Jump to content

မိူင်းၵႃႇၸၢၵ်ႈသတၼ်ႇ

လုၵ်ႉတီႈ ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃး ဢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႈ ၼၼ်ႉမႃး
(လုၵ်ႉတီး ၵႃႇၸၢၵ်ႈသတၼ်ႇ ၼႆႈသေ ၶိုၼ်းပိၼ်ႇဝၢႆႇမႃး)
မိူင်းၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵႃႇၸၢၵ်ႈသတၼ်ႇ
  • Қазақстан Республикасы (Kazakh)
    Qazaqstan Respublikasy
  • Республика Казахстан (Russian)
    Respublika Kazakhstan
ၵႃႇၸၢၵ်ႈသတၼ်ႇ
ၵႃႇၸၢၵ်ႈသတၼ်ႇ
ၸွမ်ပိဝ် Emblem
ၵႂၢမ်းၸိုင်ႈမိူင်း: 
Менің Қазақстаным (Kazakh)
Menıñ Qazaqstanym
"My Kazakhstan"
ၵႃႇၸၢၵ်ႈသတၼ်ႇ
ဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ Astana
51°10′N 71°26′E / 51.167°N 71.433°E / 51.167; 71.433
ဝဵင်းယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ Almaty
43°16′39″N 76°53′45″E / 43.27750°N 76.89583°E / 43.27750; 76.89583
ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်း ၸႂ်ႉၼႂ်းလုမ်း 
ၸၢဝ်းၶိူဝ်း (2021)
လွင်ႈၵိူဝ်းယမ်
Demonym Kazakhstani[မၢႆတွင်း 1]
လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ Unitary dominant-party presidential republic
Kassym-Jomart Tokayev
Älihan Smaiylov
လုမ်းတႅၼ်းၽွင်းသၢင်ႈမိူင်း Parliament
Senate
Majilis
Formation
1465
13 December 1917
26 August 1920
19 June 1925
5 December 1936
• Declaration of sovereignty
25 October 1990
• Reconstituted as the Republic of Kazakhstan
10 December 1991
• Independence from the USSR
16 December 1991
26 December 1991
30 August 1995
ပိုၼ်ႉတီႈ ဢၼ်ပိူင်ႇ
• ႁူမ်ႈ
(ၸၼ်ႉ: 9th)
• ၼမ်ႉ (%)
1.7
ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း
• 2022 လၢမ်း
19,398,331[2] (ၸၼ်ႉ - 64th)
• လွင်ႈသတ်ႉႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း
(ၸၼ်ႉ- 236th)
GDP (PPP) လၢမ်း 2022 
• ႁူမ်ႈ
Increase $596,666 billion[3] (ၸၼ်ႉ- 41st)
• Per capita
Increase $30,827[3] (ၸၼ်ႉ - 53rd)
GDP (nominal) လၢမ်း2022 
• ႁူမ်ႈ
Increase $224.338 billion[3] (ၸၼ်ႉ- 55th)
• Per capita
Increase $11,591[3] (ၸၼ်ႉ - 69th)
Gini (2018) Negative increase 27.8[4]
တႅမ်ႇ
HDI (2021) 0.811[5]
သုင်ႁႅင်း · 56th
ငိုၼ်းတွင်း Tenge (₸) (KZT)
ၶၢဝ်းယၢမ်းၼႃႈလိၼ် West / East (UTC+5 / +6)
ပိူင်ဝၼ်းတီႈ yyyy.dd.mm[မၢႆတွင်း 2]
ပိူင်သၢႆလူတ်ႉ right
ၶူတ်ႉတႄႇလီႇၾူင်း +997 (Permissive dialling with +7-6xx, +7-7xx until 2025.)
Internet TLD

ၵႃႇၸၢၵ်ႈသတၼ်ႇ,[မၢႆတွင်း 3] ဢၼ်ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်တႄႉ ႁွင်ႉဝႃႈ မိူင်းၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵႃႇၸၢၵ်ႈသတၼ်ႇ,[မၢႆတွင်း 4] ၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းတီႈဢမ်ႇမီး တၢင်းဢွၵ်ႇၸူး ပၢင်ႇလၢႆႇ ဢၼ်မီးဝႆႉတီႈ ဢေးသျႃး ပွတ်းၵၢင် လႄႈ မၢင်ပွတ်းမၢင်တွၼ်ႈ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉတီႈ ယူးရူပ်ႉ ပွတ်းဢွၵ်ႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[မၢႆတွင်း 5] လႅၼ်လိၼ် ဢၼ်ဢိူမ်ႈၸပ်းၵၼ်ဝႆႉတႄႉ တီႈ ၽၢႆႇႁွင်ႇ လႄႈ ၽၢႆႇတူၵ်း မီးဝႆႉ ရတ်ႈသျႃးတီႈၽၢႆႇဢွၵ်ႇ မီးဝႆႉ မိူင်းၶႄႇတီႈ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ မီးဝႆႉ မိူင်းၵႃႇၵိတ်ႈသတၼ်ႇတီႈၽၢႆႇၸၢၼ်း မီးဝႆႉ ဢူႇၸပႄႉၵိတ်ႇသတၼ်ႇ၊ လႄႈ တီႈ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းတူၵ်း မီးဝႆႉ မိူင်းတၢၵ်ႈမႅၼ်ႇၼီႇသတၼ်ႇ၊ မီးဝႆႉၸွမ်း ၽင်ႇ ပၢင်ႇလၢႆႇ ၶႅတ်ႉသ်ပီႇယႅၼ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈမၼ်းတႄႉ ပဵၼ် ဢသတႃႇၼႃႇ၊ ဢၼ်ႁူႉဝႃႈ ပဵၼ် ၼူရ်သေႃလ်တၼ်ႇ ၼႂ်း ပီ 2019 တေႃႇ 2022 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢႄႇလ်မႃတီႇ ၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းယႂ်ႇတီႈသုတ်း ၶွင် ၵႃႇၸၢၵ်ႈသတၼ်ႇသေ တေႃႇထိုင် ပီ 1997 ၼၼ်ႉ မၼ်းလႆႈပဵၼ်မႃး ဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ ၶွင် ၸိုင်ႈမိူင်းယဝ်ႉ။ ၸွမ်းလူၺ်ႈ ဢေႇရိယႃႇ ၵႃႇၸၢၵ်ႈသတၼ်ႇၼႆႉ ပဵၼ် မိူင်းယႂ်ႇထူၼ်ႈၵဝ်ႈ ၶွင်လူၵ်ႈၵမ်ႇၽႃႇ လႄႈ ပဵၼ်မိူင်းတီႈဢမ်ႇမီး တၢင်းဢွၵ်ႇၸူး ပၢင်ႇလၢႆႇ ဢၼ်ယႂ်ႇတီႈသုတ်း ၶွင် လူၵ်ႈၵမ်ႇၽႃႇယဝ်ႉ။ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းမၼ်း မီးဝႆႉ 19 လၼ်ႉ သေ မၼ်းၶဝ်ႈပႃးပဵၼ်ဝႆႉ မိူင်းဢၼ်ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းႁၢင်သေပိူၼ်ႈ မိူင်းၼိုင်ႈ တီႈၼႂ်း လူၵ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။ ၼိုင်ႈၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇပၼ်မူၼ်းၼႆႉ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ဢေႇလိူဝ် 6 ၵေႃႉ (ၼိုင်ႈလၵ်း ၵူၼ်း 15 ၵေႃႉ)ယဝ်ႉ။ ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၵႃႇၸၢၵ်ႈ ၼႆႉ ပဵၼ် ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ဢၼ်ယႂ်ႇၼမ်သေ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းရတ်ႈသျၢၼ်း ၶဝ်တႄႉ ပဵၼ်ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ဢၼ်ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းဢေႇယဝ်ႉ။ ၵႃႇၸၢၵ်ႈၼႆႉ ပဵၼ် မိူင်းမူႇသလိမ်ႇသေ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းရတ်ႈသျၢၼ်း တီႈၼႂ်းမိူင်း ၼၼ်ႉတႄႉၵေႃႈ ပဵၼ် ၽႃႇသႃႇၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇ ၼင်ႇၵဝ်ႇ။

  1. "Kazakhstani" refers to all citizens of Kazakhstan, regardless of ethnicity. In contrast, "Kazakh" refers only to ethnic Kazakhs.[1]
  2. dd.mm.yyyy in Russian.
    • Kazakh: Қазақстан Республикасы, romanized: Qazaqstan Respublikasy
    • Russian: Республика Казахстан, romanized: Respublika Kazakhstan
  3. About 4% of Kazakhstan's territory, west of the Ural River, lies in Eastern Europe.[6][7]