ၵျႅၵ်ႉၶမီႇ၊ ဝဵင်း

လုၵ်ႉတီႈ ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃး ဢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႈ ၼၼ်ႉမႃး
ဝဵင်းၵျႅၵ်ႉၶမီႇ
ဝဵင်း
ဝဵင်းၵျႅၵ်ႉၶမီႇ is located in မိူင်းမၢၼ်ႈ
ဝဵင်းၵျႅၵ်ႉၶမီႇ
ဝဵင်းၵျႅၵ်ႉၶမီႇ
ဢွင်ႈတီႈဝဵင်းပီးလိၼ်း
ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 16°04′17″N 97°33′56″E / 16.0714633°N 97.565589°E / 16.0714633; 97.565589ၵူဝ်ႇဢေႃးတိၼဵတ်ႉ: 16°04′17″N 97°33′56″E / 16.0714633°N 97.565589°E / 16.0714633; 97.565589
မိူင်း  မျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈမိူင်း  မွၼ်း
ၸႄႈတွၼ်ႈ ၸႄႈတွၼ်ႈမေႃႇလမႅင်ႇ
ၸႄႈဝဵင်း ၸႄႈဝဵင်းတၢၼ်ႇၽျူႇၸယႅတ်ႉ
ၶၢဝ်းယၢမ်း ၼႃႈလိၼ် လၵ်းၸဵင်ၶၢဝ်းယၢမ်းမျၢၼ်ႇမႃႇ (UTC+6.30)

ဝဵင်းၵျႅၵ်ႉၶမီႇ (မၢၼ်ႈ: ကျိုက္ခမီမြို့ ; ဢိင်းၵလဵတ်ႈ: Kyaikkhami) ၼႆႉ မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်း ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်းၵဝ်ႇ ႁင်း ၸႄႈတွၼ်ႈၵျႅၵ်ႉၶမီႇ တိူင်းတၼိၼ်းတႃႇယီႇ ဢၼ်မီးတီႈ မိူင်းမၢၼ်ႈပွတ်းတႂ်ႈ ၼၼ်ႉသေတႃႉ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ပဵၼ်ဝဵင်း ဢၼ်မီးဝႆႉ တီႈၼႂ်း ၸႄႈဝဵင်းတၢၼ်ႇၽျူႇၸယႅတ်ႉ ၼၼ်ႉၵူၺ်းယဝ်ႉ။ ပဵၼ်ဝဵင်းၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ ဢၼ်မီး ပေႃးလုၵ်ႉ ဝဵင်းမေႃႇလမႅင်ႇ ၵႂႃႇၸွမ်းတၢင်းလူတ်ႉၵႃး ၽၢႆႇၸၢၼ်း ယၢၼ် 55 လၵ်းၼၼ်ႉသေ မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ် ၵုၼ်ပႅၼ် ဢၼ်ငေႃးဢွၵ်ႇၽၢႆႇတၢင်းတူၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သဵၼ်ႈတႃႈသၢႆတၢင်းၵုင်းလိၼ် လႄႈ ၼမ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၶႅမ်ႉလႅပ်ႈဝႆႉယဝ်ႉ။ ၼႃႈယၢဝ်းမီး မွၵ်ႈ 9 ၽႃႇလူင် ၼႃႈပွတ်း မီး 1 ၽႃႇလူင် ၼႆႉယဝ်ႉ။

သဵၼ်ႈတၢင်းလူတ်ႉၵႃး ဢၼ်လႆႈငွၵ်းမႃးတီႈ ဝဵင်းတၢၼ်ႇၽျူႇၸယႅတ်ႉ ၼႆႉ တၢင်းယၢဝ်းမီး 55 လၵ်းယဝ်ႉ။ တီႈၼိူဝ်ဝဵင်းၼႆႉ မီးဝႆႉ လုမ်းၽွင်းၼႃႈလိၼ်၊ ႁွင်ႈၵၢၼ်ပလိၵ်ႈ၊ တိူၵ်ႈသူင်ႇလိၵ်ႈ၊ ႁူင်းယႃ လႄႈ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် ယုတတၢၼ်ႇ ၽူႈပွင်ၵျၢမ်းပပ်းသပ်း ယၢမ်ႈယူႇမႃးသေ ဢၼ်ပဵၼ် မေးၼၢင်း ယုႇတတၢၼ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈသဵင်ႈၵၢမ်ႇတီႈဝဵင်းၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈပီ 1826 သေ လႆႈႁဵတ်းၶုမ်ဝႆႉ မီးယူႇတေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။

ဝဵင်းၵျႅၵ်ႉၶမီႈၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းဢၼ်သၢင်ႇထုၵ်ႇသေပိူၼ်ႈ တွၼ်ႈတႃႇသုတ်ႇဢၢႆလူမ်းပၢင်ႇလၢႆႇ တႃႇပၢႆးယူႇလီၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽြႃးၵၢင်ၼမ်ႉ ဢၼ်မီးဝႆႉတီႈၼႂ်းပၢင်ႇလၢႆႇ ဢၼ်ၸမ်ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ၽြႃးၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် ဢၼ်ၵူၼ်းၵူႈတီႈတီႈ မႃႈဝႆႈသႃၼၼ်ႉသေ ပဵၼ်ၼႃႈပဵၼ်တႃ ဝဵင်းယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းထုင်ႉၵျႅၵ်ႉၶမီႇၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ ၸႄႈဝဵင်းၵျႅၵ်ႉၶမီႇ၊ ၸႄႈဝဵင်းမုတူင်ႇ လႄႈ ၸႄႈဝဵင်းယေးၸိူဝ်းၼႆယဝ်ႉ။ ဢိင်လူၺ်ႈ ႁွင်ႈဝႃႇၵရုဢၼ်မီးႁိမ်းဝဵင်းၼၼ်ႉသေ ၸႄႈဝဵင်းၵျႅၵ်ႉၶမီႇၼႆႉ ၵူႈပွၵ်ႈႁွင်ဝႉသၢႈ ၸႄႈဝဵင်းဝႃႇၵရုၼႆယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းၼႆႉ ၽုၵ်ႇသွမ်ႈၶဝ်ႈသေ ႁိမ်းႁွင်းဝဵင်းၵျႅၵ်ႉၶမီႇ ၸိူဝ်းပဵၼ် ဝၢၼ်ႈပင၊ ဝၢၼ်ႈၵရုပ်ႉပိၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်ႁုင်ၵိူဝ်တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် သုၼ်မၢၵ်ႇဢုၼ်၊ မၢၵ်ႇမူႉၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈမီးဝႆႉယဝ်ႉ။ တီႈဝဵင်းၵျႅၵ်ႉၶမီႇၼႆႉ လင်ႁိူၼ်းမီး မွၵ်ႈ 1200 ၼၼ်ႉသေ ၸွမ်းလူၺ်ႈ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း ပီ 1953 သေ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းမီးမႃး 6008 ၵေႃႉယဝ်ႉ။ ၸူးႁွင်ႉၵိုၵ်းတင်း ၽြႃးၵျႅၵ်ႉၶမီႇသေ ပဵၼ်မႃး ၵျႅၵ်ႉၶမီႇၼႆယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈၽွင်းဢင်းၵိတ်ႉၶဝ် ၶဝ်ႈသိမ်းဢဝ် မိူင်းမၢၼ်ႈပွတ်းတႂ်ႈၼၼ်ႉ ၸူးႁွင်ႉၵိုၵ်း ဢၼ်ပဵၼ်ၸွမ်ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၽူႈဢုပ်ႉပိူင်ႇဢိၼ်းတီးယ ဢၼ်ၽႅဝ်မႃးဢွၼ်တၢင်းပိူၼ်ႈ လေႃႉဢမ်းႁၵ်ႉသေ ဝဵင်းၵျႅၵ်ႉၶမီႇၼႆႉ လႆႈတၢင်ႇၸိုဝ်ႈၽၢႆဢင်းၵိတ်ႉဝႃႈ 'ဝဵင်းဢမ်းႁၵ်ႉ' ၼႆယဝ်ႉ။

ဢွင်ႈတီႈ လႄႈ တၢင်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင်[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

ဝဵင်းၵျႅၵ်ႉၶမီႇၼႆႉ မီးဝႆႉ ၽၢႆႇၸၢၼ်း ဝဵင်းမေႃႇလမႅင်ႇ ဢၼ်ပဵၼ်ဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ ၸႄႈမိူင်းမွၼ်း ယၢၼ် (55) လၵ်းၼၼ်ႉသေ မီးဝႆႉ ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းတူၵ်း ဝဵင်းတၢၼ်ႇၽျူႇၸယႅတ်ႉ ယၢၼ်ႇ (15) လၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇ ဝဵင်းၵျႅၵ်ႉၶမီႇၼႆႉ မီး မႄႈၼမ်ႉဝႃႇၶရု လႄႈ ဝၢၼ်ႈၼိတ်ႉၵႅင်း၊ ဝၢၼ်ႈသိၼ်ႇတွင်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉသေ ၽၢႆႇၸၢၼ်းၸမ်ႉ မီးဝႆႉ ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇမူၵ်ႉတမ၊ ၽၢႆႇႁွင်ႇၸမ်ႉ ဢိူမ်ႈၸပ်းၵၼ်ဝႆႉတင်း ၵူတ်ႉပၢင်ႇလၢႆႇမူၵ်ႉတမ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ်သၢပ်ႇလႅၼ်လိၼ် ဝဵင်းၼႆႉ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇပႃႈၶႂႃၼႆႉ ဢဝ် တင်း ၸႄႈဝဵင်းမုတူင်ႇ လႄႈ ဢဝ်တင်းမႄႈၼမ်ႉဝႃႇၶရု၊ ဝၢၼ်ႈသိၼ်ႇတွင်ႇ လႄႈ ႁွင်ႈဝႅတ်ႉလေးၸိူဝ်းၼႆႉသေ ၶႅၼ်ႈၵၼ်ဝႆႉလႄႈသင်၊ ၽၢႆႇၸၢၼ်း၊ ၽၢႆႇတူၵ်း၊ ၽၢႆႇႁွင်ႇၼႆႉ ဢဝ်တင်း ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇမူၵ်ႉတမသေၵေႃႈ လႆႈတတ်းၶႅၼ်ႈ မၵ်းမၢႆဝႆႉယဝ်ႉ။ တၢင်းၵႂၢင်ႈၶႂၢင် ဝဵင်းၵျႅၵ်ႉၶမီႇၼႆႉ ၼႃႈယၢဝ်း ႁွင်ႇလႄႈၸၢၼ်း မီးမွၵ်ႈ (4) လၵ်း၊ ၼႃႈဢွၵ်ႇ လႄႈ ၼႃႈတူၵ်း မီးမွၵ်ႈ (2) လၵ်း (1) ၽႃႇလူင်ႇ လွၵ်းလၵ်း မီးမွၵ်ႈ (8 ၸုတ်း 36) ၼႆႉယဝ်ႉ။ ဢေႇရိယၼႃႈလိၼ်မီး (5350) ဢေႇၵယဝ်ႉ။

ၼႃႈလိၼ်[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

ၼႃႈလိၼ် ဝဵင်းၵျႅၵ်ႉၶမီႇၼႆႉ တီႈၽၢႆႇဢွၵ်ႇ၊ တူၵ်း လႄႈ ၽၢႆႇႁွင်ႇၼႆႉ ယၢဝ်းဝႆႉသေ ထိုင်မႃးၽၢႆႇၸၢၼ်း ၸူးႁၼ်ၵႅပ်ႈၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ၼႃႈႁွင်ႇၼႃႈၸၢၼ်း ယၢဝ်းသေ ပေႃးလုၵ်ႉဢဝ် ၽၢႆႇႁွင်ႇ တေႃႇၽၢႆႇၸၢၼ်း ၵႅပ်ႈမီးႁၢင်ႈၼင်ႇ ၶႆႇပဵတ်းဝႆႉယဝ်ႉ။ တီႈၼႂ်းဢေႇရိယႃႇ ဝဵင်းၼႆႉ ဢၼ်ပဵꧣ် သၼ်လွႆတၺိၼ်ႇၼႆႉ လုၵ်ႉဢဝ် ၽၢႆႇႁွင်ႇ ယၢဝ်းလူင်းၽၢႆႇၸၢၼ်းယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေ တီးဢၼ်ပဵၼ် သၼ်လွႆ ငႃးလွႆၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢၼ်ၵိုတ်းလိူဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၵမ်ႉၼမ်တႄႉ ပဵင်းဝႆႉယဝ်ႉ။ တၢင်းသုင်ၼႃႈလိၼ်ၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈ ၼႃႈပၢင်ႇလၢႆႇသေ သူင် (84) ထတ်း တေႃႇ 108 ထတ်းယဝ်ႉ။

ၾိင်ႈၾႃႉ[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

ၾိင်ႈၾႃႉဝဵင်းၵျႅၵ်ႉၶမီႇၼႆႉ ပႅင်ႈၼင်ႇသၽႃႇဝ ထုင်ႉၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇသေ လွင်ႈၵတ်းလွင်ႈမႆႈ ၽဵင်ႇပဵင်းၵၼ်ဝႆႉသေ ယွၼ်ႉပဵၼ် ဝဵင်းၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ ဢၼ်လႆႈလူမ်းသဵၼ်ႈသႂ်ပၢင်ႇလၢႆႇလႄႈ ၶႅၵ်ႇလႄႈ ၵူၼ်းထွင်ႈတဵဝ်း ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၵူႈတီႈတီႈ လႄႈ ၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်း ပဵၼ်ဢၼ်လႆႈၸႂ်တႄႉတႄႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ၸၢင်ႈယိၼ်းဢဝ် လွင်ႈၽၢင်မုင်ႈယဵမ်ႈ ႁၢင်ႈလီ လႄႈ ၸၢင်ႈသုတ်ႇယိၼ်းဢဝ် လူမ်းသႅၼ်ႈသႂ်လႄႈ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး (100) ပီပၢႆ ၸဵမ်မိူဝ်ႈ ဢင်းၵိတ်ႉၶဝ် ၽွင်းငမ်းမႃးၼၼ်ႉ လုၵ်ႉဢဝ် ၽြႃးလူင်ၵျႅၵ်ႉၶမီႇၵၢင်ၼမ်ႉ တေႃႇပေႃးထိုင်ၼိူဝ်ၵုင်း ဢၼ်ပဵၼ် သၢပ်ႇၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ ဢၼ်မီးတၢင်းယၢဝ်း မွၵ်ႈလၵ်းပၢႆၼႆႉ လႆႈပဵၼ်ဝဵင်းၵဝ်ႇ ဢၼ်ပၵ်းလုမ်း ၶုၼ်ၵွၼ်းဝဵင်းလႄႈ ပဵၼ်တီႈၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းၶဝ် ပၵ်းယူႇသဝ်းမႃးယဝ်ႉ။

တၢင်ႉမႆႈ ဢၼ်တႅမ်ႇသုတ်းၼႆႉ မီး (60) တီႇၵရီႇၽႃႇရိၼ်ႇႁၢႆႉ တေႃႇ (86) တီႇၵရီႇၽႃႇရိၼ်ႇႁၢႆႉသေ တၢင်ႉမႆႈ ဢၼ်သုင်သုတ်းၼႆႉ တႄႇဢဝ် (90) တီႇၵရီႇၽႃႇရိၼ်ႇႁၢႆႉ တေႃႇ (100) တီႇၵရီႇၽႃႇရိၼ်ႇႁၢႆႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈၽူၼ်တူၵ်းတႄႉ ၵမ်ႉၼမ် ၵႆႉတႄႉ မႃး ဝူင်ႈထူၼ်ႈသွင်ၼႂ်းလိူၼ်မေႇသေ တၢင်ႉၼမ်ႉၽူၼ်ၼႆႉ ၵူႈပီၵူႈပီ ၵႆႉမႃး ထိုင် (200) ၼိဝ်ႉပၢႆလႄႈ တေလႆႈဝႃႈပဵၼ်ထုင်ႉ ဢၼ်ၽူၼ်ၵိုၼ်းဝႆႉယဝ်ႉ။

ၽိုၼ်ဢိင်[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

  1. ပပ်ႉသႅၼ်သမ်ႇမၢၼ်ႈ၊ သွႆႉ (2)
  2. ပိုၼ်းၽြႃးလူင်ၵၢင်ၼမ်ႉ ဝဵင်းၵျႅၵ်ႉၶမီႇ - ၸုမ်းၵေႃးပၵ