မဢူႇပိၼ်ႇ၊ ဝဵင်း

ဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇ
ဝဵင်း
ဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇ ဢွင်ႈတီႈ ဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇ
ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 16°43′55″N 95°37′12″E
မိူင်း	မျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈမိူင်း	ဢေႇယႃႇဝတီႇ
ၸႄႈတွၼ်ႈ	ၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇ
ၸႄႈဝဵင်း	ၸႄႈဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇ
ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ်	MST (UTC+6.30)

ဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇ (မၢၼ်ႈ: မအူပင်မြို့ ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Ma-ubin) ၼႆႉ ပဵၼ် ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၸႄႈဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇ၊ ၼႃႈလိၼ်မဢူႇပိၼ်ႇ တီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇ၊ ၸႄႈတိူင်းဢေႇယႃႇဝတီႇ၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မီးဝႆ့ တီႈၼိူဝ်ၽင်ႇၽၢႆႇၶႂႃ ၼမ်ႉတူဝ်း ဢၼ်မီးတီႈၼိူဝ် ၵုၼ်သူပ်းၼမ်ႉၵဵဝ်ၼၼ်ႉသေ ပေႃးလုၵ်ႉတီႈ ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈၼႆ ယၢၼ်ၵႆ 46 လၵ်းၵူၺ်းလႄႈ ၸၢင်ႈၵႂႃႇဝၼ်းမႃးဝၼ်း သေ ၸိူဝ်းပဵၼ်မူႇပဵၼ်ၸုမ်း ၵမ်ႈၽွင်ႈၼႆ့ လုၵ်ႉဢဝ် ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ ၵႂႃႇၸူး ဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇ ၵႂႃႇဝၼ်းမႃးဝၼ်းသေ မႃးဢႅဝ်ႇလႄႇမူၼ်ႈၸႂ်ယဝ်ႉ။ ဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇၼႆ့ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၶုၼ်ၽွင်းၸႄႈတွၼ်ႈလႄႈ မီးလုမ်း ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၸႄႈတွၼ်ႈၶဝ်၊ ႁူင်းယႃ၊ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင် လႄႈ ၶွၵ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် ၽၢႆႇဢုပ်ႉပိူင်ႇမျူႇၼီႇၸီႇပႄႇ ႁင်း ဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇၼႆႉ လႆႈတႄႇၽွတ်ႈႁႅၼ်းမႃး မိူဝ်ႈပီၶရိတ်ႉ 1888 ၼၼ်ႉသေ လႆႈႁဵတ်းသၢင်ႈ ၵၢၼ်ဝဵင်းမူၼ်းၵူၼ်းၵိုၼ်းမႃးယဝ်ႉ။ တီႈတႃႈႁိူဝ်းမဢူႇပိၼ်ႇၼၼ်ႉ ၵမ်ႉၼမ် ၸိူဝ်းပဵၼ်ႁိူဝ်း ဢၼ်ၵႂႃႇမႃး တီႈၼိူဝ်ၵုၼ်သူပ်းၼမ်ႉ ၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ ႁိူဝ်းသၢင်းၽေႃး ဢၼ်ၵႂႃႇတႃႈလိူဝ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ မႃးၵိုတ်းလႄႈ ပဵၼ်ဝဵင်းတႃႈႁိူဝ်း ဢၼ်ၵိုၼ်းဝႆႉယဝ်ႉ။

လုၵ်ႉတီႈ ဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇသေ ဢဝ် ၵူၺ်ႈ၊ မၢၵ်ႇသၢင်းၽေႃး ၸၵႂႃႇ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽၵ်းယိူဝ်ႈၼၢင်းၶဵဝ် လႄႈ ၵုင်ႈ၊ ပႃ ၸၸိူဝ်းၼႆႉ တၢင်ႇၶၢႆၸူး ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်ၶဝ်ႈ လႄႈ ၵၢၼ်ငၢၼ်း ပႃၼဝ်ႈ၊ ပႃႁႅင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ၸဵမ်မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၵွၼ်ႇၼၼ်ႉ ဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇၼႆ့ လႆႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ဝဵင်းယုင်းလိူင်ႇ ၼႆယဝ်ႉ။

လုၵ်ႉတီႈဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇ ၸူး ဝဵင်း ၸိူဝ်းမီးၼႂ်းၸႄႈတွၼ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈပိုင်ႈဢိင် သၢႆတၢင်းၼမ်ႉယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈမဢူႇပိၼ်ႇ ၸူး ဝၢၼ်ႈယေႇလႄးၵလေး ဢၼ်မီးၽၢႆႇတူၵ်း ယၢၼ် 9 လၵ်းၼၼ်ႉ မီးတၢင်းသိူဝ်ႇႁိၼ်ဝႆႉယဝ်ႉ။ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ သဵၼ်ႈတၢင်းပဵၼ်ဢၼ်ၶႅမ်ႉလႅပ်ႈမႃး တင်းၼမ်ယဝ်ႉ။

ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇ မိူဝ်ႈပီ 1962 ၼၼ်ႉ ၸွမ်းၼင်ႇ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်းသေ မီး 24241 ၵေႃႉယဝ်ႉ။ ၵမ်ႉၼမ် ပဵၼ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ ၸၢဝ်းပုတ်ႉထယဝ်ႉ။ ၽြႃးဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် တီႈ ဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇၼႆႉ ပဵၼ် ၵွင်းမူးသူၺ်ႇၽူင်းမျိၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇၼႆႉ မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၵွၼ်ႇ ပဵၼ် ဝၢၼ်ႈတမ်ႇငႃႈဢွၼ်ႇၵူၺ်း။ ထိုင်ပီၶရိတ်ႉ 1876 ၼၼ်ႉ မဢူႇပိၼ်ႇၼႆႉ ထုၵ်ႇလိူၵ်ႈပဵၼ် ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း တႃႇ ၸႄႈတွၼ်ႈတူင်းၶႂႃႉယဝ်ႉ။ ပီ 1903 မႃး ၶိုၼ်းမႄးၽွတ်ႈႁႅၼ်း လႅၼ်လိၼ်ၸႄႈတွၼ်ႈသေ လႆႈလၢႆႈၸိုဝ်ႈ ၸႄႈတွၼ်ႈတူင်းၶႂႃႉ ပဵၼ် ၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇယဝ်ႉ ၸင်ႇလႆႈပဵၼ် ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၸႄႈတွၼ်ႈမဢူႇပိၼ်ႇမႃးယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ ဝဵင်းၼႆႉ လႆႈၵိုၼ်းမႃးၵိုၼ်းမႃးယူႇယဝ်ႉ။

လွင်ႈလႆႈၸိုဝ်ႈ ဝဵင်းမဢူႇပိၼ်ႇၼႆႉ ယွၼ်ႉႁွင်ႉၵိုၵ်း မႆႉၶရွင်း - တူၼ်ႈမဢူႇ သေ ၸင်ႇပဵၼ်မႃးၼႆႉယဝ်ႉ။ တူၼ်ႈဢၼ်ၼၼ်ႉ မီးတီႈႁိမ်း ၶလၢပ်ႉၵျိၼ်ႇမၶႃႇၼႃႈ မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တူၼ်ႈငဝ်ႈတိုၼ်းမၼ်းၼၼ်ႉ မႆႉၺွင်ႇတူၼ်ႈၼိုင်ႈ လႆႈဢူမ်မၼ်းၵႂႃႇသေ လႆႈတၢႆၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ထိုင် ပီ 1900 တဵမ်မႃး မေႇၵျႃႇ ဢေႇ၊ ဢႅတ်ႉ၊ ရေႃးပတ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ် ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈၶိုၼ်းၽုၵ်ႇသွမ်ႈ တူၼ်ႈမႆႉၶရွင်း တီႈႁိမ်းတူၼ်ႈၵဝ်ႇမၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈတႂ်းတူၼ်ႈမႆႉၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၶဵဝ်ႇၽီပႂ်ႉဝဵင်းယဝ်ႉ။