သၵူၼ်းၼၶွၼ်း

Sakon Nakhon สกลนคร
City Municipality
သၵူၼ်းၼၶွၼ်း
A street in Sakon Nakhon
မိၵ်ႈမၢႆ
Sakon Nakhon 3l
ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 17°9′23″N 104°8′44″E
Country	ထႆး
Province	Sakon Nakhon
District	Mueang Sakon Nakhon
လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ
• ပိူင်သႅၼ်း	City Municipality
• Mayor	Komut Teekathananond
ဢေႇရိယႃႇ
• ႁုပ်ႈ	54.54 လွၵ်းၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ (21.06 လွၵ်းလၵ်း)
ၼႃႈသုင်ပၢင်ႇလၢႆႇ	175 မီႇတႃႇ (574 ထတ်း)
ႁူဝ်ၼမ်ၵူၼ်း	76,000
ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ်	ICT (UTC+7)
Area code	(+66) 42
Climate	Aw
ဝႅပ်ႉသၢႆႉ	sakoncity.go.th

သၵူၼ်းၼၶွၼ်း (ထႆး: สกลนคร) ၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်း ဢၼ်မီႈဝႆႉတီႈ တူင်ႇလိၼ် ဢီႇသၢၼ် ၶွင် မိူင်းထႆး ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပွင်ႇၸႂ်

သၵူၼ်းၼၶွၼ်း ၼႆႉ တင်း ၵုင်းထဵပ်ႈသေ ၵႆၵၼ် 647 ၵမ. ယဝ်ႉ။ ဢေႇရိယႃႇ တၢင်းၵႂၢင်ႈမၼ်း မီး 9,605 ၵမ.² သေ ၵမ်ႉပႃႈၼမ်ၼႆႉ မီးတီႈၼႂ်း လွႆၽူးၽၢၼ်း ယဝ်ႉ။ တီႈၼၼ်ႈၼႆႉ မီးၵျွင်းၼႂ်းပႃႇထိူၼ်ႇ တင်းၼမ်သေ ပဵၼ်တီႈ ႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃးယဝ်ႉ။

သၵူၼ်းၼၶွၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းၸၢဝ်းပုတ်ႉထသေ မီးဝႆႉ ၵွင်းမူး ႁႃႈသူႇယဝ်ႉ။ ပေႃးၼပ်ႉဢၢၼ်ႇ ပိုၼ်းဝၼ်းလင်မၼ်းၼႆ မီးယူႇ သၢမ်ႁဵင်းပီပၢႆယဝ်ႉ။ ၵႂၢမ်းမိူဝ်ႈမိုၼ်ႉၵွၼ်ႇဝႃႈတႄႉ ဝဵင်းၼွင်ႉႁၢၼ်၊ ဢၼ်ပဵၼ် ဝဵင်းသၵူၼ်းၼၶွၼ်း ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ လႆႈသၢင်ႈမႃး မိူဝ်ႈ ပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 11 ၽွင်းမိူဝ်ႈ ၶမဵၼ်ၶဝ် ဢုပ်ႉပိူင်ႇ တီးၼႃႈလိၼ်ႈၼႆႉၼႆယဝ်ႉ။ ၽိူဝ်ႇ ၶမဵၼ်ၶဝ် တူၵ်းသုမ်းမႃး ဝဵင်းၼႆႉ လႆႈတူၵ်းတႂ်ႈဢုပ်ႉပိူင် မိူင်းၶုၼ်ႁေႃၶမ်းလၢဝ်းၶဝ်ယဝ်ႉ။ ၶိုၼ်းမႄးပၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ "မိူင်းၵဵင်းမႂ်ႇ ၼွင်ႉႁၢၼ်" ၼႆယဝ်ႉ။ ၽွင်းဝဵင်းၼႆႉ လႆႈႁူမ်ႈၵၼ်တင်း သယႅမ်ႇ၊ ၶိုၼ်းလၢႆႈၸိုဝ်ႈမၼ်းဝႃႈ "သၵူၼ်းထဝႃႇပီႊ" ၼႆယဝ်ႉ။ ထိုင်ပီ 1830 ၽွင်းပဵၼ်ပၢၼ် ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ရႃႇမ သၢမ် ၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းမႄးတၢင်ႇၸိုဝ်ႈဝႃႈ "သၵူၼ်းၼၶွၼ်း" ၼႆယဝ်ႉ။

ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ

တီႈသၵူၼ်းၼၶွၼ်း ၼႆႉ လၢတ်ႈ ၵႂၢမ်းထႆး ၵႂၢမ်းလၢဝ်း လေႃးလႄးၵၼ်ယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းပဵၼ် ထႆးပွတ်းၵၢင်တႄႉၵေႃႈ ႁပ်ႉၶၢမ်ႇလႆႈလီလီယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်း ဢၼ်ယူႇသဝ်းတီႈဝဵင်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးဝႆႉယူႇ ဢိတ်းဢွတ်းသေ ၶႅၵ်ႇၼွၵ်ႈမိူင်း ၸိူဝ်းမႃးဢႅဝ်ႇလႄႇၵေႃႈ မီးဝႆႉယူႇဢိတ်းဢွတ်း၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ လိူဝ်ႇသေ ပၢႆႉၼႄသဵၼ်ႈတၢင်းသေ ဢၼ်ပဵၼ် ၵႂၢမ်းဢိင်းၵလဵတ်ႈတႄႉ ယႃႇမုင်ႈမွင်းဝႆႉ တႃႇလၢတ်ႈလႆႈ ၵႂၢင်ႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်လႃႈ။ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈၶဝ်တႄႉ ၶဝ်တေၶတ်းၸႂ် ၵႂၢမ်းဢိတ်းၵလဵတ်ႈ ပႅင်ႈၼင်ႇၶဝ်ႁူႉၼၼ်ႉသေ တေၸွႆႈထႅမ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ဢၼ်ၶႂ်ႈပၼ်တၢင်းၶႆႈၸႂ်တႄႉၵေႃႈ လဵပ်ႈႁဵၼ်း ၵႂၢမ်းပိုၼ်ႉတီႈၶဝ်ဢွၼ်တၢင်းသေၵေႃႈ ယူႇလေႃးၵၼ်တင်း ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈၶဝ်လႄႈ။

ၵႂႃႇၸူး

ၵႂႃႇတင်း ရူတ်ႉၵႃး

လုၵ်ႉတီႈ ၵုင်းထဵပ်ႈသေ ၵႂႃႇၸွမ်း သဵၼ်ႈတၢင်းလူင် မၢႆ 2 တေႃႇ သင်ၶလပူးရီး၊ ယဝ်ႉၵေႃႈ လုၵ်ႉတီႈ ၼၶွၼ်းရႃၸသီမႃး၊ ပၢၼ်ႈၽႆ ၶွင်ႈ ၸႄႈမိူင်းၶွၼ်ႇၵႅၼ်ႇ ငွၵ်းၽၢႆႇၶႂႃသေ ၶိုၼ်ႈၸူး သဵၼ်ႈတၢင်းလူင် မၢႆ သွင် သေ ၵႂႃႇၸူး ပၢၼ်ႈထၽရ။ လုၵ်ႉတီႈ မႁႃ သႃရၶၢမ်း လႄႈ ၵႃလသိၼ် သေ ၵႂႃႇၸူး သဵၼ်ႈတၢင်းလူင် 23 ၊ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၶိုၼ်းၸႂ်ႉ သဵၼ်ႈတၢင်းလူင် 213 သေ ၵႂႃႇၸူး သၵူၼ်းၼၶွၼ်း (7-9 ၸူဝ်ႈမူင်း - ၼႆႉ ဝႆႉလွင်ႈၼပ်ႉယမ်ၼိူဝ် လွင်ႈမၵ်းၶၢၼ်း တၢင်းဝႆး)

• ၵႃလသိၼ် 128 ၵမ. ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ
• ၼၶွၼ်းပထူမ် 93 ၵမ. ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇ
• ၼွင်ၶၢႆး 210 ၵမ. ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းတူၵ်း
• ဢုတွၼ်းထႃးၼီး 159 ၵမ. ၽၢႆႇတူၵ်း

ၵႂႃႇတင်း ရူတ်ႉပၢတ်ႉသ်

ၵၢၼ်တေႃႉသူင်ႇ မိူင်းထႆး] လႄႈ ၶွမ်ႇပၼီႇ ရူတ်ႉပၢတ်ႉသ် သုၼ်ႇတူဝ် ၶဝ် လုၵ်ႉဢဝ် ၵုင်းထဵပ်ႈသေ လဵၼ်ႈပၼ် ၸူး သၵူၼ်းၼၶွၼ်းယူႇ ၵူႈဝၼ်းယဝ်ႉ။ ရူတ်ႉပၢတ်ႉသ်ၶဝ် လုၵ်ႉတီႈ တႃႈရူတ်ႉပၢတ်ႉ ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇ (မူဝ်ၶျိတ်ႉ 2) သေ ဢွၵ်ႇပၼ် ၵူႈဝၼ်းယဝ်ႉ။

ၵႂႃႇတင်း ရူတ်ႉလဵၼ်း

ရူတ်ႉလဵၼ်း ၸိုင်ႈမိူင်း ၶွင် မိူင်းထႆး ၼႆႉ လဵၼ်ႈပၼ်ရူတ်ႉလဵၼ်း ဢၼ်လုၵ်ႉဢဝ် တီႈ ၵုင်းထဵပ်ႈ ၵႂႃႇ ဢုတွၼ်းထႃးၼီး ၵူႈဝၼ်းယဝ်ႉ၊ ပဵၼ်တီႈဢၼ် ထူဝ်းရိတ်ႉၶဝ် တေၸၢင်ႈ ၶီႇရူတ်ႉပၢတ်ႉသ် ၵႂႃႇၸူး သၵူၼ်းၼၶွၼ်း ဢၼ်မီးတၢင်းၵႆ 159 ၵမ. (တၢင်းႁိုင် 3-4 ၸူဝ်ႈမူင်း၊ 100 ဝၢတ်ႇ၊ ဢႄးၵွၼ်း။ ရူတ်ႉပၢတ်ႉသ် ဢၼ်ၵႂႃႇ ၼၶွၼ်းပထူမ် လႄႈ မုၵ်ႉတႃႈႁၢၼ် ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸၢင်ႈတေၵိုတ်းလႆႈတီႈ သၵူၼ်းၼၶွၼ်း]]။ ရူတ်ႉလဵၼ်းၵၢင်ၶမ်ႈ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ ၵုင်းထဵပ်းသေဢွၵ်ႇၼႆႉ ဢွၵ်ႇ ၶၢဝ်း 20:00 မူင်းသေ မၼ်းတေႁွတ်ႈၽႅဝ် ဢုထႆးထႃးၼီး မွၵ်ႈ 06:00 လႄႈ 09:00 ၼႆႉယဝ်ႉ။ ပေႃးပဵၼ် ဢွင်ႈတီႈ ထၢၼ်ႈၼိုင်ႈ ဢၼ်ပႃးဢႄးၵွၼ်း ဢၼ်ပႃး တီႈၼွၼ်ႈဢူၼ်ႈယုမ်ႈလီ 2 ဢၼ်ၼၼ်ႉၼႆ တေတူၵ်းၸူဝ်ႈ 1,000 ဝၢတ်ႇယဝ်ႉ။

ၵႂႃႇတင်း ႁိူဝ်းမိၼ်

ယူင်ႉသၢင်ႈလူင် တႃႈႁိူဝ်းမိၼ် သၵူၼ်းၼၶွၼ်း

ၼူၵ်ႉဢႄး လုၵ်ႉဢဝ်တီႈ ၵုင်းထဵပ်း မိၼ်ၸူး သၵူၼ်းၼၶွၼ်း (900-2,500 ဝၢတ်ႇ တွၼ်ႈတႃႇ ၽၢႆလဵဝ်၊ ၶဝ်ႈပႃး ၼမ်ႉၼၵ်းတႃႇထူင် 15 ၵရ.)။

ဢႄးဢေးသျႃး လုၵ်ႉဢဝ်တီႈ ၵုင်းထဵပ်ႈ မိၼ်ၸူး သၵူၼ်းၼၶွၼ်း (200-1,300 ဝၢတ်ႇ တွၼ်ႈတႃႇ ၽၢႆႇလဵဝ်၊ ၸဵမ်မိူဝ်ႈ ပီ 2014၊ ၵႃႈတၢင်ႇထူင် မိူဝ်ႈၵူတ်ႇၶဝ်ႈ ၵေႃႈ ၶၼ်ထုၵ်ႇယူႇ)။

ၸွၼ်ႇ

ၽၵ်းတူဝဵင်း သၵူၼ်းၼၶွၼ်း

ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈ ၶီႇ ရူတ်ႉပၢတ်ႉသ်၊ သၢမ်လေႃႉ လႄႈ ရူတ်ႉၶိူင်ႈသၢမ်လေႃႉ ၸိူဝ်းမီးတီႈၼႂ်းဝဵင်းသေၵေႃႈ ၸွၼ်ႇ လႆႈယူႇ။ ၵႃႈၶၼ်မၼ်းတႄႉ မီးတီႈ ငူပ်ႉငိၵၼ်။

တီႈၼၼ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇပႆႇမီး ၶွမ်ႇပၼီႇ တႃႇၶၢတ်ႈရူတ်ႉ တွၼ်ႈတႃႇ ထူဝ်းရိတ်ႉၶဝ်ၼႆသေတႃႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈၶပ်ႉၶိုင် တီႈ လၢၼ်ႉရူတ်ႉၶိူင်ႈ ၵမ်ႉပႃႈၼမ် ဢမ်ႇၼၼ် တီႈႁူင်းသဝ်း၊ ၵႃႈၶၢတ်ႈတႃႇ ၼိုင်ႈဝၼ်းၼႆႉ တေတူၵ်းၸူဝ်ႈ မွၵ်ႈ 100-200 ဝၢတ်ႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ပေႃးတေၶၢတ်ႈတင်းလိူၼ်တႄႉ တေလႆႈပၼ်ယူႇ 1,500-2,000 ဝၢတ်ႇ။

တူၺ်း

• ၽရထၢတ်ႈၶျိူင်ႈၶျုမ်ႈ (พระธาตุเชิงชุม)။ လႆႈၵေႃႇသၢင်ႈဝႆႉ တႃႇႁူမ်ႇဝႆႉ ၸၢၵ်ႈၽႃႇတိၼ် ၽြႃးသီႇသူႇ ၸိူဝ်းဢၼ်ပႂၢင်ႉမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈႁိမ်းၶၢင်ႈၽရထၢတ်ႈၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၵျွင်း လူင်ပေႃႈဢူင်ႈသႄ၊ ဢၼ်ပဵၼ်ႁုၼ်ႁၢင်ႈပုတ်ႉထ ဢၼ်ထွတ်ႈမျၢတ်ႈ ၶွင် ၸႄႈမိူင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ႁၢင်ႈမၼ်းလႆႈသႂ်ႇဝႆႉ တီႈၽၢႆႇလင် ၶႅပ်းတႅင်းၵႃး မဵတ်ႉ 10 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• ၼွင်ႁၢၼ် (หนองหาร, Nong Han lake)။ တၢင်းလိုၵ်ႉမၼ်း တေမီးမွၵ်ႈ သၢမ် တေႃႇ ပႅတ်ႇ မီႇတႃႇ၊ ၼွင်ဢၼ်ၼႆႉ ၵမ်ႉထႅမ်ပၼ် ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ၊ ၵၢၼ်လဵင်ႉတူဝ်သတ်း လႄႈ ၵၢၼ်လဵင်ႉတူဝ်သတ်းၼမ်ႉ။ တီႈၼႂ်းၼွင်ၼႆႉ မီးဝႆႉ ၵုၼ်ဢွၼ်ႇ မွၵ်ႈ 20 ပၢႆႇ မိူၼ်ၼင်ႇ ၶူဝ်တွၼ်သဝၢၼ်၊ ဢၼ်ပဵၼ် ၵုၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ ဢၼ်ႁႃႁၼ်ၺႃး ၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈႁၢမ်း လႄႈ ႁုၼ်ႁၢင်ႈပုတ်ႉထ မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ။ ယႃႇပေလုၺ်းၼမ်ႉၼႂ်းၼွင်ၼၼ်ႉ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တေၸၢင်ႈမီး ၽေးဢၼ်မေႃၸပ်းတၢင်းပဵၼ် တပ်းၵႂ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

သၵူၼ်းၼၶွၼ်းၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈ ၽင်ႇၼွင်ႁၢၼ်

• ၽရထၢတ်ႈၶျိူင်ႈၶျုမ်ႈ (สวนสมเด็จพระศรีนครินทร์)။ တီႈၼႂ်းသူၼ်မွၵ်ႇၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ ၼွင်မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ သၽင်းထွင်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈသွၼ်မွၵ်ႇၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃး မွၵ်ႇႁၢင်ႈလီ လႄႈ တူၼ်ႈမႆႉ၊ ပႃႇထိူင်ႇ၊ သူင်ၼမ်ႉ၊ သူၼ်မၢၵ်ႇႁိၼ်၊ ဢွင်ႈတီႈလဵၼ်ႈဢွၵ်ႇဢဵၼ်ႁႅင်း လႄႈ မူၵ်ႇၼမ်ႉ ဢၼ်သိတ်းဢွၵ်ႇ တၢင်းသုင် 69 မ.။.
• ၶွပ်ႈၶူပ်ႇ 60 ပီတဵမ် ၶွင် သူၼ်မွၵ်ႈၼၢင်းႁေႃၶမ်း (สวนเทิดพระเกียรติ ๖๐ พรรษา มหาราชินี)။ တီႈသူၼ်ၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃး သူၼ်တူၼ်ႈ၊ ၶဵင်ႇႁၢၼ်ႉ၊ မူၵ်ႇသိတ်းၼမ်ႉ၊ တီႈမုင်ႈသႃႇ လႄႈ ဢွင်ႈတီႈၼူၵ်ႉလွတ်ႈၽေး။.
• သႅၼ်ႇတႃႇ ၾိင်ႈငႄႈ သၵူၼ်းၼၶွၼ်း (ศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดสกลนคร)။ တီႈသႅၼ်ႇတႃႇၼႆႉ ၼႄဝႆႉ ၶိူင်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း၊ ၶူဝ်းၶွင်၊ ပိုၼ်း လႄႈ ၽိုၼ်လိၵ်ႈ ၶွင် ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း လၢႆလၢႆၸုမ်း။.
• ၽရထၢတ်ႈတုမ်ႇ (พระธาตุดุม)။ ၵျွင်းၽြႃးၵျွင်းလဵဝ် ဢၼ်ၼႆႉ ဢဝ်တင်း ႁိၼ်လႅင်သေၵေႃႈ ၵေႃႇသၢင်ႈမႃး လႅပ်ႈတေပဵၼ် ပၢၼ်လဵဝ်ၵၼ်တင်း ၽရထၢတ်ႈၼရၢႆးၸဵင်ဝဵင်း၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ၵျွင်းၽြႃးၼႆႉ တိူဝ်းလဵၵ်ႉသေ ဢမ်ႇမီးပိုၼ်ႉၶၢမ်ႇတႂ်ႈမၼ်း။ တီႈၵိူၼ်ႇတူၼႃႈတၢင်းႁွင်ႇၼၼ်ႉ တေလႆႈပၼ်မီးဝႆႉ ႁၢင်ႈၽီပိၵ်ႉသၼူဝ်း ဢၼ်ပဵၼ်ၼင်ႇႁၢင်ႈၼွၼ်းဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၼိူဝ်ရႃႇႁုၼၼ်ႉ မၼ်းဝႆႉ ႁၢင်ႈၽီ ဢၼ်ၶီႇဝႆႉ တူဝ်သတ်းလၢႆလၢႆမဵဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• ႁွင်ႈၼႄ ဢႃးၸၼ် မၼ်ႈ ၽူႈရိတတ်တထႄရ (พิพิธภัณฑ์บริขารอาจารย์มั่น ภูริทัตตเถระ)။ ႁွင်ႈၼႄ ၼႆႉ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈ ဢၼ်မီး ႁုၼ်ႁၢင်ႈ ဢႃးၸၼ် မၼ်ႈ ၽူႈရိတတ်တထႄရ လႄႈ ဢဝ် ထၢတ်ႈတေႃႈ ဢၼ်ယဵၼ်းပဵၼ် ႁိၼ်ၵႅဝ်ႈၵႂႃႇၼၼ်ႉ သႂ်ႇဝႆႉတီႈၼႂ်း တိူၵ်ႈၵႅဝ်ႈသႂ်။ ၼႄဝႆႉပႃး ၶိူင်ႈၶူဝ်းၸႂ်ႉတိုဝ်း၊ ႁုၼ်ႁၢင်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ၊ တီႈႁိမ်းမၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၼႄဝႆႉပၼ်ပႃး ပိုၼ်းၸၢတ်ႈပၼ်မၼ်းယူႇ။
• ၶူဝ်ၶွမ် ႁိုဝ် ၶူဝ်ႁိၼ် (สะพานขอม หรือสะพานหิน)။ တေလႆႈသွၼ်ႇဝႃး မၼ်းပဵၼ် ၶူဝ်ႈမိူဝ်ႈမိုၼ်ႉမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ်ၶူဝ် ၵၢႆႇ သၵူၼ်းၼၶွၼ်း ၸူး ဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈ ၼႃးပၢင်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶူဝ်ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉၵေႃႈ ဢဝ်ႁိၼ်လႅင် ႁဵတ်းဝႆႉသေ ဢၼ်ပဵၼ်ဢၼ်ၵဝ်ႇၼၼ်ႉတႄႉ လႆႈၶၢႆႉဝႆႉ တွၼ်ႈတႃႇ ၵၢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈယဝ်ႉ။
• ပရသၢတ်ႇ ၽရထၢတ်ႇ ၼရၢႆးၸဵင်ဝဵင်း (ปราสาทพระธาตุนารายณ์เจงเวง)။ ၵျွင်းၽြႃးၵျွင်းလဵဝ် ၼႆႉ လႆႈဢဝ်တင်း ႁိၼ်သၢႆး ၵေႃႇသၢင်ႈမႃးတီႈ ၼိူဝ်ပိုၼ်ႉ ႁိၼ်လႅင် သေ ၶႅၵ်းဝႆႉ ႁၢင်ႈလီႁၢင်ႈငၢမ်းယဝ်ႉ။ တီႈၽႃမၼ်းၼၼ်ႉ ဢဝ်ႁွႆးမိုဝ်းပၢႆးမွၼ်းၶမဵၼ်ပႃႇပူၼ်းသေ ၶႅၵ်းဝႆႉ ႁၢင်း ၸဝ်ႈၶရိတ်ႉသ်ၼႃး တိုၵ်ႉဢဝ် သၢင်ႇသီႈတၢႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ႁွႆးမိုဝ်းပၢႆးမွၼ်း ဢၼ်လႆႈႁၼ်တီႈၵျွင်းၽြႃးၼႆႉ မၼ်းၵေႃႈ ႁၢမ်ႉၶႂ်ႈငၢႆးၵၼ်တင်း တီႈၵျွင်းႁၢမ်းၶမဵၼ်ၵမ်ႉၼမ် ၸိူဝ်းလႆႈႁၼ်တီႈ ဢီသၢၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• ႁၢင်ႈႁေႃ ၽူးၽၢၼ်းရႃၶျၼီဝဵတ်ႉ (พระตำหนักภูพานราชนิเวศน์)။ ႁၢင်ႈႁေႃၼႆႉ ပဵၼ်ႁိူၼ်းၸၢဝ်းၶုၼ် လိုဝ်ႈသဝ်း ၶွင် ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း၊ ၼၢင်းႁေႃၶမ်း လႄႈ မုင်ႉႁေႃႁိူၼ်းၶိူဝ်းၶုၼ် ၽွင်းမိူဝ်ႈၶဝ် မီးၼႃႈၵၢၼ်မႃးတီႈ မိူင်ထႆး ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• သူၼ်ၸိုင်ႈမိူင်းၽူးၽၢၼ်း (อุทยานแห่งชาติภูพาน)။ တီႈသူၼ်ၼႆႉ မီးဝႆႉ လွႆႁိၼ်ထုၼ် လႄႈ ပႃႇထိူၼ်လၢႆယၢင်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇ ပႃႇထိူၼ်ႇမႆႁူင်ႈ၊ ပႃႇထိူၼ်ႇၶၢဝ်းႁိုဝ်ႉ ဢမ်ႇၼၼ် ပႃႇထိူၼ်ႇမႆႁူင်ႈဢၼ်လေႃးလႄးၵၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တူဝ်ထိူၼ်ႇ ၸိူဝ်းဢၼ်လႆႈႁၼ်တီႈၼႂ်းသူၼ်ၼႆႉ မီးဝႆႉ လိင်း၊ ၶျမူတ်း လႄႈ လိင်းလူမ်း ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ဢွင်ႈတီႈၵိုၵ်းပိုၼ်း

• ၽရထၢတ်ႈၽူၽဵၵ်ႉ (พระธาตุภูเพ็ก)။ ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ် ဢွင်ႈတီႈမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ဢၼ်ဝၢႆးႁၢမ်းၶွင်ၶမဵၼ်ႇ ဢၼ်ဢဝ် ႁိၼ်သၢႆးသေ ၵေႃႇဝႆႉ၊ ဢၼ်မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ် ထၢၼ်ႈႁိၼ်သီလႅင်။
• ထမ်ႈသေရိထႆး (ถ้ำเสรีไทย)။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ မီးၽၵ်းယႃႈၶဵဝ် ႁူမ်ႇငမ်းဝႆႉလႄႈ မိူဝ်းၽွင်းပဵၼ် သိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇပွၵ်ႈသွင်ၼၼ်ႉ သေရိထႆး လႆႈၸႂ်ႉထမ်ႈၼႆႉ တွၼ်ႈတႃႇ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈသိမ်း ၶိူင်ႈလၢၵ်ႈၼၢၵ်ႈ လႄႈ တၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉယဝ်ႉ။

ဢွင်ႈတီႈသၽႃႇဝ

• သၼ်လွႆၽူးၽၢၼ်း (เทือกเขาภูพาน)။ သၼ်လွႆၼႆႉ ၵူၼ်းႁူႉၼမ်သေတႃႉ မၼ်းႁၢမ်ႉၵႆဝႆႉ၊ မီးဝႆႉတီႈ လႅၼ်လိၼ် သၵူၼ်းၼၶွၼ်း လႄႈ ၵႃလသိၼ်။

ၼမ်ႉတူၵ်းၶမ်းႁွမ် လႄႈ ၶူင်ပိင်ႈငူး (น้ำตกคำหอม และ โค้งปิ้งงู)။ တၢင်းၶဝ်ႈ ၼမ်ႉတူၵ်းၶမ်းႁွမ် ၼႆႉမၼ်းငွၵ်းၵႅင်း မိူၼ်ၼင်ႇ ငူးပိင်ႈ၊ ဢမ်ႇၼၼ် ၽၢႆႇထႆးႁွင်ႉဝႃႈ ၶူင်ပိင်ႈငူး ၼႆယဝ်ႉ။

• ၽႃႈၼၢင်းမိူၼ်း လႄႈ လၢၼ်ႉသၢဝ်ဢေး (ผานางเมิน และลานสาวเอ้)။ ၼႆႉမၼ်းပဵၼ် ဢွင်ႈတီႈၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ တွၼ်ႈတႃႇ တင်ႈၵႅမ်ႉ လႄႈ တႃႇတူၺ်းဝိဝ်း ၶၢဝ်းလႅတ်ႇတူၵ်း။ တီႈၽၢႆႇတႂ်း ၽႃႁိၼ်ၼၼ်ႉ မၼ်းဝႆႉ သဵၼ်ႈတၢင်း ဢၼ်ၵႂႃႇၸူး လၢၼ်ႉသၢဝ်ဢေး "ဢွင်ႈတီႈ တႃႇၼၢင်းသၢဝ် တွၼ်ႈတႃႇၼႄ ၶူဝ်းၼုင်ႈတၢင်းမႆ။"

ၽႃသဝူၺ် (ผาเสวย)။ ၽႃႁိၼ်ဢၼ် ဝၢႆႇႁူဝ်ၵႂႃႇၸူး ၽၢႆႇၸၢၼ်း ဢၼ်မီးတီႈ ၵႃလသိၼ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈ ဢၼ်ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ယၢမ်ႈမႃးဢႅဝ်ႇလႄႇ သေ ၵိၼ်ၶဝ်ႈဝၼ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

• ၼမ်ႉတူၵ်း ႁူၺ်ႈယႂ်ႇ (น้ำตกห้วยใหญ่)။ ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ ငဝ်ႈၸိုင်သူၼ် သေ ယၢၼ် 12 ၵမ. ယဝ်ႈ။ မၼ်းမီးဝႆႉ လၢႆၸၼ်ႉလၢႆထၢၼ်ႈသေ လုၵ်ႉတီႈ ပႃႇထိူၼ်ႇလုၵ်ႉသေ လူင်းမႃးယဝ်ႉ။
• ၼမ်ႉတူၵ်း ပရီၶျႃသုၵ်ႉသၼ် (น้ำตกปรีชาสุขสันต์)။ ၼမ်ႉတူၵ်း ဢၼ်မီးတၢင်းၵႂၢင်ႈ 12-မ. သေ လုၵ်ႉတီႈၼိူဝ် လွႆႈသေ ၶပ်ႉယႆလူင်းမႃႈယဝ်ႉ။
• ၶူဝ်ႁိၼ်သၽႃႇဝ (တၢင်းၾီၽၢၼ်ႇ) (สะพานหินธรรมชาติ [ทางผีผ่าน])။ ၶူဝ်ႁိၼ်ၼၼ်ႉ တၢင်းၵႂၢင်ႈ ပီႈ 1.5 မ. လႄႈ တၢင်းယၢဝ်း မီး 8 မ.၊ ၶူဝ်မၢၵ်ႇႁိၼ်သွင်ၸုမ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ႁဵတ်းပဵၼ်တီႈမုင်း တွၼ်ႈတႃႇ ၽၢႆႇတႂ်ႈၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

ၸၢဝ်းၽူထႆး တီႈ ဝၢၼ်ႈၼူၼ်းႁွမ် (ชาวภูไท บ้านโนนหอม)။ ၸိူဝ်းဢၼ်လုၵ်ႉၽၢႆႇသၢႆႉ မႄႈၼမ်ႉၶွင်သေ ၶၢႆႉမႃးယူႇသဝ်းတီႈၼႆႉ မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီဢၼ်ၼိုင်ႈ။

• ၽႃႁိၼ် တီႈ ၽူးၽႃယူၼ်း (ภาพรอยสลักผาสามพันปีที่ภูผายล)။ ၽူးၽႃယူၼ်း၊ လွႆဢၼ်မီးဝႆႉတီႈၼႂ်း ဝၢင်း ဢွင်ႈတီႈႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃး၊ တီႈၽႃႁိၼ်ၼၼ်ႉ ၼႄဝႆႉ လွင်ႈယူႇသဝ်း ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈၶဝ် ၸိူဝ်းယူႇသဝ်းမႃးမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ၶၢဝ်းလူင်ႈၼႃႈပိုၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

ၽြႃးထၢတ်ႈ ၽူၽဵၵ်း (พระธาตุภูเพ็ก)။ ၽြႃးထၢတ်ႈၽူၽဵၵ်း ၼႆႉ ယုမ်ႇယမ်ဝႆႉဝႃႈ လႆႈတႄႇသၢင်ႈမႃး မိူဝ်ႈ ပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 11 သေ ပဵၼ်ၼင်ႇ ၵျွင်းၽြႃးႁိၼ်ႇတူႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးလင်မႃး ၶိုၼ်းပဵၼ်ၵႂႃႇ ၵျွင်းၽြႃးၸၢဝ်းပုတ်ႉထယဝ်ႈ။

• ဝတ်ႉထမ်ႈၶမ်း ဢမ်ႇၼၼ် ၽူၶမ်း (วัดถ้ำขาม หรือ ภูขาม)။ ၵျွင်းၼႆႉ ယၢမ်ႈပဵၼ်မႃး တီႈ ဢႃးၸၢၼ် ၾႅၼ်ဢႃးၶျႃရူဝ် လႆးႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃးမႃးယဝ်ႉ။ ၵျွင်းၼႆႉ ပဵၼ်တီႈဢၼ်ဝႆႉ ၽဝ်ႇထၢတ်ႈ ၽရဢႃးၸၢၼ် တဵတ်းတေတရင်သီ သေ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈ မႃးဝႆႈၽြႃးယူႇယဝ်ႈ။

ႁွင်ႈၼႄပိုၼ်း ဢႃးၸၢၼ် ၾၼ်ဢႃၸႃရူဝ် (พิพิธภัณฑ์อาจารย์ฝั้น อาจาโร)။ ႁွင်ႈၼႄပိုၼ်း၊ ပဵၼ်ႁၢင်ႈၵွင်းမူး ဢၼ်မီးႁၢင်ႈ မူဝ်သၢမ်ၸၼ်ႉ၊ တီႈၽၢႆႇၼႂ်း မီးႁုၼ်ႇႁၢင်ႈ ဢႃးၸၢၼ်ၾၼ် ဢၼ်ၼင်ႈသေ ယိပ်းဝႆႉၶွၼ်ႉ တီႈၼႂ်းမိုဝ်းမၼ်း။ ဢၼ်ၼႄဝႆႉထႅင်ႈတၢင်ႇၸိူဝ်းတႄႉ ၶဝ်ႈပႃး ၽွင်ႈတဝ်ႈ ဢၼ်သႂ်ႇဝႆႉတီႈၼႂ်း ဢွမ်ၵႅဝ်ႈ လႄႈ ၶိူင်ႈယိပ်းတၢင်းတိုဝ်းမၼ်း ဢိၵ်ႇတင်း ပိုၼ်းမၼ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။

• ဝတ်ႉၶမ်းပရမူင်ႈ (วัดคำประมง)။ ၵျွင်းၽြႃးၼႆႉ ပဵၼ်မႃးတီႈၼင်ႈၵၢၼ်တြႃး တွၼ်ႈတႃႇ ၽရၶူးသၼ်ႇတီႇဝေႃးရယၢၼ် (လူင်ပူႇသိင်ပုတ်ႉရူဝ်)။
• ၽၢႆၼမ်ႉဢုၼ်ႊ (เขื่อนน้ำอูน)။ ၽၢႆၵူမ်ႇၼႆႉ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၽၢႆမိူင် ၸၢဝ်းၶုၼ် ၵေႃႉၸတ်းၵၢၼ်ဝႆႉၼၼ်ႉ လႆႈၵေႃႇသၢင်ႈမႃး တႃႇႁွမ်ၼမ်ႉ ဢၼ်မႃးတီႈ ၼမ်ႉဢုၼ်ႊ၊ ဢၼ်ပဵၼ် ၵိင်ႇမႄႈၼမ်ႉသွင်ၶရမ် ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ ၽူးၽၼ်း မႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• ပရႃသၢတ်ႇ ဝၢၼ်ႈပၼ်းၼႃး (ปราสาทบ้านพันนา)။ တီႈ ၶူဝ်းၵဝ်ႇမွၼ်ႇ ၶမဵၼ် ၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၵွင်းမူ ဢၼ်တိၼ်မၼ်းသီႇၸဵင်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လႆႈယုမ်ႇယမ်ဝႆႉဝႃႈ မၼ်းလႆႈၵေႃႇသၢင်ႈမႃး ပၢၼ်လဵဝ်ၵၼ်တင်း ၽရထၢတ်ႈၽူႊၽဵတ်ႊၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• ၽရထၢတ်ႈသီႇရိမူင်ႈၶူၼ်း (พระธาตุศรีมงคล)။ ပဵၼ်ၵွင်းမူး သီႇၸဵင်ႇ ဢၼ်ဢဝ်လိၼ်ယၢင်ႈသေ ႁၢင်ႈၶိူင်ႈဝႆႉ တီႇသၢႆးပၢၼ်မႂ်ႇ။ တီႈပိုၼ်ႉၶၢမ်ႇမၼ်းၼၼ်ႉ ဢဝ်လိၼ်ၼဵဝ်သေ ႁဵတ်းႁၢင်ႈ ပိုၼ်းၸဝ်ႈပုတ်ႉထ ဝႆႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် တီႇသၢႆးပၢၼ်မႂ်ႇၼႆႉ ၶိုၼ်းမႄးၵေႃႇၵုမ်းဝႆႉ ၵွင်းမူးၵဝ်ႇၵႄႇ ဢၼ်ၵူၺ်းမီးလၵ်းသဝ်ႁိၼ်လႅမ်ႈလဵဝ်ၵူၺ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• ထမ်ႈၽြႃးပုတ်ႉထ သႆယၢတ်ႈ (ထမ်ႈၽြႃးၶမ်း ဢမ်ႇၼၼ် ၽူႈၽႃထွင်း) (ถ้ำพระพุทธไสยาสน์ [ถ้ำพระทอง หรือภูผาทอง])။ ထမ်ႈၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈ တမ်ႈပူၼ်ႈၶေႃႈၶဵဝ် ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈဝႃရိတ်ႉၶျၽုမ်း ၵႂႃႇ 9 ၵမ.။
• ၽူႈဢၢင်ႇသေႃ (ภูอ่างศอ)။ လွႆဢၼ်ၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈၶမ်းပေႃႇ၊ ဢၼ်ယၢၼ်ၵၼ်တင်း ၸႄႈတွၼ်ႈဝႃရိတ်ႉၶျၽုမ်း 18 ၵမ.။

ဝတ်ႉထမ်းဢၽၢႆတမ်းရူင်းထမ်း ႁိုဝ် ဝတ်ႉထမ်းၽူင်း လႄႈ ႁွင်ႈၼႄႇပိုၼ်း ဢႃးၸၼ် ဝၼ်းဢုတ်ႉတမေႃး (วัดถ้ำอภัยดำรงธรรม หรือวัดถ้ำพวง และพิพิธภัณฑ์อาจารย์วัน อุตตโม)။ ၵျွင်းၽြႃးၼႆႉ ပဵၼ်ႁၢင်ႈၵွင်းမူးႁိၼ်ၶၢဝ်ႇ မီးဢၼ်မုင်းသွင်ဢၼ်သွင်ႉၵၼ် တင်းသီႇၼႃႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၸၼ်ႉတႂ်ႈမၼ်းၼၼ်ႉ ၼႄဝႆႉ ႁၢင်ႈၸၼ် ဢၼ်ပဵၼ်ပိုၼ်း မုၼ်ၸဝ်ႈၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် ဢႃးၸၼ်ဝၼ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

• သူၼ်ၸိုင်ႈမိူင်ႈ ၽူႈၽႃလဵၵ်း (อุทยานแห่งชาติภูผาเหล็ก)။ သူၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ပွတ်းတွၼ်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်ၶွင် ထိူၵ်းၶဝ်ၽူးၽၢၼ်း ဢၼ်ပဵၼ်တီႈၸိၵ်းလွႆသုင်သုတ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈ ဢွင်ႈၵမ်ႉၼမ်ၼႆႉ မီးဝႆႉ ပႃႇမႆႉၶဵဝ်၊ မႆႉမွင် လႄႈ တူၼ်ႈမႆႉတူၼ်ႈယိူဝ်ႈၵူႈလိူင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉသေ တေလႆႈႁၼ်ပႃး မူထိူၼ်ႇ၊ ၵႂၢင်၊ ၼူၵ်ႉၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်း ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းသူၼ်ၼႆႉ တေလႆႈႁၼ်ပႃႈ တီႈလီၶဝ်ႈၸႂ် ၸိူဝ်းပဵၼ် -
• ၽႃသူရီးယၼ် (ผาสุริยันต์)။ တီႈၼိူဝ်ၸိၵ်းၽႃႁိၼ် ၶွင် ၽူႈၽႃလဵၵ်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉတီႈမုင်ႈသႃႇ လႄႈ တေ ၸၢင်ႈမုင်ႈတူၺ်း ၶၢဝ်းလႅတ်ႇဢွၵ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• ၽႃတူင်ႈၵေႃႇ (ผาดงก่อ)။ ၽႃႁိၼ်ၼႆႉ မၼ်းမီးဝႆႉတီႈၼိူဝ် ၸိၵ်းၽူႈၽႃလဵၵ်း၊ ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ပွတ်းတွၼ်ႈၽူႈၽၢၼ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ဢၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်းမၼ်းတႄႉ တီႈၽင်ႇၽႃႁိၼ်ၼၼ်ႉ မၼ်းမီးဝႆႉ မၢၵ်ႇႁိၼ်လူင် ဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။
• ၽႃၼမ်ႉၸူၵ်း (ผาน้ำโจ้ก)။ ၽႃႁိၼ်သုင် ဢၼ်မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ်ၸိၵ်း ၽူႈၽႃလဵၵ်း ဢၼ်မီးတီႈမုင်ႈသႃႇ တူၺ်းလႆႈ ဢၢင်ႇၵဵပ်းၼမ်ႉ ႁူၺ်ႈႁွတ်ႈ လႄႈ လႆႈႁၼ်ပႃး ပၼ်ႇၼူဝ်ႇရႃးမႃး ၶွင် ဢုတွၼ်းထႃးၼီး လႄႈ ၶွၼ်ႇၵႅၼ်ႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႈ။
• ပၢၼ်းသီ လူင်ႈၼႃႈပိုၼ်း ၽႃၽၵ်းဝၢၼ် (ภาพเขียนก่อนประวัติศาสตร์ผาผักหวาน)။ ပၢၼ်းသီ ဢၼ်ဢႃႇယုႇမီး 3,600 ပီ ၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ တီးၼိူဝ် မၢၵ်ႇႁိၼ်လူင် ၵႃႈတီႈ ဝၢၼ်ႈၽူႈတၶမ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မၼ်းၼႄဝႆႉ ႁၢင်ႈ ၼၢင်းယိင်း ၸုၵ်းၶပ်ႉထႅဝ်ဝႆႉသေ ယိပ်းႁူဝ်ႇမႃႇၵၼ်ဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• လၢၼ်ႉဢုသႃသဝၢၼ် (ลานอุษาสวรรค์)။ ၵွင်းပၢင်ႇသုင် ဢၼ်မီးတၢင်းၵႂၢင်ႈ 2.5 ၵမ² ၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ တီႈၼိူဝ် ၽူႈၽႃလဵၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မၼ်းၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ ပႃႇထိူၼ်ႇ၊ လွႆ၊ မၢၵ်ႇႁိၼ် လႄႈ ပႃႇယိူဝ်ႈယႃႈ သေ မၼ်းမိူၼ်ဝႆႉၼင်ႇ သူၼ် ဢၼ်ၵူၼ်းႁဵတ်းဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• ပႃႇႁဵဝ်ႈ တၢႆႇၼူဝ်ႇသေႃး (สุสานไดโนเสาร์)။ ၶၢပ်ႈတူဝ်ပိတ်းပွတ်း လႆႈႁၼ်တင်းၼမ် ၵႃႈတီႈၼႂ်းတွၼ်ႈၵၢင် လွႆၽူႈၽႃလဵၵ်း တီႈသၢပ်ႇပႃႇထိူၼ်ႇ ၽူးၽၢၼ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶၢပ်ႈတူဝ်ပိတ်းပွတ်း တူၼ်ႈမႆႉ လႄႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် မၢၵ်ႇႁိၼ်ႇဢၼ်လုၵ်ႉတီႈတူၼ်ႈ ယဵၼ်းပဵၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈႁၼ်ဝႆႉယူႇ။
• ႁေႃတူၺ်းလၢဝ် (หอส่องดาว)။ တီႈတူၺ်းၼၢတ်ႈၶၢတ်ႈလၢဝ်ၼၼ်ႉ မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ် တၢင်းသုင်ၼႃႈၼမ်ႉပၢင်ႇလၢႆႇ 700 မ. တီႈသုင်သုတ်း ၽူႈၽႃလဵၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မၼ်းပဵၼ်တီႈ ဢၼ်မုင်ႈႁၼ်လႆႈပၼ်ႇၼူဝ်ႇရႃးမႃး သေ မၼ်းပဵၼ် ဢွင်ႈတီႈၶႅမ်ႉ တႃႇၸွပ်ႇတူၺ်း လၢဝ် လႄႈ လၢဝ်ႁူင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။
• ၽၢႆၼမ်ႉၽုင်ႈ (เขื่อนน้ำพุง)။ ၽၢႆမၢၵ်ႇႁိၼ် ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း တီႈ မိူင်းထႆးပွတ်းႁွင်ႇ ဢၼ်မီး တၢင်းယၢဝ်း 1,720 m (5,640 ft) လႄႈ တၢင်းသုင် 40 m (130 ft)။ လုၵ်ႉတီႈ ၽၢႆႇၼႆႉသေ ႁဵတ်းဢွၵ်ႇပၼ် ၾႆးၾႃႉ တွၼႈတႃႇ သၵူၼ်းၼၶွၼ်း လႄႈ ၼၶွၼ်းပထူမ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• ႁူင်းႁေႃၽိင်ႈငႄႈ ထႆးသူဝ်း (ศูนย์วัฒนธรรมไทยโส้)။ တီႈႁူင်းႁေႃၼႆႉ ၼႄဝႆႉ ၶိူင်ႈယိပ်းၶိူင်ႈၸႂ်ႉ ၶွင် ထႆးသူဝ်း၊ ဢၼ်ပဵၼ် ၸုမ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ ၽင်ႇၽၢႆႇသၢႆႉၼမ်ႉမႄႈၶွင် သေ ၶၢႆႉမႃးၼၼ်ႉ။
• သူၼ်ၸိုင်ႈမိူင်း ၽူႈၽႃယူၼ်းk (อุทยานแห่งชาติภูผายล)။ မၼ်းၶဝ်ႈပႃး ၵွင်းပၢင်ႇသုင် လႄႈ လွႆသၢႆး ဢၼ်ဢဝ်တင်း ပႃႇထိူၼ်ႇမႂ်ႁူင်ႈ၊ ပႃႇထိူၼ်ႇၶဵဝ်ၸိုမ်ႉ၊ လွႆပႃႇထိူၼ်ၶဵဝ်သေႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁူမ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တူၼ်ႈမႆႉ ၸိူဝ်းဢၼ်လႆႈႁၼ်တီႈၼိူဝ်ၸိၵ်းမၼ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃး e thingar, Lagerstroemia calyculata Kurz, Irvingia malayana ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တူဝ်ထိူၼ်ႇ ၸိူဝ်းဢၼ်လႆႈႁၼ်တႄႉ ၶဝ်ႈပႃး ၵႂၢင်၊ တိုင်၊ မႃထိူၼ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တီႈၸၼ်ၸႂ် ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းသူၼ်ၼႆႉတႄႉ ပဵၼ် -
• ဢၢင်ႇၵဵပ်းၼမ်ႉ ႁူၺ်ႈႁူတ်ႉ (อ่างเก็บน้ำห้วยหวด)။ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ၵေႃႉလႆႈတႄႇပၼ်သေ လႆႈႁဵတ်းသၢင်ႈပဵၼ် ၽၢႆၼမ်ႉမႃးယဝ်ႉ။ တီႈၽၢႆႇၶႂႃ ဢၢင်ႇၵဵပ်းၼမ်ႉၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ မၢၵ်ႇႁိၼ် ဢၼ်မီးႁၢင်ႈၽၢင်လၢၵ်ႇလၢႆးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
• ၼမ်ႉတူၵ်း ၶမ်းၼမ်ႉသၢင်ႈ (น้ำตกคำน้ำสร้าง)။ တၢင်းသုင်မၼ်း မီး 25 m (82 ft)၊ ၼႆႉပဵၼ် ၼမ်ႉတူၵ်း ဢၼ်သုင်သုတ်း တီႈၼႂ်း သူၼ်ယဝ်ႉ။ ၼမ်ႉတူၵ်းၸိူဝ်းၼႆႉ လုၵ်ႉဢဝ်တီႈ ႁူဝ်သူၼ်မႃး တၢင်းၵႆ မီး 1.8 ၵမ. ယဝ်ႉ။
• ၽူႈၽႃယူၼ်း (ภูผายล)။ လွႆ ဢၼ်မီးတီႈမုင်ႈယဵမ်ႈႁၢင်ႈလီၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽင်ႇႁိုၵ်းမၼ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ႁွႆးမိုဝ်း ၶႅၵ်းပၼ်ႈဝႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈ 3,000 ပီပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။
• ၽႃၽယႃးတဝ်ႇငွႆ (ผาพญาเต่างอย)။ တီႈၼၼ်ႈ မီးဝႆႉ မၢၵ်ႇႁိၼ် ဢၼ်မီးႁၢင်ႈ "တဝ်ႇငွႆ" ဢၼ်မိူၼ်ႁၢင်ႈၵႂႃႇၸူး ႁွင်ႈၼမ်ႉၽုင် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈၶဝ် ယုမ်ႇယမ်ဝႆႉဝႃႈ တဝ်ႇၼႆႉ မၼ်းတၢင်တူဝ် ၽုၼ်ႇမၼ်းလိၼ် လီလႄႈ ၸင်ႇလႆႈတၢင်ႇၸိုဝ်ႈဝၢၼ်ဝႃႈ ဝၢၼ်ႈတဝ်ႇငွႆ ၼႆယဝ်ႉ။
• ဝၢင်းတုၸိတႃႇ (ลานดุสิตา)။ ပေႃးဝႃႈ ဝၢႆးၶၢဝ်းႁိုဝ်ႉၶၢဝ်းၽူၼ်ယဝ်ႉၼႆ ပၢင်ႇမၢၵ်ႇႁိုၼ်ၼႆႉ မွၵ်ႇဢွၼ်ႇၵီႈမႃးလႄႈ သီမၼ်းၵေႃႈ ပေႃးၸေးလူင်ၵႂႃႇယဝ်ႉ။

ပွႆးလဵပ်ႈႁေႃၶီႈၽိုင်ႈ။ ပွႆးၼႆႉ ၸတ်းႁဵတ်း လိူၼ်မႂ်ႇ 13 ၶမ်ႈတေႃႇ 15 ၶမ်း တီႈၼႂ်းလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်း တီႈၶၢဝ်းဢွၵ်ႇဝႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈ လိူၼ်မႂ်ႇ 13 ၶမ်ႈ ပွတ်းၵၢင်ၶမ်ႈၼၼ်ႉ ၵူၼ်းတင်းၼမ် မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈ တႃႇႁၢင်ႈၶိူင်ႈ ႁေႃၶီႈၽိုင်ႈ တီႈ ပၢင်ႇမိင်းမိူင်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈ လိူၼ်ႈမႂ်ႇ 14 ၶမ်ႈၼၼ်ႉ ႁေႃၶီႈၽိုင်ႈ ဢၼ်မႃးတီႈ ၵျွင်းၽြႃးလၢႆလၢႆၵျွင်းၼၼ်ႉ မႃးႁူမ်ႈၵၼ် လဵပ်ႈပၼ်ႇ လုၵ်ႉဢဝ်တီႈၼႂ်းဝဵင်း ၵႂႃႇၸူး ဝတ်ႉၽရထၢတ်ႈၶျိူင်ႈၶျုမ်ႈဝရႃဝိႁၢၼ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းဢီႇသၢၼ်ၶဝ် ယုမ်ႇယဝ်ဝႆႉဝႃႈ ၶီႈၽိုင်ႈၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇႁပ်ႉတွၼ်ႈ ၽြႃးပုတ်ႉထ ဢၼ်ၶိုၼ်းလုၵ်ႉ မိူင်းၽီလူင်ႈမႃး တီႈၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉယဝ်ႉ။ တူင်ႇဝူင်းၸိူဝ်းမီးတီႈ ႁိမ်းႁွမ်း ၸႄႈမိူင်းသၵူၼ်းၼၶွၼ်းၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ် ၸႂ်ႉၶၢဝ်းယၢဝ်း ၸႂ်ႉငိုၼ်းသေၵေႃႈ သၢင်ႈႁၢင်ႈႁေႃၵျွင်းၽြႃးၶီႈၽိုင်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပွႆးဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ် ဢၼ်ၸၼ်ၸႂ် ၵူၼ်းဢႅဝ်ႇလႄႇ ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ လႄႈ ၵူၼ်းဢႅဝ်ႇလႄႇၼွၵ်ႇမိူင်း ၵမ်ႈၽွင်ႈသေတႃႉ တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းဢႅဝ်ႇလႄႇၼွၵ်ႈမိူင်းတႄႉ ၶဝ်ႇပႆႇႁူႉၸွမ်းၼမ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၶၢဝ်းဢွၵ်ႇဝႃႇဢွၵ်ႇသႃတႄႉၵေႃႈ ဢိင်ၼိူဝ်ပၵ်းယဵမ်ႈဝၼ်းဝႆႉလႄႈ ၵမ်ႉၼမ်တႄႉ ႁဵတ်းၼႂ်းလိူၼ်ဢွၵ်ႇၶူဝ်ႇပႃႇ ၶၢဝ်းလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းသေတႃႉ ပီၼိုင်ႈလႄႈပီၼိုင်ႈတႄႉ ဝၼ်းၸတ်းႁဵတ်းမၼ်း ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ။