းမိူဝ်ႈ တိုၵ်ႉမီးယူႇ ၼႂ်းႁူင်းၸၢၵ်ႈလူင် တီႈၼႂ်းႁွင်ႈထႃႇတုပေႇတယူႇၼၼ်ႉ ၶူးမေႃထႃႇတုပေႇတ ၵေႃႉၼိုင်ႈ ဢဝ်ပပ်ႉၼႃၼႃလူင်ပပ်ႉၼိုင်ႈ မႃးယိုၼ်ႈပၼ် ၼႂ်းမိုဝ်းမၼ်းသေ ႁႂ်ႈမၼ်း လူတူၺ်းယူႇ။ ပပ်ႉဢၼ်ၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ပပ်ႉထမ်ႇမပတ ဢၼ်ပႃႇမွၵ်ႉၶ မႅတ်ႉသ်မူႇလႃႇ တႅမ်ႈလႄႈ ပပ်ႉပိုၼ်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ဢၼ်ဢတ်ႉသၶေႃးသ တႅမ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ လႆႈမႃးလူဢၢၼ်ႇတူၺ်း ပပ်ႉဢၼ်ၼၼ်ႉၼႆ ၼႂ်းၸႂ်မၼ်း ဢၼ်မိူၼ်ၼင်ႇ ၵူၼ်းဢိုပ်းၼမ်ႉ လႆႈၵႂႃႇႁၼ် ၼွင်ၼမ်ႉသႂ်ၼၼ်ႉလႄႈ ၶဝ်ႈၸႂ်ၶဝ်ႈၶေႃး လူတၺ်းလီလီ သမ်ႉပေႃး ဢမ်ႇဝၢင်းပပ်ႉလႆႈယဝ်ႉ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈၼၼ်ႉ တိုၵ်ႉပဵၼ် ၽွင်းမၼ်း ၸွပ်ႇႁႃ ၽႃႇသႃႇ ဢၼ်ၵိုင်ႇငၢမ်ႇ ပၢႆးသၢႆႊၼၼ်ႉယူႇလႄႈ ဝၢႆးသေ လႆႈလူတူၺ်း ပပ်ႉထမ်ႇမပတယဝ်ႉ သိုပ်ႇလၵ်ႉလွမ် ႁႃလူတူၺ်း ပပ်ႉတြႃးပုတ်ႉထၸဝ်ႈ တင်းၼမ်ယူႇ။ မၼ်းႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ တြႃးဢၼ်ၶၢမ်ႇလႆႈ တၢင်းထတ်းသၢင် ပၢႆးသၢႆႊၼႆႉ ပဵၼ်တြႃးၽြႃးၵေႃးတမၼႆလႄႈ မၼ်းတႅပ်းတတ်း ၸႂ်မၼ်း ႁင်းၵူၺ်းသေ ႁပ်ႉဢဝ် သရၼၵုင်ႇသၢမ်ပိူင် ယိုၼ်ပဵၼ် ၽူႈယုမ်ႇယမ်ၶေႃႈၵႂၢမ်း ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈ ႁင်းၵူၺ်းမၼ်း မိူဝ်ႈ 1925 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မၼ်းၸုၼ်ႉပႅတ်ႈ ၽႃႇသႃႇရေႃးမၿရိၼ်ႇၵျီႇၶဝ် တီႈမိူင်းဢီႇတလီႇလႄႈ ပေႃႈမႄႈ ပီႈၼွင်ႉမၼ်းတင်းသဵင်ႈ ဢွၼ်ၵၼ် မၢင်ပႅတ်ႈမၼ်း ဢမ်ႇလၢတ်ႈတေႃႇမၼ်း သေၵေႃႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မၼ်းတႄႉ ၸႂ်ဢမ်ႇလဵၵ်ႉ၊ မီးၸႂ်ႁတ်းႁတ်းႁၢၼ်ႁၢၼ်သေ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ “မၼ်းလႆႈလုၵ်ႉတီႈ ၽဝ ဢၼ်ယုမ်ႇၽိတ်းသေ ႁွတ်ႈၽႅဝ်ထိုင် ၽဝဢၼ်ယုမ်ႇမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈၼႆလႄႈ ဝႆႉၸႂ်မိူၼ်ၼင်ႇ လုၵ်ႉၽဝၵူၼ်းၽၢၼ် မႃးပဵၼ် ၽဝသထေး” ၼၼ်ႉယူႇ။ မၼ်းယင်းၵွႆ တိုၵ်းသူၼ်းပိူၼ်ႈ ႁႂ်ႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းပႃး ၽႃႇသႃႇတၢင်ႇဢၼ်ယူႇ။ မၼ်းယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ-

• “He who knows one Religion knows none”
• ၵေႃႉဢၼ်ႁူႉ ၽႃႇသႃႇမဵဝ်းလဵဝ်ၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇႁူႉသင်” ၼႆယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၼပ်ႉယမ် ၶေႃႈသင်ႇသွၼ်ဢွၼ်လီ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈလႄႈ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ဢႃႇယုမၼ်း တိုၵ်ႉလႆႈ 27 ပီၼၼ်ႉ မၼ်းၸင်ႇဢွၵ်ႇၸႂ် ၶႂ်ႈၵႂႃႇႁဵတ်း ရႁၢၼ်းလႄႈ တေၵႂႃႇယွၼ်း ၶေႃႈဢၼုၺၢတ်ႈ တီႈပေႃႈမႄႈၵေႃႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၶဝ်ပဵၼ် ၽႃႇသႃႇရူဝ်ႇမၼ်ႇၶႅတ်ႉတလိၵ်ႉလႄႈ ႁူႉတၵႃႈ ၶဝ်တေ ဢမ်ႇပၼ် ၼႆသေ ၸင်ႇတႅမ်ႈလိၵ်ႈၶွႆႈတၢႆ ဝႆႉပၼ် ပေႃႈမႄႈမၼ်း ၽိုၼ်ၼိုင်ႈ။ ၼႂ်းလိၵ်ႈၶွႆႈတၢႆမၼ်းၼၼ်ႉ ၶူဝ်းၶွင် ဢၼ်မၼ်းႁႃလႆႈမႃးၼၼ်ႉ ၸုၼ်ႉပၼ် မႄႈမၼ်းသဵင်ႈသဵင်ႈသေ တြေႃး ဢၼ်မၼ်းပႃးဝႃႇသၼႃႇ ၵႆႉသႄႇၵႆႉထူဝ်းတႃႇသေႇၼၼ်ႉတႄႉ ဝႆႉပၼ် ပုၼ်ႈတႃႇ ပေႃႈမၼ်းၼႆယဝ်ႉ။
တႃႇတေ မႃးပဵၼ်ရႁၢၼ်းၼၼ်ႉ မၼ်းလႆႈၶီႇ ႁိူဝ်းသၢင်းၽေႃးလူင် မေႃႇရီႇတေးၼီးယႃး ၶၢမ်ႈၼမ်ႉသမုတ်ႉတြႃႇ ဢတ်ႉတလၼ်ႇတိတ်ႉ ႁႃႈဝၼ်းႁႃႈၶိုၼ်းသေ ၽႅဝ်မႃး တမ်ႈတီႈ မိူင်းဢိင်ႇၵလၢၼ်ႇ၊ ဝဵင်းသွၵ်ႉတၢၼ်ႇတၼ်ႇ။ လုၵ်ႉတီႈၼၼ်ႈသေ ၶိုၼ်းသိုပ်ႇၶီႇ ႁိူဝ်းၽႅဝ်မႃး တမ်ႈတီႈ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယ ဝဵင်းပုမ်ႇပေႇယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တေဢၢၼ်း မႃးႁဵတ်းပဵၼ် တပႄးၽြႃးၼႆလႄႈ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း မၼ်းၶီႇလူတ်ႉၾႆး ၵႂႃႇဝႆႈပုတ်ႉထၵယႃႇယဝ်ႉ။ မၼ်းယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ဢွင်ႈတီႈ ပုတ်ႉထၵယႃႇၼႆႉ ပဵၼ်ဢွင်ႈၵႅဝ်ႈ တီႈမုၼ်ၶမ်းၽြႃး ဢွင်ႇပႄႉလႆႈ သိုၵ်းၼႂ်းတူဝ်ၼၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ ၵႂႃႇတီႈ ဝဵင်းပႃႇရႃႇၼသီႇ ၵႂႃႇဝႆႈဢွင်ႈတီႈ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ႁေႃးတြႃးထမ်ႇၸၵျႃႇယဝ်ႉသေ မိူၼ်ၼင်ႇ လႆႈထၢတ်ႈႁႅင်းၸႂ် တႃႇတေႁဵတ်းပဵၼ် တပႄးၽြႃးၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
ၸင်ႇသိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း ၽႅဝ်မႃး တီႈမိူင်းသီႇႁူဝ်ႇ၊ ၶိုၼ်းလုၵ်တီႈ သီႇႁူဝ်ႇ ႁွတ်ႈၽႅဝ်မႃး တမ်ႈတီႈ မိူင်းမၢၼ်ႈသေ မႃးပဵၼ်ရႁၢၼ်း ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ မိူဝ်ႈပီ 1925 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ယၢမ်ႈလႆႈမႃး ႁဵၼ်းဢဝ် လိၵ်ႈထမ်းပရိယၢတ်ႈ တမ်ႈတီႈ တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈ မၸူဝ်းယဵင်ႇ ဝဵင်းလိူဝ်ႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ ပဵၼ်ၽဝရႁၢၼ်းယဝ်ႉ လႆႈႁၼ် မၼ်းၸဝ်ႈ တိုဝ်းၵမ်ၵႂႃႇ ၸွမ်းၼင်ႇ တၢင်းတိုဝ်းၵမ် ရႁၢၼ်းတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈယူႇ။ ၸိူင်ႉၼင်ႇ မၼ်းလႆႈႁူႉႁၼ် ရႁၢၼ်းၼႂ်းလိၵ်ႈ မိူဝ်ႈပၢၼ်ၽြႃးၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႈ ၶတ်းၸႂ် တိုဝ်းၵမ်ၵႂႃႇ ၸိူင်ႉၼၼ်ယူႇ။ ၼႂ်းၵႃႈ ၽဝရႁၢၼ်းမၼ်းၸဝ်ႈ ဢၼ်လီတွင်းမၢႆ ဢၼ်ၼိုင်ႈတႄႉ ပဵၼ်မိူဝ်ႈမၼ်း လုၵ်ႉတီႈ မိူင်းဢီႇတလီႇ ဝဵင်းမႃႇသေးသေ ပႆလတ်းထိူၼ်ႇ လတ်းၶိူဝ်း ပႅတ်ႇလိူၼ်သေ ႁွတ်ႈၽႅဝ်မႃး တီႈမိူင်းဢိၼ်ႇတိယၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၽွင်းမိူဝ်ႈ ပဵၼ်ရႁၢၼ်းယဝ်ႉသေ တိုၵ်ႉမိူဝ်းယူႇသဝ်း တမ်ႈတီႈ မိူင်းသီႇႁူဝ်ႇ ႁူၵ်းလိူၼ်ၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ပဵၼ်ရေႃးၵႃႇ တွင်ႉၼွင်ႇလႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈ ပွၵ်ႈမိူဝ်းဢႅဝ်ႇလႄႇ မိူင်းဢီႇတလီႇၶိုၼ်းယဝ်ႉ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ် 1926 သေ မၼ်းၸဝ်ႈ တိုၵ်ႉလႆႈဢႃႇယု 27၊ ပေႃးဢဝ်ၸွမ်း ဢုပတေႇၶုၼ်ဢုပ်ႉမိူင်းဢီႇတလီႇ၊ မူႇသူဝ်ႇလူဝ်ႇၼီႇဝႃႈၸိုင် ၵူၼ်းဢီႇတလီႇ တေလႆႈၶဝ်ႈသိုၵ်း ၵူႈၵေႃႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼၼ် ၶုၼ်သိုၵ်း ဢီႇတလီႇၶဝ် မႃးၸႂ်ႉမၼ်းၸဝ်ႈ ၶဝ်ႈသိုၵ်းယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈၶိုၼ်းလၢတ်ႈ “ၵဝ်ပဵၼ် ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းဢိူဝ်ႇ… ရႁၢၼ်း ဢၼ်ဝႃးၼႆႉ ဢမ်ႇလႆႈႁဵတ်းၵၢၼ်သိုၵ်း၊ ရႁၢၼ်း ဢၼ်ဝႃးၼႆႉ ယုင်းတူဝ်ၼိုင်ႈ မႅင်းမူၼ်း တူဝ်ၼိုင်ႈၵေႃး ဢမ်ႇလႆႈဢဝ်တၢႆၵူၺ်း” ၼႆယဝ်ႉ။ တႃႇတေ ၶဝ်ႈသိုၵ်းၼၼ်ႉ ၶုၼ်သိုၵ်းၶဝ် မႃးႁူၺ်းမၼ်းၸဝ်ႈ မွၵ်ႈၼိုင်ႈမွင်းပၢႆပၢႆသေတႃႉ မၼ်းၸဝ်ႈ ၶိုၼ်းဢဝ်တြႃး လၢတ်ႈပၼ်ၵႂႃႇလႄႈ ၵမ်းလိုၼ်း ၶဝ်ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းႁိုဝ်။ ပေႃးဢဝ် ဢုပတေႇဝႃႈတႄႉ ပေႃးဢမ်ႇၶဝ်ႈသိုၵ်းၸိုင် တေလႆႈ တူၵ်းၶွၵ်ႈတေႃႇၸူဝ်ႈၼႆသေတႃႉ ၶုၼ်သိုၵ်းဢီႇတလီႇၶဝ် ဢမ်ႇဢဝ်မၼ်းၸဝ်ႈ တူၵ်းၶွၵ်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။

ဢူႈမႄႈမၼ်း ၶၢႆႉၵႂႃႇယူႇ မိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇဝႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈ မၼ်းလႆႈ သၢမ်ၶူပ်ႇလႄႈ ပီႈၼွင်ႉၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းမၼ်း ၸိူဝ်းယူႇဢီႇတလီႇတင်းသဵင်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇၶ်ႈႁၼ်မၼ်း ၼုင်ႈၽႃႈလိူင်သၢင်ႇၵၢၼ်းသေ ၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢၢၼ်းတေၺွပ်းဢဝ်မၼ်း ဢၢၼ်းတေဢဝ်သူင်ႇပၼ် ပေႃးမႄႈမၼ်း ၼႆယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ပိူၼ်ႈႁိပ်ႇၵိၼ်းမၼ်း ၼင်ႇၼၼ်လႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈ ဢမ်ႇၽွမ်ႉၶဝ်၊ ၶၢမ်ႇဢိုပ်းတၢင်းၵိၼ် တၢင်းယႅမ်ႉႁႃႈဝၼ်းသေ ၼႄၵၢင်ၸႂ်ပၼ် ပီႈၼွင်ႉမၼ်းယဝ်ႉ။ လုင်းၶဝ် ၵူဝ်မၼ်းၸဝ်ႈ မႃးလွၼ်ႇ တီႈႁိူၼ်းမၼ်းလႄႈ ၸင်ႇယွမ်းၵၢၼ်ႉသေ ပွႆႇမၼ်းၶိုၼ်းယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႈ ၸင်ႇတုၵ်းယွၼ်းဝႃႈ ႁႂ်ႈလုင်းၶဝ် ၵႂႃႇႁဵတ်းမႂ်ၶၢမ်ႈမိူင်း တႃႇတေၵႂႃႇ ဢိၼ်ႇတိယလႄႈ လႆႈၵႂႃႇႁဵတ်းပၼ်မၼ်းပိူင်ႇပိူင်ႇယဝ်ႉ။

တႃႇတေ ၵႂႃႇႁွတ်ႈထိုင် မိူင်းဢိၼ်ႇတိယၼၼ်ႉ ၵႃႈၸရိတ်ႈတၢင်းမၼ်းၵေႃႈ ၸမ်မူတ်းယဝ်ႉလႄႈ မၼ်း ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းႁိုဝ် ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း။ ဢဵၼ်းဢၢၼ်း မီးဝႆႉတႃႇတေ ႁွတ်ႈထိုင် မိူင်းဢိၼ်ႇတိယယဝ်ႉလႄႈ မၼ်းၸင်ႇ တႅပ်းတတ်းၸႂ်မၼ်းသေ ၽႅဝ်မႃး တီႈမိူင်းၾရၢင်ႇသဵတ်ႈ၊ ၸင်ႇလုၵ်ႉတီႈ ဝဵင်းမႃႇသေးသေ ဢၢၼ်းပႆဢဝ် တေႃႇပေႃးႁွတ်ႈထိုင် မိူင်းဢိၼ်ႇတိယၼႆယဝ်ႉ။ မၼ်ႈၸဝ်ႈ ၵူၺ်းပႃး သပိတ်ႈလုၵ်ႈၼိုင်ႈ သၢင်ႇၵၢၼ်း သၢမ်ၽိုၼ်သေ သိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း ပႆလတ်းၶၢမ်ႈ မိူင်းသဝိတ်ႉၸႃႇလၢၼ်ႇ၊ ဢေႃးၸတြီးယႃး၊ ယူႇၵူဝ်ႇသလႃးဝီးယႃး၊ သႃးဝီးယႃး၊ ပူ,ၵေးရီးယႃး၊ ထူႇရၵီႇ၊ သီးရီးယႃး၊ ပႃႇလႅတ်ႉသတၢႆး ႁွတ်ႈထိုင်မႃး တီႈၼမ်ႉယူႇၾရေးတိပ်ႉ တေႃႇပေႃးႁွတ်ႈထိုင် မိူင်ႈဢိၼ်ႇတိယတႄႉယဝ်ႉ။

ၸွမ်းတႃႈ ၸွမ်းတၢင်း မၼ်းၸဝ်ႈလႆးမႃး ထူပ်းၺႃး ၸဝ်ႈၽူႈလီၶဝ်၊ ၵူၼ်းႁၢႆႉၵူၼ်းမိူၵ်ႈၶဝ်၊ ၵူၼ်းဢမ်ႇႁၢႆႉ ဢမ်ႇမိူၵ်ႈၶဝ် ၵူႈပိူင်ပိူင်ယူႇ။ လႆႈထူပ်းၺႃး ၵူၼ်းႁၢႆႉလူင် 6 ပွၵ်ႈသေ ပွၵ်ႈၼိုင်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၽွင်း မိူဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ပႆတိၼ်လတ်းထိူၼ်ႇ ႁွတ်ႈထိုင်မႃး တီႈထူႇရၵီႇၽၢႆႇၸၢၼ်း တီႈလွႆထူဝ်းရိတ်ႉၼၼ်ႉ လႆႈမႃးထူပ်းၺႃႈ ၵူၼ်းႁၢႆႉ ထူႇရၵီႇၸုမ်းၼိုင်ႈ။ ၶဝ်မႃး ၸူၼ်မၼ်းၸဝ်ႈ ဢမ်ႇလႆႈၶူဝ်းသင် တီႈမၼ်းလႄႈ ၸင်ႇၺွပ်းမၼ်းၸဝ်ႈ ၵႂႃႇတီႈၼိုင်ႈ၊ မၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႈ ၼင်ႈၶႂၢႆႇၶူတ်ႇသေ လွမ်တူၺ်းၶဝ် ၵမ်းၼိုင်ႈ။ လႆႈႁၼ် ၶဝ်ဢဝ်လႅဝ်း ငႃၶေႃးမၼ်းသေ တေဢၢၼ်းၸၢမ်းတူၺ်းဝႃႈ လႅဝ်ၶဝ် ၽၢႆ ဢမ်ႇၽၢႆ၊ ၸွင်ႇတေတႅပ်းၶေႃးမၼ်း ၶၢတ်ႇလႆႈၵမ်းလဵဝ်ၼႆယူႇ။ မၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၶိုၼ်း ႁဵတ်းသင် တီႈၶဝ်လႄႈ ၸင်ႇၵႂႃႇၶုၵ်းၸႂ်လႆႈ ၶေႃႈသင်ႇသွၼ်မုၼ်ၶမ်းၽြႃးဝႃႈ “ပေႃးမီးၸႂ်မဵတ်ႉတႃႇ တီႈၼိူဝ်သတ်ႉတဝႃႇ တင်းသဵင်ႈၸိုင် ၽေးၵွင်ႉ၊ ၽေးၵွင်ႈ၊ ၽေးၽ၊ ၽေးမိတ်ႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉ” ၼႆၼၼ်ႉယူႇ။ လိူဝ်သေတြႃး ဢမ်ႇၸၢင်ႈၸႂ်ယႂ်ႇသင်ယဝ်ႉလႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈ ဢဝ်ထူင်ပႃးမၼ်း ဝႆႉႁိမ်းၶၢင်ႈမၼ်း ၶိုၼ်းမႄးၼင်ႈ ၶႂၢႆႇထူတ်ႇလီလီသေ သူင်ႇမဵတ်ႉတႃႇပၼ် သတ်ႉတဝႃႇ တင်းသဵင်ႈ ႁူမ်လူၺ်ႈ ၵူၼ်းၸူၼ် ၵူၼ်းႁၢႆႉ ၸိူဝ်းတေဢဝ်တၢႆမၼ်းၼၼ်ႉယူႇ။
မၼ်းၸဝ်ႈ ၵႂႃႇၶုၵ်းၸႂ်လႆႈ တီႈၼႂ်းမဵတ်ႉတႃႇသုတ်ႈ ႁေႃးဝႆႉဝႃႈ “ၵေႃႉပဵၼ်မႄႈၼႆႉ ဢဝ်သၢႆၸႂ်လႅၵ်ႈသေ ဝႆႉမဵတ်ႉတႃႇ ၵရုၼႃႇ တီႈၼိူဝ်လုၵ်ႈၵေႃႉလဵဝ် ဢမ်ႇပၼ် ၸႂ်မဵတ်ႉတႃႇလူႉလႅဝ် ၼင်ႇၼၼ် တမ်ႈတီႈ ၼိူဝ်သတ်ႉတဝႃႇ ၸိူဝ်းလီ ဢမ်ႇလီ တင်းသဵင်ႈၵေႃႈ တေလႆႈဝႆႉၸႂ်မဵတ်ႉတႃႇ ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်” ၼႆလႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈ ဝႆႉၸႂ်ဝႃႈ ၵူၼ်းႁၢႆႉၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်း၊ မၼ်းသမ်ႉ ဝႆႉတူဝ်မၼ်း မိူၼ်ၼင်ႇ မႄႈၵေႃႉၼိုင်ႈသေ သူင်ႇမဵတ်ႉတႃႇယူႇ။ “လုၵ်ႈၸၢႆးၵဝ် ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ႁၢႆႉမိူၵ်ႈၼႆသေတႃႉ လီႁၵ်ႉၵူႈၵေႃႉယူႇ။ ၵဝ်တေၸုၼ်ႉသၢႆၸႂ်ၵဝ်သေ ၽိူမ်ႉထႅမ်ပၼ် ၵၢင်ၸႂ်လုၵ်ႈၸၢႆးၵဝ်ၵႂႃႈ၊ ႁႂ်ႈလုၵ်ႈၵဝ် ၵတ်းၸိုၼ်ႈယဵၼ်ၸႂ်သေၵမ်း” ၼႆယဝ်ႉ။
ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ပဵၼ်ၵၢၼ် ၸမ်တၢႆလႄႈ မၼ်းၸဝ်ႈ မႄးဝႆႉၸႂ် မၼ်ႈမၼ်ႈ သမႃႇထိၵေႃႈ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉယႂ်ႇမႃး ၵမ်းလဵဝ်၊ သူင်ႇမဵတ်ႉတႃႇ လႆႈၸႂ်မၼ်ႈမၼ်ႈယူႇ။ လပ်းတႃသေ ပႂ်ႉထွမ်ႇတူၺ်း ႁွႆးလႅဝ်း တႄတူၵ်းသႂ်ႇ ၶေႃးမၼ်းၼၼ်ႉယူႇ။ ၽွင်းၼင်ႇၼၼ် ၼိုင်ႈၸႅၵ်ႉၵၢၼ်ႉၼႆႉ ၼႂ်းၸႂ်မၼ်းၸဝ်ႈ မၢတ်ႈထၢင်ႇဝႃႈ ႁိုင်ၼိုင်ႈလၢၼ်ႉပီ ၼႆယူႇ။ ယူႇၵမ်းၼိုင်ႈ ၵူၼ်းႁၢႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မႃးတိုတ်ႉၸၼ်မၼ်းသေ ၸႂ်ႉႁႂ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ဢွၵ်ႇၽၢတ်ႇယၢၼ်ၶဝ် ၵႂႃႇၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။ တေလႆႈဝႃး မဵတ်ႉတႃႇမၼ်းၸဝ်ႈ တဝ်ႈႁွတ်ႈထိုင်ၵႂႃႇ တီႈလုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းၼႆယူႇ။ ဝၢႆးသေ လွတ်ႈတၢင်းတၢႆမႃးၼင်ႇၼၼ် မၼ်းၸဝ်ႈဝႆႉၸႂ်ဝႃႈ “သင်ဝႃႈ တၢႆၼႆ ပေႃးတၢႆယဝ်ႉယဝ်ႈ၊ ယၢမ်းလဵဝ် ဢၼ်သိုပ်ႇလႆႈယူႇယူႇ ၼႂ်းလေႃးၵၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ်လႆႈယူႇလိူဝ်ၵူၺ်း၊ လူဝ်ႇလႆႈၶတ်းၸႂ် ၵႆႉႁဵတ်းၵၢၼ်လီၼမ်ၼမ်” ၼႆယဝ်ႉ။

တိုဝ်းၵမ်တီႈ ႁိမဝၼ်ႇတႃႇ

ၸွမ်းၼင်ႇ တၢင်းတႅပ်းတတ်း ၸႂ်မၼ်းၼၼ်ႉသေ မၼ်းၸဝ်ႈ ၽႅဝ်ထိုင်မႃး မိူင်းဢိၼ်ႇတိယ၊ ၶိုၼ်းၽႅဝ်မႃး မိူင်းမၢၼ်ႈသေ မႃးထၢပ်ႈၵၢမ်ႇထႅင်ႈပွၵ်ႈၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈ ၶိုၼ်းၵႂႃႇယူႇ တီႈထိူၼ်ႇ ပႃႇႁိမဝၼ်ႇတႃႇ ၸဵတ်းပီလုမ်းလုမ်း၊ ဢမ်ႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်းသေၶေႃႈသေၶူတ်း၊ ၶတ်းၸႂ် ႁဵတ်းၵၢၼ် ၵမ်ႇမထၢၼ်းယူႇယဝ်ႉ။

ယိူင်းဢၢၼ်း ႁႂ်ႈသၢင်ႇၵၢၼ်း လိူင်တင်းၵမ်ႇၽႃႇ

ထိုင်မႃး 1933 လိူၼ်ၵျၼ်ႇၼဝႃႇရီႇ 1 ဝၼ်း ယိူင်းဢၢၼ်း “ႁႂ်ႈသၢင်ႇၵၢၼ်း လိူင်တင်းၵမ်ႇၽႃႇ” ၼႆသေ မၼ်းၸဝ်ႈ မႃးႁူၺ်းဢဝ် ရႁၢၼ်းၼုမ်ႇ မိူင်းမၢၼ်ႈ 80 ၸဝ်ႈ၊ ၸုၵၼ် တီႈထၢတ်ႈၶမ်းလူင် သူၺ်ႇတၵုင်ႇ၊ သိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း ထမ်ႇမတူႇတ၊ ပႆတိၼ် ဢွၵ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း ႁွတ်ႈထိုင် မိူင်းပျေႇ၊ မိူဝ်ႈႁွတ်ႈထိုင် မိူင်းပျေႇၼၼ်ႉၵူၼ်းဢၼ်မႃးတုင်ႈၼိုင် ၸွမ်းမၼ်းၸဝ်ႈ မီးမႃး 2271 ၸဝ်ႈသေ ၵူၼ်းဢွၵ်ႇလူႇတၢၼ်း ဝႆႈသႃ ပေႃးတဵမ်လူင်ၵႂႃႇသဵင်ႈယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၽႅဝ်တီႈ ဝဵင်းပွင်းတႄႇၼၼ်ႉ တွၵ်ႇတိူဝ်ႇသူဝ်ႇၼီႇ (ၸၢဝ်းႁိၼ်ႇတူႇ) ၵေႃႉၼိုင်ႈ မႃးယွၼ်း ဢုပ်ႇၵုမ်မၼ်းၸဝ်ႈလႄႈ ယူႇၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်း ၵၢၼ်ၼမ်သေ မၼ်းၸဝ်ႈ ၶဵၼ်း ႁႂ်ႈမေႃယႃသူဝ်ႇၼီႇ မႃးႁူပ်ႉထူပ်းမၼ်း ၵၢင်ၶမ်ႈယဝ်ႉ။ ၶိုၼ်းၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈ ဢဝ်လွင်ႈဝႃး မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ပဵၼ်မေႃယႃၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ ၼႂ်းလူၵ်ႈ၊ မေႃယႃပၼ် တၢင်းပဵၼ် တီႈၸႂ်ၼႆသေ ၶႃသွင်ၵေႃႉ ဢုပ်ႇၵၼ် ၶိူဝ်းတြႃး တေႃႇထိုင် ၵၢင်ၼႂ် 5 မွင်းလႄႈ မေႃယႃသူဝ်ႇၼီႇၵေႃႈ ၸုၼ်ႉၽႃႇသႃႇႁိၼ်ႇတူႇသေ ၶဝ်ႈပဵၼ် ၸၢဝ်းပုတ်ႉၵေႃႉၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ဝၢႆးမႃး မေႃယႃလူင်သူဝ်ႇၼီႇၼႆႉ ၶၢႆႉမႃႈဝဵင်းလိူဝ်သေ တင်းၸဝ်ႈလေႃးၵၼႃႇထ တင်ႈပဵၼ်ၸုမ်း Buddhist Association of Mandalay ၸုမ်းၸၢဝ်းပုတ်ႉမၢၼ်းတလေးယဝ်ႉ။
လုၵ်ႉမိူင်းပျေႇ သိုပ်ႇလတ်းၶၢမ်ႈ လွႆရၶႅင်ႇ ၶၢဝ်းတၢင်း ထႅင်ႈပႅတ်ႇဝၼ်း လႆႈထူပ်းၺႃး ၽေးမီ၊ ၽေးသိူဝ်သေတႃႉ ဢမ်ႇထိုင်တီႈလႆႈလူႉသုမ်းသင် ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ႁဵတ်းၼႆ ႁွတ်ႈၽႅဝ်ထိုင်ၵႂႃႇ တီႈၼႂ်းမိူင်းဢိၼ်ႇတိယ ပုတ်ႉထၵယႃႇ၊ မိၵတႃႇဝၼ်ႇလူင်တိုင်သေ ဢဝ်ၶဝ်ၸဝ်ႈ ဢၢပ်ႈပၼ် တပႄးတၢမ်းၸႂ်မၼ်းၸဝ်ႈ ပႃးၼိုင်ႈ သွၼ်ႁဵၼ်းပၼ်ၶဝ် လိၵ်ႈလႄႈ ၵႂၢမ်းဢင်းၵိတ်း ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ လၢႆးပူၵ်းပွင် သႃႇသၼႃႇယဝ်ႉ။ 1934 မၼ်းၸဝ်ႈ ၶိုၼ်းၵႂႃႇႁွင်ႉ ရႁၢၼ်းၼုမ်ႇ မိူင်းထႆး လႆးမႃးထႅင်ႈ 150 ပႃး၊ ၸိူဝ်းၶဝ်ၸဝ်ႈၵေႃႈ လတ်းၶၢမ်ႈလွႆၶူင်းလူင်၊ လွႆတေႃးၼ မိူင်းယၢင်းသေ မႃးၽႅဝ်ထိုင် တႃႈၵုင်ႈ၊ မႃးဝႆႈသႃ ဢတိတ်ႉထၢၼ်ႇ တမ်ႈတီႈ ထတ်ႈၶမ်းလူင် သူၺ်ႇတၵၢင်ႇသေ သိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်း ထမ်ႇမတူႇတ ၶဝ်ၸဝ်ႈယူႇ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ဢွၵ်ႇၽၢတ်ႇယၢၼ် ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၼႂ်းဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ ဢၢၼ်ႇမိုၼ်ႇမၼ်း ဢွၼ်ၵၼ်ဢွၵ်ႇဝႆႈသႃ ၼပ်ႉယမ်လူႇတၢၼ်း ၶဝ်ၸဝ်ႈလႄႈ ၶူဝ်းလူႇတၢၼ်း လႆးတင်းၼမ်။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶဝ်ၸဝ်ႈ လိူၵ်ႈဢဝ် ၵမ်ႈၽွင်ႈသေ ၸိူဝ်းဢၼ်လိူဝ်ၼၼ်ႉ ၸႂ်ႉႁႂ်ႈ ဢဝ်ၵႂႃႇလူႇပၼ် တီႈၵျွင်း ၼႂ်းတႃႈၵုင်ႈယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈ ဢွၼ်ဢဝ် ရႁၢၼ်းထႆး လုၵ်ႉတႃႈၵုင်ႈ ပႆႁွတ်ႈထိုင် မိူင်းဢိၼ်ႇတိယ ပွတ်းႁွင်ႇ ပွင်ႇႁွတ်ႈထိုင် လွႆႁိမဝၼ်ႇတႃႇသေ ဢဝ်ဢၢပ်ႈပၼ် တပႄးလူင်မၼ်းၸဝ်ႈ ႁႂ်ႈသွၼ်ၵၢၼ်ႁဵၼ်း ပၼ်ၶဝ်ၸဝ်ႈယဝ်ႉ
1935 မၼ်းၸဝ်ႈ ၶိုၼ်းၵႂႃႇႁူၺ်ႈဢဝ် ရႁၢၼ်း မိူင်းသီႇႁူဝ် 33 ၸဝ်ႈ မႃးယူႇသဝ်းထင်ဝႆႉ တမ်ႈတီႈ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယ ပွတ်းၸၢၼ်းသေ သွၼ်ပၼ်ၶဝ် ၶူးလၢႆးပူၵ်းပွင်သႃႇသၼႃႇယူႇ။ မၼ်းၸဝ်ႈ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ တေဢၢၼ်း သွၼ်ပၼ်ၶဝ်ၸဝ်ႈ ႁႂ်ႈမေႃၵႂၢမ်းဢင်းၵိတ်းလီလီသေ ႁႂ်ႈပဵၼ် ၵေႃႉႁၢၼ်သႃႇသၼႃႇ ဢၼ်တေၵႂႃႇပူၵ်းပွင် ၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇ တီႈမိူင်းဝၼ်းတူၵ်း၊ မိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇၼၼ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။

သိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇ ပွၵ်ႈသွင် ဢဝ်ၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇသဝ်ႈမွင်

ၵူၺ်းၵႃႈ ၽွင်းတိုၵ်ႉၽႅၼ်ၵၢၼ် ပႆႇယဝ်ႉၼၼ်ႉ ထိုင်မႃး 1939 တေႃႇထိုင် 1945 ပဵၼ်သိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇ ပွၵ်ႈၵမ်းသွင်လႄႈ ၽႅၼ်ၵၢၼ်မၼ်းၸဝ်ႈၼၼ်ႉ လူႉလႅဝ်ၵႂႃႇ မိူဝ်ႈ 1939 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼင်ႇႁိုဝ် တေဢမ်ႇပဵၼ်သိုၵ်း ၵမ်ႇၽႃႇၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈ တႅမ်ႈလိၵ်ႈမဵတ်ႉတႃႇပၼ်ထိုင် ၶုၼ်၊ ၶုၼ်ၽွင်းမိူင်း၊ ႁူဝ်သိုၵ်း ၵူႈမိူင်းမိူင်းယူႇသေတႃႉ လိၵ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၵႂႃႇပၢၵ်ႈလႆႈ ၸႂ်လေႃးၽ၊ တေႃးသ၊ မေႃးႁၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။ ၽွင်းသိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇ ပွၵ်ႈသွင် မၼ်းၸဝ်ႈ မီးဝႆႉ တမ်ႈတီႈ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယလႄႈ ၶုၼ်ဢင်းၵိတ်ႉၶဝ် ထၢင်ႇၽိတ်းၼိူဝ်မၼ်းၸဝ်ႈ ထၢင်ႇဝႃႈ ပဵၼ်ၽူႈၸွပ်ႇၶၢဝ်ႇ ဢီႇတလီႇၼႆသေ တိၺွပ်းမၼ်းၸဝ်ႈ သႂ်ႇၶွၵ်ႈဝႆႉ 96 ဝၼ်းယဝ်ႉ။

ၽွတ်ႈၸုမ်းၽိူၺ်ၽႄႈသႃႇသၼႃႇ ၼွၵ်ႈမိူင်း

ဝၢႆးသေ သိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇ ပွၵ်ႈသွင် ယဝ်ႉတူဝ်ႈၵႂႃႇသေ ထိုင်မႃး မိူဝ်ႈ 1945 ၼၼ်ႉမၼ်းၸဝ်ႈ ဢဝ်တၢင်းၸွႆႈထႅမ် တွၵ်ႇတိူဝ်ႇသူဝ်ႇၼီႇသေ ၽွတ်ႈပဵၼ် မုၵ်ႉၸုမ်းၽိူၺ်ၽႄႈသႃႇသၼႃႇ ၼွၵ်ႈမိူင်း Buddhist Association of Mandalay တီႈမၢၼ်းတလေးယူႇ။ ၸုမ်းၼႆႉ ၵမ်ႉထႅမ်မၼ်းၸဝ်ႈ တႃႇၵႂႃႇပူၵ်းပွင် သႃႇသၼႃႇၼွၵ်ႈမိူင်း သၢမ်ပီလုမ်းလုမ်းယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈ 1947 ၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈပႃးလဵဝ် ၵႂႃႇႁေႃးတြႃး ႁွတ်ႈၽႅဝ်ထိုင် မိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ၊ မလေးသျႃး၊ ၸိင်ႇၵႃႇပူႇ၊ ၽိလိပ်ႉပိၼ်း၊ ႁွင်ႇၵွင်ႇ၊ သၢင်ႁၢႆႉ၊ ႁႃႇဝၢႆႇယီႇ၊ သၢၼ်ႇၾရၢၼ်ႇသိတ်ႉသၵူဝ်ႇ၊ လွတ်ႉၸ်ဢိၼ်းၵျလႅတ်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ပိုၼ်ၽႄႈသႃႇသၼႃႇၵႂႃႇလႄႈ ၸိူဝ်းၶဝ်ႈၸႂ် ၼိူဝ်သႃႇသၼႃႇပုတ်ႉထၸဝ်ႈ မီးမႃးတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။
မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ပၼ်ႇၵမ်ႇၽႃႇ သၢမ်ႁွပ်ႈသေ ၶတ်းၸႂ် ႁေႃးတြႃးၵႂႃႇယဝ်ႉ။ လွင်ႈဢၼ်မၼ်း ဢႅဝ်ႇလႄႇ ႁႃႁေႃးတြႃး ၵူႈဝၢၼ်ႈၵူႈမိူင်းၼင်ႇၼႆၼႆႉ မၼ်းယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ယူဝ်ပေႃႈမႄႈမၼ်း ဢၼ်တၢႆၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းၵိူတ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းသေ တေၸၢင်ႈလႆႈထွမ်ႇဢဝ်တြႃးမၼ်းၵႂႃႇၼႆၵေႃး ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ ၼႂ်းယိူင်းမၢႆမၼ်းၸဝ်ႈ ဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈ လုၵ်ႉတႃႈၵုင်ႈ ၵႂႃႇႁေႃးတြႃး ၽႅဝ်ထိုင် ပတဵင်ႇ၊ မဢူႇပိၼ်ႇ၊ ႁိၼ်းတတႃႉ၊ ၺွင်ႇတူင်း၊ ၵျၢႆႉလၢတ်ႉ ၸိူဝ်းၼႆႉယူႇ။ မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၽူႈ ဢၼ်ၸွမ်းဝိၼႆး ၽဵၼ်ႈတႄႉတႄႉ။ ဢွၵ်ႇဝၢင်းၵျွင်း ၵႂႃႇတီႈလႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈ တိုၼ်းဝဵၼ်းသၢင်ႇၵၢၼ်းသေ ၸင်ႇၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇၵင်ႈၸွင်ႈ၊ ဢမ်ႇတိုဝ်းၶႅပ်းတိၼ်၊ တုင်းသွမ်းၵိၼ်တႃႇသေႇ၊ ၵိၼ်ၸၢႆသေ ဢမ်ႇၵႃး တိုဝ်းၵမ်ꩪုတင်ႇဢေႇၵႃႇသၼိၵ်ႈ (ၼိုင်ႈဝၼ်း ၵိၼ်ၼိုင်ႈတႃႇၵူၺ်း)။ တိုဝ်းၵမ်ၼိသၸ်ၸꩪုတင်ႇ (ဢမ်ႇၼွၼ်း၊ ဢမ်ပၼ်ၵွင်းလွင် တိူဝ်ႉၽၢၵ်ႈ)။ ယၢမ်ႈၵႂႃႇယူႇသဝ်း တမ်ႈတီႈ ထိူၼ်ႇႁိမဝၼ်ႇတႃႇ ၸဵတ်းပီသေ ဢမ်ႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်းသေၶေႃႈ။ ယၢမ်ႈၵႂႃႇတူၺ်း ဢသုၽ တူဝ်တၢႆၵူၼ်း ၼႂ်းႁူင်းယႃလူင် တႃႈၵုင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တၢင်းၶတ်းၸႂ် မၼ်းၸဝ်ႈလႄႈ တီႈၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ ပိူၼ်ႈဢွၼ်ၵၼ် ႁူႉၸၵ်း ၼပ်ႉယမ် သႃႇသၼႃႇပုတ်ႉထၸဝ်ႈမႃး တင်းၼမ်၊ ဢိင်ပိုင်ႈ မၼ်းၸဝ်ႈသေ ၵူၼ်းၸိူင်ႉၼင်ႇ တွၵ်ႇတိူဝ်ႇသူဝ်ႇၼီႇ (မၢၼ်းတလေး)၊တွၵ်ႇတိူဝ်ႇဢႅမ်ႇပေႇတၵႃႇ (ဢိၼ်ႇတိယ)၊ မိတ်ႉၸတိူဝ်ႇၶေႇမႃႇ (ၵျႃႇမၼီႇ) ၸိူဝ်းၶဝ် ၵူၼ်းၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈပဵၼ် ၸၢဝ်းပုတ်ႉမႃးယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၸဝ်ႈလေႃးၵၼႃႇထ တိုၵ်းသူၼ်းလႄႈ ဢိင်ပိုင်ႈလူၺ်ႈ တွၵ်ႇတိူဝ်ႇ ဢႅမ်ႇပေႇတၵႃႇ (ဢိၼ်ႇတိယ)သေ ၵူၼ်းၼႂ်းမိူင်းဢိၼ်ႇတိယ ဢၼ်ၶဝ်ႈပဵၼ် ၸၢဝ်းပုတ်ႉ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉမီးမႃး 20 လၢၼ်ႉလိူဝ်ယဝ်ႉ။
ၸဝ်ႈလေႃးၵၼႃႇထၼႆႉ ၶိုင်ပွင် ၼႃႈၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈသေ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ဢႃႇယုၸဝ်ႈ လႆႈမႃး 69 ပီ မၼ်းၸဝ်ႈ ၸပ်းတၢင်းပဵၼ်ၶႅၼ်ႇသႃႇ၊ ဢဵၼ်းဢၢၼ်းၵႂႃႇယူတ်းယႃ တီႈၼွၵ်ႈမိူင်းၵေႃႈ ဢမ်ႇပဵၼ်ၵႂႃႇသေ လႆႈၵႂႃႇလွၼ်ႇ တီႈဝဵင်းမေႇမဵဝ်ႉ (ဝဵင်းပႅင်းဢူ) ယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ တႅမ်ႈလိၵ်ႈထမ်း လွင်ႈထၢမ်တွပ်ႇ တင်းၼမ်၊ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ ပပ်ႉထမ်းၸဝ်ႈ တင်းၼမ်ယူႇ။ ပပ်ႉဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ပပ်ႉ ‘’’ထမ်ႇမၸၵ်ႉၵပဝတ်ႉတၼ၊ ဢၼတ်ႉတလၵ်ႉၶၼသုတ်ႉတ’’’ ယဝ်ႉ။
လိူဝ်သေၼၼ်ႉ

1. The Light of Truth.
2. Buddhism The Science of Deliverance.
3. There is no God and no Soul.
4. Estabisishing the Samgha in the West.

ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်ပပ်ႉၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ မၼ်းၸဝ်ႈယဝ်ႉ။

ၶေႃႈၵႂၢမ်း လီတွင်းမၢႆ ၸဝ်ႈလေႃးၵၼႃႇထ

• ပေႃးႁၵ်ႉ သႃႇသၼႃႇၸိုင် ၶိုင်ပွင် ႁႂ်ႈသႃႇသၼႃႇ ၽႄႈတိူၼ်း တင်းၵမ်ႇၽႃႇလႄႈ။ • ၽြႃးၵေႃးတမၼႆႉ ပဵၼ်ပုၵ်ႉၵူဝ်ႇ ပိုၼ်ၽႄႈသႃႇသၼႃႇ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇ ၵေႃႉထိၼိုင်ႈ၊ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ဢသေႃးၵၼႆႉ ပဵၼ် ၽူႈပိုၼ်ၽႄႈသႃႇသၼႃႇ ၵေႃႉထိသွင်သေ သႃႇသၼႃႇ ၽႄႈတိူၼ်းမႃး တေႃႇထိုင် ယၢမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။ ၵၢပ်ႈပၢၼ် ယၢမ်းလဵဝ် လူဝ်ႇလႆႈ ပူၵ်းပွင် ပိုၼ်ၽႄႈ သႃႇသၼႃႇ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇ ပွၵ်ႈၵမ်းသၢမ်ယဝ်ႉ။ • ၵူၼ်းဢၼ် လၵ်ႉဢွၼ်ႇလၵ်ႉဢိတ်း ၸူၼ်ႈဢွၼ်ႇ ၸူၼ်ဢိတ်းၼၼ်ႉတႄႉ ပိူၼ်ႈတိၺွပ်းသႂ်ႇၶွၵ်ႈယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵူၼ်းဢၼ်လၵ်ႉလူင် ၸူၼ်လူင် မိူၼ်ၼင်ႇ ႁိမ်ဢဝ်ဝၢၼ်ႈမိူင်းပိူၼ်ႈၼၼ်ႉတႄႉ ပိူၼ်ႈဢွၼ်ၵၼ် ယွင်ႈယေႃးမၼ်းဝႃး ပဵၼ်ၽူႈႁတ်းႁၢၼ်ၼႆယဝ်ႉ။ ၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေလႆႈႁွင်ႉဝႃႈ ၽူႈလၵ်ႉၵူၼ်းၸူၼ် ဢၼ်ဢမ်ႇတူၵ်းၶွၵ်ႈၼႆယဝ်ႉ။ • မုၼ်ၸဝ်ႈ ၿရိၼ်ႇၵျီႇၶဝ်ၼႆႉ ၶဝ်လႆႈႁပ်ႉၸုမ်ႈ တမ်ႈတီႈ ၸၼ်ႉၸွမ်သႃႇသၼႃႇၶဝ်သေ ဢွၵ်ႇၵႂႃႇႁႃ ပူၵ်းပွင်သႃႇသၼႃႇၼွၵ်ႈမိူင်းလႄႈ ပိူၼ်ႈၼပ်ႉယမ် တၢင်းမေႃၸၼ်ႉၸွမ်ၶဝ်သေ ၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇၶဝ် ၽႄႈတိူၼ်းငၢႆႈယဝ်ႉ။ ၸၢဝ်းပုတ်ႉၵေႃႈ တေႃႈတေလႆႈ ပဵၼ်ၼၼ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၸဝ်ႈရႁၢၼ်း ဢၼ်တေၵႂႃႇ ပူၵ်းပွင်သႃႇသၼႃႇၼၼ်ႉ တေလႆႈ ႁပ်ႉဝႆႉ ၸုမ်ႈဢၼ်ၶိုတ်းၵၢပ်ႈပၢၼ် ၼိုင်ႈဢၼ်ယူႇ။ ပေႃးလႆႈဝႆႉ ၸုမ်ႈၸၼ်ႉၸွမ် ၶိုတ်းၵၢပ်ႈၸိုင် ၸၢင်ႈဢဝ်ၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢၼ်ၶဝ်ပွင်ႇၸႂ်ၼၼ်ႉသေ သပ်းလႅင်းတြႃးလႄႈ ၼႃႈၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇ ၸဵဝ်းထိုင်တီႈယဝ်ႉ။ • လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၸၢဝ်းပုတ်ႉၼႆႉ ပေႃးလႆႈၸုမ်ႈ တမ်ႈတီႈ ၵေႃးလဵၵ်ႉ၊ တီႈၸၼ်ႉၸွမ်ယဝ်ႉသေ မႃးႁဵတ်းရႁၢၼ်းၼႆ ၶႅၼ်းလီယဝ်ႉ။ ပေႃးပဵၼ်ၼၼ်ၸိုင် တင်းၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ် ၸၢင်ႈဢုပ်ႇၶိူဝ်းတြႃးၵၼ်သေ တေၸၢင်ႈမေႃလၢတ်ႈ ႁႂ်ႈၶဝ်ၶဝ်ႈၸႂ် ထိုင်တီႈယမ်မၼ်းယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆ လူဝ်ႇလႆႈမေႃ တၢင်းမေႃလေႃးၵီႇယူႇ။ ပေႃးမေႃၼင်ႇၼၼ် ၸၢင်ႈဢဝ်တႅၵ်ႈၵၼ် တင်းတြႃးသေ ႁေႃးၼႄၵႂႃႇယဝ်ႉ။

ၼမ်ႉၵတ်ႉ ၽူႈပွင်ၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇ 8 ပိူင်

1. တေလႆႈပဵၼ် ၵူၼ်းႁၢင်ႈၽၢင် လဝ်းသေ လႅတ်းသႅဝ်းတူင်ႉတိုၼ်ႇ၊ ပေႃးဢမ်ႇႁၢင်ႈလီၸိုင် ပဵၼ်တၢင်းယူပ်ႈယွမ်း တႃႇတေ ၸၼ်ၸႂ်ပိူၼ်ႈ။ ႁၢင်ႈလီ ၽၢင်လဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ပိူင်ၶိုၵ်ႉလိုၵ်ႉ ပဵၼ်ႁႅင်း တႃႇတေ ၸၼ်ၸႂ် ၵူၼ်းတင်းလၢႆ။ တႃႇၵူၼ်းတင်းလၢႆ ၼပ်ႉယမ်။
2. တေလႆႈပဵၼ် ၵေႃႉၽူႈႁပ်ႉလႆႈၸုမ်ႈ ၶိုတ်းၵၢပ်ႈၶိုတ်းပၢၼ်၊ တေလႆႈ ႁူႉလွင်ႈပၢႆးသၢႆႊ တေလႆႈပဵၼ် ၽူႈႁပ်ႉလႆႈ ၸုမ်ႈ တီႈၸၼ်ႉၸွမ်။ ပေႃးၼၼ်ၵွၼ်ႇ ၸင်ႇတေၸၢင်ႈဢဝ် ၵႂၢမ်းၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းသေ သပ်းလႅင်းၼႄၶဝ်၊ ၸင်ႇတေ ၸၢင်ႈတွပ်ႇပၼ် ၶေႃႈထၢမ်ၶဝ်ယဝ်ႉ။ တေလႆႈမေႃႁေႃး တြႃး ႁႂ်ႈၶိုတ်းၵၢပ်ႈပၢၼ်။
3. တေလႆႈမီး ၸႂ်မဵတ်ႉတႃႇ၊ ၵရုၼႃႇ၊ ၵေႃႉဢၼ်ၸႂ်လမ်ငၢႆႈ၊ တေႃးသယႂ်ႇၼၼ်ႉ ၼႃႈၵၢၼ် ဢမ်ႇၸၢင်ႈဢွင်ႇ၊ ပေႃးမီး ၸႂ်မဵတ်ႉတႃႇ ၵရုၼႃႇၸိုင် ၵူၼ်းတင်းလၢႆ တေၼပ်ႉယမ် ထွမ်ႇဢဝ်ၶေႃႈၵႂၢမ်းမၼ်း။
4. တေလႆး လၵ်းလႅမ် လွင်ႈလၢတ်ႈလွင်ႈၸႃ၊ ၵေႃႉဢၼ် တၢင်းလၢတ်ႈၶုၺ်ႈၼၼ်ႉ ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ ၶေႃႈလၢတ်ႈမၼ်း ၶႅမ်ႉယူႇသေတႃႉ ဢမ်ႇဢွင်ႇ။ ပေႃးမေႃႁေႃး မေႃလၢတ်ႈ ၸင်ႇတေၸၢင်ႈဢွင်ႇလႄႈ တေလႆႈၽိုၵ်းဝႆႉ ႁႂ်ႈတူၵ်းလွၵ်းတူၵ်းဢႅၵ်ႇ။
5. တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေလႆႈယူႇသဝ်းၵႂႃႇ ႁႂ်ႈမိးသိၵ်ႈၶႃႇ။ တေလႆႈတိုဝ်းၵမ် ႁႂ်ႈမီးသိၼ်၊ သမႃႇထိ၊ ပၺ်ႇၺႃႇ။ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လၢတ်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈ တေလႆႈ တိုဝ်းၵမ်ႁဵတ်းၸွမ်း ၼင်ႇၼၼ်သေ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁဵတ်းၼင်ႇႁိုဝ်ၵေႃႈ တေလႆႈလၢတ်ႈ ၸွမ်းၼင်ႇၼၼ်။ ပေႃးႁဵတ်းၼႆၵွၼ်ႇ ပိူၼ်ႈၸင်ႇ တေၼပ်ႉယမ် ၸဝ်ႈၵဝ်ႇသေ ႁဵတ်းၸွမ်း ၼင်ႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸီႉသင်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
6. တမ်ႈတီႈ ၼိူဝ်တြႃးၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇတေ ဢမ်ႇလႆႈမီးၸႂ်သမ်ႇသယ ဝိၸိၵိတ်ႉသႃႇ။ ပေႃးၼၼ်ၵွၼ်ႇ ၸင်ႇတေၸၢင်ႈသပ်းလႅင်း ၼႄပၼ် ၶေႃႈထၢမ်ပိူၼ်ႈ ႁႂ်ႈတႅၵ်ႇလႅင်းယဝ်ႉ။ ၵေႃႉဢၼ်မီး ၸႂ်သမ်ႇသယ ၼိူဝ်တြႃးၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵူၼ်း ပူၵ်းပွင်သႃႇသၼႃႇ။
7. တေလႆး လဵပ်ႈႁဵၼ်းဝႆႉ ဝိၼႆး၊ သုတ်ႈ၊ ဢၽိထမ်ႇမႃႇ ႁႂ်ႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ။ ပေႃးႁူႉၸွတ်ႇ ႁူႉၸေး ၸင်ႇတေၸၢင်ႈလၢတ်ႈၼႄၸေးသေ ၸင်ႇတေမီး ၼမ်ႉဝၢၼ် ဢရသႃႇ။
8. တေလႆး မေႃလၢတ်ႈၵႂၢမ်းၽႃႇသႃႇ တၢင်ႇဢၼ်လီလီငၢမ်းငၢမ်း။ ပေႃးမေႃၵႂၢမ်းပိူၼ်ႈ ၸင်ႇၸၢင်ႈလၢတ်ႈတေႃႇပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ ၵေႃႉဢၼ် မေႃလၢတ်ႈၵႂၢမ်း ၽႃႇသႃႇတၢင်ႇဢၼ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵူၼ်း ပူၵ်းပွင်လႆႈ သႃႇသၼႃႇ ၶႅမ်ႉၵေႃႉၼိုင်ႈယဝ်ႉ။

ၶေႃႈသတိ

ၶေႃႈသင်ႇသွၼ် ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼႆႉ ပေႃးလၢတ်ႈႁေႃးၵႂႃႇ ယူဝ်းယူဝ်းပိူင်တၢႆလႄႈသင်၊ ဢူမ်သူပ်းသေ လွတ်ႈဢၢၼ်ႇၼႄၼၼ်ႉလႄႈသင် ၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ် ဢမ်ႇထုၵ်ႇၸႂ်။ တေလႆးဢဝ် ၺၢၼ်ႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸွမ်ၸွမ်းႁေႃးလၢတ်ႈ သပ်းလႅင်းၵႂႃႇ ႁႂ်ႈတူၵ်းလွၵ်းတူၵ်းဢႅၵ်ႇ ၸွမ်းတြႃး ပႅင်ႈၼင်ႇ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ မေႃၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၼႂ်းၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ယုမ်ႇယမ်ဝႆႉၼၼ်ႉ တေလႆႈ ၽႄႈႁႂ်ႈၽႅဝ်ထိုင် ၼႂ်းၸႂ်ပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ တေလႆႈ ႁေႃးလၢတ်ႈၵႂႃႇ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ယုမ်ႇယမ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးႁေႃးလူႇၼႄၵႂႃႇ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၼႂ်းလိၵ်ႈတင်းပိုၵ်ႈၸိုင် ဢမ်ႇပေႃးထိုင်တီႈ။