ထဝႄႇ၊ ၸႄႈတွၼ်ႈ

ၸႄႈတွၼ်ႈထဝႄႇ
ၸႄႈတွၼ်ႈ
ၸႄႈတွၼ်ႈထဝႄႇ
ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 14°05′N 98°28′E
မိူင်း	မျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈတိူင်း	တၼိၼ်းတႃႇယီႇ
ၸႄႈဝဵင်း	4
ဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ	ဝဵင်းထဝႄႇ
ဢေႇရိယႃႇ
• ႁုပ်ႈ	5,000 လွၵ်းလၵ်း (12,949 လွၵ်းၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ)
ႁူဝ်ၼမ်ၵူၼ်း (1956)	247,027
ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ်	MST (UTC+6:30)

ၸႄႈတွၼ်ႈထဝႄႇ (မၢၼ်ႈ: ထားဝယ်ခရိုင် ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Dawei District) ပဵၼ်ၸႄႈတွၼ်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈ ၸိူဝ်းမီးတီႈ သၢပ်ႇၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ တီႈၵုၼ်တၼိၼ်းတႃႇယီႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တၢင်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင် ၸႄႈတွၼ်ႈၼႆ့ မီး 5308 လွၵ်းလၵ်းယဝ်ႉ။ သၼ်လွႆပိလွၵ်ႉ ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း သၼ်လွႆတၼိၼ်းတႃႇယႃႇ ဢၼ်မီးၽၢႆႇဢွၵ်ႇၸႄႈတွၼ်ႈၼၼ်ႉ ဢဝ်ၸႄႈတွၼ်ႈထဝႄႇ ၶၼ်ႈၶႅၼ်ႈဝႆႉပၼ်တင်း ၸႄႈတွၼ်ႈရႃႇၽပူႇရီႇ လႄႈ ၵိတ်ႉၸၼပူႇရီႇ မိူင်းထႆးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇတူၵ်းၼၼ်ႉ မီးဝႆႉပၢင်ႇလၢႆႇဢၼ်တမၢၼ်ႇယဝ်ႉ။

ၽၢႆႇႁွင်ႇၼႆႉ ဢိူမ်ႈၸပ်းၵၼ်တင်း ၸႄႈတွၼ်ႈၵျႅၵ်ႉၶမီႇ လႄႈ ၽၢႆႇၸၢၼ်းၸမ်ႉ ဢိူမ်ႈၸပ်းၵၼ်ဝႆႉတင်း ၸႄႈတွၼ်ႈပဵၵ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွႆဢၼ်သုင်သုတ်း တီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၼႆ့ ပဵၼ် လွႆမျိၼ်ႉမူဝ်ႇလႅတ်ႉၶတ်ႉ ဢၼ်မီးတီႈ ဢွင်ႈဢၼ်ဢိူမ်ႈၸပ်းတင်း ၸႄႈတွၼ်ႈပဵၵ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွႆၼၼ်ႉ တၢင်းသုင်မီး 6800 ထတ်းယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေလွႆၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး လွႆၼႂႃးလပူဝ်ႉ ဢၼ်မီးတီႈသၼ်လွႆ ဢၼ်လတ်းၵႂႃႇတီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ တၢင်းသုင်မီး 6000 ထတ်းပၢႆယဝ်ႉ။

မႄႈၼမ်ႉ ဢၼ်ၶဝ်ႈတၢင်းတိုဝ်းတွၼ်ႈတႃႇ သၢႆတၢင်းၼမ်ႉ တႃႇၵႂႃႇမႃး တီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈထဝႄႇၼႆႉ တီႈပွတ်းႁွင်ႇၼႆႉ ပဵၼ် မႄႈၼမ်ႉထဝႄႇ၊ တီႈပွတ်းၸၢၼ်းၼႆႉ ပဵၼ် မႄႈၼမ်ႉတၼိၼ်းတႃႇယီႇယဝ်ႉ။ တီႈၽၢႆႇတူၵ်းဝဵင်းထဝႄႇ တီႈဢၼ်ယၢၼ်ၵႆတင်း ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ ယၢၼ်သိပ်းလၵ်း ၼၼ်ႉ မီးဝႆႉၵုၼ်သၢမ်ၵုၼ် ႁဵင်ၸႄႇ၊ မွင်းမၵၢၼ်ႇ လႄႈ ၵုၼ်တွမ်လွင်းလူင်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တီႈၵုၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမီးၽႃႁိၼ်ၼႃလႄႈ ဢမ်ႇမီးလင်ႁိူၼ်းၵူၼ်းယူႇသဝ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ယွၼ်ႉၵၢၼ်ႁၢင်းၼူၵ်ႉလႄႈ ပေႃးဢဝ်တႃႇပၢႆးမၢၵ်ႈမီးဝႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈဝႆႉယဝ်ႉ။

သၼ်လွႆၵမ်ႉၼမ် ၸိူဝ်းမီးတီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈထဝႄႇ ၼႆႉ ၵမ်ႉၼမ် ပဵၼ် လွႆမၢၵ်ႇႁိၼ်ယဝ်ႉ။ ႁိၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ် ႁိၼ် (မၢၼ်ႈ: နှမ်းဖတ်ကျောက်) ယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းဢၼ်လႆႈႁၼ်တီး ထုင်ႉဝူဝ်ၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ႁိၼ် (မၢၼ်ႈ: သင်ပုန်းကျောက်) ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈလိၼ်ၼဵဝ်သေ ပဵၼ်ႁိၼ်မႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈသၼ်လွႆ ဢၼ်ၸမ်တင်း ၽင်ႇၼမ်ႉထဝႄႇၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ႁိၼ်လိၼ်ၼဵဝ် ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးလဵၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၸႄႈတွၼ်ႈထဝႄႇၼႆႉ ဢွၵ်ႇ ဝူးၽရမ်ႇယဝ်ႉ။

ဝူးၽရမ်ႇ လႄႈ ႁဵၵ်ႇ မဵဝ်းဢၼ်ဢွၵ်ႇတီႈၸႄႈတွၼ်ႈထဝႄႇၼၼ်ႉ ပေႃးဢဝ်တင်းၵမ်ႇၽႃႇဝႃႈ ပဵၼ်ၸၼ်ႉထူၼ်ႈသွင်ယဝ်ႉ။ တီႈၸႄႈတွၼ်ႈထဝႄႇၼႆႉ ပႃႇထိူၼ်ႇၵေႃႈလိူင်ႇယဝ်ႉ။ တၢင်းၵႂၢင်ႈၼႃႈလိၼ်ပႃႇထိူၼ်ႇၼႆႉ မီး 5000 လွၵ်းလၵ်းယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈပႃႇထိူၼ်ႇၼၼ်ႉသေ ဢွၵ်ႇ မႆႉသၵ်း လႄႈ တူၼ်ႈမၢၵ်ႇဢုၼ်ပၢင်ႇလၢႆႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ဢွၵ်ႇ တူၼ်ႈယၢင်လႄႈ ၵၢၼ်ယၢင်ၵေႃႈ ယႂ်ႇဝႆႉတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵႃႈ မၢၵ်ႇမႆႉမၢၵ်ႇတွၵ်ႇၼႆႉ မၢၵ်ႇလၢင်ႈလိၼ်၊ မၢၵ်ႇတူတ်းမူ၊ မၢၵ်ႇၵဵင် လႄႈ မၢၵ်ႇတိုင်ႇယၢင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၶူဝ်းၵုၼ်ႇ ဢွၵ်ႇပဵၼ်ပိူင်လူင်ယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပဵၼ်ၸႄႈတွၼ်ႈ ဢၼ်ဢိူမ်ႈၸမ်ၵၼ်တင်း ပၢင်ႇလၢႆႇလႄႈ ၵၢၼ်ပႃလိပ်း၊ ပႃႁႅင်ႈ၊ ပႃႈၼဝ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းၵႂၢင်ႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၶႂၢင်ယဝ်ႉ။ ပႃၼဝ်ႈ ပႃႁႅင်ႈထဝႄႇၼႆ့ ၵေႃႈၸိုဝ်ႈသဵင်လိုဝ်းလင် ၼင်ႇ ပႃႈႁႅင်ႈ ပႃၼဝ်ႈပဵၵ်ႉသေ ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈပတ်ႉပိုၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ၵိၼ်ဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။

ၸႄႈတွၼ်ႈထဝႄႇၼႆႉ ႁူမ်ႈဝႃႈမီးတီႈ ပွတ်းမႆႈသေတႃႉ ယွၼ်ႉဢိူမ်ႈၸပ်းၵၼ်ဝႆႉတင်း ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇလႄႈ လူမ်းမႆႈဢမ်ႇပေႃးႁႅင်း။ တၢင်ႉၼမ်ႉၽူၼ်မီး ယူႇ 200 ၼိဝ်ႉပၢႆယဝ်ႉ။ တီႈပွတ်းႁွင်ႇၸႄႈတွၼ်ႈထဝႄႇၼႆႉ ၽူၼ်တိူဝ်းၼမ်သေ ပွတ်းၸၢၼ်းယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇမွင်းမၵၢၼ်ႇ ဢၼ်မီးတီႈ ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းတူၵ်း ဝဵင်းထဝႄႇၼႆ့ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈလိုဝ်ႈသဝ်း တႃႇၶၢဝ်းမႆႈယဝ်ႉ။

ၽြႃးၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႆ တီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈတွၼ်ႈထဝႄႇၼႆႉ ပဵၼ် ၽြႃးသျိၼ်ႇမူၵ်ႉထီး ဢၼ်မီးၽၢႆႇၸၢၼ်းဝဵင်းထဝႄႇ ယၢၼ်လၢႆႇလၵ်းၼၼ်ႉ၊ ၽြႃးသျိၼ်ႇမေႃႇ တီႈငႃးၵုၼ်ထဝႄႇ လႄႈ ၽြႃးသျိတ်ႇထၢတ်ႈဝႄး ဢၼ်မီး ၽၢႆႇႁွင်ႇဝဵင်းထဝႄႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၽၢႆႇႁွင်ႇ ဢွင်ႈတီႈဝဵင်းထဝႄႇ ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ မီးဝႆႉ ဢွင်ႈတီး ဝဵင်းၵဝ်ႇထဝႄႇယဝ်ႉ။

ၸွမ်းလူၺ်ႈ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း ပီ 1956 သေ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း တီႈၸႄႈတွၼ်ႈထဝႄႇၼႆ့ မီးဝႆႉ 247,027 ၵေႃႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း ၸိူဝ်းမီးတီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၼႆႉ ႁူမ်ႈဝႃႈ ၸႂ်ႉၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈသေတႃႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ သဵင်ဢွၵ်ႇဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်လႄႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းတၢင်းမိူင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵႂၢမ်းထဝႄႇမၢင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶႂ်ႈငၢႆးမိူၼ် ၵႂၢမ်းရၶႅင်ႇယဝ်ႉ။ လွင်ႈတၢင်းဢၼ်လႆႈပဵၼ်ၼၼ်တႄႉ မိူဝ်ႈႁူဝ်တီးပိုၼ်းၼၼ်ႉ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းရၶႅင်ႇၶဝ် မီးလွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇတင်း ထုင်ႉထဝႄႇမႃး ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

တီႈၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈထဝႄႇၼႆႉ မီးဝႆႉ ၸႄႈဝဵင်းသီႇၸႄႈဝဵင်း ၸိူဝ်းပဵၼ် ၸႄႈဝဵင်းထဝႄႇ၊ ၸႄႈဝဵင်းယေႇၽျူႇ၊ ၸႄႈဝဵင်းလွင်းလူင်း လႄႈ ၸႄႈဝဵင်းတယႅတ်ႉၶျွင်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇ ၵပ်းသိုပ်ႇၵႂႃႇမႃးၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၼႆႉ မီးသၢႆတၢင်းလိၼ်၊ သၢႆတၢင်းၼမ်ႉၵူၺ်း။ သၢႆတၢင်းလိၼ်တႄႉ ပဵၼ်တၢင်းၵႃးယဝ်ႉ။ တၢင်းရူတ်ႉလဵၼ်းတႄႉဢမ်ႇၽႅဝ်။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ဝဵင်းထဝႄႇ ဢၼ်ပဵၼ် ဝဵင်းတႃႈၼမ်ႉၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၶႅမ်ႉလႅပ်ႈလီလႄႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၶူဝ်းၵုၼ်ႇဢွၵ်ႇပိုၼ်ႉတီႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ၶဝ်ႈသၢၼ်၊ မႆႉသၵ်း၊ ၶူဝ်းႁေႈလိူင်း၊ ယၢင်၊ ၽႃႈတူင်ႇထဝႄႇ၊ ပႃႁႅင်ႈ၊ ပႃႈၼဝ်၊ မၢၵ်ႈမႆႉမၢၵ်ႇတွၵ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ ၸၢင်ႈဢဝ်သူင်ၸွမ်း သၢႆတၢင်းၼမ်ႉယဝ်ႉ။

တီႈလွင်ႈၵၢၼ်ငၢၼ်းတေႃႉသူင်ႇ တီႈ ထဝႄႇ လႄႈ ပဵၵ်ႉၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ႁိူဝ်းၵတ်ႉတူႇၼႆႉ ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်ဝႆႉယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈ တႃႈႁိူဝ်းဝဵင်းထဝႄႇသေ မီးလွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇၵမ်းသိုဝ်ႈတင်း တႃႈၼမ်ႉ သိင်ႇၵႃႇပူႇ၊ ပီႇၼၢၼ်ႇ ဢၼ်မီးတီႈ ၵုၼ်မလေးးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တင်း ဝဵင်းတႃးၵုင်ႈသေ မီးသၢႆတၢင်း ၼမ်ႉသေဢမ်ႇၵႃး မီးပႃး သၢႆတၢင်းႁိူဝ်းမိၼ်ယဝ်ႉ။