ပုတလိၼ်ႇ၊ ဝဵင်း

ဝဵင်းပုတလိၼ်ႇ
ဝဵင်း
ဝဵင်းပုတလိၼ်ႇ ဢွင်ႈတီႈဝဵင်းပုတလိၼ်ႇ
ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 22.384507°N 95.1135863°E / 22.384507; 95.1135863
မိူင်း	မျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈတိူင်း	ၸႄႈၵႅင်း
ၸႄႈတွၼ်ႈ	ၸႄႈတွၼ်ႈမူင်ႇယႂႃႇ
ၸႄႈဝဵင်း	ၸႄႈဝဵင်းပုတလိၼ်ႇ
ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ်	MST (UTC+6.30)

ဝဵင်းပုတလိၼ်ႇ (မၢၼ်ႈ: ဘုတလင်မြို့ ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Budalin ; သဵင်ဢွၵ်ႇ [Puthalin]) ၼႆႉ ပဵၼ် ဝဵင်းပၵ်းလုမ်း ၸႄႈဝဵင်းပုတလိၼ်ႇ ဢၼ်မီးတီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈမူင်ႇယႂႃႇ၊ ၸႄႈတိူင်းၸႄႈၵႅင်း၊ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ဝဵင်းဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် တီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈၶၢင်တွင်းပွတ်းတႂ်ႈၼၼ်ႉသေ မီးဝႆႉ ၽၢႆႇႁွင်ႇဝဵင်းမူင်ႇယႂႃႇ ယၢၼ်မွၵ်ႈ 20 လၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မီးဝႆႉၵွင်းဢွၼ်ႇၵူၺ်းသေ ၵွင်းလွႆဢၼ်သုင်သေပိူၼ်ႈၼႆႉ ပဵၼ် လွႆသူၺ်ႇပူဝ်ႇ (1449 ထတ်း) လႄႈ လွႆလုၵ်း (တႂိၼ်းတွင်ႇ) (1125 ထတ်း) ယဝ်ႉ။ တီႈၽၢႆႇႁွင်ႇ ၸႄႈဝဵင်းပုတလိၼ်ႇၼႆႉ မီးဝႆႉ ၸႄႈတွၼ်ႈသူၺ်ႇပူဝ်ႇ၊ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇၼႆႉ ၼၼ်ႉ မီး ၼမ်ႉမူး ဢၼ်ၶၼ်ႈပၼ် ၸႄႈတွၼ်ႈၶၢင်တွင်းပွတ်းတႂ်ႈ လႄႈ ၸႄႈတွၼ်ႈသူၺ်ႇပူဝ်ႇ၊ ၽၢႆႇၸၢၼ်းၼႆႉ မီး ၸႄႈဝဵင်းမူင်ႇယႂႃႇ၊ ၽၢႆႇတူၵ်းၼႆႉ မီး ၼမ်ႉၶၢင်တွင်း လႄႈ ၸႄႈဝဵင်းၵိတ်ႉၸီႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ၸႄႈဝဵင်းပုတလိၼ်ႇၼႆႉ ၼႂ်းၵႃႈ ၸႄႈတွၼ်ႈၶၢင်တွင်းပွတ်းတႂ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၸႄႈဝဵင်း ဢၼ်ၵိုၼ်းသေပိူၼ်ႈသေ ပဵၼ်ၸႄႈဝဵင်း ဢၼ်တူၵ်း ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇ တီႈၸႄႈတွၼ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸႄႈဝဵင်းတင်းဢၼ်ၼႆႉ တၢင်းၵႂၢင်ႈမီး 451 လွၵ်းလၵ်းသေ ဢိူင်ႇပူႇႁဵင် မီး 49 ဢိူင်ႇ၊ ဝၢၼ်ႈ မီး 175 ဝၢၼ်ႈယဝ်ႉ။ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းၸႄႈဝဵင်း ဢၼ်လႆႈႁူႉ လိုၼ်းသုတ်းၼႆႉ မီး 70,162 ၵေႃႉယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမီးတီႈ ၽူၼ်ဢေႇၼမ်ႉၶၢၼ်ၸႂ်လႄႈ တီႈၸႄႈဝဵင်းပုတလိၼ်ႇၼႆႉ ၽူၼ်ဢမ်ႇႁၢမ်ႉဢေႇသေ ပေႃးထိုင်ၶၢဝ်းမႆႈမႃး မႆႈႁွၼ်ႉဝႆႉသေ ပေႃးၶၢဝ်းၵတ်းမႃး ၵတ်းယဵၼ်လီယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇ ၽွတ်ႈႁႅၼ်းပဵၼ် ၸႄႈဝဵင်းပုတလိၼ်ၼႆႉ လႆႈတႄႇႁဵတ်းမႃး မိူဝ်ႈပီ 1894 သေ၊ လႆႈၸႅၵ်ႇဢဝ် ၸႄႈဝဵင်းၵူႇတေႃႇတင်းဢၼ် လႄႈ ပွတ်းတွၼ်ႈၵမ်ႈၽွင်ႈ တီႈၸႄႈဝဵင်းဢယႃႇတေႃႇ သေ လႆႈၽွတ်ႁႅၼ်းဝႆႉယဝ်ႉ။

ဝဵင်းပုတလိၼ်ႇၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ် တၢင်းရူတ်ႉၵႃး၊ ရူတ်ႉလဵၼ်း မူင်ႇယႂႃႇ-ယေႇဢူး (ၸႄႈတွၼ်ႈသူၺ်ႇပူဝ်ႇ) သေ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမီး ဢွင်ႈတီႈပိုၼ်ႉလင် ၸိူဝ်းပဵၼ် ၺွင်ႇၵၢၼ်ႇ၊ မွင်းထွင်ႇ၊ သၶုတ်ႉတၼႄႇ၊ ငပယိၼ်း၊ မျူဝ်ႉတိတ်ႉ ၸၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် မၢၵ်ႇၼမ်ႉၶဝ်ႈတႅင် ဢၼ်ဢွၵ်ႇတီႈ ထုင်ႉၼမ်ႉဢေႇ မိူၼ်ၼင်ႇ မၢၵ်ႇၽိတ်ႉ၊ ထူဝ်ႇ၊ ၵုၺ်၊ ၼမ်ႉထၢၼ်၊ ၼမ်ႉမၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ဢွၵ်ႇ၊ သိုဝ်ႉၶၢႆၵၼ်လႄႈ ပဵၼ်ဝဵင်းဢၼ်ၵိုၼ်းဝဵင်းၼိုင်ႈယဝ်ႉ။

ဝဵင်းပုတလိၼ်ႇၼႆႉ ပေႃးဢဝ်တၢင်းရူတ်ႉလဵၼ်းဝႃႈ တင်း ဝဵင်းမူင်ႇယႂႃႇသေ ၵႆၵၼ် 22 လၵ်း၊ တင်း ဝဵင်းယေႇဢူး ၸႄႈတွၼ်ႈၵၢၼ်ႉပလူႇၼၼ်ႉ ၵႆၵၼ် မွၵ်ႈ 35 လၵ်းယဝ်ႉ။ ပေႃးဢဝ်တၢင်းရူတ်ႉၵႃးဝႃႈ တင်းမူင်ႇယႂႃႇသေ ၵႆၵၼ် 21 လၵ်းသေ တင်းဝဵင်းယေႇဢူးၼႆႉ ၵႆၵၼ် မွၵ်ႈ 33 လၵ်းယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး တင်းၵူႇတေႃႇ ဢၼ်ၵႆၵၼ် 12 လၵ်း၊ တင်းၺွင်ႇၵၢၼ်ႇ ဢၼ်ၵႆၵၼ် 5 လၵ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးဝႆႉတၢင်းရူတ်ႉၵႃးယဝ်ႉ။

တီႈၸႄႈဝဵင်းပုတလိၼ်ႇၼႆႉ မီးဝႆႉ ၽြႃးယၢၼ်ႇဢွင်ႇမျိၼ်ႇ လႄႈ ၼွင်လူင် ဢၼ်ဝႃႈ ဢဝ်တင်းၶေႃႈမူင် ၶုၼ်သီႇရထမ်ႇမသေႃးၵသေ တႄႇဝႆႉဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၽၢႆႇႁွင်ႇဝဵင်းၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ် ၼွင်လူင် ဢၼ်မီးၸိုဝ်ႈ ၵၢၼ်ႇတေႃႇၵျီးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ၼႃႈတႃဝဵင်းဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။

လုၵ်ႉတီႈဝဵင်းပုတလိၼ်ႇသေ ၶူးမေႃလိၵ်ႈလႆႈမီးမႃးၵေႃႉၼိုင်ႈ ဢၼ်ပဵၼ် ၶူင်ႇမိၼ်းၵျီး ဢူးပျေႉၵျေႃႇ ဢၼ်ပျုႉၵျၢမ်း ဢိၵ်ႉထိတုၵ်ႉၸၼ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈဝၢၼ်ႇၺွင်ႇၵၢၼ်ႇ တီႈၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းပုတလိၼ်ႇၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇၺွင်ႇၵၢၼ်ႇ ဢူးပူၵ်ႉ၊ တီႈဝၢၼ်ႈမွင်းထွင်ႇ ၼၼ်ႉ ၸဵင်ႇတၵျေႃႇတူႇ ဢူးဢေႃး၊ တိူၵ်ႈဝုၼ်ႇတႂိၼ်းတိၼ်း မႁႃႇၸီႇတူႇ၊ တၢၼ်ႇၶျူဝ်ႇဢူးလႃႉ၊ ၸဝ်ႈသြႃႇၵွၼ်းသႃႇသၼႃႇမွင်းထွင်ႇ ၸၸိူဝ်းပဵၼ် ၶူးမေႃလိၵ်ႈ ဢွၵ်ႇတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် ဝၢၼ်ႈငပယိၼ်း ဢၼ်မီးတီႈၸႄႈဝဵင်းၼၼ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်ၸႃႇတိလိၼ်ၵိူတ်ႇ ၶုၼ်သိုၵ်းလူင် မႁႃႇပၼ်ႇထုလယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ ထုင်ႉပုတလိၼ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်တီႈလိၼ် ဢၼ်ၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇ ၽူႈမီးၼမ်ႉၵတ်ႉတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။