မျွင်းမျႃႉ၊ ဝဵင်း

ဝဵင်းမျွင်းမျႃႉ
ဝဵင်း
ဝဵင်းမျွင်းမျႃႉ ဢွင်ႈတီႈ ဝဵင်းမျွင်းမျႃႉ
ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 16°35′0″N 94°54′30″E
မိူင်း	မျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈမိူင်း	ဢေႇယႃႇဝတီႇ
ၸႄႈတွၼ်ႈ	ၸႄႈတွၼ်ႈမျွင်းမျႃႉ
ၸႄႈဝဵင်း	ၸႄႈဝဵင်းမျွင်းမျႃႉ
ႁူဝ်ၼမ်ၵူၼ်း
• ၵူၼ်းၶိူဝ်း	မၢၼ်ႈ၊ ယၢင်း
• လွင်ႈၵိူဝ်းယမ်	ပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ၊ ၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇ
ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ်	MST (UTC+6.30)

ဝဵင်းမျွင်းမျႃႉ (မၢၼ်ႈ: မြောင်းမြမြို့ ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Myaungmya) ၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်း ဢၼ်မီးတီႈ ၸႄႈဝဵင်းမျွင်းမျႃႉ၊ ၸႄႈတွၼ်ႈမျွင်းမျႃႉ၊ ၸႄႈတိူင်းဢေႇယႃႇဝတီႇ၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇယဝ်ႉ။

ဝဵင်းမျွင်းမျႃႉ ဢၼ်ၼႄဝႆ့ တီႈၼႂ်း ဢယေးတေႃႇပူင်ႇ ၶုၼ်မွၼ်းရႃႇၸႃႇတရိတ်ႉၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ပတဵင်ႇ 32 ဝဵင်း ဢၼ်ပႃးၼႂ်း မွၼ်း 3 တီႈၼၼ်ႉသေ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ဝဵင်းၵျႅၵ်ႉၸလႄးထေႃႇ ၼႆယဝ်ႉ။ ၼႃႈလိၼ်သဵၵ်ႉၵျီး ဢၼ်ပဵၼ်တီႈ ဝဵင်းမျွင်းမျႃႉ ဝဵင်းမႂ်ႇ မီးယူႇယၢမ်းလဵဝ်ၼၼ်ႉ ၼႂ်းလိၵ်ႈမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ႁွင်ႉဝႃႈ ဝဵင်းၵျႅၵ်ႉဢမၢၼ်ႇၼႆယဝ်ႉ။ ဝဵင်းမျွင်းမျႃႉၵဝ်ႇၼၼ်ႉတႄႉ မီးတဵင်ႇ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းတူၵ်း ဝဵင်းမျွင်းမျႃႉယၢမ်းလဵဝ် ယၢၼ် 7 လၵ်း တီႈ တိၼ်လွႆသူၺ်ႇၽုင်ႇသႃႇ တီး ၵူၼ်းၶိူဝ်းယၢင်းၶဝ်ယူႇသဝ်း ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ဝဵင်းၵဝ်ႇ (ဢမ်ႇၼၼ်) ယႂႃႇတၢၼ်းသျေႇၵျီးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶုၼ်ၸၢႆးလွၵ်ႉၽျႃး ၵေႃႉပဵၼ် ၼွင်ႉၸၢႆး ပၺႃးဢူး ၸဝ်ႈႁေႃၶမ်းႁၢၼ်ႇတႃႇဝတီႇၼၼ်ႉ ၵေႃႉတႄႇတင်ႈမႃးသေ ဢၼ်ပဵၼ်ၶုၼ်ၵိၼ်ဝဵင်းမျွင်းမျႃႉ လွၵ်ႉၽျႃးၼႆႉ လႆႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၶုၼ်မွၼ်း ရႃႇၸႃႇတရိတ်ႉ ဢၼ်သိုပ်ႇပုတ်ႈ ႁၢင်ႈႁေႃ တီႈ ပၺႃးဢူးၼၼ်ႉလႄႈ ဝဵင်းမျွင်းမျႃႉၼႆႉ ၸင်ႇလႆႈၵိုၵ်းပိုၼ်းရႃႇၸဝၢင်ႇမႃးယဝ်ႉ။

ဝဵင်းမျွင်းမျႃႉၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမီး ၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈ၊ ၸရွပ်ႈသႃလႃး ဢၼ်ဢဝ် မႆႉသေ ၶႅၵ်းႁဵတ်းဝႆႉၼၼ်ႉလႄႈ ပဵၼ် ဢၼ်ႁၢင်ႈလီဝႆႉၼႆ ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈမီးၼင်ႇၼၼ်ယဝ်ႉ။ ထိုင် ပီၶရိတ်ႉ 1861 မႃး ၾႆးမႆႈဝဵင်းမျွင်းမျႃႉၵဝ်ႇၼၼ်ႉ တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈလႄႈ သမ်ႉပေႃးပဵၼ်ၼင်ႇ ဝဵင်းႁၢမ်းၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ လႆႈၶိုၼ်းတင်ႈ ဝဵင်းမႂ်ႇ ဝဵင်းမျွင်းမျႃႉ တီႈ သဵၵ်ႉၵျီးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉလႆႈတႄႇတင်ႈၸိူင်ႉၼၼ်သေ ၸိူဝ်းပဵၼ် လုမ်း၊ ႁူင်းပလိၵ်ႈ၊ ၵၢတ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ တႄႇသၢင်ႈမႃးယဝ်ႉ။ ၸႄႈတွၼ်ႈမျွင်းမျႃႉဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ လႆႈတႄႇတင်ႈမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈ ပီ 1893 ၼၼ်ႉလႄႈ ဝဵင်းမျွင်းမျႃႉၼႆႉ လႆႈပဵၼ် ဝဵင်းပၵ်းလုမ်းၸႄႈတွၼ်ႈမႃးသေ မိူဝ်ႈၽွင်းၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်းၸႄႈတွၼ်ႈ ဢၼ်လဵၵ်ႉသေပိူၼ်ႈ ဝဵင်းၼိုင်ႈယဝ်ႉ။

ဝဵင်းမျွင်းမျႃႉၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ် ၽင်ႇၽၢႆႇၶႂႃ ၼမ်ႉမျွင်းမျႃႉ (ၼမ်ႉသဵၵ်ႉၵျီး) ဢၼ်ပဵၼ် ၵိင်ႇ ၼမ်ႉၵဵဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼမ်ႉဢၼ်ၼၼ်ႉၼႆႉ လႆလူင်းၵႂႃႇ ႁိမ်းလႅၼ်လိၼ် ပွတ်းတူၵ်းၸႄႈတွၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢွင်ႈတီႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈ ပွတ်းၼႃႈလိၼ်တႅမ်ႇသေတႃႉ ၵမ်ႉၼမ်တႄႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ပွၵ်ႉၵူၼ်းယူႇသဝ်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ် ၵွင်းသုင်ယဝ်ႉ။ တၢင်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ဝဵင်းၼႆႉ မီး 1.203 လွၵ်းလၵ်းယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ သိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇ ပွၵ်ႈသွင်ယဝ်ႉ ၶိုၼ်းမႄးၶႂၢၵ်ႈ လင်ႁိူၼ်း လႄႈ ပွၵ်ႉၵူၼ်းယူႇသဝ်းသေ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၵိုၼ်းဝႆႉတႄႉတႄႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈ ဝဵင်းမျွင်းမျႃႉၼႆႉ ၸႅၵ်ႇႁွင်ႉဝႃႈ ပွတ်းၸၢၼ်း (တွၼ်ႈၵွင်းတႆး)၊ ပွတ်းၵၢင်၊ ပွတ်းႁွင်ႇၼႆသေ ယၢမ်းလဵဝ် ႁွင်ႉဝႃး ၸၢၼ်ႇပျႃႉၵႂႅတ်ႉတိတ်ႉ၊ ဢွင်ႇသၢၼ်းၵႂႅတ်ႉတိတ်ႉ၊ ၽယႃးၶျွင်းၵႂႅတ်ႉတိတ်ႉ၊ မႁႃႇၸီႇၵႂႅတ်ႉတိတ်ႉ ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵႂႅတ်ႉတိတ်ႉ ပွၵ်ႉမႂ်ႇ ၶႂၢၵ်ႈဢွၵ်ႇမႃးတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ ၸွမ်းလူၺ်ႈ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း ပီ 1963 ၼၼ်ႉသေ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၼႆႉ မီး 290237 ၵေႃႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ ၸၢဝ်းပုတ်ႉထ ၵမ်ႉၼမ်ယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် ၸုမ်းမျူႇၼီႇၸီႇပႄႇၼၼ်ႉ လႆႈတႄႇၽွတ်ႈႁႅၼ်းမႃး မိူဝ်ႈပီ 1886 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တီႈဝဵင်းမျွင်းမျႃႉၼႆႉ မီးသူၼ်တူဝ်ယၢင်ႇ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပဵၼ် ၼႃႈလိၼ် ဢၼ်ဢွၵ်ႇၶဝ်ႈသၢၼ်တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈလႄႈ တီႈလႅၼ်လိၼ်ဝဵင်း လႄႈ ႁိမ်းႁွမ်းၼႆႉ မီးဝႆႉ ၶူၵ်ႉၸၢၵ်ႈၶဝ်ႈတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ ဝဵင်းမျွင်းမျႃႉၼႆႉ ယွၼ်ႉပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၸႄႈတွၼ်ႈလႄႈ မီးတင်းယူင်ႉသၢင်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈသေ ၵိုၼ်းဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ လုမ်းၽွင်းၸႄႈတွၼ်ႈ၊ လုမ်းတတ်းသိၼ်ၸႄႈတွၼ်ႈ၊ လုမ်းၽူႈတတ်းသိၼ်၊ ယေးငိုၼ်း၊ လုမ်ႈပလိၵ်ႈၸႄႈတွၼ်ႈ၊ ႁွင်ႈၵၢၼ်သဵၼ်ႈမၢႆလိၼ် လႄႈ ၸၸိူဝ်းပဵၼ် ယူင်ႉသၢင်ႈၽၢႆႇဢုပ်ႉပိူင်ႇ ယူင်ႉသၢင်ႈတပ်ႉ၊ လုမ်းမျူႇၼီႇၸီႇပႄႇ၊ ၶွၵ်ႈလူင်၊ ႁွင်ႈၵၢၼ်ပလိၵ်ႈ၊ ႁိူၼ်းယွမ်ႇပလိၵ်ႈ၊ ႁိူၼ်း ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ လႄႈ ပွၵ်ႉၵူၼ်းယူႇသဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉ မီးဝႆႉႁင်းၶေႃယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ မိူင်းမၢၼ်ႈ လႆႈလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃယဝ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ်ယူင်ႉသၢင်ႈပၢႆးပႆႇၺႃႇၵေႃႈ တိူဝ်းတွၼ်းၼမ်မႃးတႄႉတႄႉယဝ်ႉ။ ယၢမ်းလဵဝ် တီႈဝဵင်းမျွင်းမျႃႉၼႆ့ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မီးမႃးထိုင် 11 ႁူင်းသေ ႁူင်းႁဵၼ်း ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ၸၼ်ႉသုင်၊ ၸၼ်ႉၵၢင်၊ ၸၼ်ႉငဝ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးဝႆႉယဝ်ႉ။

ၵွင်းမူးၸိူဝ်းလိုဝ်းလင်တီႈ ဝဵင်းမျွင်းမျႃႉၼႆႉ ပဵၼ် ၵွင်းမူးဢၼ်မီးတီႈႁူဝ်ဝဵင်း ၵွင်းမူးၸၵ်ႉၵျႃႇၼၼ်ႇတ၊ ၽြႃးတႃႇဝတဵင်ႇသႃႇ၊ ၽြႃးသူၺ်ႇတႃႇလျွင်း၊ ၽြႃးမႁီႇယၵ်ႉၵၼ လႄႈ ၽြႃးၽေႃးထိဢွင်ႇမျေႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် ၵွင်းမူးၸၵ်ႉၵျႃႇၼၼ်ႇတၼႆႉ မိူဝ်ႈပီမိူင်း 625 ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈႁေႃၶမ်း သမုၵ်ႉတၵေႃသ လႄႈ ဢုင်ႇမႃႇတၢၼ်ႇတီႇ ဢၼ်မႃးၼႂ်းပိုၼ်းပတဵင်ႇၼၼ်ႉ ၵေႃႇတႄႇတင်ႈမႃးယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း ႁွင်ႉဝႃႈ ၵွင်းမူးၵျႅၵ်ႉၶမီႇၼႆယဝ်ႉ။ တေႃႇထိုင် မိူဝ်ႈပႆႇပဵၼ် သိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇပွၵ်ႈသွင်ၼၼ်ႉ ပွႆးၽြႃးၸၵ်ႉၵျႃႇၼၼ်ႇတၼၼ်ႉ ၵူႈပီၵူႈပီ ႁဵတ်းၼႂ်းလိူၼ်သီႇသေ မီးပႃးၸၢတ်ႈသႅင်းသေ ပဵၼ်ပွႆး ဢၼ်ၵိုၼ်းတႄႉတႄႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈႁိမ်းဝဵင်းမျွင်းမျႃႉၵဝ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ်ၵွင်းမူး ဢၼ်ၶုၼ်လွၵ်ႉၽျႃးတင်ႈမႃးၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းမႄးၵေႃႇၵုမ်းတႄႇတင်ႈၶိုၼ်းဝႆႉ ၵွင်းမူးသူၺ်ႇၽုင်ႇသႃႇ၊ ၵွင်းမူးဢူၵ်ႉၵထ လႄႈ ၵွင်းမူးမျႃႉၸဵင်းယွင်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးဝႆ့ယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး တီႈၼိူဝ်ဝဵင်း ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵျွင်းမိၼ်းၵျွင်းၵျီး၊ ၵျွင်းတႃႇဝတဵင်ႇသႃႇ၊ ၵျွင်းဢလႄႇတေႃးယ၊ ၵျွင်းၶႃႇတေႃႇမီႇ၊ ၵျွင်းဝေႇလုဝုၼ်ႇ၊ ၵျွင်ႈသုၸိတႃႇရူင်ႇ ဢိၵ်ႇတင်း တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈ ပိတ်ႉၸေႃးတႃႇရူင်ႇ၊ တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈ ၸေႇယႃမေႇတၼီႇ ၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၵျွင်းဝေႇလုဝတီႇ ၸၵႂႃႇၼႆႉ ပဵၼ်ၵျွင်းၵမ်ႇမထၢၼ်းယဝ်ႉ။ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပဵၼ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ ၸၢဝ်းပုတ်ႉထလႄႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ပွႆးၽိင်ႈထုင်း ၸၢဝ်းပုတ်ႉထယူႇယဝ်ႉ။ ၽိသဵတ်ႇမၼ်းတႄႉ ပေႃးပီမႂ်ႇမၢၼ်ႈ 1 ဝၼ်းမႃး တင်းဝဵင်းဢွၼ်ၵၼ်လွင်းၶဝ်ႈသၢၼ် သင်ႇၶတႃႇၼၼႆ မိူဝ်ႈပီသၢၵ်ႈၵရဵတ်ႈ 1326 ၼၼ်ႉ ထူၼ်ႈထိုင် ပွၵ်ႈၵမ်း 30 ယဝ်ႉ။

ဝဵင်းမျွင်းမျႃႉၼႆ့ တင်းဝဵင်း ဝႃးၶႄႇမ၊ ဢဵင်ႇမႄး ၸိူဝ်းပဵၼ်ဝဵင်းၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၼႆႉလႄႈသင် ၸိူဝ်းပဵၼ် ပတဵင်ႇ၊ မဢူႇပိၼ်ႇ၊ တႃႈၵုင်ႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်ဝဵင်းမီးၽၢႆႇၼွၵ်ႈၸႄႈတွၼ်ႈလႄႈသင် မီးသဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်း တၢင်းၼမ်ႉ၊ တၢင်းလိၼ်ယဝ်ႉ။ တႃႇၵႂႃႇမႃးၸူး ဝဵင်းၸိူဝ်းမီးၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၼႆႉ မီး သဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်း ႁိူဝ်းသၢင်းၽေႃး/တၢင်းလူတ်ႉၵႃး ဢၼ်ၵႂႃႇဝၼ်းမႃးဝၼ်းလႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈသိုဝ်ႉလွင်ႈၶၢႆ ၶႅမ်ႉဝႆႉတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇ။ ဝဵင်းမျွင်းမျႃႉၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၸႄႈဝဵင်းမျွင်းမျႃႉယဝ်ႉ။ ၸႄႈဝဵင်းမျွင်းမျႃႉၼႆႉ တၢင်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင် မီး 596 လွၵ်းလၵ်းသေ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း မီး 375,528 ၵေႃႉယဝ်ႉ။