မိူင်းလၢဝ်း

မိူင်းလၢဝ်း
မိူင်းလၢဝ်း; ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ (Lao); Sathalanalat Paxathipatai Paxaxôn Lao (Romanisation); République démocratique populaire lao (French);
ၸွမ်ပိဝ်	မိၵ်ႈမၢႆ
	ၶေႃႈၶၼ်ပၢၵ်ႇ: "ສັນຕິພາບ ເອກະລາດ ປະຊາທິປະໄຕ ເອກະພາບ ວັດທະນະຖາວອນ"; "Santiphab ekalad pasaþipatai ekaphāb vadþa na þauaōn" (Lao romanisation); "Paix, indépendance, démocratie, unité et prospérité"; (ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: "Peace, independence, democracy, unity and prosperity")
	ၵႂၢမ်းၸိုင်ႈမိူင်း: "Pheng Xat Lao"; (ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: "Lao National Anthem")
	ဢွင်ႈတီႈ မိူင်းလၢဝ်း (green) ASEAN ၼႂ်း (dark grey) – [Legend]
ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်း ၸႂ်ႉၼႂ်းလုမ်း	လၢဝ်း
ၸၢဝ်းၶိူဝ်း	53.2% Lao; 11% Khmu; 9.2% Hmong; 3.4% Phouthay; 3.1% Tai; 2.5% Makong; 2.2% Katang; 2.0% Lue; 1.8% Akha; 11.6% othera;
လွင်ႈၵိူဝ်းယမ်	ပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ (၉၈%)၊ ၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇ (၁.၅%)၊ တၢင်ႇၸိူဝ်း (၀.၅%)
ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း
• 2019 လၢမ်း	7,123,205 (ၸၼ်ႉ - 105th)
• 2015 သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း	6,492,228
• လွင်ႈသတ်ႉႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း	(ၸၼ်ႉ- 151st)
GDP (PPP)	လၢမ်း 2019
• ႁူမ်ႈ	US$58.329 billion
• Per capita	US$8,458
GDP (nominal)	လၢမ်း2019
• ႁူမ်ႈ	US$20.153 billion
• Per capita	US$2,670 (ၸၼ်ႉ - 131st)
Gini (2012)	36.4; ၵၢင်
HDI (2018)	0.604; ၵၢင် · 140th
ငိုၼ်းတွင်း	Kip (₭) (LAK)
ၶၢဝ်းယၢမ်းၼႃႈလိၼ်	ICT (UTC+7)
ပိူင်ဝၼ်းတီႈ	dmy
ပိူင်သၢႆလူတ်ႉ	မိုဝ်းၶႂႃ
ၶူတ်ႉတႄႇလီႇၾူင်း	+856
ၶူတ်ႉISO 3166	LA
Internet TLD	.la

မိူင်းလၢဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းတၼ် ဢၼ်ဢမ်ႇမီးပၢင်ႇလၢႆႇမိူင်းၼိုင်ႈသေ တိတ်းၸပ်းၵၼ်ဝႆႉတင်း မိူင်းမၢၼ်ႈ၊ မိူင်းၶႄႇ၊ မိူင်းဝႅတ်ႉၼၢမ်း၊ မိူင်းၵမ်ႇပေႃးတီးယႃး၊ မိူင်းထႆး ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ။ တၢင်းၵႂၢင်ႈလႅၼ်လိၼ်မိူင်း မီး 91329 လၵ်းလွၵ်းပၼ်ႇမူၼ်း (236800 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇထိူဝ်ႇ) သေ ၸွမ်းၼင်ႇ သဵၼ်ႈမၢႆ ပီႊ 2007 ၼၼ်ႉ မီးႁူဝ်ၵူၼ်း 6521998 ၵေႃႉ။ ၶႃႈ၊ ၶမႃႇ၊ ၶမဵၼ်၊ ၶမုၵ်ႉ မီးသႅၼ်ၼိုင်ႈ(100,000)၊ မီးထႅင်ႈ ၵူၼ်းၵႃႉမိူင်းဝႅတ်ႉၼမ်ႉ(ဝႅတ်ႉၼၢမ်း)လႄႈ ၶႄႇဢိတ်းဢွတ်း။ မိူင်းလၢဝ်းၼႆႉ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း ပဵၼ်ၵူၼ်းပွၵ်း(Pygmies)၊ မုၼ်ၵူဝ်လူဝ်ႇ ယူႇရုဝ်ႇပႂၢႆႉ(Mongolo Europoids)၊ ၵူၼ်းထိူၼ်ႇလိူင်း ပႃပူဝ်ယုၼ်ႇ(Papuans) ၶဝ်ယူႇသဝ်းယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈ BC 2000 - 500 ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢိၼ်ႇ တူဝ်ႇၼီးသျႅၼ်းၶဝ်ယူႇဝႆႉ။ ၽူႈၸွႆႈ(Phu Djoi)ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းဢၼ်ႁဵတ်းမေႃႈႁိၼ်လူင် ဢၼ်မီးယူႇ ၼႂ်းၵဵင်းၶႂၢင် တေႃႇႁၢၼ်ႉၼႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပၢၼ် AD တႄႇၼၼ်ႉဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႅၼ်းၶဝ် ဢဵၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇတႄႉတႄႉ။ ၶဝ်ယူႇတီႈမိူင်းလၢဝ်းၼႆႉသေ ယိပ်းလဵၵ်းယိပ်း တွင်း ၶႅၵ်းႁဵတ်းမေႃႈႁိၼ်လူင်။ ဝၢႆးၼႆႉမႃး မုၼ်ႇၶမႃႇၶဝ်ႈမႃး လမ်းၶဝ်လႄႈ လႆႈပၢႆႈလူင်းၵႂႃႇပွတ်းတႂ်ႈထႅင်ႈယဝ်ႉသေ ဝၢႆးၼၼ်ႉၸင်ႇလၢဝ်းၶဝ်ႈမႃးယူႇ။ လၢဝ်းၼႆႉမိူဝ်ႈ(8-9)ပၢၵ်ႇပီမိူင်းၼၼ်ႉၶဝ်ၸင်ႇမႃးၽႅဝ် ၽင်ႇၼမ်ႉမႄႈၶွင် ဢၼ်မီးၼႂ်းမိူင်းလၢဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၸိုဝ်ႈဢၼ်ဝႃႈ“လၢဝ်း”ၼႆႉ လုၵ်ႉမႃးတီႈၸို ဝ်ႈသၼ်လွႆလူင် ဢၢႆႈလၢဝ်းသျၢမ်ႇ ဢၼ်မီးၵႄႈ ၼမ်ႉမႄႈၶွင်လႄႈၼမ်ႉၶူင်း ၼႂ်းမိူင်းၶႄႇ(မီးၽၢႆႇႁွင်ႇယူႇၶျၢၼ်ႇ)ဢၼ်မီးၼႂ်းယူႇၼၢၼ်ႇ ပွတ်းတူၵ်းၼၼ်ႉ ၼႆၵေႃႈဝႃႈ၊ ပဵၼ်ၶိူဝ်းမိူင်းဢၢႆႈလၢဝ်းၼႆၵေႃႈ ဝႃႈယဝ်ႉ။ လၢဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ဝႃႈၾိင်ႈထုင်းၶဝ်ၼႆႉ ၶဝ်လႆႈမႃး တီးလွႆႈဢၢႆႈလၢဝ်းသျမ်ႇ(Ai Lao Shan)ၼၼ်ႉဝႃႈၼႆ။ ၶဝ်မီးပိုၼ်းၶဝ်ယူႇ။ မိူဝ်ႈ AD 1876 ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းလၢၼ်ႉ ၸၢင်ႉၵဵပ်းသဵၼ်ႈသၢႆမၢႆၵူၼ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်တိုၵ်ႉဝႃႈၶဝ်ပဵၼ်တႆးယူႇ။ ထိုင်မႃးပၢၼ်ပႅင်ႇသဵတ်ႈယဝ်ႉ ၸင်ႇပဵၼ်မႃးလၢဝ်းယဝ်ႉ။ လၢဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၾိင်ႈထုင်းယေႃးသေ၊ ပႅင်ႇသဵတ်ႈမႃးယႃႉပႅတ်ႈလႄႈ ၸင်ႇႁၢႆၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။ လၢဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇသေတႃႉ ၽီၵေႃႈ ၶဝ်ယုမ်ႇယမ်ယူႇ။ တီႈႁိူၼ်းၵေႃႈ ၶဝ်ဝႆႉၽီႁိူၼ်း။ ပေႃးတေႁဵတ်းႁႆႈႁဵတ်းၼႃး ၶဝ်ဢဝ်ၵႆႇၵႂႃႇ တၢင်ႇၽီလိၼ်။ မိူဝ်ႈပႆႇၵိူဝ်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈ(မိူဝ်ႈၸဝ်ႉသေ 13-ပၢၵ်ႇပီမိူင်း)ၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈၾႃႉၽူၼ်လီၼႆသေလႄႈ တီႈလူင်ၽရႃႉပၢင်း ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ၶျဝႃႉ(Cha Va))ၼၼ်ႉ ပေႃးထိုင်မႃး ၶၢဝ်းၼႃႈၽူၼ်ႁူဝ်ၽူၼ် ၶဝ်ဢဝ် ၼၢင်းယိင်းၵေႃႉၼိုင်ႈလႄႈၽူႈၸၢႆးၵေႃႉၼိုင်ႈ ၵႂႃႇဢွႆႇၽီၼမ်ႉမႄႈၶွင်။ ၶဝ်ၵႆႉပၢင်းၽီလူင်းသေ ထၢမ်ၵႃႇလႃးလူးၵွၼ်ႇ။ ၾိင်ႈထုင်းၶဝ်ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ငၢႆးထႆးၵူၺ်း ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ပေႃးပဵၼ်ပွႆးပီမႂ်ႇၸိုင် ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၶီႇၸၢင်ႉသေ လဵပ်ႈတူၺ်းဝၢၼ်ႈမိူင်း။ ၵိၼ်ၼမ်ႉသိတ်ႉၸႃႇၵၼ် ပီပွၵ်ႈပွၵ်ႈ။ ၶဝ်ၸူဝ်းၵၼ်ပွႆႇပႃ၊ ႁွႆ၊ ၼူၵ်ႉ၊ ၵႃၵႄ။ ႁဵတ်းၵွင်းမူးသၢႆးသေ ၼိူဝ်ၼၼ်ႉဢဝ်ငိုၼ်း၊ ဢႅပ်ႇၸမ်းပၵ်းဝႆႉသေလူႇ။ ႁဵတ်းႁၢင်ႈၼၵ်ႈၵႃးသေ သွၼ်းၼမ်ႉ။ ပေႃးပီမႂ်ႇလိူၼ်ႁႃႈၼၼ်ႉ ၶဝ်သွၼ်းၼမ်ႉၵၼ် ယဝ်ႉၵေႃႈ ၵၼ်ႇတေႃး ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းသေ ဢဝ်မႆမတ်ႉမိုဝ်းၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၶဝ်။ ပွႆးၶုၼ်ၶဝ်ႈ(Pun Khun Khao)ၵေႃႈ ၶဝ်ႁဵတ်း။ ပွင်ႇဝႃႈ သူးတိူင်ႇပၼ်ၾီပႂ်ႇၶဝ်ႈ။ ပွႆးၼႆႉထႆးသမ်ႉႁွင်ႉဝႃႈ ၼၢင်းၽုၵ်ႇသွမ်ႈ(Nang Phosop)။ တႆးသမ်ႉႁွင်ႉဝႃႈ ပူႇၸႆႉၶႆႉလႄႈ ၼၢႆးၸႆႉၶႆႉ(မၢင်ၸိူဝ်းဝႃႈ ပူႇၸႆႇၶႆႇ ၼၢႆးၸႆႇၶႆႇ)။ လၢဝ်းၼႆႉပွႆးတၢင်ႇၾီပႂ်ႉလိၼ်ၼၢင်းတူဝ်ရၼီ(Thorani)ၵေႃႈၶဝ်ႁဵတ်းယူႇယဝ်ႉ။ ပေႃးပၢတ်ႇၶဝ်ႈ ပဵၼ်တီႈမၢဝ်ႇသၢဝ်ၶဝ်ၵဝ်းၵၼ်။ ပေႃးပေႃႉၶဝ်ႈယဝ်ႉလႄႈတေႃႉၶဝ်ႈပိူၵ်ႇထိုင်ႁိူၼ်းၼၼ်ႉၸိုင် ၸဝ်ႈၼႃးၵေႃႉလႆႈတဵင်ႇၶဝ်ႈပိူၵ်ႇ ၼင်ႇၵႃႈမၼ်းပႄႉလႆႈၼၼ်ႉသေ မိူဝ်းသႂ်ႇ ယွင်ၶဝ်ႈမၼ်း ဢွၼ်တၢင်းပိူၼ်ႈသုတ်း။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၵူၼ်းတေႃႉၸွႆႈၸင်ႇလႆႈတေႃႉမိူဝ်းသူင်ႇထႅမ်ၸွမ်းယဝ်ႉ။ ပွင်ႇဝႃႈ မၼ်းႁွင်ႉၵႂႃႇၽၼ်ၶဝ်ႈထႃႈဢွၼ်တၢင်း ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ ပွႆးဝူၺ်ႇသၼ်ႇတြႃႇ(Pun Pha Vet))ၵေႃႈ ၶဝ်ႁဵတ်း။ ပေႃးပွႆးၼႆႉ ၼၢင်းယိင်းယူႇထႃႈဝႆႉ ၼႂ်းသုမ်ႉၽိူင်းသေ မုၼ်ၸဝ်ႈၸင်ႇၶဝ်ႈမႃးႁေႃးတြႃး။ ထိုင်မႃးလိူၼ်မေႇ(May)ၶဝ်ၵေႃႈမီးပွႆးၼူၾႆး (Pun Pang Fai)။ ပေႃးလိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်း မီးပွႆးဝၼ်းၵိူတ်ႇၽြႃး။ ႁဵတ်းၸွမ်းၵၼ် တင်းပွႆးသွၼ်းၼမ်ႉၸဝ်ႈမုၼ်။ ပေႃးၶဝ်ႈပွႆးၼူၾႆးယဝ်ႉ ၶဝ်ပဝ်ႇပီ ႁႆၵွင်ႁႆမွင်း ၵိၼ်လဝ်ႈသေၵျေႃႇမူၼ်ႈၸွမ်းၵၼ်။ ၶဝ်ပွႆႇၼူၾႆးၼႆႉ ၵႂႃႇယႃႉမွၵ်ႇၵုမ်ႈ ႁႂ်ႈပဵၼ်ၽူၼ်တူၵ်းမႃးၼႆ ၶဝ်ယုမ်ႇယမ်ဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းတၢႆၶဝ်ၽဝ်ဢဝ်။ လွင်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ထုင်းႁိၼ်ႇတူႇ ဢၼ်ၶဝ်လႆႈမႃးတီးထႆး မိူဝ်ႈ 14-ပၢၵ်ႇပီမိူင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လၢဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ယူႇသွင်ၽၢၵ်ႇ ၽင်ႇၼမ်ႉမႄႈၶွင် ၽၢႆႇႁွင်ႇထိုင် လူင်ၽရႃႉပၢင်း၊ ၽၢႆႇၸၢၼ်းထိုင် ၵဵင်းၶွၼ်ႈ။ ၼႂ်းလၢဝ်းၼႆႉ လိုဝ်ႉယူႇမိူင်းသိင်(လၢဝ်းပွတ်းႁွင်ႇ)၊ ၽၢႆႇၸၢၼ်းမိူင်းသိင်ၼၼ်ႉ တီႈဝဵင်းပူႇၶႃး(Wien Phu Kha) မီးလၢဝ်းယူၼ်းယူႇ။ တီႈၶႃးလမ်မႅတ်း(Kha Lemet))သမ်ႉယူႇၸွမ်းထႆး။ ၽၢႆႇၸၢၼ်းမိူင်းတႅင် တီးမိူင်းႁူဝ်ၽၢၼ်း(Hua Phan)ၼၼ်ႉ မီးတႆးလမ်၊ တႆးမွႆႈ(Mouai)၊ တႆးၼိူဝ်ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ယူႇၸွမ်းၵၼ်။ မိူင်းႁူဝ်ၽၢၼ်းၼႆႉ ယၢမ်းလဵဝ်ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ပူႇၶၽွင်း(Pu Kha Phong)ၼႆႉ ၶဝ်ပဵၼ် ၶိူဝ်းပူႇၸွႆႈ ဢၼ်ႁဵတ်း မေႃႈႁိၼ်ၼၼ်ႉ ၵိုတ်းယူႇဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈ ႁွင်ႉၶဝ်ဝႃႈ ၽူႈတုင်း(Phu Thung)။ ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းယူႇၼိူဝ်လွႆသုင်။ တႆးလၢဝ်းၼႆႉ မႃးတိုၵ်းဢဝ်မိူင်း တီႈၽူႈတုင်းၼႆႉဝႃႈၼင်ႇၼႆ။
ၼႂ်းမိူင်းလၢဝ်းၼႆႉ လၢဝ်းၸဝ်ႈလႄႈလၢဝ်းဝဵင်းၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ယူႇသဝ်းၼမ်သေပိူၼ်ႈ။ လၢဝ်းဝဵင်းၼႆႉ ၸၼ်ႇတႃႇ(Chan Dar)ၼႆၵေႃႈ ႁွင်ႉယဝ်ႉ။ ပူႇတႆးလမ်၊ ပူႇတႆးလႅင်၊ ပူႇတႆး၊ မိူင်းၶမ်းမွၼ်း၊ ၶမ်းၶွၼ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ ၵူၼ်းယူႇသဝ်းမီးဢေႇယူႇ။ လၢဝ်းသွင်လမ်ဢၼ်ယူႇသဝ်း ၼႂ်းမိူင်းလၢဝ်းပွတ်းဢွၵ်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ် တႆးလမ်ၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ပဵၼ်ၶိူဝ်းဢၼ်ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းထႆး ၺွပ်းမႃးမိူင်းတႅင်ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ မိူင်းၾရၢင်ႇသဵတ်ႈၶဝ် ယၢမ်ႈမႃးဢုပ်ႉပိူင်ႇ မိူင်းလၢဝ်းသေ မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 19 လိူၼ်ၸူႇလၢႆႇ 1949 ၼၼ်ႉ လႆႈလွတ်ႈလႅဝ်းၵွၼ်းၶေႃ။

မိူဝ်ႈပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ8ၼၼ်ႉ ၶုၼ်လူႇၽူင်းၵႂႃႇတိုၵ်းပႄႉ ၶိူဝ်းၶႃႈ(Khas) ဢၼ်တိုၼ်းယူႇဝႆႉတီႈ လူင်ၽရႃႉပၢင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ ဢဝ်လုၵ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ၶုၼ်သဝ(Sawa)သိုပ်ႇၽွင်းငမ်းဝႆႉယဝ်ႉ။ ႁၢၼ်ႉတေႃႇယၢမ်းလဵဝ် မိူင်းလၢဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်သၢႆသိုပ်ႇလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ ၽွင်းငမ်းဝႆႉယူႇ။ ဝၢႆးသေလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ(Nan Chao) ပင်းလူႉၵႂႃႇယဝ်ႉၼၼ်ႉ တႆးမိူင်းလၢၼ်ႉၸဝ်ႈ ပၢႆႈၽၢတ်ႇသုတ်ႉ လူင်းၽၢႆႇတႂ်ႈ(ၸၢၼ်း) မိူၼ်ဝီးသေ ၶိုၼ်းတႄႇပဵၼ် မိူင်းယူႇသဝ်းလႄႈ ၸုမ်းတေပဵၼ်မႃးလၢဝ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ပဵၼ် ၸုမ်းလူင်ၾႃႉပၢင်ႇ(လူင်ၽရႃႉပၢင်း)၊ ၵဵင်းၶႂၢင်၊ ဝဵင်းၸၢၼ်း၊ ၶျမ်ပႃႇသၵ်းၸိူဝ်း ၼႆႉၵေႃႈ မိူဝ်ႈတႄႇပဵၼ် ၶုၼ်ၽႂ်မိူင်းမၼ်းသေ ၽွင်းငမ်းယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃး ၼႃႈၵၢပ်ႈပၢၼ်ပႅင်ႇသဵတ်ႈ(ၾရင်ႇသဵတ်ႈ)ယဝ်ႉ ၸင်ႇပဵၼ် မိူင်းလၢဝ်းႁူမ်ႈတုမ်ၵၼ်ယူႇယဝ်ႉ။ ၶဝ်ဝႃႈ ပဵၼ်ၶိူဝ်းတႆး မိူင်းဢၢႆႈလၢဝ်းသေတႃႉ ၶဝ်ဝႃႈၶဝ်ပဵၼ်တႆးယူႇၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ထႆးၵေႃႈ ၶဝ်ဝႃႈၶဝ်ပဵၼ်တႆးသေတႃႉ ထိုင်မႃးပၢၼ်ဢင်းၵိတ်ႉ၊ ပႅင်ႇသဵတ်ႈၼၼ်ႉ ၸုမ်းလႂ်ၵေႃႈႁွင်ႉ“တႆး”ၼႆႉ ၶဝ်သုၵ်ႉယုင်ႈလႄႈ ႁႂ်ႈၸႅၵ်ႇႁူႉငၢႆႈၼႆသေ ၸင်ႇလႆႈႁွင်ႉဝႃႈ လၢဝ်း(Lao)၊ သျမ်(Shan=ရှမ်း)၊ လႄႈ သယမ်(Siam) ယဝ်ႉ။ ပႅင်ႇသဵတ်ႈလႄႈ ဢင်းၵိတ်ႉၶဝ် မႃးတွၵ်ႇၸိမ်ပၼ် ႁႂ်ႈတႅၵ်ႇယၢႆႈပဵၼ်မႃး သျၢၼ်း(Shan)၊ တႆး၊ လၢဝ်း၊ သယမ်ၼႆလႄႈ ၸင်ႇလႆႈပိူင်ႈပႅၵ်ႇၵၼ် မိူၼ်ပဵၼ်ၵႂႃႇ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းလၢႆယိူင်ႈသေတႃႉ ပဵၼ်တႆးၼင်ႇၵၼ် တိုၼ်းပဵၼ်ၶိူဝ်းလဵဝ်ၵၼ်ယူႇယဝ်ႉ။ ^[5]

တႄႇဢဝ် မိူဝ်ႈပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 14 ၼၼ်ႉမႃး မိူင်းလၢဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ႈပဵၼ် မိူင်းၸဝ်ႈႁေႃၶမ်း ၵွၼ်းဢုပ်ႉသေ ထိုင်မႃး ပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 18 ၸိုင် မိူင်းၶဝ် တႅၵ်ႇပဵၼ်ၵႂႃႇ သၢမ်ၽၢၵ်ႇ။ မိူဝ်ႈပီ 1893 ၼၼ်ႉ ၸင်ႇၶိုၼ်းဢဝ် မိူင်းလူင်ၽရႃႉပၢင်း၊ မိူင်းဝဵင်းၸၼ်၊ မိူင်းၶျမ်ပႃသၵ်ႉ ႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်သေ မီးဝႆႉ တႂ်ႈၽွင်းငမ်း ၽူႈၶႂၢၵ်ႈမိူင်း ၾရၢင်ႇသဵတ်ႈၶဝ် French protectorate ပဵၼ်မႃး မိူင်းလၢဝ်းလုၵ်ႈၼိုင်ႈ။ မိူဝ်ႈသိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇ ပွၵ်ႈသွင် ၵျပၢၼ်ႇၶဝ် သိမ်းဢဝ်သေ 1945 လႆႈလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၾရၢင်ႇသဵတ်ႈၶဝ် ၶိုၼ်းၶဝ်ႈသိမ်းဢဝ်ၶိုၼ်းသေ မိူဝ်ႈ 1949 ၼၼ်ႉ လႆႈသုၼ်ႇဢုပ်ႉပိူင်ႇ ႁင်းၶေႃ။ ထိုင်မႃး 1954 ၸင်ႇလွတ်ႈဢွၵ်ႇ တႂ်ႈမိုဝ်း Sisavang Vong ဢၼ်ပဵၼ် သၢႆသိုပ်ႇၶိူဝ်းၶုၼ် တႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈသေ လႆႈလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃၵႂႃႇ။ ဝၢႆးလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃယဝ်ႉ ယဵၼ်းပဵၼ် သိုၵ်းၼႂ်းမိူင်းလႄႈ ထိုင်မႃး 1975 ပၢၼ်ဢၼ်ၶုၼ်ဢုပ်ႉပိူင်ႇၼၼ်ႉ သုတ်းဝၢႆးၵႂႃႇသေ ၶွမ်ႇမိဝ်ႇၼိတ်ႉလၢဝ်းၶဝ် လႆႈဢႃႇၼႃႇမႃးယဝ်ႉ။
မိူင်းလၢဝ်းၼႆႉ တိုဝ်းၵမ်ပဵၼ် မိူင်းပႃႇတီႇဢၼ်လဵဝ်ၵူၺ်းသေ ပဵၼ်ဝႃႇတသူဝ်ႇသျႄႇလိတ်ႉ၊ ငဝ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းလူင်တႄႉ ပဵၼ် ဝဵင်းၸၼ်ယဝ်ႉ။

မိူင်းလၢဝ်း

ၽိုၼ်ဢိင်

↑ Laos. Lao Department of Statistics. Archived from the original on 13 November 2016။
↑ ^2.0 ^2.1 ^2.2 ^2.3 World Economic Outlook Database, Laos. International Monetary Fund (April 2018). Retrieved on 28 April 2018။
↑ Gini Index. World Bank. Retrieved on 2 March 2011။
↑ Human Development Report 2019. United Nations Development Programme (2019). Retrieved on 9 December 2019။
↑ ပိုၼ်ႉၶိူဝ်းတႆးလႄႈ ပိုၼ်းမိူင်းတႆး၊ ၶိူဝ်းသႅၼ်

[1] Laos. Lao Department of Statistics. Archived from the original on 13 November 2016။

[IMF_database_2018-2] 2.0 ^2.1 ^2.2 ^2.3 World Economic Outlook Database, Laos. International Monetary Fund (April 2018). Retrieved on 28 April 2018။

[wb-gini-3] Gini Index. World Bank. Retrieved on 2 March 2011။

[HDI-4] Human Development Report 2019. United Nations Development Programme (2019). Retrieved on 9 December 2019။

[5] ပိုၼ်ႉၶိူဝ်းတႆးလႄႈ ပိုၼ်းမိူင်းတႆး၊ ၶိူဝ်းသႅၼ်

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]