ဢၢင်းတေႃႇ၊ ဝဵင်း

ဝဵင်းဢၢင်းတေႃႇ
ဝဵင်း
ဝဵင်းဢၢင်းတေႃႇ ဢွင်ႈတီႈဝဵင်းဢၢင်းတေႃႇ
Coordinates: 24°13′17″N 96°08′36″E
မိူင်း	မျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈတိူင်း	ၸႄႈၵႅင်း
ၸႄႈတွၼ်ႈ	ၸႄႈတွၼ်ႈၵၢတ်ႇသႃ
ၸႄႈဝဵင်း	ၸႄႈဝဵင်းဢၢင်းတေႃႇ
Time zone	UTC+6.30 (MST)

ဝဵင်းဢၢင်းတေႃႇ (မၢၼ်ႈ: အင်းတော်မြို့ ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Indaw ; Shan pronunciation: [Aangtau]) ၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၸႄႈဝဵင်းဢၢင်းတေႃႇ ဢၼ်မီးတီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈၵၢတ်ႇသႃ၊ ၸႄႈတိူင်းၸႄႈၵႅင်း၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ် တၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်း တႃႈလိူဝ်ႇ-ၸႄႈၼႃးသေ ပေႃးလုၵ်ႉတီႈ ဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇသေ ၸွမ်းတၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်းၼႆႉ ၵႆယၢၼ် 206 လၵ်းယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇတႄႉ ဝဵင်းဢၢင်းတေႃႇၼႆႉ ႁွင်ႉဝႃႈ မၢၼ်ႇလႄႇၼႆယဝ်ႉ။ ဢၢင်းတေႃႇၼႆႉ မိူဝ်ႈဢွၼ်ႇတၢင်း ပဵၼ်ဝၢၼ်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ဢိူင်ႇမၢၼ်ႇလႄႇယဝ်ႉ။ မၢၼ်ႇလႄႇၼႆႉ ၵႆယၢၼ်တင်း ဢၢင်းတေႃႇ 6 လၵ်းယဝ်ႉ။ ပီ 1897 ၼၼ်ႉ ဢၢင်းတေႃႇၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းမႃးသေ လႆႈယႃႉသိမ်း မၢၼ်ႇလႄႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ 1910 ပီတဵမ်မႃး ဢဝ်လုမ်းၶုၼ်ၽွင်းဝဵင်း ၶၢႆႉၸူး ဢၢင်းတေႃႇ ဢၼ်မီးတီႈႁိမ်း ၽင်ႇတၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ဝဵင်းဢၢင်းတေႃႇၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်းႁင်း ၸႄႈဝဵင်းဢၢင်းတေႃႇလႄႈ တီႈၼိူဝ်ဝဵင်းၼႆႉ မီး လုမ်းႁွင်ႈၵၢၼ်ၽၢႆႇဢုပ်ႉပိူင်ႇၸႄႈဝဵင်း ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈသေဢမ်ႇၵႃး လုမ်းမၢၵ်ႇၶဝ်ႈတဝ်ႈၼမ်ႉ၊ လုမ်းပႃႇထိူၼ်ႇ၊ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင် ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈမီးဝႆႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီ 1948 ၼၼ်ႉ လႆႈပိုတ်ႇ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉငဝ်ႈ၊ 1953 လႆႇပိုတ်ႇ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉၵၢင်သေ ပီ 1958 ဢေႃးၵၢတ်ႉ 1 ဝၼ်းၼၼ်ႉ လႆႈပိုတ်ႇ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင်မႃးယဝ်ႉ။ တီႈၼိူဝ်ဝဵင်းၼႆႉ ၵူၼ်းၶိူဝ်း တႆး၊ မၢၼ်ႈ ၸၸိူဝ်းပဵၼ် ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႂ်းမိူင်း လႄႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵူၼ်းၶိူဝ်းမိူင်းၼွၵ်ႈ ၼင်ႇ ၶႄႇ၊ ဢိၼ်ႇတိယ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ယူႇသဝ်းသေ ၵမ်ႉၼမ်တႄႉ ပဵၼ် ၵူၼ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈယဝ်ႉ။

ၸႄႈဝဵင်းဢၢင်းတေႃႇၼႆႉ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း ပဵၼ်ၸႄႈဝဵင်း ဢၼ်တူၵ်းၼႂ်းၵၢင် တီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈၵၢတ်ႇသႃယဝ်ႉ။ တၢင်းၵႂၢင်ႈ ၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ မီး 679 လွၵ်းလၵ်းသေ ၼႃႈလိၼ်ပူႇၵႄႇဢုပ်ႉပိူင်ႇ မီး 56 ဢၼ်ယဝ်ႉ။ ၸွမ်းလူၺ်ႈ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း ပီ 1973 သေ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း မီး 63215 ၵေႃႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၸိူဝ်းယူႇသဝ်းၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ မၢၼ်ႈ၊ ၵတူး၊ ၶၢင်သေဢမ်ႇၵႃး ၵူၼ်းၶိူဝ်းမိူင်းၼွၵ်ႇ ၶႄႇ၊ ဢိၼ်ႇတိယ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးပႃးယဝ်ႉ။ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ တႄႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၼမ်သေပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။

ၼမ်ႉမႄးၸႃႇၼႆႉ လႆလတ်းၵႂႃႇ တီႈၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းၵႄႈ ဝဵင်းဢၢင်းတေႃႇ လႄႈ ၼပႃး တီႈၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းတူၵ်း ဝဵင်းဢၢင်းတေႃႇၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ၼွင်ဢၢင်းတေႃႇ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ၼွင်မၢၼ်ႇလႄႇ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢၢင်းတေႃႇဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ၸူးႁွင်ႉၵိုၵ်းတင်း ၼွင်မၢၼ်ႇလႄႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼွင်မႄႈမၢႆႈ တီႈၸႄႈဝဵင်းမိူင်းယၢင်း၊ မိူင်းၶၢင်ၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ဢိၼ်းတေႃႇၵျီး ၼႆသေ ၼွင် ဢၼ်မီးၽၢႆႇတူၵ်းဝဵင်းဢၢင်းတေႃႇ ယၢင် ၼိုင်ႈလၵ်းၼၼ်ႉ ၸူးႁွင်ႉဝႃႈ ဢိၼ်းတေႃႇလေး (ၼွင်ဢၢၼ်းတေႃႇဢွၼ်ႇ) ၼႆယဝ်ႉ။ ၼွင်ၼၼ်ႉ တၢင်းၵႂၢင်ႈၼႃႈယၢဝ်း မီး 4 လၵ်း၊ တၢင်းၵႂၢင်ႈၼႃႈပွတ်း မီး 2 လၵ်းယဝ်ႉ။ ႁွင်ႈၼႃႇရ တီႈ ႁွင်ႈၸုၼ်ႇမေႃႇ ဢလုၵ်ႉၽၢႆႇဢွၵ်ႇသေ လႆမႃးၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈၵၼ်တင်း ႁွင်ႈၵျၢၼ်ႇတေႃးသေ လႆႈၶဝ်ႈၼႂ်း ၼွင်ယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈ ႁူးဢွၵ်ႇၼွင်ဢၢင်းတေႃႇ ပဵၼ်ၼင်ႇ ႁွင်ႈၼတ်ႉမႁူၵ်ႉၵလေးသေ လႆႈလူင်း လဵပ်ႈပၼ်ၵႂႃႇ ပွတ်းၽၢႆႇဢွၵ်ႇ ဝၢၼ်ႈတူင်ႇၸီႇသေ လႆၶဝ်ႈၸူး တီႈၼႂ်း ႁွင်ႈမႄးၸႃႇယဝ်ႉ။

ၸႄႈဝဵင်းဢၢင်းတေႃႇၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈထုင်ႉ ဢၼ်ၾိင်ႈၾႃႉၶႅမ်ႉလီ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ လႆႈၽူၼ်တၢၼ်ႇတၢၼ်ႇလႄႈ ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈၵေႃႈ ပဵၼ်လီယူႇ။ ပွတ်းႁွင်ႇၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ တိူဝ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈသေ ပွတ်ၸၢၼ်းၸႄႈဝဵင်းယဝ်ႉ။ မၢင်တီႈမႃး ၵၢႆႇဢဝ်ၼမ်ႉတီႈ ၼမ်ႉမႄးၸႃႇသေၵေႃႈ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈယဝ်ႉ။

ၵၢၼ်ငၢၼ်း ဢၼ်လမ်ႇၸိူဝ်းဢဝ်ၶဝ်ႈပဵၼ် ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ် ၵၢၼ်မႆႉ လႄႈ ၵၢၼ်ၼမ်ႇငႃႈယဝ်ႉ။ တီႈၼွင်ဢၢင်းတေႃႇၼၼ်ႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်ငၢၼ်းၼွင် တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈသေ ၸွမ်းလၢႆႇၼမ်ႉမႄးၸႃႇၼၼ်ႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်တမ်ႇငႃႈယဝ်ႉ။

ၵၢၼ်ငၢၼ်းၸိူဝ်းႁဵတ်း ၸွမ်းႁိူၼ်းတႄႉ ပဵၼ်ၵၢၼ် ၽႆးသၢတ်ႇ၊ ၵၢၼ်ႁုင်ၵိူဝ်၊ ၵၢၼ်ႁုင်ၼမ်ႉဢွႆႈ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

တွၼ်ႈတႃႇ ၵႂႃႇမႃး ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်း ၼွၵ်ႈၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ လႆႈၸႂ်ႉ သဵၼ်ႈတၢင်းလူတ်ႉၵႃး လႄႈ သဵၼ်ႈတၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်းယဝ်ႉ။ တၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်း တႃႈလိူဝ်ႇ-ၸႄႈၼႃးၼႆႉ လတ်းၵႂႃႇတီႈၼႂ်းၸႄႈဝဵင်း မွၵ်ႈ 50 လၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၼပႃးၼၼ်ႉ မီးတၢင်းၽႄ ၵႂႃႇၸူး ၵၢတ်ႇသႃယဝ်ႉ။ တၢင်းလူတ်ႉၵႃး ၵၢတ်ႇသႃ-မၢၼ်ႈၸေႈ ဢၼ်မီးတၢင်းယၢဝ်း 78 လၵ်းၼၼ်ႉ လႆႈၵႂႃႇတီႈ ဝဵင်းဢၢင်းတေႃႇယဝ်ႉ။