ၽႃၵၢၼ်ႉ၊ ဝဵင်း

ဝဵင်းၽႃၵၢၼ်ႉ
ဝဵင်းၽႃၵၢၼ်ႉ ႁၢင်ႈၽႅၼ်ႇလိၼ် ၼႄဢွင်ႈတီႈ ဝဵင်းၽႃၵၢၼ်ႉ
ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 25°37′0″N 96°19′0″E
မိူင်း	မျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈမိူင်း	ၶၢင်
ၸႄႈတွၼ်ႈ	ၸႄႈတွၼ်ႈမိူင်းယၢင်း
ၸႄႈဝဵင်း	ၸႄႈဝဵင်းၽႃၵၢၼ်ႉ
ႁူဝ်ၼမ်ၵူၼ်း (2014)
• ႁုပ်ႈ	၃၁၂,၅၂၈
• ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ်	ပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ၊ ၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇ
ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ်	လၵ်းၸဵင်ၶၢဝ်းယၢမ်းမျၢၼ်ႇမႃႇ (UTC+6.30)

ဝဵင်းၽႃၵၢၼ်ႉ (မၢၼ်ႈ: ဖားကန့်မြို့, ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Phakant) ၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်း ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ တီႈၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းၽႃၵၢၼ်ႉ၊ ၸႄႈတွၼ်ႈမိူင်းယၢင်း၊ ၸႄႈမိူင်းၶၢင်၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ၼၼ်ႉသေ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ႁင်း ၸႄႈဝဵင်းၽႃၵၢၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝဵင်းၽႃၵၢၼ်ႉၼႆႉ ၵူၼ်းႁူႉၼမ်ဝႃႈ ပဵၼ်မေႃႇသႅင်ၶဵဝ် တီႈမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ၼႆယဝ်ႉ။

ပိုၼ်းပဵၼ်မႃး

ၽႃၵၢၼ်ႉၼႆႉ တိုၼ်းပဵၼ်ၶေႃႈၵႂၢမ်းတႆးယဝ်ႉ။ ဝၢၼ်ႈဢၼ်တႄႇဢွၼ်တၢင်းသုတ်းပိူၼ်ႈ တီႈၽႃၵၢၼ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်ဝၢၼ်ႈဢွင်ႇမင်ႇၵလႃႇၼႆယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီ 1832 ၼၼ်ႉ ပူႇလွႆႁိူင်း လႄႈ ၸုမ်းမၼ်း ၶဝ် (၆) ၵေႃႉၼႆႉ တင်ႈဝၢၼ်ႈ တီႈၽၢႆႇၼိူဝ် သူပ်းႁွင်ႈမျွၵ်ႉၽျူႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈႁိမ်းသူပ်းႁွင်ႈၼၼ်ႉ မီးဝႆႉလွႆၽႃႁိၼ်ယဝ်ႉ။ ဝၢၼ်းသေ တင်ႈဝၢၼ်ႈ ဢမ်ႇႁိုင်ဢမ်ႇၼၢၼ်း လွႆၽႃႁိၼ်ၼၼ်ႉ ၵၢၼ်ႉတူၵ်းသေ လႆႈလိုဝ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၽႃၵၢၼ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေလွႆၵူၼ်ႇၵၢၼ်ႉတူၵ်းယဝ်ႉ လႆႈၶိုၼ်းတႄႇ ၽႃၵၢၼ်ႉထႅင်ႈပွၵ်ႈၵမ်းသွင် မိူဝ်ႈပီ 1836 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဢၼ်လီႁူႉထႅင်ႈ တၢင်ႇၸိူဝ်း

ဢၼ်ပဵၼ်မေႃႇသႅင်ၶဵဝ် တီႈမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ဢၼ်ပဵၼ် လိၼ်မေႃႇသႅင်ၽႃၵၢၼ်ႉၼႆႉ တႄႇၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်မႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈ ၁၃ ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီၼၼ်ႉသေ ဢဝ်ဝဵင်းၽႃၵၢၼ်ႉပဵၼ်ၵၢင်မၼ်းသေ မီးဝႆႉတီႈ ၽၢင်ႇႁွင်ႈဢုရု ၽၢႆႇၶႂႃယဝ်ႉ။

ဢၼ်ပဵၼ် သႅင်ၶဵဝ်ၼႆ့ မီးဝႆႉ သႅင်ၶဵဝ်ၵျေႇတႅၵ်ႉ လႄႈ သႅင်ၶဵဝ်ၼႅတ်ႉၽရၢႆႉ ၼႆ မီးဝႆႉသွင်မဵဝ်းသေ ၼႂ်းၵႃႈၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ် မဵဝ်းၵျေႇတႅၵ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်မဵဝ်းၵႃႈၶၼ်ယႂ်ႇ၊ ပဵၼ်ဢၼ်မီးၼမ်ႉၸႂ်ႉထၢၼ်ႈသုင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းဢၼ်လဵဝ် တီႈၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇ ဢၼ်ပဵၼ်တီႈ သႅင်ၶဵဝ်ၵျေႇတႅၵ်ႉဢွၵ်ႇသေ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပဵၼ်မိူင်း ဢၼ်မီးလွၵ်းၵၢတ်ႇသႅင်ၶဵဝ်လႄႈ ပေႃးၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ သႅင်ၶဵဝ်မႃးပဵၼ်မိူင်း ဢၼ်လႆႈဢဝ်ၵုင်ႇမုၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တီႈဝဵင်းၽႃၵၢၼ်ႉ၊ ဢိူင်ႇသိုင်ႇမူ၊ တီးဝၢၼ်ႈၼမ်ႉမေႃႇ လႄႈ ႁွင်ႈယေႇၵျီႇ ႁူပ်ႉၵၼ် တီႈမၢႆဢိင်ဢၢင်ႈႁၢင်ႈၽႅၼ်ႇလိၼ် ၉၂-ၸီႇ ၂ပီ ၈၅၅၆၂၂ ၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်ပုတ်းသႅင်ၶဵဝ်လူင် ဢၼ်ၼႃႈယၢဝ်းမီး ၇၀ ထတ်း ၼႃႈၵႂၢင်ႈ မီး ၁၆ ထတ်း ၼႃႈသုင် မီး ၂၀ ထတ်း ၼၼ်ႉလႄႈ ဢမ်ႇလႆႈၶၢႆႉဢွင်ႈတီႈမၼ်းသေ လႆႈၵေႃႇႁဵတ်း ႁွင်ႈၼႄသႅင်ၶဵဝ်ဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ မီးၼမ်ႉၼၵ်း ၁၁၀ တၢၼ်ႇ၊ ၆၆,၀၀၀ ၸွႆႉသေ ပဵၼ်သႅင်ၶဵဝ် ဢၼ်ၼမ်ႉၸႂ်ႉၶႅမ်ႉ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

တီႈသႅင်ၶဵဝ်ဢွၵ်ႇ တီႈၽႃၵၢၼ်ႉၼႆႉ ႁွင်ႉဝႃႈ မေႃႇၼႆသေ တီႈၼၼ်ႈၼၼ်ႉ တေလႆႈႁၼ် ၵူၼ်းၼုမ်ႇၵႃႈတီႈ ၵူႈဝၢၼ်ႈဝၢၼ်ႈ ၵူႈဝဵင်းဝဵင်း မႃးၶုၵ်းမႃးႁႃ သႅင်ၶဵဝ်ယူႇယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ မေႃႇသႅင်ၶဵဝ်ၽႃၵၢၼ်ႉၼႆႉ ယွၼ်ႉပဵၼ် တီႈၶႄႉၵၼ်ႁႃသႅင်ၶဵဝ်လႄႈ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ဢွၼ်ၵၼ်ၸႂ်ႉၸၢၵ်ႈၸႂ်ႉရူတ်ႉလူင်သေ ၵေႃႇၶုတ်းၸူင်ႁႃ ၶိုၼ်းၶိုၼ်းဝၼ်းဝၼ်းယူႇယဝ်ႉ။ တီႈၽႃၵၢၼ်ႉၼႆႉ ၸၢဝ်းပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ လႄႈ ၸၢဝ်းၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇၶဝ် ယူႇသဝ်းဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။