လွႆၶေႃ၊ ၸႄႈဝဵင်း

ၸႄႈဝဵင်းလွႆၶေႃ (လွႆၵေႃႇ)
ၸႄႈဝဵင်း
ၸႄႈဝဵင်းလွႆၶေႃ (လွႆၵေႃႇ) ဢွင်ႈတီႈ ၼႂ်းမိူင်းမျႅၼ်ႇမႃႇ
ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 19.687534°N 97.204670°E / 19.687534; 97.204670
မိူင်း	မျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈမိူင်း	ယၢင်းလႅင်
ၸႄႈတွၼ်ႈ	လွႆၶေႃ
ဝဵင်းပၵ်းလုမ်းၸႄႈဝဵင်း	ဝဵင်းလွႆၶေႃ
ဢေႇရိယႃႇ
• ၸႄႈဝဵင်း	230.91 လွၵ်းလၵ်း (598.06 လွၵ်းၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ)
ၼႃႈသုင်ပၢင်ႇလၢႆႇ	2,950 ထတ်း (900 မီႇတႃႇ)
ႁူဝ်ၼမ်ၵူၼ်း (သႅမ်ႇထႅမ်ႇပႃႇ ၂၀၁၇)
• ၸႄႈဝဵင်း	၁၁၈,၆၈၃
• ၼႂ်းဝဵင်း	၅၇,၄၃၃
• ဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈ	၆၁,၂၅၀
• ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ	ယၢင်းလႅင် (၃၈.၄၅%) မၢၼ်ႈ (၂၉.၇၆%) တႆး (၂၄.၅၃%) ယၢင်းၽိူၵ်ႇ (၃.၄၇%) ၶျင်း (၀.၃၁%) ရၶႅင်ႇ (၀.၂၇%) မွၼ်း (၀.၂၅%) ၶၢင် (၀.၁၂%)
• ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ်	ပုတ်ႉထ၊ ၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇ၊ ဢိတ်ႇသလၢမ်ႇ၊ ႁိၼ်ႇတူႇ
ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ်	MST (UTC+6.30)

ၸႄႈဝဵင်းလွႆၶေႃ (မၢၼ်ႈ: လွိုင်ကော်မြို့နယ်), (ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Loikaw Township), (သဵင်ဢွၵ်ႇ [Lauikhau]) ၼႆႉ ပဵၼ်ၸႄႈဝဵင်းဢၼ်ၼိူင်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ ၸႄႈတွၼ်ႈလွႆၶေႃ၊ ၸႄႈမိူင်းယၢင်းလႅင်၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝဵင်းပၵ်းလုမ်းၸႄႈဝဵင်းတႄႉ ပဵၼ် ဝဵင်းလွႆၶေႃ (လွႆၵေႃႇ) ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

သၢႆပိုၼ်း

ပီ 1838 (ပီမိူင်းမၢၼ်ႈ 1200 ပီတဵမ်) ၼၼ်ႉ ဢူးသီႇရိ ၼႆႉ တႄႇတင်ႈ ဝၢၼ်ႈသိႇရိတေႃး တီႈႁိမ်းလွႆၶေႃၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈလွႆၶေႃသေ ယဵၼ်းပဵၼ်မႃး လွႆၵေႃႇ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

ပီ 1972 လိူၼ်ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 2 ဝၼ်းၼၼ်ႉ လႆႈၽွတ်ႈႁႅၼ်း ၸႄႈဝဵင်းလွႆၶေႃမႃးသေ တီႈၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းလွႆၶေႃၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃး ပွၵ်ႉ ႑႓ ပွၵ်ႉ၊ ဢိူင်ႇ ႑႒ ဢိူင်ႇ၊ ဝၢၼ်ႈ ႑႒႗ ဝၢၼ်ႈယဝ်ႉ။ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ တီႈၸႄႈဝဵင်းလွႆၶေႃၼႆႉ ပွၵ်ႉမီးၵႂႃႇ ႑႙ ပွၵ်ႉ၊ ဢိူင်ႇမီး ႑႒ ဢိူင်ႇ ဝၢၼ်ႈ မီး ႑႒႓ ဝၢၼ်ႈယဝ်ႉ။

ၼႃႈလိၼ်ပထဝီႇ

ဢွင်ႈတီႈ လႄႈ တၢင်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင်

ၸႄႈဝဵင်းလွႆၵေႃႇၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈၼႂ်းၵႄႈ လတ်ႉတီႇတုတ်ႇႁွင်ႇ 19 တီႇၵရီႇ 14 မိတ်ႉၼိတ်ႉ လႄႈ 20 တီႇၵရီႇ 59 မိတ်ႉၼိတ်ႉ၊ မီးဝႆႉတီႈၼႂ်းၵႄႈ လွင်ႇၵျီႇတုတ်ႉဢွၵ်ႇ 97 တီႇၵရီႇ 07 မိတ်ႉၼိတ်ႉ လႄႈ 97 တီႇၵရီႇ 22 မိတ်ႉၼိတ်ႉၼၼ်ႉသေ တၢင်ႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင် ၸမ်ႉ မီးၵႂႃႇ 598.06 လၵ်းပၼ်ႇမူၼ်း (1,549.0 ပၼ်ႇမူၼ်း ၶီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ) ယဝ်ႉ။

ၶွပ်ႇလႅၼ်လိၼ်

ၸႄႈဝဵင်းလွႆၶေႃၼႆႉ ၽၢႆႁွင်ႇ မီး ၸႄႈဝဵင်းသျႃးတေႃး၊ ၽၢႆႇတူၵ်းမီး ၸႄႈဝဵင်းတီးမေႃႉသူဝ်ႇ၊ ၽၢႆႇၸၢၼ်းမီး ၸႄႈဝဵင်းပေႃႇလၶႄး၊ ၽၢႆႇႁွင်ႇမီးဝႆႉ ၸႄႈမိူင်းတႆး ၸႄႈဝဵင်းၽၢႆႇၶုၼ်ႇ လႄႈ ၸႄႈဝဵင်းသီႇသႅင်ႇ တင်းၸိူဝ်းၼႆႉသေ တိူဝ်ႉၸပ်းဢိူမ်ႈၵၼ်ဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။

ၽၢင်ႁၢင်ႈၼႃႈလိၼ်

ၸႄႈဝဵင်းလွႆၶေႃၼႆႉ မီးဝႆႉၽၢႆႇၼိူဝ်ၼႃႈၼမ်ႉပၢင်ႇလၢႆႇ တၢင်းသုင်ၽတ်ႉၽဵင် မီးၽၢႆႇၼိူဝ် 2950 ထတ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸႄႈဝဵင်းလွႆၶေႃၼႆႉ ၵုင်းလွႆလႄႈ ပႃႇထိူၼ်ႇၼမ်သေ ၼႃႈလိၼ်ပဵင်း ႁၢမ်ႉဢေႇဝႆႉယဝ်ႉ။ လွႆႈဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်တႄႉ ပဵၼ် လွႆသီႇရိမင်ႇၵလႃႇ (လွႆၶေႃ)၊ လွႆၶမ်း (သူၺ်ႇတွင်ႇ)၊ လွႆသၢမ်လုၵ်ႈ (တွင်ႇတူင်းလူင်း)၊ လွႆမျႃႉၵလၢပ်ႉ လႄႈ လွႆသူၺ်ႇလႅတ်ႉဝႃး ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

သၢႆၵေးၼမ်ႉ

မႄႈၼမ်ႉ ၸိူဝ်းၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် ဢၼ်လႆလူင်းတီႈၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းလွႆၶေႃၼႆႉ ပဵၼ် ႁွင်ႈၽီလူး(ၽီလူးၶျွင်း)၊ ႁွင်ႈပွၼ် (ပုၼ်ၶျွင်း) ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ႁွင်ႈၽီလူးၼႆႉ လုၵ်ႉဢဝ် ၼႃႈတၢင်းတူၵ်း လႆႈၸူး ၼႃႈတၢင်းဢွၵ်ႇသေ ပဵၼ် ၼမ်ႉဝၢၼ်လႄႈ ၸၢင်ႈဢဝ်ၸႂ်ႉလႆႈတွၼ်ႈတႃႇၵိၼ် တႃႇၸႂ်ႉလႄႈ တႃႇၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉယူႇယဝ်ႉ။

ၾိင်ႈၾႃႉ

ၸႄႈဝဵင်းလွႆၶေႃၼႆႉ မီးၾိင်ႈၾႃႉ ၵတ်းယဵၼ်ႁႅရ်ႈႁွင်သေ ယႃႇသီႇၽဵင်ႇၵၼ်ဝႆႉယူႇ။ တၢင်ႉမႆႈဢၼ်သုင်သုတ်းၼႆႉ မီး 37.2 တီႇၵရီႇ သႅၼ်ႇတီႇၵရဵတ်ႉသေ တၢင်ႉမႆႈ ဢၼ်တႅမ်ႇသုတ်းၼႆႉ မီး 5 တီႇၵရီႇသႅၼ်ႇတီႇၵရဵတ်ႉယဝ်ႉ။

ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူၼ်း

တီႈၸႄႈဝဵင်းလွႆၶေႃၼႆႉ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ဢၼ်မီး တေႃႇထိုၼ် လိူၼ်တီႇသႅမ်ႇပႃႇသဵင်ႈ ပီ 2017 ၼၼ်ႉ မီးၵႂႃႇ 118,683 ၵေႃႉသေ ၵမ်ႉၼမ် ပဵၼ် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵူၼ်း ယၢင်းလႅင်၊ တႆး လႄႈ မၢၼ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး

တီႈၸႄႈဝဵင်းလွႆၶေႃၼႆႉ ပိူင်လူင်မၼ်း ဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်ငၢၼ်း ၽၢႆႇၽုၵ်ႇသွမ်ႈ၊ ၵၢၼ်ၸၢၵ်ႈၵၢၼ်မိုဝ်း ၸိူဝ်းလဵၵ်ႉၼွႆႉ လႄႈ ၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

သၢႆတၢင်းၵပ်းသိုပ်ႇ

ၸႄႈဝဵင်းလွႆၶေႃၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ်တၢင်းယႅၵ်ႉ သၢႆတၢင်းလိၼ် တၢင်းတၢင်းၼမ်ႉ ႁူပ်ႉၵၼ်ၼၼ်ႉသေ သဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်းၵပ်းသိုပ်ႇ ပဵၼ်ဢၼ်ၶႅပ်ႉလႅပ်ႈဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ တီႈဝဵင်းလွႆၶေႃၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၶူင်ႇၶိူင်ႈမိၼ်လွႆၶေႃ လႄႈ တႃႈလူတ်ႉလဵၼ်းလွႆၶေႃယူႇယဝ်ႉ။

ပၢႆးပႆႇၺႃႇ

ၸိူဝ်းပဵၼ် ႁူင်းႁဵၼ်းသွၼ်ပၢႆးပႆႇၺႃႇၸၼ်ႉသုင် ၸိူဝ်းပဵၼ် ၸၼ်ႉၸွမ်လွႆၶေႃ၊ ၸၼ်ႉၸွမ်ၶွမ်ႇပိဝ်ႇတႃႇ (လွႆၶေႃ)၊ ၸၼ်ႉၸွမ်ပၢႆးၸၢင်ႈ (လွႆၶေႃ) လႄႈ ၶေႃးလဵၵ်ႉပၢႆးၶူးသွၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးဝႆႉတီႈ ဝဵင်းလွႆၶေႃယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းပဵၼ် ႁူင်းႁဵၼ်း ၸၼ်ႉသုင်မီႈ 11 ဢၼ်၊ ၽႄၸၼ်ႉသုင် မီး 7 ဢၼ်၊ ၸၼ်ႉၵၢင် မီး 6 ဢၼ်၊ ၽႄၸၼ်ႉၵၢင် မီး 6 ဢၼ်၊ ပုၼ်ႉၸၼ်ႉငဝ်ႈ မီး 15 ဢၼ်၊ ၸၼ်ႉငဝ်ႈ မီႈ 77 ဢၼ်လႄႈ လူင်ႈၼႃႈႁူင်းႁဵၼ်း (မူႇၵျူဝ်ႇ) မီး 35 ဢၼ်ယဝ်ႉ။

ပၢႆးယူႇလီ

တီႈၸႄႈဝဵင်းလွႆၶေႃၼႆႉ မီး ႁူင်းယႃၵူၼ်းမိူင်း 1 ဢၼ်၊ ႁူင်းယႃဢိူင်ႇ (တႅၵ်ႉၼႄႇ) 2 ဢၼ်၊ ႁွင်ႈပၢႆးယူႇလီဢိူင်ႇ (တႅၵ်ႉၼႄႇ) 2 ဢၼ်၊ ႁွင်ႈပၢႆးယူႇလီဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈ 5 ဢၼ် လႄႈ ႁွင်ႈၽႄပၢႆးယူႇလီဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈ 29 ဢၼ်ယဝ်ႉ။