ၼမ်ႉၶမ်း၊ ဝဵင်း

ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း
ဝဵင်းၼႂ်းမိူင်းတႆး
ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း ဢွင်ႈတီႈ ၼႂ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ
Coordinates: 23°50′13″N 97°40′54″E
မိူင်း	မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈမိူင်း	ၸႄႈမိူင်းတႆး
ၸႄႈတွၼ်ႈ	ၸႄႈတွၼ်ႈမူႇၸေႊ
ၸႄႈဝဵင်း	ၸႄႈဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း
Elevation	2,503 ထတ်း (763 မီႇတႃႇ)
Population  (2014)
• ဝဵင်းၼႂ်းမိူင်းတႆး	၁၀၇၀၃၄
• Urban	၃၀၂၆၉
• Rural	၇၆၇၆၅
• ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ်	ပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ
Time zone	UTC+6.30 (MST)
မၢႆသူင်ႇလိၵ်ႈ	06411

ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း (IPA: [na᷇m kʰám]); (မၢၼ်ႈ: နမ့်ခမ်းမြို့), (ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Namkham), (သဵင်ဢွၵ်ႇ [Namkham]) ၼႆႉ မီးၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း၊ ၸႄႈတွၼ်ႈမူႇၸေႊ၊ ၸႄႈမိူင်းတႆး၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ သေ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၸႄႈဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းယဝ်ႉ။

သၢႆပိုၼ်း

ၼမ်ႉၶမ်းၼႆႉ တႄႇတင်ႈ ပဵၼ်ဝၢၼ်ႈ မိူဝ်ႈပီ ၵေႃးၸႃႇ (1107) ၼီႈ၊ ပီၶရိတ်ႉ (1745) တမ်ႈတီႈ ႁိမ်းၽင်ႇၼမ်ႉႁွၢင်ႈလီဢွၼ်ႇ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၼမ်ႉၶမ်းၽွင် ၼၼ်ႉလႄႈ ၵႃႈၵွၼ်ႇ တွၼ်းဢွၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ဝၢၼ်ႈၼမ်ႉၶမ်း (ၼမ်ႉၶမ်းၽွင်)သေ ၽိူဝ်ႇပဵၼ်ဝဵင်းမႃး ၸင်ႇၸိုဝ်ႈဝႃႈ ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း ၼႆယဝ်ႉ။ ႁွင်ႈၼမ်ႉဢွၼ်ႇၼၼ်ႉ ယွၼ်ႈပိူဝ်ႈ မီးၶမ်းၽွင်သေ တႄႇၸဵမ်မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇတေႃႇထိုင် ယၢမ်းလဵဝ် ၵူၼ်းသေးၶမ်းတိုၵ်ႉမီးယူႇလႄႈ ၸင်ႇႁွင်ႉဝႃႈ ႁွင်ႈၼမ်ႉၶမ်းၽွင်ၼႆယဝ်ႉ။ ၼမ်ႉၶမ်းၽွင်ၼႆႉ လုၵ်ႉၽၢႆႇၸၢၼ်း လတ်းၵၢင်ဝဵင်းသေ ၸင်ႇလႆၶဝ်ႈၵႂႃႇ ၼႂ်းၼမ်ႉမၢဝ်းလူင်ယူႇ။ တေလႆႈဝႃႈ ၼမ်ႉၶမ်းၽွင်ၼႆႉ ၽႃႇတတ်းၶႅၼ်ႈဢဝ် ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း ပဵၼ်ၵႂႃႇသွင်တွၼ်ႈ ၽၢႆႇတႂ်ႈလႄႈၽၢႆႇၼိူဝ်ၼႆယူႇ။

ထိုင်မႃး ပီၵေႃးၸႃႇ (1139) ၼီႈ၊ ပီၶရိတ်ႉ (1776-77)ၼၼ်ႉ ၸင်ႇမႄးၶႂၢၵ်ႈ ဝၢၼ်ႈၼမ်ႉၶမ်း ႁဵတ်းပဵၼ် ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းမိူင်း ၸင်ႇယုၵ်ႉဢဝ် ပူႇႁဵင်ပေႃႈသီး ၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၵိၼ်မိူင်း (မဵဝ်ႉၸႃး) ၼမ်ႉၶမ်းၵႂႃႇယူႇ။ မႄႈပေႃႈသီးၶဝ်ၼႆႉ ႁိၵ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၼၢင်းၶႆႇပွၵ်ႇ ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ပဵၼ်ၼၢင်းယိင်း ၽိဝ်ၶၢဝ်ႁၢင်ႈလီ မိူၼ်ၼင်ႇ ၶႆႇတူမ်ႈသုၵ်းသေ ပွၵ်ႇပိူၵ်ႇၶႆႇ ၼၼ်ႉလႄႈ ၸင်ႇႁိၵ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၼၢင်းၶႆႇပွၵ်ႇၼႆယဝ်ႉ။ ၵိၼ်မိူင်းလူင်ပေႃႈသီး ၸင်ႇဢဝ်တႆးၵေႃႉမၼ်း ဢၼ်ဝႃႈ ပေႃႈလဵၵ်းၼၼ်ႉ ၼုင်ႈၸၢင်း ပဵၼ်ရႁၢၼ်းသေ ၸင်ႇတေႁဵတ်းလူႇပၼ် ၵျွင်းလင်ၼိုင်ႈ၊ ၽွင်းမိူဝ်ႈၸဝ်ႉသေၼၼ်ႉ ထေႇရဝႃႇတ သႃႇသၼႃႇ မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၵေႃႈ ၽႅဝ်ထိုင်ဝႆႉ ၼႂ်းဢိူင်ႇထုင်ႉမၢဝ်းယဝ်ႉလႄႈ ၼင်ႇႁိုဝ်သႃႇသၼႃႇ ပေႃးတေႁိူဝ်ႈႁိူင်း ပိူင်းသ်ႂၼၼ်ႉ ၵိၼ်မိူင်းလူင်ပေႃႈသီးလႄႈ မုၼ်ၸဝ်ႈပေႃႈလဵၵ်း ၸင်ႇၵေႃႇႁဵတ်း ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃးသူႇၼိုင်ႈ တၢင်းသုင် မီးမွၵ်ႈႁူၵ်းသွၵ်ႇ၊ ၽြႃးသူႇၼၼ်ႉ မႃးပဵၼ်ငဝ်ႈၵဝ်ႉ မူႇလၽြႃးၵေႃႇမိူင်း ဢၼ်ဢူမုၼ်ႁိူင်းယူႇ ၵျွင်းၽြႃးလူင် ၵၢင်ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉယဝ်ႉ။

သိူဝ်ၽိူၵ်ႇလႄႈ ၼမ်ႉၶမ်း

မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၵွၼ်ႇ တီႈဢိူင်ႇထုင်ႉမၢဝ်းၼႆႉ မီးသိူဝ်ၽိူၵ်ႇလူင် တူဝ်ၼိုင်ႈ ယူႇသဝ်းႁႃၵိၼ်ႁႃယႅမ်ႉဝႆႉယူႇ။ ယူႇမႃး ပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်သေ သိူဝ်ၽိူၵ်ႇလူင်ၵေႃႈ ၸင်ႇၵႂႃႇတၢႆတီႈ ႁူဝ်ၼႃး ပူႇယၢင်းထဝ်ႈ ၼၢႆးယၢင်းထဝ်ႈယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၼမ်ႉၼဝ်ႈသိူဝ်ၼၼ်ႉလႄႈ ၼႃးၶႃသွင်ၵေႃႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၶဝ်ႈပူင်းႁူင်းမၢၵ်ႈ လီၵူႈပီꧦ။ ဝၢႆးမႃး ၶႃသွင်ထဝ်ႈ ၸင်ႇၵႂႃႇႁၼ် သိူဝ်ၽိူၵ်ႇၼၼ်ႉတၢႆဝႆႉ ၵိုတ်းလုပ်ႇမၼ်းၵူၺ်း။ ပူႇယၢင်းၼၢႆးယၢင်းထဝ်ႈ ၸင်ႇဝႃႈ သင်ႁဝ်း ႁၼ်မိူဝ်ႈမႂ်းတေးတၢႆ တေလႆႈဢဝ်ၼိူဝ်ႉမႂ်းၶၢႆ တေလႆႈၵိၼ်ၼိူဝ်ႉမႂ်းယူႇ၊ သင်မႂ်းတၢႆၼဝ်ႈတူႇ ၵိုတ်းဝႆႉ ၼင်ႁႅင်ႈ တေလႆႈၶၢႆသေ ပဵၼ်ငိုၼ်းထႅင်ႈတိုၼ်းလၢင်းႁဝ်း၊ ယၢမ်းလဵဝ် ၵူၺ်းၵိုတ်း သဝ်းဝႆႉ လုပ်ႇလၢႆလၢႆ ဢမ်ႇၸၢင်ႈဢဝ်ၸႂ်ႉလ်ႂ လိူဝ်သေ ဢဝ်ႁဵတ်း တီႈမၵ်းမၢႆတွင်းသူႇယိူမ်ႈ ၼႆသေ ၸင်ႇတေ ဢဝ်ၽင်ဝႆႉလီလီ တီႈႁူဝ်တႄးၼႃးၶႃၼႆယဝ်ႉ။ ႁဵတ်းၼၼ်သေ ၶဝ်ၼႃးၶႃၵေႃႈ ၵွႆႈယူႇၵွႆႈလီလိူဝ်မႃးတိၵ်းꧦ ၶႃသွင်ထဝ်ႈ ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ပဵၼ်လူၺ်ႈသိူဝ်ၽိူၵ်ႇ မႃးတၢႆၼႆလႄႈ ၸင်ႇၵႆႉၵႆႉၵႂႃႇဝႆႈသႃ တီႈၶုမ်ပႃႇႁဵဝ်ႈ သိူဝ်ၽိူၵ်ႇၼၼ်ႉယဝ် ၸဝ်ႈၼႃးတၢင်ႇၸိူဝ်းၵေႃႈ မႃးယိူင်ႈ ၶႃပူႇယႃႈလႄႈ ၶဝ်ႈၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈႁၼ် ဢွၵ်ႇၼမ်မႃးၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် ၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ် လုမ်းလႃးပႃႇႁဵဝ်ႈ သိူဝ်ၽိူၵ်ႇမႃးသေ ယၢမ်းလဵဝ် ၸင်ႇပဵၼ်မႃးၵွင်းမူး ၸဝ်ႈသိူဝ်ၽိူၵ်ႇယဝ်ႉ။ ဢွင်ႈတီႈ ၵွင်းမူးၸဝ်ႈသိူဝ်ၽိူၵ်ႇၼၼ်ႉ ယၢမ်းလဵဝ် မီးဝႆႉၽၢႆႇတူၵ်း ၵျွင်းၽြႃးလူင်ၵေႃႇမိူင်း ၵႆယၢၼ်မွၵ်ႈ (300) ထတ်းယူႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ သိူဝ်တၢႆသေ တူႇၼဝ်ႈလၢၼ်ႈလႄႈ ၼမ်ႉၼဝ်ႈမၼ်း ထႅင်ႈပၼ်ၽုၼ်ႇၼႃး ငႂ်ႈလိၼ်လီၼႆယဝ်ႉ။ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းၼႆႉ သင်ဝႃႈ ၶုတ်းၼမ်ႉမေႃၼႆ ၵႆႉၵႆႉၶုတ်းၺႃးၼမ်ႉမေႃႇ ဢၼ်ဢွၵ်ႇဢၢႆသႅဝ်ၼမ်ႉတူႇၼဝ်ႈ သိူဝ်ၽိူၵ်ႇယူႇ။ ၼမ်ႉမေႃႇႁိူၼ်းတႂ်ႈ ႁိူၼ်းၼိူဝ် ၶႅၼ်ႈၵၼ် ၽႃႁူဝ်ႉၵူၺ်းသေတႃႉ မၢင်တီႈၼႆႉ မေႃႇၼိုင်ႈၵိၼ်လႆႈ မေႃႇၼိုင်ႈ မီးဢၢႆတူႇသေ ဢမ်ႇၵိၼ်လႆႈ။ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ သိူဝ်ၽိူၵ်ႇၼႆႉသေ တီႈႁိမ်း ၵျွင်းၽြႃးလူင် ၵၢင်ဝဵင်းၼၼ်ႉ ယၢမ်းလဵဝ်လႆႈႁၼ် ႁဵတ်းဝႆႉႁၢင်ႈသိူဝ်ၽိူၵ်ႇတူဝ်ၼိုင်ႈ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ ဝိမၼ်းသိူဝ်ၽိူၵ်ႇ လင်ၼိုင်ႈၶိုၵ်ႉၶိုၵ်ႉၶၢႆးၶၢႆးယူႇ။

ထိုင်မႃးပီၵေႃးၸႃႇ (1226) ပီၶရိတ်ႈ (1864) ပၢၼ်ၵိၼ်မိူင်း ၶုၼ်သၢင်ႇယီႈၼၼ်ႉ ၸင်ႇမႄးၵုမ်းၵေႃႇ ၽြႃးၵေႃႇမိူင်း ႁႂ်ႈသုင်ၶိုၼ်ႈၵဝ်ႈသွၵ်ႇသေ ႁွင်ႉဢဝ်မေႃမိုဝ်းၶႄႇ မႃးႁဵတ်းၵျွင်းမုင်းလိၼ်ၶေႃ၊ ၵင်ႈၽႃၵင်ႈပႅၼ်ႈ၊ သိူဝ်ႇၶႅပ်းမၢၵ်ႇႁိၼ်ယဝ်ႈ။ ဝၢႆးသေ ႁဵတ်ၵျွင်းၽြႃးလူင်ယဝ်ႉ ၸင်ႇမႄးမၵ်းမၢႆဝၢင်းၵျွင်းသေေၽုၵ်ႇဝႆႉတူၼ်ႈမႆႉၺွင်ႇ မႆႉႁုင်းယဝ်ႉ။ ပွႆးၵျွင်းၽြႃးလူင်ၵေႃႇမိူင်းၼႆႉၵေႃႈ ႁဵတ်းၼိုင်ႈပီသွင်ပွၵ်ႈသေ ပဵၼ်မိူဝ်ႈလိူၼ် (11) လွင်ႈ (8)ၶမ်ႈလႄႈ လိူၼ်သီႇမူၼ်းယဝ်ႉ။ ပွႆးလိူၼ် (11) လွင်ႈ (8) ၶမ်ႈၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ပွႆးသၢဝ်းသၢမ် ၼႆယူႇ။

ပီၵေႃးၸႃႇ (1299) ၶရိတ်ႈ (1937) ပွႆးၸႃးလူင်လုင်းၽယီႈ မၢၼ်ႈဝဵင်း ဢၼ်ယူႇတီႈ မၢၼ်ႈမေႃႇၼၼ်ႉ ၸင်ႇၵႂႃႇၸၢင်ႈ မေႃမိုဝ်းမၢၼ်ႈ ဢူႈတၢၼ်ႇၶႄး မႃးမႄးၵုမ်းၵေႃႇ ၽြႃးလူင် ႁႂ်ႈသုင်ၶိုၼ်ႈ (12)သွၵ်ႇသေဢမ်ႇၵႃး ၵျွင်းၽြႃးလူင်ၵေႃႈ ၶိုၼ်းမႄးၵုမ်းၵေႃႇ ႁဵတ်းပဵၼ်ၵျွင်းပျႃႉသၢတ်ႈ လၢႆလၢႆႁၢၼ်ႉယဝ်ႉ။

ထိုင်မႃး ပီၵေႃးၸႃႇ (1304-05) ပီၶရိတ်ႉ (1942) ၽွင်းသိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇပွၵ်ႈသွင်ၼၼ်ႉ ၵျပၢၼ်ႇၶဝ် မႃးသိမ်းဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းဝႆႉသေ သိုၵ်းမႁႃႇမဵတ်ႉ (သိုၵ်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ) ၶဝ် လုၵ်ႉဢိၼ်ႇတိယ ၶီႇႁိူဝ်းမိၼ် မႃးလူင်းမၢၼ်ႈမေႃႇ၊ လုၵ်ႉမၢၼ်ႈမေႃႇ ၶီႇသိုၵ်းမႃး ၼမ်ႉၶမ်း၊ ႁိူဝ်းမိၼ်မႁႃႇမဵတ်ႉၶဝ်ၵေႃႈ ဢဝ်မၢၵ်ႇပွမ်းလူင် မႃးပွႆႇသႂ်ႇ ၼႂ်းဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း သမ်ႉပေႃး ယွၼ်ႈလူင်ၵႂႃႇသဵင်ႈ။ မၢၵ်ႇပွမ်းႁိူဝ်းမိၼ် လုၵ်ႈၼိုင်ႈ မႃးတူၵ်းတႅၵ်ႇသႂ်ႇ ၼိူဝ်ၵျွင်းၽြႃးလူင် ၵၢင်ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းၼၼ်ႉသေ ၵျွင်းၽြႃးလူင် ပုတ်းပင်းလူႉလႅဝ်ၵႂႃႇသဵင်ႈယဝ်ႉ။ မၢၵ်ႇပွမ်းႁိူဝ်းမိၼ်လူင် ႁႅင်းယႂ်ႇၼႃႇလႄႈ ၵျွင်းလူင်တင်းလင် လူႉလႅဝ်ၵႂႃႇသေတႃႉ ဢၼ်လီဢၢမ်းတႄႉ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃးလူင် ဢၼ်မီးယူႇတီႈ ၵၢင်ဝဵင်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလူႉလႅဝ်သေဢိတ်းသေ ၵိုတ်းဝႆႉယူႇတုၵ်းသုၵ်း ၼႂ်းၵႄႈၵျွင်းလႅဝ်ၼၼ်ႉယူႇ။

လၢႆးပၵ်းသဝ်းဢွင်ႈတီႈဝဵင်း

ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းၼႆႉ မီးဝႆႉ ၽၢႆႇတူၵ်း ဝဵင်းမူႇၸႄႈ တီႈဢၼ်ၵႆယၢၼ် 19 လၵ်း၊ မီးၽၢႆႇၸၢၼ်း ၼမ်ႉမၢဝ်းယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇႁွင်ႇဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၶူဝ်ၽႅၼ်ၼမ်ႉမၢဝ်း ဢၼ်ၵဝ်ႇလင်ၼိုင်ႈ ဢၼ်မႂ်ႇထႅင်ႈလင်ၼိုင်ႈသေ တၢင်းၵႃး ၶၢမ်ႈၶူဝ်ၵႂႃႇႁွတ်ႈထိုင်လႆႈ မၢၼ်ႈဝဵင်းလူင် ဢၼ်ၵႆယၢၼ် 5 လၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉမၢၼ်ႈဝဵင်းလူင်သေ ၶူၼ်တၢင်းၵႃႈ ႁွတ်ႈထိုင်လႆႈ မၢၼ်ႈမေႃႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပဵၼ်တၢင်းႁိၼ်တၢင်းသၢႆးၵူၺ်း။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ လုၵ်ႉၼမ်ႉၶမ်းသေ မီးတၢင်းထႅင်ႈသဵၼ်ႈၼိုင်ႈ ၵႂႃႇႁွတ်ႈထိုင်လႆႈ ၼမ်ႉၽၵ်းၵႃသေ ၶိုၼ်းၵႂႃႇပွင်ႇ သဵၼ်ႈတၢင်းလူင် မူႇၸႄႈ ဝဵင်းလိူဝ်ႇယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉၼမ်ႉၶမ်း ၵႂႃႇသဵၼ်ႈတၢင်း မိူင်းဝီး၊ ၼမ်ႉႁႆး ၼမ်ႉတူႈသေ ႁွတ်ႈထိုင်လႆႈ သီႇပေႃႉယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ပဵၼ်တၢင်းလိၼ်တၢင်းသၢႆးၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ။

ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးလႄႈၶူဝ်းၵုၼ်ႇၵႃႉၶၢႆ

ပိူင်ယႂ်ႇမၼ်းတေႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်ႁႆႊၵၢၼ်ၼႃး လႄႈ ၵႃႉၶၢႆၵၢတ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸႂ်ႉၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈ ၶိုတ်းၵၢပ်ႈသေ ၽုၵ်ႇသွမ်းႁႆႊၼႃးသေ ပေႃးလႆႈၶဝ်ႈဢွၵ်ႇၼမ်မႃးၸိုင် တေႃႉၶဝ်ႈ ၶၢႆၼႂ်းမိူင်းၶႄႇၼၼ်ႉၶႃႈယဝ်ႉ။ ႁိမ်းႁွမ်းၼိူဝ်လွႆပႃႇထိူၼ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉသမ်ႉ ၽုၵ်ႈသူၼ်ယၢင်ႊတင်ႊ လႄႈ ၶဝ်ႈၽႃႉ ဝႆႉယူႇ။ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းလွႆတေႉ ပိူင်လူင်မၼ်း ၽုၵ်ႈသူၼ်ၼဵင်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ႁဵတ်းၵၢၼ် လၵ်ႉတေႃႈမႆႉ လႄႈ ၽဝ်ထၢၼ်ႇ သေလၵ်ႉၶဝ်ႈၶၢႆၼႂ်းမိူင်းၶႄႇၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

ၵၼ်တေႃႉသူင်ႇလႄႈပၢႆးၵပ်းသိုပ်ႇ

မီးၽၢႆႇတူၵ်း ဝဵင်းမူႇၸေႊ မွၵ်ႈ 19 လၵ်းလႄႈ ၽၢႆႇၸၢၼ်းၼမ်ႉမၢဝ်း။ ၽၢႆႇတၢင်းႁွင်ႇ ၶၢမ်ႈၼမ်ႉမၢဝ်း ၵႂႃႇသေ ႁွတ်ႈၽႅဝ် ဝဵင်းၼွင်တဝ်း ၸႄႈမိူင်းၶႄႇ။ ၽၢႆႇၸဵင်ႇႁွင်ႇ ဝၼ်းတူၵ်းၼၼ်ႉၵႆယၢၼ်ၵၼ်တင်း မၢၼ်ႈဝဵင်းလူင် ၸေႊမိူင်းၶၢင် မွၵ်ႈ 5 လၵ်း။ သမ်ႉတင်းမီးထႅင်ႈ တၢင်းလတ်း ၼမ်ႉၶမ်း-ၼမ်ႉၽၵ်းၵႃႊ ဝႆႉၵွၼ်ႇ။ သဵၼ်ႈတၢင်း ၼမ်ႉၶမ်း-မိူင်းဝီး-ၼမ်ႉႁႆး- ၼမ်ႉတူႈ - သီပေႃႉ ၼႆၵေႃႈၸႂ်ႉတိုဝ်း ၵႂႃႇမႃးလႆႈယူႇယဝ်ႉ။

တီႈၸိူဝ်းၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ

• ႁူင်းယႃလူင် ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း (မိူဝ်ႈပၢၼ်ဢၢင်းၵိတ်းလႄႈ ပၢၼ်ပႃႇလီႇမၢၼ်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ႁူင်းယႃ သႃႇသၼႃႇဢ​မေႇရီးၵိူဝ်း။ႁူင်းယႃလူင် ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းၼႆႉ ဢဝ်လုၵ်ႉမၢၵ်ႇႁိၼ်သေ ၵေႃႇႁဵတ်းဝႆႉ ႁၢင်ႊလီငၢမ်းတေႉတေႉယဝ်ႉ။)
  
• ၽြႃးလူင် ၵၢင်မိူင်း
  
• ၵွင်းမူးၸဝ်ႈသိူဝ်ၽိူၵ်ႇ
  
• ၽၢႆႇတူၵ်း ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉမေႃၼမ်ႉဢုၼ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ်သၽႃႇဝ။
• ၽၢႆႇတူၵ်း ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း မွၵ်ႈ 17 လၵ်းၼၼ်ႉ ဢဝ်ငိုၼ်းတိုၼ်းလၢင်းတီႈၶႄႇသေ ႁဵတ်းႁူင်းၵၢၼ် ၾႆးၾႃႉ သူၺ်ႇလီ (1) ဢၼ်ႁႅင်းၾႆးမီး 600 မႅၵ်ႇၵႃႇဝတ်ႈ ၼၼ်ႉယူႇ။

ၶိူဝ်းၵူၼ်း

ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းၼႆႉ ပိူင်လူင်မၼ်းပဵၼ် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းတႆး ယူႇသဝ်းဝႆႉတင်းၼမ်ယူႇယဝ်ႉ။ သမ်ႉထႅင်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶႄႇ ဢၼ်ၵိူတ်ႇၼႂ်းမိူင်းတႆးလႄႈ ၶႃႈႁၢပ်ႇၵၢၼ် ၶုၼ်မၢၼ်ႊ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ မိူင်းမၢၼ်ႊမႃးယူႇသဝ်းၼႆၵေႃႈ မီးယူႇၵမ်ႈၽွင်ႈ။ ႁိမ်းႁွမ်း ၸိူဝ်းဢၼ်ပဵၼ်မၢၼ်ႈ မီးယူႇၼိူဝ်လွႆၼၼ်ႉတေႉ ၶၢင်လႄႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းလွႆ ၵေႃႈယူႇသဝ်းယူႇ။