လုၵ်ႉတီႈ ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃး ဢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႈ ၼၼ်ႉမႃး
ဝဵင်းတူင်းၶႂႃႉ ၼႆႉ ပဵၼ်ဝဵင်းပၵ်းလုမ်းဝဵင်းၼိူင်ႈ ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ၸႄႈတိူင်းတႃႈၵုင်ႈ၊ (ဢွၼ်တၢင်း ပွတ်းဢွၵ်ႇ ၸႄႈတွၼ်ႈႁၢၼ်ႇတႃႇဝတီႇ၊ ၸႄႈတိူင်းပႃႇၵိူဝ်) ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝဵင်းတူင်းၶႂႃႉၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈ ၽၢႆႇဢွၵ်ႇ ဝဵင်းတၢၼ်ႇလိၼ်ႇ ပေႃးဢဝ်ၶၢဝ်းတၢင်းၼိူဝ်လိၼ်ဝႃႈ ၵႆယၢၼ် 22 လၵ်းသေ ၸၢင်ႈဢဝ်လူတ်ႉၵႃးၵႂႃႇမႃးလႆႈယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီ 1928 ၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈဝဵင်းပႃႇၵိူဝ်သေ လတ်းၶၢမ်ႈ ဝဵင်းတႅၵ်ႉၵလႃႉ၊ ဢူင်းၼႄး၊ တၼၢတ်ႉပိၼ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉသေ ႁဵတ်းတၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်းထိုင်ၸူး ဝဵင်းၶယၢၼ်းယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃး 1931 မႃး ၸင်ႇလတ်းၶၢမ်ႈဝဵင်းပတူၵ်ႉသေ သိုပ်ႇႁဵတ်းတၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်း တေႃႇထိုင် ဝဵင်းတူင်းၶႂႃႉ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပေႃးလုၵ်ႉတီႈ ဝဵင်းပႃႇၵိူဝ် သေ ၸွမ်းတၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်းမႃးၼႆ ၵႆယၢၼ် 49 လၵ်းသေ ပေႃးလုၵ်ႉတီႈ ၽၢႆႇၸၢၼ်း ဝဵင်းၶယၢၼ်း မႃးၼႆ ၵႆယၢၼ် 11 လၵ်းယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်တၢင်းလူတ်ႉလဵၼ်းၼၼ်ႉ ၵျပၢၼ်ႇၶဝ် ယႃႉလႅဝ်ပႅတ်ႈ မိူဝ်ႈၼႂ်း သိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇပွၵ်ႈသွင် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း ဢၼ်ၵဵပ်းမိူဝ်ႈ ပီ 2014 ၼၼ်ႉ မီးၵႂႃႇ 157,774 ၵေႃႉယဝ်ႉ။
ဢၼ်ပဵၼ်ၸုမ်း မူတ်းသႂ်ႇဝၢၼ်ႈဝဵင်းၵိုၼ်း ၸုမ်းမျူႇၼီႇၸီႇပႄႇ ၼၼ်ႉ လႆႈၽွတ်ႈႁႅၼ်းမႃး မိူဝ်ႈပီ 1920 လိူၼ်ဢေႇပရႄႇ 1 ဝၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ဢမ်ႇႁွင်ႉဝႃႈ ၸုမ်းမျူႇၼီႇၸီႇပႄႇယဝ်ႉသေ လႅၵ်ႈလၢႆႈႁွင်ႉဝႃႈ ၸုမ်းဝဵင်းမူၼ်းၵူၼ်းၵိုၼ်းၸႄႈဝဵင်း (မၢၼ်ႈ: မြို့နယ်စည်ပင်သာယာရေး) ၼႆသေ ႁဵတ်းသၢင်ႈၼႃႈၵၢၼ်ယူႇယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉသင်လႄႈ ႁွင်ႉဝႃႈ တူင်းၶႂႃႉ သၢမ်ႈငၢမ်ႈ ၼႆၸိုင် ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမၼ်းၵႂႃႇမီးဝႆႉတီႈ ပၢၵ်ႇႁွင်ႈသၢမ်ႁွင်ႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် ႁွင်ႈမေႃႇဝုၼ်း၊ ႁွင်ႈဢူၵ်ႉၵၢၼ်ႇ၊ ႁွင်ႈၼၢၼ်ႉယေႃး ၸိူဝ်းၼႆႉလႄႈ ၸင်ႇလႆႈဝႃႈ ဝဵင်းတူင်းၶႂႃႉ (မၢၼ်ႈ: သုံးခွမြို့) ၼႆႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၵူႈပွၵ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၸႄႈဝဵင်း ဢၼ်ၶဝ်ႈသၢၼ် ဢွၵ်ႇၼမ်သေပိူၼ်ႈ တီႈၼႂ်း ၸႄႈတွၼ်ႈႁၢၼ်ႇတႃႇဝတီႇၼၼ်ႉလႄႈ ၵၢၼ်ၶဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ပိူင်လူင်မၼ်းယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်ၶဝ်ႈယဝ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵၢၼ်ၵိူဝ်၊ ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈထူဝ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈႁဵတ်းယဝ်ႉ။ တီႈၼိူဝ်ဝဵင်းၼႆႉ မီးႁူင်းၵၢၼ်ၸၢၵ်ႈၶဝ်ႈ ၸၢၵ်ႈၼမ်ႉမၼ်း သေယဝ်ႉ။
တီႈၼိူဝ်ဝဵင်းတူင်းၶႂႃႉၼႆႉ မီးဝႆႉ ႁူင်းႁဵၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ 2 ႁူင်းယဝ်ႉ။ ႁူင်းပလိၵ်ႈ၊ ႁူင်းယႃ၊ ႁူင်းသူင်ႇလိၵ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈမီးယဝ်ႉ။ တီႈၼိူဝ်ဝဵင်းၼႆႉ မီးဝႆႉ ၽြႃးသွင်သူ ၽြႃးပႅတ်ႇၼႃႈ လႄႈ ၽြႃးတွင်းလူင် ၼႆသေ ဢၼ်ပဵၼ် ၽြႃးတွင်းလူင်ၼႆႉ မီးဝႆႉတၢင်းၶဝ်ႈဝဵင်းတူင်းၶႂႃႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈၸႄႈဝဵင်းတူင်းၶႂႃႉၼႆႉ မီးဝႆႉ ဝၢၼ်ႈ 1747 ငၺၼ်ႈယဝ်ႉ။ တၢင်းၢင်ႈၶႂၢင် ၸႄႈဝဵင်းတင်းဢၼ်ၼႆႉ မီး 8311 လွၵ်းလၵ်းယဝ်ႉ။ ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း မိူဝ်ႈပီ 1972 ၼၼ်ႉ လၢမ်းဝႃႈ မီး 101000 ၵေႃႉၼႆႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၵမ်ႉၼမ် ပဵၼ်ၵူၼ်းႁဵတ်းၼႃးသေ ႁႃလဵင်ႉတွင်ႉယဝ်ႉ။[3]
|
|---|
| | ၸႄႈမိူင်း | | |
|---|
| | ၸႄႈတိူင်း | |
|---|
| | ၼႃႈလိၼ်ၽွင်းငမ်းႁင်းၶေႃ | |
|---|
| | တိူင်းၽွင်းငမ်းႁင်းၶေႃ | |
|---|
| | ၼႃႈလိၼ်မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် | |
|---|
|
မျၢၼ်ႇမႃႇ
ၸႄႈတိူင်းတႃႈၵုင်ႈ
