ၽြႃးဢိၼ်းသၢၼ်

ၽြႃးဢိၼ်းသၢၼ် ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃး ဢၼ်ၶုၼ်ဢိၼ်း မႃးၸွႆႈသၢၼ်ၼႆယဝ်ႉ။

ပိုၼ်း

ၼႂ်းမိူင်းတႆးၼႆႉ ၽြႃးဢိၼ်းသၢၼ် မီးဝႆႉတင်းၼမ်သေတႃႉ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇသေ ၵူၼ်းႁူႉၼမ် မီးပိုၼ်းမၼ်ႈၵႅၼ်ႇ လီၶဝ်ႈၸႂ်သေပိူၼ်ႈတႄႉ ပဵၼ်ြၽႃးဢိၼ်းသၢၼ် ဢမ်ႇၼၼ် ၽၸဝ်ႈဢိၼ်းသၢၼ် ဢၼ်မီးတီႈ မိူင်းၼုင်း ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၶၢၵ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူင်းၶၢၵ်ႇၼႆႉ မီးၽၢႆႇႁွင်ႇ ဝဵင်းၵဵင်းတုင် ယၢၼ်ၵႆ 51 လၵ်း။ မိူင်းၼုင်းၼႆႉ သမ်ႉမီး ၽၢႆႇၸဵင်ႁွင်ႇဝၼ်းတူၵ်း မိူင်းၶၢၵ်ႇ ယၢၼ်ၵႆ 7 လၵ်းယဝ်ႉ။ ၽြႃးဢိၼ်းသၢၼ် မိူင်းၼုင်းၼႆႉ တၢင်းသုင်ၸဝ်ႈ မီးယူႇ 9 သွၵ်ႇ၊ တၢင်းၵႂၢင်ႈႁူဝ်ၶဝ်ႇၸဝ်ႈ မီးယူႇ 6 သွၵ်ႇ။ လၢႆးဝႆႉဝၢင်းမိုဝ်းၸဝ်ႈတႄႉ ဢဝ်ၽႃႇမိုဝ်းၸဝ်ႈ သွင်ၽႃႇပိၼ်ႈၶိုၼ်ႈၽၢႆႇၼိူဝ်သေ သွၼ်ႉၵၼ်ဝႆႉ ၼႂ်းၵၢင်တၵ်း။ ၽႃႇမိုဝ်းၶွၼ်သၢႆႉ မီးတီႈတႂ်ႈ၊ ၽႃႇမိုဝ်းၶွၼ်ၶႂႃ သမ်ႉမီးဝႆႉ ၽၢႆၼိူဝ်၊ ႁူဝ်မႄႈမိုဝ်းသွင်ဢၼ် ဢဝ်ထီႉတိူဝ်ႉၵၼ်ဝႆႉယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ႁၢင်ႈၽၢင် သမႃႇထိမုတြႃႇယူႇ။ တႃၸဝ်ႈတင်းသွင်တႄႉ တူၺ်းလူင်းဝႆႉ တီႈတႅမ်ႇ။

တႆးၼႆႉ တိုၼ်းမေႃဢဝ်မႆႉပူၵ်ႇမႆႉမွင် ၸၵ်းႁဵတ်းတွၵ်ႇသေ မေႃသၢၼ်ႁဵတ်း ၶိူင်ႈယိပ်းတၢင်းတိုဝ်း ၵူႈပိူင်ပိူင်လႄႈ ဢိင်ပိုင်ႈလူၺ်ႈ ၸႂ်ၸေႇတၼႃႇ ဢၼ်ၶႂ်ႈၼပ်ႉယမ်ဝႆႉသႃ ၽြႃးၼၼ်ႉသေ ၸင်ႇတေဢဝ်မႆႉ ဢဝ်တွၵ်ႇသၢၼ် ႁဵတ်းပဵၼ်ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈယဝ်ႉ။ ၶိုၼ်းဢဝ် ႁၵ်ႉတႃး ဢဝ်သရူဝ်း (သၢႆးလူဝ်း) မမ်ႇထူမ်သေ ၸင်ႇၵွႆႈ တဵၵ်းၶမ်းသႂ်ႇ ၼိူဝ်မၼ်းသေ သမ်ႉပေႃး မိူၼ်ၼင်ႇ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၶမ်းလူင်သေ ပဵၼ်ဢၼ်လီၼပ်ႉယမ်တႄႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈဝႃႈ မၼ်းပဵၼ် ၽြႃးဢိၼ်းသၢၼ်ၼႆ ပေႃးယူႇတႂ်ႈပလၢင်ႇမၼ်းၸဝ်ႈသေ ၵူမ်ႈငွၵ်ႈတူၺ်းၸိုင် လႆႈႁၼ် ႁွႆးသၢၼ်မၼ်း ထၢင်ႇထၢင်ႇၸႅင်ႈၸႅင်ႈယူႇ။

ပိုၼ်းၽြႃးဢိၼ်းသၢၼ် မိူင်းၼုင်း

မိူဝ်ႈၵေႃးၸႃႇ သၵ်ႉၵရၢတ်ႉ 700 တဵမ်ၼၼ်ႉ တမ်ႈတီႈ ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းၶၢၵ်ႇၼႆႉ မီးဝၢၼ်ႈလူင် 42 လုၵ်ႈ၊ ဝၢၼ်ႈဢွၼ်ႇ 30 လုၵ်ႈသေ တင်းသဵင်ႈ မီးဝၢၼ်ႈပွင်း 72 လုၵ်ႈယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵႃႈဝၢၼ်ႈတင်းၼမ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တမ်ႈတီႈ ဝၢၼ်ႈပႃႇၵၢင် မီးၸဝ်ႈထဵၼ်လူင်ၸဝ်ႈၸိုင်ႈ ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈဢုပႃႇလၢၼ် (ၵုရုၼၼ်ႇတ)သေ ၵူၼ်းမိူင်းၼုင်း တင်းဢိူင်ႇ ဢွၼ်ၵၼ် ၼပ်ႉယမ်မၼ်းၸဝ်ႈတႄႉတႄႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈဢၼ် ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ ပရိယၢတ်ႈ၊ ပတိပၢတ်ႈ ၸဝ်ႈၼိုင်ႈလႄႈ ၵူၼ်းတင်းဢိူင်ႇ ဢွၼ်ၵၼ် ၼပ်ႉယမ်မၼ်းၸဝ်ႈယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၽူႈလႆႈသၢၼ်ႇတြႃးသေဢမ်ႇၵႃး သမ်ႉၵွႆႁူႉပႃး ၵႂၢမ်းသတ်းတိရတ်ႉသၢၼ်ႇၶဝ်လူးၵွၼ်ႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၵုင်ႇၵုၼ်းမုၼ်ငဝ်း သီႇလ သမႃႇထိ ပၺ်ႇၺႃႇမၼ်းၸဝ်ႈ ယႂ်ႇႁႅင်းၼႃႇလႄႈ ၽီသၢင်ၶဝ်ၵေႃႈ ယင်းမႃး ၼပ်ႉယမ်ဝႆႈသႃမၼ်းၸဝ်ႈယဝ်ႉ။

ၽွင်းမိူဝ်ႈ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ဢႃႇယုလႆႈ 58 ၼၼ်ႉ ထိုင်မႃးၶမ်ႈၼိုင်ႈ မၼ်းၸဝ်ႈၼွၼ်းၽၼ် ၶုၼ်ဢိၼ်းလူင်းမႃး ဝႆႈသႃမၼ်းၸဝ်ႈသေ ဝႆႈလဝ်ႈဝႃႈ ၵူႈဝၢၼ်ႈၵူႈမိူင်း ယၢမ်ႈလႆႈႁၼ် ယၢမ်ႈလႆႈဝႆႈသႃႇ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈ ဢၼ်ဢဝ် ငိုၼ်း၊ ၶမ်း၊ တွင်း ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းပဵၼ်ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃးယူႇသေတႃႉ ႁုၼ်ႁၢင်ႈ ဢၼ်ဢဝ်တွၵ်ႇသေ သၢၼ်ၼၼ်ႉ ပႆႇယၢမ်ႈလႆႈဝႆႈလႄႈ ၶႅၼ်းတေႃႈ ႁႂ်ႈသၢၼ်ပၼ်သေၵမ်းၼႆယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃးထႅင်ႈဝၼ်းၼိုင်ႈ ၸဝ်ႈသြႃႇ ၸင်ႇႁွင်ႉ ၵိၼ်မိူင်း လုင်းၶမ်းသႅင် ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ သမႃႇထိသွင်ၵေႃႉသေ မႃးလၢတ်ႈၼႄ လွင်ႈၽၼ်မၼ်းၸဝ်ႈလႄႈ လွင်ႈၶႂ်ႈႁဵတ်းပဵၼ် ၽြႃးသၢၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃး ပီၵေႃးၸႃႇ 700 တဵမ် လိူၼ်ၸဵင်မႂ်ႇ 8 ၶမ်ႈ ၸင်ႇႁွင်ႉဢဝ် မၢဝ်ႇသၢဝ် 57 ၵေႃႉ မႃးတီႈၵျွင်း၊ ငိုၼ်း၊ ၶမ်း၊ ၵႅဝ်ႈ၊ သႅင်" ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵူႈၵေႃႉယဝ်ႉ။ ႁွင်ႉၶဝ် မႃးၵၼ်ႇတေႃးၽြႃး ၶၢမ်ႇသိၼ်ႁႃႈယဝ်ႉသေ ၸင်ႇၸႂ်ႉႁႂ်ႈၶဝ် ၵႂႃႇၽၼ်းမႆႉပူၵ်ႇ မႆႉမွင် ဢၼ်ယၢဝ်း သၢမ်ဝႃးပၢႆၶိုင်ႈ ဢၼ်ဢမ်ႇမီးႁွႆးသင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁႂ်ႈၽၼ်းမႃး ယဝ်ႉတူဝ်ႈ ၵုမ်ႇထူၼ်ႈဝၼ်းလဵဝ်ယူႇ။ ပေႃးဝႃႈ ဢဝ်မႆႉ ၽႅဝ်မႃးၵေႃႈ ၵူၼ်းလူင် ၸိူဝ်းတေ ၸၵ်းမႆႉႁဵတ်းတွၵ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈဢွၼ်ၵၼ် ႁပ်ႉၶၢမ်ႇ သိၼ်ႁႃႈၵူႈၵေႃႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ ၸၵ်းတွၵ်ႇယဝ်ႉ ၼင်ႇႁိုဝ် တေဢမ်မွတ်ႈၼၼ်ႉ လူဝ်ႇလႆႈဢဝ်တွၵ်ႇ ၸႄႈၼမ်ႉဝႆႉယဝ်ႈ။ ၵွပ်ႈၼၼ် ၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ် ၶုတ်းၼွင် တႃႇတေ ၸႄႈတွၵ်ႇယူႇ။ ဢဵၼ်းဢၢၼ်းၶဝ်တႄႉ တေဢဝ်ၼမ်ႉၼုင်းသေ မႃးသႂ်ႇ ၼႂ်းၼွင်ဢၼ်ၶဝ်ၶုတ်းဝႆႉၼႆယူႇ။ ႁဵတ်းၼၼ် ပေႃးဝႃႈ ၶုတ်းၼွင်ယဝ်ႉ တႄႇဢဝ် လိူၼ်ၸဵင်လပ်း ၽူၼ်တူၵ်း ၸဵတ်းဝၼ်းၸဵတ်းၶိုၼ်းလႄႈ ၼွင်ၶဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ တဵမ်ပိၵ်း ပေႃးလူၼ်ႉၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။ ပိၵ်ႉသမ်ႉ ၼမ်ႉထူမ်ႈ ၼမ်ႉလူၼ်ႉသေတႃႉ တွၵ်ႇၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလႆပႃးၵႂႃႇၸွမ်းသေသဵၼ်ႈ။ ပႃ၊ တဝ်ႇ၊ ၵုင်ႈ တဝ်ႇၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မႃးၸွမ်းၼမ်ႉသေ ဢွၼ်ၵၼ် မႃးမူၼ်ႈၸွမ်းၼမ်ႉၼွင်ၼၼ်ႉယူႇ။ ၵေႃးၸႃႇသၵ်ႉၵရၢတ်ႉ 700 တဵမ် ဝၼ်းလိူၼ်ၵမ်မႂ်ႇ 8 ၶမ်ႈ ၽွင်းမိူဝ်ႈ တႄႇသၢၼ်ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃးၼၼ်ႉ ပႃ၊ တဝ်ႇ၊ ႁွႆ ၸိူဝ်းဢၼ်မီးၼႂ်းၼမ်ႉၼၼ်ႉ ႁၢႆလၢႆဝႆႉတင်းသဵင်ႈယူႇ။ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်တႄႉ လၢတ်ႈဝႃႈ တေပဵၼ် ၽီၶဝ် ၽၢၼ်ႇႁဵတ်း တူဝ်သတ်းၼမ်ႉသေ မႃးဝႆႈၽြႃးၼႆယဝ်ႉ။

ပူႇထဝ်ႈမႃးၸွႆႈသၢၼ်ၽြႃး

ဝၼ်းလိူၼ်ၵမ်မႂ်ႇ 11 ၶမ်ႈၼၼ်ႉ ၸင်ႇမီးပူႇထဝ်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈ ၼုင်ႈၽႃႈၽိူၵ်ႇၶူဝ်းၶၢဝ်သေ ၽႅဝ်မႃး တီႈပိူၼ်ႈသၢၼ်ၽြႃးၼၼ်ႉယူႇ။ မိုဝ်းမၼ်း ၶွၼ်ၼိုင်ႈ သၵ်းၶွၼ်ႉတဝ်ႉ၊ မိုဝ်းမၼ်းထႅင်ႈၶွၼ်ၼိုင်ႈ သမ်ႉယိပ်းၵၢၼ်း မႅၵ်ႇၵူၺ်မႃး သွင်လုၵ်ႈ။

မၼ်းမႃးထၢမ်ဝႃႈ “ဢွၼ်ၵၼ် ႁဵတ်းသင်?” ၼႆလႄႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၶဝ် ၸင်ႇလၢတ်ႈၼႄ လွင်ၵၢၼ်ၶဝ်သေ သမ်ႉၶိုၼ်းထၢမ်မၼ်းဝႃႈ “လုၵ်ႉတီႈလႂ်မႃး၊ ဢၢင်ႈၵႂႃႇတၢင်းလႂ်၊ ဢႃႇယုလႆႈ ၵႃႈႁိုဝ် ၸွင်ႇမေႃသၢၼ်?” ၼႆၸၵႂႃႇသေ သမ်ႉတုၵ်းယွၼ်းဝႃႈ သင်မေႃသၢၼ်ၼႆ ၸွႆႈသၢၼ်ပၼ် ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃးၽွင်ႈ” ၼႆႁင်းမၼ်းယဝ်ႉ။ ပေႃးၼၼ်ၵေႃႈ မၼ်းၶိုၼ်းတွပ်ႇဝႃး “မႃးႁႃၶၢႆပူႉ ဢႃႇယုလႆႈ 87 ပီ” ၼႆသေ ၽြႃးသၢၼ်ၼႆႉ ပႆႇယၢမ်ႈႁၼ်ၽႂ်ႁဵတ်းသေတီႈ ၼႆယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၶဝ် သမ်ႉၶိုၼ်းဝႃႈ “ပေႃးၸွႆႈသၢၼ်ပၼ်ၼႆ ပူႉဢၼ်ပႃးမႃးၼၼ်ႉ တေသိုဝ်ႉဢဝ်မူတ်း”ၼႆလႄႈ မၼ်းၸင်ႇၶုၼ်းဝႃႈ “ၵႃႈပွင်ပဵၼ်လႆႈၼၼ်ႉ တေၸွႆႈသၢၼ်ပၼ်” ၼႆယူႇ။ ပူႇထဝ်ႈၵေႃႉၼၼ်ႉၵေႃႈ မႃးသၢၼ်ၽြႃးၸွႆႈ လႄႈ ပိူၼ်ႈၵေႃႈဝႃႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်ၵုသူဝ်ႇၼႆႉ ၽႂ်ၸွႆႈၵေႃႈလႆႈယူႇ ၼႆလႄႈ မၼ်းၵေႃႈ မႃးသၢၼ်ၽြႃးၸွမ်းပိူၼ်ႈ ၵူႈဝၼ်းဝၼ်းယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶၢဝ်းၶိင်ႇပိူၼ်ႈ ၸႃႇၵ လဵင်ႉၶဝ်ႈလႄႈ ၶၢဝ်းပိူၼ်ႈ လိုဝ်ႈၵၢၼ်သေ ၼွၼ်းၼၼ်ႉ ပူႇထဝ်ႈၵေႃႉၼႆႉ ႁၢႆလၢႆၵႂႃႇတၢင်းလႂ်ၵေႃႈ ၽႂ်ဢမ်ႇႁူႉ။ ပိူၼ်ႈၶႂ်ႈႁူႉဝႃႈ မၼ်းႁၢႆၵႂႃႇလႂ်ၼႆသေ ဢၢၼ်းၶႂ်ႈထၢမ်မၼ်းယူႇသေတႃႉ ပေႃးမိူဝ်ႈႁၼ်မၼ်း မႃးသၢၼ်ၽြႃးၼၼ်ႉ သမ်ႉၵုမ်ႇလိုမ်းပႅတ်ႈၵူႈ တိၵ်းတိၵ်းလႄႈ ၽႂ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇပဵၼ်ထၢမ်မၼ်း။

ႁဵတ်းၼၼ် သိုပ်ႇသၢၼ်ၽြႃးမႃးသေ တူဝ်ၽြႃးတႄႉ သၢၼ်ယဝ်ႉတူဝ်ႈၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵိုတ်း ၼႃႈၸဝ်ႈၵူၺ်းယဝ်ႉ ၼႆလႄႈ ၼႂ်ၼၼ်ႉ ၵိၼ်မိူင်းလူင် လုင်းၶမ်းသႅင်လႄႈ တပႄးမၼ်း ၸင်ႇၽႅဝ်မႃး တမ်ႈတီႈ သၢၼ်ၽြႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶဝ်လႆႈမႃးႁၼ် ၼႃႈတႃၽြႃး သၢၼ်ယဝ်ႉတူဝ်ႈသေ ပဵၼ်ဢၼ် သပ်ႉပၢႆႇတႄႉတႄႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၸူမ်းတႄႉတႄႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပဵၼ်ၽႂ်သၢၼ်ၵႂႃႇၼႆၵေႃႈ ၽႂ်ဢမ်ႇႁူႉ။ ၽႂ်ၵေႃႈဝႃႈ ၽႂ်ဢမ်ႇလႆႈသၢၼ်ၼႆယူႇ။ ၽိူဝ်ႇၶုၵ်းၸႂ်လႆႈဝႃႈ ပူႇထဝ်ႈ ဢၼ်ၼုင်ႈၽႃႈၽိူၵ်ႇၶူဝ်းၶၢဝ်ၼၼ်ႉ ၵႂႃႇလႂ်ၼႆလႄႈ ႁႃတီႈလႂ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇႁၼ်မၼ်း၊ ဢွၼ်ၵၼ် ၵႂႃႇၸွမ်းႁႃတူၺ်း ၼႂ်းဝၢၼ်ႈလူင် ဝၢၼ်ႈဢွၼ်ႇတင်းသဵင်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇႁၼ်မၼ်းသေတီႈ။ မၼ်းပဵၼ်ၽႂ် ၸိုဝ်ႈမၼ်းဝႃႈႁိုဝ် ယူႇတီလႂ်ၼႆၵေႃႈ ၽႂ်တေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈႁူႉ။ ၵမ်းလိုၼ်းမႃး ၸင်ႇမၵ်းမၢႆဝႃႈ ပူႇထဝ်ႈၵေႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၶုၼ်ဢိၼ်း မႃးၸွႆႈၶဝ်ၼႆလႄႈ ၽြႃးသၢၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸင်ႇႁိၵ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၽြႃးဢိၼ်းသၢၼ် (ၽၸဝ်ႈဢိၼ်းသၢၼ်)ၼႆယဝ်ႉ။ ၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢၼ်ဝႃႈ "ဢိၼ်း" ၼႆၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ ၵႂၢမ်းပႃႇလိ ဢၼ်ဝႃႈ "ဢိၼ်ၻၵ" သေမႃး။ လုၵ်ႉတီႈၼၼ်ႈ ၸင်ႇဢဝ်တူဝ်ၽၢႆႇၼႃႈမၼ်းၼၼ်ႉသေ ႁွင်ႉဝႃႈ "ဢိၼ်း" ၼႆႉပွင်ႇဝႃႈ ပဵၼ်ၶုၼ်ဢၼ် ဢုပ်ႉပိူင်ႇ မိူင်းၽီတႃႇဝတိင်ႇသႃႇ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ၶုၼ်သိၵ်ႉၵျႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ထိုင်မႃး ပီၵေႃးၸႃႇ 702 ၸင်ႇႁဵတ်းယဝ်ႉတူဝ်ႈ ၵျွင်းၽြႃးဢိၼ်းသၢၼ်သေ ထိုင်မႃး ဝၼ်းလိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်း ၵၢင်ၼႂ်ၼၼ်ႉ ၸင်ႇတၢင်ႇဢၼေႇၵၸႃႇ ၽြႃးၸဝ်ႈယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ႁဵတ်းလူႇတၢၼ်း ယၢတ်ႇၼမ်ႉသိမ်ႇ လႄႈ ၵျွင်းတႃႇၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ယူႇသဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တႄႇဢဝ်မိူဝ်ႈၼၼ််ႉမႃႈသေ တႄႇဢဝ် လိူၼ်ႁူၵ်းမႂ်ႇ 8 ၶမ်ႈ တေႃႇထိုင် လိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်း တမ်ႈတီႈ မိူင်းၼုင်း ၵျွင်းၽြႃးဢိၼ်းသၢၼ်ၼၼ်ႉ ၸင်ႇႁဵတ်းပွႆးၵႂႃႇ ၵူႈပီပီယူႇ။

ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ ႁိုင်မႃး 200 ပီ တမ်ႈတီႈ မိူင်းၼုင်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်သိုၵ်းတိုၵ်းၵၼ်လႄႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်းႁၢမ်းသေ ၽြႃးဢိၼ်းသၢၼ်ၵေႃႈ တေႃႈဢမ်ႇမီးၽႂ် မႃးဝႆမႃးသႃသင်ယဝ်ႉ။ ၸဵမ်ၵျွင်း ၸဵမ်ြၽႃး ထိူၼ်ႇယုမ်းၽိူဝ်ၶိူဝ်း မုင်းသုမ်ႇၵႂႃႇဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။

မုၼ်ၸဝ်ႈထႆးသွင်ပႃး မႃးလုမ်းလႃး

ထိုင်မႃး ပီၵေႃးၸႃႇ 1000 တမ်ႈတီႈ မိူင်းထႆး ဝဵင်းၵဵင်းမႂ်ႇ ဝတ်ႉမုၼ်ၸဝ်ႈတီႈၼိုင်ႈၼၼ်ႉ ၸင်ႇမီးမုၼ်ၸဝ်ႈသွင်ပႃး လႆႈၵႂႃႇႁၼ် တီႈတူၼ်ႈမႂ်ပေႇမႂ်ၼိုင်ႈၼၼ်ႉ တႅမ်ႈဝႆႉ လွင်ႈပိုၼ်းၽြႃးဢိၼ်းသၢၼ်ယဝ်ႉ။ ၶႃသွင်ၸဝ်ႈ မီးၵၢင်ၸႂ် ၶႂ်ႈၵႂႃႇ သွၵ်ႈႁႃ ၽြႃးဢိၼ်းသၢၼ်ၼႃႇလႄႈ ၸင်ႇလုၵ်ႉၵဵင်းမႂ်ႇ မႃးတႃႈၶီႈလဵၵ်း၊ လုၵ်ႉတႃႈၶီႈလဵၵ်း မႃးထိုင်တီႈ ၵဵင်းတုင်ယဝ်ႉ။ ၸင်ႇမႃးယွၼ်း တၢင်းၸွႆႈထႅမ် တမ်ႈတီႈ ၸဝ်ႈၾၵဵင်းတုင်သေ ၵႂႃႇႁႃၽြႃးဢိၼ်းသၢၼ် တီႈမိူင်းၼုင်းယဝ်ႉ။ ၸင်ႇလႆႈၵႂႃႇႁႃႁၼ် ၽြႃးဢိၼ်းသၢၼ် မီးဝႆႉယူႇ ၼႂ်းထိူၼ်ႇပႃႇမႆႉ ယုမ်းၶိူဝ်းလူင် တီႈၼိုင်ႈယူႇ။ ၸင်ႇၵႂႃႇဢွၼ်ၵၼ် ပတ်းၽဵဝ်ႈသၢင်းလၢင်းသေ ၶိုၼ်းမႄး ၵုမ်းလုမ်းလႃး ႁႂ်ႈၶႅမ်ႉလႅပ်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉမိူင်းလူႉသေ ပီႈၼွင်ႉၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ၸိူဝ်းဢၼ်ပၢႆႈၵႂႃႇယူႇ ပႃႇၽိူင်းမိူင်းၵႆ တႃႈၶီႈလဵၵ်း၊ ၵဵင်းတုင်၊ မိူင်းၽႅၵ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶိုၼ်းဢွၼ်ၵၼ် ၶၢႆႉမႃးယူႇၶိုၼ်း တမ်ႈတီႈ မိူင်းၼုင်းသေ ဝၢၼ်ႈမိူင်း ၸင်ႇၶိုၼ်းၵိုၼ်းမႃး ၵတ်းယဵၼ်မႃးယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းယူႇႁိမ်းႁွမ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶိုၼ်းဢွၼ်ၵၼ် မႃးၼပ်ႉယမ်ၵိူဝ်းလီ ပိုင်ႈဢိင်ၵၼ်မႃး တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။

လွင်ႈလၢၵ်ႇလၢႆး ၽြႃးဢိၼ်းသၢၼ်မိူင်းၼုင်း

1. မိူဝ်ႈပၢၼ်ၵျပၢၼ်ႇၼၼ်ႉ တပႄးၸဝ်ႈၾၵေႃႉၼိုင်ႈ ၵၢင်ၶမ်ႈ ၵႂႃႇဝႆႈၽြႃးဢိၼ်းသၢၼ်သေ တႆႈၾႆးပူႇၸေႃႇၽြႃးဝႆႉယဝ်ႉ။ မေႃႈၾႆးၼမ်ႉမၼ်း လုၵ်ႉႁုၼ်ႈႁုၼ်ႈသေ လၢမ်းမႆႈပႃး ႁိမ်းႁွမ်းၼၼ်ႉယူႇၵေႃႈ ၽႂ်တေႃႈဢမ်ႇႁူႉၸွမ်း။ ၽွင်းၼၼ်ႉ သဵင်ၾႃႉလင်မေႃးမႃး ႁႅင်းႁႅင်း သဵင်ၾႃႉၽႃႇပေႃးမေႃး ၵိုင်ႉၵိုင်ႉလႄႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းသူၼ်ၶဝ် ၼွၼ်ႈတိုၼ်ႇမႃးၵၼ်ယဝ်ႉ။ ၽိူဝ်ႇၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၶဝ် ဢွၵ်ႇႁိူၼ်းသေ မႃးတူၺ်းၸိုင် လႆႈႁၼ် ၽူၼ်လူင်လႆလင်ႇထင်ႇတူၵ်းဝႆႉ တီႈၸိူဝ်းၵျွင်းၽြႃးဢိၼ်းသၢၼ်ၼၼ်ႉၵူၺ်း၊ လူမ်းၵေႃႈ ထွင်းပဝ်ႇယူႇ ႁိမ်းၼၼ်ႉတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈလႄႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်းၶဝ် ၸင်ႇၼႅတ်ႈၵႂႃႇတူၺ်းသေ လႆႈႁၼ် ၾႆးမႆႈလႄႈ ၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ် ၵႂႃႇၶႄၾႆးမွတ်ႇပႅတ်ႈယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ ၾႆးမွတ်ႇယဝ်ႉၵေႃႈ ၾႃႉၽူၼ်လူမ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉ ၵိုတ်းယဵၼ်ၵႂႃႇၵမ်းလဵဝ်ယူႇ။
2. ၸုမ်းယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇ ၸုမ်းၵႃႇၵွႆႇယေးၶဝ် ဢဝ်ၵွင်ႈထႆႇ သီႇႁႃႈလုၵ်ႈ ထႆႇႁၢင်ႈၽြႃးသေ ၵႂႃႇသုၵ်ႈၵႂႃႇလၢင်ႉၵေႃႈ တေႃႈဢမ်ႇဢွၵ်ႇႁၢင်ႈၽြႃးသင်။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးယွၼ်းဝႃႈ တေထႆႇဢဝ်ႁၢင်ႈၽြႃးသေ မိူဝ်းထုတ်ႇဢွၵ်ႇ တေဢဝ်ၶၢႆ ဢဝ်မႄးၵုမ်း ၵျွင်းၽြႃး၊ တေဢဝ်လူႇတၢၼ်း သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈၶဝ်ၼႆတႄႉ ႁၢင်ႈသမ်ႉ ဢွၵ်ႇလီငၢမ်းယူႇ။
3. ပေႃႈမႄႈလုၵ်ႈ ၸုမ်းၼိုင်ႈ မႃးလူႇတၢၼ်း တမ်ႈတီႈ ၽြႃးယဝ်ႉသေ ၽိူဝ်ႇဝႃႈ ယိပ်းငွႆးယၢတ်ႇၼမ်ႉၼၼ်ႉ ၼမ်ႉဢမ်ႇတူၵ်းမႃးသေမဵတ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ တၢင်းလူႇၶဝ် ဢမ်ႇၸိုၼ်ႈသႂ်။
4. ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၶုၼ် တီႈမိူင်းၶၢၵ်ႇၵေႃႉၼိုင်ႈ ဢွၼ်မေးမၼ်း မႃႈၵၼ်ႇတေႃးၽြႃးသေတႃႉ ၵေႃႉပဵၼ်မေးမၼ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇႁၼ်ၼႃႈၽြႃး။
5. ပလၢင်ႇၽြႃးၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းမႄးႁဵတ်း လၢႆပွၵ်ႈၵေႃႈယဝ်ႉ တိုၼ်းလႆႈႁဵတ်း ႁႂ်ႈတၢၼ်ႇပိူင်ၵဝ်ႇ ဢၼ်မီးဝႆႉၼၼ်ႉၵူၺ်း။

ၽြႃးဢိၼ်းသၢၼ်ႇ မိူင်းၼုင်း မိူင်းၶၢၵ်ႇၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မီးလွင်ႈလၢၵ်ႇလၢႆးၼင်ႇၼႆလႄႈ ၶၢဝ်းယၢမ်းပွႆးၽြႃး မိူဝ်ႈလိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်းလႄႈသင် ၶၢဝ်းယၢမ်း ဢမ်ႇၸႂ်ႈပွႆးၽြႃးလႄႈသင် ပီႈၼွင်ႉတီႈၸမ် တီႈၵႆ ဢွၼ်ၵၼ် မႃးပူႇၸေႃႇဝႆႈသႃဝႆႉယူႇ ဢမ်ႇထၢတ်ႇဢမ်ႇဝၢႆး။

ၽြႃးဢိၼ်းသၢၼ် ၼႂ်းမိူင်းတႆး

ၸႄႈတွၼ်ႈလွႆလႅမ်

ဝဵင်းပၢင်လူင်

1. တီႈ ဝတ်ႉပိတၵတ်ႈ ငဝ်ႈငုၼ်း မုၵ်ႉၸုမ်းလူင် သင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆး မီး သူႇၼိုင်ႈ။(ၸဝ်ႈပူႇလုင်းဢုၼ်ႇသႅင်မႃးသၢၼ် ဝၢႆးသၢၼ်ၽြုး မေႇမဵဝ်ႉ ဝၢၼ်ႈပူင်းလဝ်း ဖောင်း တောရွာ ယဝ်ႉ ပဵၼ်လၢႆးမိုဝ်းၵမ်း ထိ2 ၸဝ်ႈတႃႇၼ ငဝ်ႈပဵၼ် ၽြုး တၵ်ႃႇ လုင်းၸၢင်းၼၼ်ႇတီႇ + ၽြုးတၵ်ႃႇမ မႄႈၸၢင်းၼုမ်ႇ ပွၵ်ႉ3မႂ်ႇသုင် ဝဵင်းပၢင်လူင် )

1. တီႈဝတ်ႉသၼဵၼ်း မီးသူႇၼိုင်ႈ။

(ဝၢႆးသၢၼ်ၸၼ်ႉ ၸွမ်ပုတ်ႉထမိူင်းတႆး ယဝ်ႉသိုပ်ႇသၢၼ်တီႈသၼဵၼ်း ပဵၼ်လၢႆးမိုဝ်းၵမ်းထူၼ်ႈ101)

ဝဵင်းလွႆလႅမ်

1. တီႈ ဝတ်ႉထၢတ်ႈတေႃႇလွႆလႅမ်

မီးသူၼိုင်ႈ။

ဝဵင်းမိူင်းၵိုင်

1. တီႈမူၺ်ႇတေႃႇလူင် မိူင်းၵိုင် မီးသူႇၼိုင်ႈ။

ၸႄႈတွၼ်ႈတူၼ်ႈတီး

ဝဵင်းတူၼ်ႈတီး

1. တီႈၸၼ်ႉၸွမ်ပုတ်ႉꩧမိူင်းတႆး ဝဵင်းတူၼ်ႈတီး မီးသူႇၼိုင်ႈ

(ပဵၼ်လၢႆးမိုဝ်းၸဝ်ႈပူႇ ၵမ်းထူၼ်ႈ 100တဵမ် ဢၼ်မႃးသၢၼ်ၽၢႆႇတူၵ်းၶူင်း)

ၸႄႈတွၼ်ႈမူႇၸေႈ

1. တီႈ ဝတ်ႉမႁႃႇဝုၼ်ႇ (ၵျွင်းႁွင်ႇ)၊ ပွၵ်ႉႁွင်ႇ၊ ဝဵင်းမူႇၸေႊ မီးသူႇၼိုင်ႈ။
2. တီႈ ဝတ်ႉတႆး၊ ဝဵင်းၵူတ်ႉၶၢႆ မီးသူႇၼိုင်ႈ။

ၸႄႈတွၼ်ႈလႃႈသဵဝ်ႈ

1. တီႈ ဝတ်ႉဝၢၼ်ႈသူႈ၊ ပွၵ်ႉသိပ်းသွင်၊ ဝဵင်းလႃႈသဵဝ်ႈ မီးသူႇၼိုင်ႈ။

ၸႄႈတွၼ်ႈၵျွၵ်းမႄး

1. တီႈ ၵျွင်းၵၢင်၊ ပွၵ်ႉၵၢင်ဝဵင်း၊ ဝဵင်းၼမ်ႉလၼ်ႈ မီးသူႇၼိုင်ႈ။

ၽြႃးဢိၼ်းသၢၼ် ၼွၵ်ႈမိူင်းတႆး

ၼႂ်းၸႄႈတိူင်းတႃႈၵုင်ႈ

1. တီႈဝတ်ႉ ဢွင်ႇမေႇၾူင်ႇသႃႇ ၵျွင်းတႆးၵဝ်ႈလၵ်း ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ ၸႄႈတိူင်းတႃႈၵုင်ႈ မီးသူႇၼိူင်ႈ။

(ဝၢႆးသၢၼ်တီႈ ဝတ်ႉပိတၵတ်ႈဝဵင်းပၢင်လူင်ယဝ်ႉ သိုပ်ႇမႃးသၢၼ် ပဵၼ်လၢႆးမိုဝ်းၵမ်းထိ သၢမ် ဢၼ်မႃးသၢၼ်ၽၢႆႇတူၵ်းၶူင်း)

ၼႂ်းၸႄႈတိူင်းဝဵင်းလိူဝ်ႇ

1. တီႈဝတ်ႉ ဝေႇပုင်ႇလ ၵျွင်းတႆး ဝဵင်းလိူဝ်ႇ ၸွႆးသႄႇၵၢၼ်ႇ ၸႄႈတိူင်းတႃႈလိူဝ်ႇ မီးသူႇၼိူင်ႈ။
2. တီႈဢၼီးၸၶၢၼ်း ဝၢၼ်ႈပူင်းလဝ်း ဖောင်းတောရွာ(ဖောင်းတောရွာအနီးစခန်း )၊ ဝဵင်းပၢင်ႇဢူးလူင် သူႇၼိူင်ႈ။ (ပဵၼ်လၢႆးမိုဝ်း ၸဝ်ႈပူႇ လုင်းဢုၼ်သႅင် ၵမ်းထိ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ဢၼ်မႃးသၢၼ်ၽၢႆႇတူၵ်းၶူင်း ၸဝ်ႈတႃႇၼငဝ်ႈပဵၼ် ၽြုးတၵ်ႃႇ လုင်းဢွင်ႇမျိၼ်ႉ+ၽြႃးတၵ်ႃႇမ ပႃႈၼၢင်းငူၺ်ႇ)

ၼႂ်းမိူင်းမွၼ်း

ဝဵင်းမေႃႇလမျႅင်ႇ ဝတ်ႉတွင်ႇပွၵ်ႉ မီးသူႇၼိုင်ႈ။

ၼႂ်းၸႄႈမိူင်းၶၢင်

1. တီႈဝတ်ႉၵျွင်း လွႆႁူဝ်သိူဝ်ၶမ်း ဢိူင်ႇထုင်ႉလွႆႁူဝ်သိူဝ် မီးသူႇၼိူင်ႈ။
2. တီႈဝတ်ႉ ႁေႃဝဵင်းၶမ်း မၢၼ်ႈဝဵင်းလူင် ဢိူင်ႇထုင်ႉလွႆႁူဝ်သိူဝ် သူႇၼိူင်ႈ။