သူၼ်မွၵ်ႇမႁႃႇပၼ်ႇတုလ
| သူၼ်မွၵ်ႇ မႁႃႇပၼ်ႇတုလ | |
|---|---|
 သဝ်ႁိၼ်လွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ ဢၼ်မီးတီႈ သူၼ်မွၵ်ႇ မႁႃႇပၼ်ႇတုလ | |
| မဵဝ်းမၼ်း | သူၼ်မွၵ်ႇၼိူဝ်ဝဵင်း |
| ဢွင်ႈတီႈ | ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ |
| ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼိတ်ႉ | 16°46′22.88″N 96°09′34.27″E / 16.7730222°N 96.1595194°E |
| ဢေႇရိယႃႇ | 7.5 acres (3.0 ha) |
| ၵေႃႇသၢင်ႈ | ၁၈၆၇-၁၈၆၈ |
| ၽူႈႁဵတ်းၵၢၼ် | ၵေႃႇမတီႇ ဝဵင်းမူၼ်းၵူၼ်းၵိုၼ်း ၸႄႈလူင်တႃႈၵုင်ႈ |
| သၢႆငၢႆယၢမ်းလဵဝ် | ပိုတ်ႇၽုၺ်ႇတင်းပီ |
သူၼ်မွၵ်ႇ မႁႃႇပၼ်တုလ ၼႆႉ ပဵၼ်တီႈလိုဝ်ႈႁိူဝ်ႉလိုဝ်ႈၸႂ်လိုဝ်းလင် တီႈတႃႈၵုင်ႈယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇတၢင်းဢွၵ်ႇ မီး သဵၼ်ႈတၢင်းမႁႃႇပၼ်ႇတုလ၊ ၽၢႆႇတၢင်းတူၵ်း မီး သဵၼ်ႈတၢင်းၽြႃးသူးလေႇ၊ ၽၢႆႇတၢင်းၸၢၼ်း မီး သဵၼ်ႈတၢင်းၵူင်ႇတႄႇ လႄႈ ၽၢႆႇတၢင်းႁွင်ႇ မီး သဵၼ်ႈတၢင်းမႁႃႇပၼ်ႇတုလ ယဝ်ႉ။ တီႈႁိမ်းႁွမ်းသူၼ်မွၵ်ႇၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၽြႃးသူးလေႇ၊ ႁူင်းႁေႃၸႄႈလူင်တႃႈၵုင်ႈ၊ ယူင်ႉသၢင်ႈၸွမ်လုမ်းတတ်းသိၼ်ၵဝ်ႇ၊ ၵျွင်းၽြႃးၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇ ဢေးဝုၼ်ႇၵေလိ လႄႈ လုမ်းၽွင်းမိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ၵဝ်ႇ၊ ယူင်ႉသၢင်ႈငဝ်ႈၸိုင်ႈယေးငိုၼ်း ၵဝ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။[1] မိူဝ်ႈပီ 1948 ၽွင်းၶိုၼ်းလႆႈ လွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃႈတီႈ ပရိတ်ႉတိတ်ႉ သေ ဢၼ်ပဵၼ် သဝ်ႁိၼ်မၢႆတွင်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးဝႆႉတီႈၼႂ်း သူၼ်မွၵ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သူၼ်မွၵ်ႇၼၼ်ႉ လႆႈယွင်ႈၵုင်ႇမုၼ် ႁူဝ်သိုၵ်းလူင် မႁႃႇပၼ်ႇတုလ ဢၼ်ၶၢမ်ႇၸုၼ်ႉဢသၢၵ်ႈသေ ၶဝ်ႈပၢင်တိုၵ်း ဢင်းၵိတ်ႉ-မၢၼ်ႈ ပွၵ်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ (1824-1826) ၼၼ်ႉသေ လႆႈတၢင်ႇၸိုဝ်ႈၵိုၵ်းဝႆႉၼင်ႇၼၼ်ယဝ်ႉ။
သၢႆပိုၼ်း
[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]
မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈ ၸိူဝ်းမိူဝ်ႈပီ 1867၊ 1871 ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မေႇၵျႃႇၵျႅၼ်ႇၼရႄႇ ဢႄးလ်ပတ်ႉၽၢႆႉ (ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Albert Fytche) လႆႈမႄးတမ်းလွၵ်း ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈသေ မူၼ်ႉမႄးဝဵင်းမႃးလႄႈ ၸူးႁွၵ်ႉၵိုၵ်းၸိုဝ်ႈမၼ်းသေ ၸင်ႇႁွင်ႉဝႃႈ ၽၢႆႉသၵွႆး (ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Fytche Square) ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ [2] မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈတႄႉ ႁူႉဝႃႈပဵၼ် တႅင်ႉသၵွႆး (ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Tank Square) ၼႆသေ ပဵၼ်တီႈလိၼ်ၶၢႆး ဢွင်ႈတီႈပဝ်ႇဢၼ်ၼိုင်ႈၵူၺ်း။ ဝၢႆးမႃး ၸင်ႇၶိုၼ်းမႄးထတ်းလွၵ်း ၽဵဝ်ႈသိမ်းႁဵတ်းပဵၼ် တီႈၵူၼ်းမိူင်း လိုဝ်ႈႁိုဝ်ႉလိုဝ်ႈၸႂ်ႉၼႆယဝ်ႉ။[3] ၶွမ်ႇပၼီႇဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ဢၼ်မၢၵ်ႇမီးဢၼ်ၼိုင်ႈၼႆႉ ဢဝ်ႁူၼ်ႁၢင်ႈႁိၼ်ၶၢဝ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ်ႁူၼ်ႁၢင်ႈ ၼၢင်းႁေႃၶမ်း ဝိတူဝ်ႇရိယ ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းပဵၼ်ၶူဝ်းတွၼ်ႈလႄႈ မိူဝ်ႈပီ 1896 ၼၼ်ႉ လႆႈဢဝ်ဝႆႉ တီႈၼႂ်းၵၢင်သူၼ်မွၵ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[4][5] ဝၢႆးသေပီ 1935 မႃး ယွၼ်ႉၼမ်ႉၸႂ်ႉၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ႁၢဝ်ႁႅင်းမႃးလႄႈ ၸင်ႇလႆႈလၢႆႈၸိုဝ်ႈလွၵ်းပၢင်ႇၼၼ်ႉဝႃႈ လွၵ်းပၢင်ႇပၼ်ႇတုလ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။[5]မိူဝ်ႈပၢၼ်ဢင်းၵိတ်ႉၼၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈ ႁူဝ်ၶမ်ႈမႃး တီႈၼႂ်းသူၼ်ႇမွၵ်ႇၼၼ်ႉ မီးၸုမ်းႁႆႇတိုင်ႈၵွင်ႈ ဢင်ၵိတ်ႉၵူၺ်း လႆႈလဝ်ႇမူၼ်ႈ သေ ဝၢႆးၼႆမႃး ၸိူဝ်းပဵၼ် ၸၢတ်ႈမၢၼ်ႈၸင်ႇၵွႆႈလႆႈ လဝ်ႇမူၼ်ႈယဝ်ႉ။[6]
ၽိုၼ်ဢိင်
[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]- ↑ (2005) Let's Go Southeast Asia. Macmillan. ISBN 0-312-33567-9, 9780312335670.
- ↑ Thant Myint-U (2 December 2011). "Forgotten treasures". Financial Times. Retrieved 6 October 2013.
- ↑ "Fytche Square, Rangoon". The British Library. 26 March 2009. Archived from the original on 13 July 2015. Retrieved 13 July 2015.
- ↑ "Indian Engineering" (1904) XXXV: 122.
- ↑ 5.0 5.1 Cernea, Ruth Fredman (2007). Almost Englishmen: Baghdadi Jews in British Burma. Lexington Books, 11, 22, 130. ISBN 9780739116470.
- ↑ နဂါးဗိုလ် ထိပ်တင်ဒွေး၊ ရန်ကုန်ရာဇဝင်၊ စာမျက်နှာ ၆၈