လွင်ႈထုၵ်ႇသိုၵ်းသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ 2021
![]() | ပွင်ႈၵႂၢမ်းဢၼ်ၼႆႉ ၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈဢၼ်သပ်းလႅင်းၼႄ ပိူင်ဢၼ်ပဵၼ်ယူႇယၢမ်းလဵဝ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶေႃႈမုၼ်း ၶေႃႈၶၢဝ်ႇ ၸိူဝ်းပႃးတီႈ ပွင်ႈၵႂၢမ်းဢၼ်ၼႆႉ တေၸၢင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈလႆႈ ၸွမ်းမိုဝ်ႉၸွမ်းၶၢဝ်းမၼ်းယူႇ။ (ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 2021) |
လွင်ႈထုၵ်ႇသိုၵ်းသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ 2021 (2021 Myanmar coup d'état) | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
ပွတ်းတွၼ်ႈႁင်း ပိုၼ်းလွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈၵၢၼ်မိူင်း မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ | |||||||
![]() ဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ လႄႈ မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ | |||||||
| |||||||
လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ-တပ်ႉမတေႃႇ | |||||||
![]() |
![]() | ||||||
ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉလႄႈ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ် | |||||||
![]() (ၽူႈၵိူဝ်းၵုမ် ၸိုင်ႈမိူင်း) ![]() (ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ) |
![]() (ၸွမ်ပွင်ၵၢၼ်သိုၵ်းတပ်ႉမတေႃႇ) ![]() (ၵႅမ်ၸွမ်ၸိုင်ႈ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ) | ||||||
လွင်ႈလုတၢႆ | |||||||
ပႆႇလႆႈႁူႉ |
![]() |
---|
ပွင်ႈလိၵ်ႈဢၼ်ၼႆႉၼႆႉ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈဢုပ်ႉပိူင်ႇ လႄႈ ပၢႆးမိူင်း မိူင်းမၢၼ်ႈ ပဵၼ်ပွတ်းပဵၼ်တွၼ်ႈယဝ်ႉ။ |
ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ၸိူဝ်းယဝ်ႉၵႂႃႇၼၼ်ႉ |
ပီ 2021 လိူၼ်ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 1 ဝၼ်းၼၼ်ႉ တီႈမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ လႆႈပဵၼ် လွင်ႈသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပွတ်းၼႂ်ၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ် မျၢၼ်ႇမႃႉတပ်ႉမတေႃႇၼၼ်ႉ လႆႈတိၺွပ်း ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽူႈၵိူဝ်းၵုမ် ၸိုင်ႈမိူင်း တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ၊ ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်း ဢူးဝိၼ်းမျိၼ်ႉ လႄႈ တၢင်ႇၸိူဝ်း ဢၼ်ပဵၼ် ၽူႈၶဝ်ႈပႃႇတီႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[2][3] ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ တပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ ဢဝ်တင်း လၵ်းမိူင်းသေၵေႃႈ လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ သၢႆငၢႆၶိုၵ်ႉၶၵ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းသေ လႆႈဢဝ် ဢၢမ်းၼၢတ်ႈ ဢၢပ်ႈပၼ် ၸွမ်ပွင်သိုၵ်း မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇယဝ်ႉ။[4][5][6] ဝၢႆးသေသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈယဝ်ႉ ဢမ်ႇပေႃးႁိုဝ် လႆႈမၢပ်ႇတြႃး တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇတင်း ဢမူႉလွင်ႈပိူင်ႇၸၢၵ်ႈလၢတ်ႈၵႂၢမ်းလႄႈသင် ဢူးဝိၼ်းမျိၼ်ႉၸမ်ႉ လႆႈထုၵ်ႇမၢပ်ႇတြႃးလူၺ်ႈ ယွၼ်ႉဢမ်ႇၸွမ်း ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇပၢႆးယူႇလီ ၶၢဝ်းၶူဝ်ႇဝိတ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။[7][8][9][10]
ပိုၼ်းပိုၼ်ႉလင်[မူၼ်ႉမႄး | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼႆႉ ဝၢႆးသေ လႆႈလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ မိူဝ်ႈပီ 1948 ယဝ်ႉသေ တီႈၼႂ်းမိူင်းၼႆႉ လႆႈမီးလွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈမႃးယူႇယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵႄႈ ပီ 1958 လႄႈ 1960 ၼၼ်ႉ တပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ လႆႈဢုပ်ႉပိူင်ႇ ၸိုင်ႈမိူင်းၸူဝ်ႈၵႅပ်ႉ တၢင် ၸွမ်ၽွင်းလူင် ဢူးၼုယဝ်ႉ။[11] ထိုင် ပီ 1960 ၼၼ်ႉ လႆႈၸတ်းႁဵတ်းပၼ် ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈသေတႃႉ[12] ထိုင် ပီ 1962 မႃး ၸွမ်သိုၵ်းၼေႇဝိၼ်း လႆႈသိမ်းဢဝ် ဢၢမ်းၼၢတ်ႈမႃးယူႇယဝ်ႉ။[13]
ထိုင် 1998 မႃး လႆႈပဵၼ် လွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈသေ လႆႈပူတ်းပႅတ်ႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢူးၼေႇဝိၼ်းယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ၸုမ်း ၼဢၽ ဢၼ်တပ်ႉမတေႃႇဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းသိမ်းဢဝ် ဢၢမ်းၼၢတ်ႈၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။။[14] ထိုင် 1990 မႃး လႆႈၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈသေ ဢမျူဝ်းတႃးတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇဢၽွႆႉၶျူၵ်ႉ ဢၼ် တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇဢွၼ်ႇႁူဝ်ၼၼ်ႉ လႆႈဢွင်ႇပႄႉမႃးယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ တပ်ႉမတေႃႇၶဝ် ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉၽွၼ်းလႆႈမၼ်းသေ လႆႈဢဝ် တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ ၶင်ဝႆႉ တီႈႁိူၼ်းမၼ်းယူႇယဝ်ႉ။[15][16][17]
လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတပ်ႉသိုၵ်း ၼႆႉ လႆႈသုတ်းတူဝ်ႈၵႂႃႇ မိူဝ်ႈ ပီ 2011 ၼၼ်ႉသေတႃႉ ပႃႇတီႇႁင်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵူၼ်းမိူင်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ် တပ်ႉသိုပ်းၵေႃႉၽွတ်ႈႁႅၼ်းဝႆႉၼင်ႇၵဝ်ႇ။[18] တီႈ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၵူႈထၢၼ်ႈ 2015 ၼၼ်ႉ ဢမျူဝ်းတႃးတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇဢၽွႆႉၶျူၵ်ႉ လႆႈၶိုၼ်းဢွင်ႇပႄႉထႅင်ႈယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ တီႈ ဢွင်ႈတီႈ သၽႃးၼၼ်ႉ တပ်ႉမတေႃႇၶဝ် ဢဝ်ဝႆႉတီႈယူႇ တႃႇ 25% ယဝ်ႉ။[2][19]
တီႈ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၵူႈထၢၼ်ႈ 2020 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမျူဝ်းတႃးတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇဢၽွႆႉၶျူၵ်ႉၼႆႉ ၼႂ်းၵႃႈ ဢွင်ႈတီႈသၽႃး 476 တီႈၼႆႉ လႆႈဢွင်ႇပႄႉ တႃႇ 396 တီႈသေ ၽွၼ်းလႆႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၼႆႉ ၼမ်လိူဝ်သေ မိူဝ်ႈပီ 2015 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပျီႇထွင်ႇၸုၵျၢၼ်ႇၶႅင်ႇယေးၼိၼ်ႉ ၽုၼ်ႉၽျူဝ်းယေးပႃႇတီႇ ဢၼ်ပဵၼ်ပႃႇတီႇတပ်ႉမတေႃႇ ၼၼ်ႉ လႆႈဢွင်ႈတီႈ 33 တီႈၵူၺ်း။[2] ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ တပ်ႉမတေႃႇမၢပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ ၽွၼ်းလႆႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈ ၼႆယဝ်ႉ။[20] ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ ၾရၢင်ႇသဵတ်ႈ လႄႈ ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ တင်း ဢေႃးသထရီးယႃး ၶဝ်ၼႆႉ လႆႈမႆႈၸႂ် လွင်ႈဢၼ်တေၸၢင်ႈသိမ်းဢဝ် ဢၢမ်းၼၢတ်ႈၼႆယဝ်ႉ။[2][21]
လွင်ႈပဵၼ်မႃး[မူၼ်ႉမႄး | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]
တွၵ်ႇတႃႇမျူဝ်းၺုၼ်ႉ ၵေႃႉပဵၼ် ၽူႈမီးသုၼ်ႇလၢတ်ႈ ဢမျူဝ်းတႃးတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇဢၽွႆႉၶျူၵ်ႉ လၢတ်ႈဝႃႈ တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ၊ ဢူးဝိၼ်းမျိၼ်ႉ လႄႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် ႁူဝ်ၼႃႈပႃႇတီႇ လႆႈထုၵ်ႇတိၺွပ်းၵႂႃႇ ဝႃႈၼႆႉယဝ်ႉ။[22] မၼ်းလၢတ်ႈဝႃႈ တူဝ်မၼ်းၵေႃႈ တပ်ႉမတေႃႇၶဝ် တေၸၢင်ႈမႃးတိၺွပ်းပႃး ဝႃႈၼႆမႃးယဝ်ႉ။[23] လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး ဢၼ်ပဵၼ် သၢႆဢိၼ်ႇထႃႇၼႅတ်ႉ လႄႈ လၢႆးၾူင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉႁၢႆၵႂႃႇယဝ်ႉ။[24][25]
ဢဝ်တႅၼ်းၽွင်းၸိူဝ်းထုၵ်ႇလိူၵ်ႈတၢင်ႇ မွၵ်ႈ 400 ၼႆႉ ၶင်ဝႆႉတီႈ ႁိူၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တီႈၼေႇပျီႇတေႃႇယဝ်ႉ။[26] NLD လႆႈၶပ်ႉၶိုင်ပၼ် ႁႂ်ႈၵူၼ်းၸိူဝ်းထုၵ်ႇၶင်ဝႆႉၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈပေႃးယူႇလႆႈတေႃႇထိုင် ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 6 ဝၼ်းယဝ်ႉ။[27] ၽူႈၸႂ်ႉတိုဝ်း သူဝ်ႇသျႄႇမီႇတီႇယႃႇၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်လၢတ်ႈ ႁႂ်ႈတႅၼ်းၽွင်းၶဝ် တႄႇပၢင်ၵုမ်သၽႃး တီႈၼႂ်းႁိူၼ်းၸိူဝ်းယူႇဝႆႉၼၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ တပ်ႉမတေႃႇၶဝ် ပၼ်ၶေႃႈပူင် ႁႂ်ႈတႅၼ်းၽွင်းၶဝ် ဢွၵ်ႇယၢၼ်ၵႃႈတီႈႁိူၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 24 ၸူဝ်ႈမူင်းၼႆယဝ်ႉ။[27] မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 4 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် တႅၼ်းၽွင်း NLD တႃႇ 70 ၵေႃႉၼႆႉ လႆႈသၢၼ်ၶတ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းသေ လႆႈၶၢမ်ႇၵတိသႅတ်ႉၸႃႇမႃးယဝ်ႉ။[28]
လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး တပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ လႆႈတိၺွပ်း ၸဝ်ႈသြႃႇမျႃႉဝတီႇ လႄႈ ၸဝ်ႈသြႃႇသူၺ်ႇၺႃႇဝႃႇ ဢၼ်လႆႈၶဝ်ႈပႃးတီႈ လွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉသူၺ်ႇဝႃႇယွင်ႇ 2007 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[29][30] လႆႈတိၺွပ်းႁွင်ႉပႃး မမျႃႉဢေး ဢၼ်လႆႈၶဝ်ႈပႃး တီႈ ပႅတ်ႇသီႇတူဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[31] ၸွမ်းလူၺ်ႈ လွင်ႈလၢတ်ႈ ၸုမ်း Assistance Association for Political Prisoners ဝႃႈ ၸိူဝ်းလႆႈထုၵ်ႇတိၺွပ်းၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃး တႅၼ်းၽွင်းသၽႃး 133 ၵေႃႉ လႄႈ ၽူႈတူင်ႉၼိုင်တႃႇၵူၼ်းမိူင်း 14 ၵေႃႉၼႆယဝ်ႉ။[29]

တီႈ ၼေႇပျီႇတေႃႇလႄႈ ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈႁၼ်ၵူၼ်းသိုၵ်းတပ်ႉမတေႃႇယဝ်ႉ။[32] လုၵ်ႉတီႈ ငဝ်းႁၢင်ႈသဵင်မျႃႉဝတီႇ သေ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းတႄႇ ဢုပ်ႉပိူင်ႇ ၸိုင်ႈမိူင်းယဝ်ႉၼႆယဝ်ႉ။ [33][34] ၵႅမ်ၸွမ်ၸိုင်ႈဢူးမျိၼ်ႉသူၺ်ႇ လႆႈပဵၼ်မႃး ၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈၸူဝ်ႈၵႅပ်ႉသေ ၸွမ်းလူၺ်ႈ လၵ်းမိူင်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ 2008 သေ လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ သၢႆငၢႆၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉ ၸိုင်ႈမိူင်းသေ လႆႈဢဝ် ဢၢမ်းၼၢတ်ႈ လွင်ႈသၢင်ႈၾိင်ႈ၊ လွင်ႈၽွင်းငမ်း လႄႈ လွင်ႈတတ်းသိၼ် ၸိုင်ႈမိူင်း ဢၢပ်ႈပၼ် ၸွမ်ပွင်သိုၵ်းမိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇယဝ်ႉ။[35] ၶွင်ႇၸီႇၽၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈ လႄႈ ၽၢႆႇၵႅတ်ႇၵင်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ လၢတ်ႈဝႃႈ တေဢုပ်ႉပိူင်ႇၸိုင်ႈမိူင်း တႃႇၼိုင်ႈပီ သေ ပေႃးသုတ်းပီယဝ်ႉ တေၶိုၼ်းၸတ်းႁဵတ်းပၼ် ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။[36]
ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်းယေးငိုၼ်းတီႈ ၸုမ်းယေးငိုၼ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉ လႆႈၵိုတ်းလိုဝ်ႈ လွင်ႈၵၢၼ်ငၢၼ်းငိုၼ်းတွင်းယဝ်ႉ။[37] တပ်ႉမတေႃႇလႆႈ လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ လႆႈပၼ်ၵၢၼ် ၽွင်းလူင်မႂ်ႇမိူင်းႁူမ်တုမ် 11 ၵေႃႉ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။[1] ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 2 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၸွမ်ပွင်သိုၵ်းမိၼ်းဢွင်ႇလႅၼ်ႇၼႆႉ လႆႈၽွတ်ႈႁႅၼ်း ၶွင်ႇၸီႇၽၢႆႇၶိုင်ပွင်ဢုပ်ႉပိူင်ႇၸိုင်ႈမိူင်း ယဝ်ႉ။[38][39]
မိူဝ်ႈၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 3 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၸုမ်းပလိၵ်ႈၶဝ် လႆႈၶဝ်ႈတဝ်တီႈႁိူၼ်း တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇသေ လႆႈမၢပ်ႇတြႃးဢဝ်ယမၢၼ်ႇလူၺ်ႈ မၼ်းၼၢင်းလႆႈဢဝ် (ၸၢၵ်ႈလၢတ်ႈၵႂၢမ်း ICOM 10 လုၵ်ႈ လႄႈ Jumber 1 လုၵ်ႈ) လုၵ်ႉဢဝ်တီႈ ၼွၵ်ႈမိူင်းသႂၢင်းၶဝ်ႈမႃး ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။[40][41][42][43] တၢမ်ႇတွၼ်ႈတႃႇ ဢမူႉၼႆႉ တၢမ်ႇၶွၵ်ႈ 3 ပီ သေဢမ်ႇၵႃး လႆႈပၼ်ပႃး တၢမ်ႇငိုၼ်းယဝ်ႉ။[40][44]
ဢၼ်ပဵၼ် ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်း ဢူးဝိၼ်းမျိၼ်ႉၸမ်ႉ မၼ်းလႆႈၼႄမိုဝ်းတူင်ႉတၵ်ႉ တီႈ Car Campaign ဢၼ်ႁဵတ်းတီႈ ၼေႇပျီႇတေႃႇ မိူဝ်ႈ လိူၼ်သႅပ်ႇထႅမ်ႇပႃႇ 2020 ၼၼ်ႉသေ ၼၼ်ႉဝႃႈ ပဵၼ်လွင်ႈၸုတုမ်ၵူၼ်းၼလႄႈသင် မိူဝ်ႈၽွင်းၶၢဝ်းလူင်းသူၼ်းတုမ်တႃႇ ၶႅပ်းၵၢင်ၸႂ်ၼၼ်ႉ ဝႃႈ ဢမ်ႇၸွမ်းပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈ ထၢၼ်ၽွင်းလူင်ပၢႆးယူႇလီၼႆလႄႈသင် ၸင်လႆႈဢဝ် ၾိင်ႈမိူင်း ၽၢႆႇၵႅတ်ႇၵင်ႈၽေးသၽႃႇဝသေၵေႃႈ မၢပ်ႇတြႃးဢဝ်ယမၢၼ်ႇမႃးယဝ်ႉ။[41][40]ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ပေႃးၸွမ်းလူၺ်ႈ လၵ်းမိူင်းသေ ဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇ တႃႇတိၺွပ်းဢဝ်လိူင်ႈ ၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ လႆႈ။
ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 6 ဝၼ်းၼၼ်ႉ လႆႈတိၺွပ်း သျွၼ်း ထိူၼ်ႇၼႄးလ် (Sean Turnell) ၵူၼ်းၶိူဝ်းဢေႃႉသထရေးလီးယႅၼ်း ၵေႃႉဢၼ်ပဵၼ် ၽူႈပၼ်တၢင်းၶႆႈၸႂ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[45]
တၢင်ႇ ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၼ်ထုၵ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈ[မူၼ်ႉမႄး | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]
ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 6 ဝၼ်း တီႈ ၸႄႈတိူင်းတႃႈၵုင်ႈၼၼ်ႉ ဢဝ် တင်း Online Video Conferencing သေ လႆႈႁဵတ်း ပၢင်ၵုမ်ပထမ သၽႃးၸႄႈတိူင်းထူၼ်ႈသၢမ် သေ တႅၼ်းၽွင်း 75 ၵေႃႉ ၸိူဝ်းထုၵ်ႇလိူၵ်ႈ လႄႈ ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵမ်ႈၽွမ်ႈ လႆႈၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈသေ လႆႈၶၢမ်ႇသႅတ်ႉၸႃႇၵျၢမ်းမႃးယဝ်ႉ။[46]
ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 6 ဝၼ်း တီႈ ၸႄႈတိူင်းၸႄႈၵႅင်းၼၼ်ႉ လႆႈၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်ၵုမ်ပထမ (ဝၼ်းထူၼ်ႈၼိုင်ႈ) သၽႃးၸႄႈတိူင်းထူၼ်ႈသၢမ် သေ ၼႂ်းၵႃႈ တႅၼ်းၽွင်းထုၵ်ႇလိူၵ်ႈတၢင်ႇ 74 ၵေႃႉၼၼ်ႉ ဢၼ်တူဝ်ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ 34 ၵေႃ့၊ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ Online Video Conferencing သေၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ 33 ၵေႃႉ၊ ႁူမ်ႈ ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ 67 ၵေႃႉသေ ဢၼ်ၵိုတ်း 7 ၵေႃႉၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉထုၵ်ႇ တပ်ႉသိုၵ်းတိၺွပ်းဝႆႉလႄႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ။[47]
ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 7 ဝၼ်း တီႈ ၸႄႈတိူင်းတႃၼိၼ်းတႃႇရီႇၼၼ်ႉ ဢဝ် တင်း Online Video Conferencing သေ လႆႈႁဵတ်း ပၢင်ၵုမ်ပထမ (ဝၼ်းထူၼ်ႈၼိုင်ႈ) သၽႃးၸႄႈတိူင်းထူၼ်ႈသၢမ် သေ ၼႂ်းၵႃႈ တႅၼ်းၽွင်းထုၵ်ႇလိူၵ်ႈတၢင်ႇ 21 ၵေႃႉၼၼ်ႉ ဢၼ်တူဝ်ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ 18 ၵေႃ့သေ တႃႇသၢမ်ၵေႃႉတႄႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တပ်ႉသိုၵ်းတိၺွပ်းဝႆႉလႄႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ။[48]
လွင်ႈတၢင်းလႆႈသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈ[မူၼ်ႉမႄး | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]
လွင်ႈတၢင်း ဢၼ်တပ်ႉမတေႃႇ လႆႈသိမ်းဢဝ် ဢၢမ်းၼၢတ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇပႆႇလႆႈႁူႉလီလီ။ တပ်ႉမတေႃႇဝႃႈတႄႉ လွင်ႈသဵၼ်ႈမၢႆၶႅပ်းၵၢင်ၸႂ် လႆႈၽိတ်းပိူင်ႈၼႆႉ မၼ်းတေႁဵတ်းႁႂ်ႈတိူဝ်ႉၶိူၵ်ႈၸူး ဢၢမ်းၼၢတ်ႈၽွင်းငမ်းၸိုင်ႈမိူင်းၼႆယဝ်ႉ။[49] မိူဝ်ႈပႆႇသိမ်း ဢၢမ်းၼၢတ်ႈမွၵ်ႈလၢႆဝၼ်းၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တပ်ႉသိုၵ်းဢမ်ႇၼႄလႆႈသၢၵ်ႈသႄႇ လွင်ႈမၢပ်ႇလၢတ်ႈၼၼ်ႉလႄႈ ၵေႃႇမသျိၼ်ႇပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ လႆႈထဵင်ႇလွင်ႈမၢပ်ႇလၢတ်ႈမႃးယဝ်ႉ။[50] လၢတ်ႈဝႃႈတႄႉ လွင်ႈလႆႈသိမ်းဢဝ်ဢၢမ်းၼၢတ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈ တပ်ႉမတေႃႇ ၶႂ်ႈသိုပ်ႇဢုပ်ႉပိူင်ႇၸိုင်ႈမိူင်းၵႂႃႇ ၼႆယဝ်ႉ။[51][52]
ၸွမ်ပွင်ၵၢၼ်သိုၵ်းတပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ ပေႃး ဢႃႇယုတဵမ် 65 ၶူပ်ႇၼႆ တေလႆႈလိုဝ်ႈတႃၶုၼ်သေ ၸွမ်ပွင်သိုၵ်းမိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ ဢၼ်တိုၵ်ႉႁၢပ်ႇၵၢၼ်ယူႇၼႆႉ တေလႆႈလိုဝ်ႈ ပေႃးလိူၼ်ၵျူႇလၢႆႇ 2021 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[53] ၵေႃႉဢၼ်တေပုတ်ႇတၢင်ႇတီႈ ၸွမ်ပွင်သိုၵ်းမိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇၼႆႉ ပေႃးဢဝ်လၵ်းမိူင်းဝႃႈ ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းၵူၺ်း တေၸၢင်ႈ လိူၵ်ႈတၢင်ႇလႆႈ။[53] ပေႃးပဵၼ်ၼၼ်ႉ ပေႃးမိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ လိုဝ်ႈၵႂႃႇယဝ်ႉၼႆ လုမ်းတတ်းသိၼ်ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ တေၸၢင်ႈမႂ်တင်း လွင်ႈပၼ်ႁႃရူဝ်ႇႁိၼ်ႇၵျႃႇ လႄႈ လွင်ႈၵေႃႇၵၢၼ်ၽိတ်းၾိင်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[54][55] ဝၢႆးသေမၼ်းလိုဝ်ႈတႃၶုၼ်ယဝ်ႉ မၼ်းၼႄႁၢင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ တေသိုပ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်မိူင်းၵႂႃႇ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။[55]
ၸုမ်း Justice For Myanmar ဝႃႈတႄႉ တီႈမုင်ႉႁေႃႁိူၼ်းမိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇၼႆႉ မီးဝႆႉ လွင်ႈတၢင်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီးလႄႈ တွၼ်ႈတႃႇပၢႆးမၢၵ်ႈမီးယႃႇႁႂ်ႈပဵၼ် လွင်ႈဢမ်ႇၶႅမ်ႉလႅပ်ႈလႆႈ ၸင်ႇလႆႈ သိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈမႃး ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။[56] မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇၼႆႉ မၼ်းၵမ်ဝႆႉ ၵေႃႇပူဝ်ႇရေးသျိၼ်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီးမျၢၼ်ႇမႃႇ လႄႈ ပျီႇထွင်ႇၸုမျၢၼ်ႇမႃႇၼႅင်ႇငၢၼ်ႇ ၸီးပႂႃးယေး ဢူးပၢႆႇလီႇမိတႅတ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ၶွင် တပ်ႉသိုပ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ [57] ၸိူဝ်းပဵၼ် လုၵ်ႈလၢင်းမၼ်းၵေႃႈ မီးလွင်ႈပိူင်ႇဝႆႉတီႈ တူင်ႇဝူင်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၵမ်ႈၽွင်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[56]
မိူဝ်ႈပႆႇသိမ်းဢၢမ်ႈၼၢတ်ႈမွၵ်ႈလၢႆဝၼ်းၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ International Monetary Fund သေ လႆႈဢဝ်ငိုၼ်းတေႃႇလၢႆႇ 350 မီႇလီႇယႅၼ်ႇ ပၼ် ငဝ်ႈငုၼ်းယေးငိုၼ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ပဵၼ်ႈ တွၼ်ႈတႃႇ လွင်ႈၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႇဝိတ်ႉၼႆယဝ်ႉ။[58] ငိုၼ်းၵွင်ၵၢင်ဢၼ်ၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈၸုမ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇဢဝ်သေ ပၼ်ဝႆႉယဝ်ႉ။[58] ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ ငဝ်းလၢႆးၵၢၼ်မိူင်းသေ ၽိူဝ်ႇထုၵ်ႇထၢမ်မႃးၸိုင် IMF ၵူၺ်းလၢတ်ႈဝႃႈ တေၸႂ်ႉၸၢႆႇငိုၼ်း ၸွမ်းလူၺ်ႈတၢင်းလူဝ်ႇၵူၼ်းမိူင်းလႄႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼႆယဝ်ႉ။[59] ၵပ်းၵၢႆႇလႈၺ်ႈ ၵေႃႉပဵၼ်ၽူႈယႂ်ႇငဝ်ႈငုၼ်းယေးငိုၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၽၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ ဢမ်ႇလႆႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈၼႄမႃး။[59][60]
လွင်ႈထတ်းသၢင်တူၺ်းၸွမ်းလူၺ်ႈ ၾိင်ႈမိူင်း[မူၼ်ႉမႄး | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]
ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ တပ်ႉမတေႃႇသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈသေ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၾိင်ႈမိူင်းၶဝ် လႆႈမီးၶေႃႈထၢမ်မႃးယဝ်ႉ။[61] လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ NLD ၼႆႉ ၶဝ်ထဵင်မႃး လွင်ႈတပ်ႉမတေႃႇၸႂ်ႉတိုဝ်းၾိင်ႈမိူင်းမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[62][63] တပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ ၶဝ်ၸႂ်ႉ ၾိင်ႈမိူင်း တွၼ်ႈ 417 လႄႈ 418 ဢၼ်မႃးတီႈ လၵ်းမိူင်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ 2008 သေ သိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈမႃးယဝ်ႉ။[64] ၵူၺ်းၵႃႈ ၸွမ်းလူၺ်ႈ ၾိင်ႈမိူင်းတွၼ်ႈ 417 ဝႃႈ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ သၢႆႇငၢႆၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉၸိုင်ႈမိူင်းသေ ၵေႃႉပဵၼ် ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းၵူၺ်း တေၸၢင်ႈ ဢုပ်ႇဢူဝ်းတိူင်ႇပၢင်ႇၵၼ်တင်း ၶွင်ႇၸီႇၽၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈလႄႈ ၽၢႆႇၵႅတ်ႇၵင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းသေ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇလႆႈ။[65] ပေႃးဝႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၸိူင်ႉၼၼ်ယဝ်ႉသေ ၸွမ်းလူၺ်ႈ ၾိင်ႈမိူင်းတွၼ်ႈ 418 သေ ၸင်ႇၸၢင်ႈဢဝ် ဢၢမ်းၼၢတ်ႈ ဢၢပ်ႈပၼ် ၸွမ်ပွင်ၵၢၼ်သိုၵ်းတပ်ႉမတေႃႇ ယဝ်ႉ။[65] မိူဝ်ႈပႆႇသိမ်းဢဝ် ဢၢမ်းၼၢတ်ႈၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း ၽၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈ လႄႈ ၽၢႆႇၵႅတ်ႈၵင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ တေပဵၼ် ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းလိူၵ်ႈတၢင်ႇဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ တပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ လၢတ်ႈဝႃႈ ၶွင်ႇၸီႇၼၼ်ႉ ပဵၼ် ၸွမ်ပွင်သိုၵ်းမိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ ၵေႃႉဢွၼ်ႇႁူဝ်မႃးၼႆလႄႈ ၶဝ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း ၾိင်ႈမိူင်းတွၼ်ႈ 417 လႄႈ 418 မႃးယဝ်ႉ။[66] ႁူမ်ႈဝႃႈ ၶဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း ၾိင်ႈမိူင်းမႃးၸိူင်ႉၼၼ်သေတႃႉ ပေႃးဢမ်ႇပႃးလွင်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၵ်းမၼ်ႈပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ၼႆႉ လွင်ႈဢၼ် တပ်ႉမတေႃႇၶဝ် ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ယူႇႁႃႉ ဢမ်ႇပဵၼ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၶႂ်ႈဝူၼ်ႉယၢပ်ႇဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။[67][61]
လွင်ႈတုမ်ႉတွပ်ႇ[မူၼ်ႉမႄး | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]
ၼႂ်းမိူင်း[မူၼ်ႉမႄး | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]
လွင်ႈၼႄၵၢင်ၸႂ်[မူၼ်ႉမႄး | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 2 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵူၼ်းႁၢပ်ႇၵၢၼ်ပၢႆးယူႇလီႇ လႄႈ ၵူၼ်းႁၢပ်ႇၵၢၼ်တၢင်ႇၸိူဝ်း ဢွၼ်ၵၼ်တႄႇႁဵတ်း လွင်ႈတူင်ႉၼိုင်ၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်သၢၼ်ၶတ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[68][69] တီႈၵွင်ႉသၢၼ်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ၾဵတ်ႉပုၵ်ႉၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈၽွတ်ႈႁဵၼ်း ၸုမ်း "Civil Disobedience Movement" သေ ၵူၼ်း follower ၶဝ်ႈႁူမ်ႈ 170,000 ပၢႆယဝ်ႉ။[63] ၵူၼ်းႁၢပ်ႇၵၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်တႅပ်းတတ်း တႄႇဢဝ် ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 3 ဝၼ်းသေ တေၼႄၵၢင်ၸႂ်လၢႆးဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇၼႆယဝ်ႉ။[70][63]
မိူဝ်ႈၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 3 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၸၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် ၸိူဝ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ်ၼႆႉ ၶဝ်ဢဝ်လၢႆးဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇသေ ၼႄၵၢင်ၸႂ်မႃးယဝ်ႉ။[63][71] ၶဝ်ႈပႃးၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် ႁူင်းယႃ လႄႈ ဢေႇၵျႅၼ်ႇၸီႇပၢႆးယူႇလီ 100 ပၢႆယဝ်ႉ။[72][70] ၶူးသွၼ် 100,000 ပၢႆလႄႈ [70] ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်းၵဝ်ႇ တီႈ ထၢၼ်ၽွင်းလူင်ၵၢၼ်မိူင်းၼွၵ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ၶဝ်ႈပႃးမႃးယဝ်ႉ။[72] ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တီႈ ထၢၼ်ၽွင်းလူင် ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ၊ ၵၢၼ်လဵင်ႉသတ်း လႄႈ ၵၢၼ်ၽၢႆမိူင် တီႈ ၼေႇပျီႇတေႃႇ ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶဝ်ႈပႃးမႃးယဝ်ႉ။[73] မိၼ်းၵူဝ်ႇၼႅင်ႇ ၽူႈဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးမႃးတီႈ ပႅတ်ႇသီႇတူဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈတိုၵ်းသူၼ်း တႃႇသၢၼ်ၶတ်း ပိူင်ၸဝ်ႈဢၢမ်းၼၢတ်ႈ ၼႆယဝ်ႉ။[74] တီႈၼႄၵၢင်ၸႂ်ၼၼ်ႉ ဢဝ်မိုဝ်းသၢမ်ၼိဝ်ႉပူၵ်းသေ ႁဵတ်းပဵၼ် ၽၢင်ႁၢင်ႈမႃးယဝ်ႉ။[75] ၽူႈၸႂ်ႉတိုဝ်းဢိၼ်ႇထႃႇၼႅတ်ႉၵမ်ႈၽွင်ႈၼႆႉ ဢဝ်တင်း ဢူၺ်းလီၼမ်ႉၼဵင်ႈၼူမ်း (Milk Tea Alliance) ဢၼ်ပဵၼ် လွင်ႈတူင်ႉၼိုင်တီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇဢွၼ်ႇလၢႆး ႁင်းဢေးသျႃးၼၼ်ႉသေၵေႃႈ ၼႄၵၢင်ၸႂ်မႃးယဝ်ႉ။[76] ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 5 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ် သၢႆႁိူဝ်းမိၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈမျၢၼ်ႇမႃႇ ၵေႃႈ လႆႈၶဝ်ႈပႃးမႃးတီႈ Civil Disobedience ယဝ်ႉ။[77]လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ႁွင်ႉၵႂၢမ်း ဢၼ်ဝႃႈ "ကမ္ဘာမကြေဘူး" ၼၼ်ႉသေၵေႃႈ ၼႄၵၢင်ၸႂ်မႃးယဝ်ႉ။[78]

ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 3 ဝၼ်းၼၼ်ႉ လႆႈဢွၼ်ၵၼ်တႄႇ လွင်ႈဢမ်ႇပၼ်ႁႅင်း ဢၼ်ပဵၼ်ၶူဝ်းၶွင် ဢၼ်တပ်ႉသိုၵ်းၶဝ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇၼၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။[79] ၼႂ်းၵႃႈၵုၼ်ႇသိၼ် ဢၼ်ဢမ်ႇပၼ်ႁႅင်းတႃႇသိုဝ်ႉၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃး Mytel၊ မျၢၼ်ႇမႃႇပီႇယႃႇ၊ မၢၼ်းတလေးပီႇယႃႇ၊ တၵူင်ႇပီႇယႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။[80] တီႈတိူင်းၸႄႈၵႅင်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် တီႈ Mytel တႃႇ 71 ၵေႃႉၼႆႉ လႆႈဢွၵ်ႇၵၢၼ်မႃးယဝ်ႉ။[70]
တီႈဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈၼႆႉ ပေႃးထိုင် ၵၢင်ၶမ်ႈ 8 မူင်းၼႆ ဢွၼ်ၵၼ် တွႆႇမေႃ တွႆႇပုင်းလဵၵ်းၼႂ်းႁိူၼ်း ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ cacerolazo ၼၼ်ႉသေ ၼႄၵၢင်ၸႂ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းယဝ်ႉ။[81][82][83] မိူဝ်ႈၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 2 ဝၼ်း ၵၢင်ၶမ်ႈ 8 မူင်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းတႃႈၵုင်ႈၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢွၵ်ႇၼႄၵၢင်ၸႂ် မွၵ်ႈ 15 တႃၼၼ်ႉသေ ၶဝ်ၼႄၵၢင်ၸႂ် တႃႇႁႂ်ႈပွႆႇပၼ် တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇၼႆယဝ်ႉ။[84] မိူဝ်ႈၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 3 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း ဝဵင်းမူၼ်းၵူၼ်းၵိုၼ်းတႃႈလိူဝ်ႇ တႃႇ 6 ၵေႃႉၵေႃႈ လႆႈဢွၵ်ႇၵၢၼ်မႃးယဝ်ႉ။[85] ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 4 ဝၼ်းမႃး ၵူၼ်းမွၵ်ႇ 30 ၼႆႉ လႆႈၼႄၵၢင်ၸႂ် တီႈၼႃႈ ၸၼ်ႉၸွမ်ပၢႆးမေႃယႃ ဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ၼၼ်ႉလႄႈ လႆႈထုၵ်ႇတိၺွပ်းယဝ်ႉ။[86][87] မိူဝ်ႈၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 6 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမွၵ်ႈသွင်မိုၼ်ႇၵေႃႉ လႆႈဢွၵ်ႇမႃးၼိူဝ်တၢင်းသေ လႆႈၼႄၵၢင်ၸႂ် တႃႇပွႆႇပၼ် ဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇၼႆယဝ်ႉ။[88] လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး တီႈ ဝဵင်းလိူဝ်ႇ လႄႈ ဝဵင်းပၢင်မၢၵ်ႇၼႃႉၵေႃႈ လႆႈၼႄၵၢင်ၸႂ်မႃးယဝ်ႉ။[89]
လွင်ႈတတ်းၶၢတ်ႇ ဢိၼ်ႇထႃႇၼႅတ်ႉ[မူၼ်ႉမႄး | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]
ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 4 ဝၼ်းၼၼ်ႉ တပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ "ယွၼ်ႉၶႂ်ႈႁႂ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းၼိမ်သဝ်း"ၼႆသေ လႆႈသင်ၶေႃႈပူင် ၽူႈၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်ဢိၼ်ႇထႃႇၼႅတ်ႉ ႁႂ်ႈဢိုတ်း ၾဵတ်ႉပုၵ်ႉ တေႃႇထိုင် ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 7 ဝၼ်းၼႆယဝ်ႉ။[90] ဢၼ်ပဵၼ် MTP ၼႆႉ လႆႈဢိုတ်းမႃး Facebook messenger၊ Instragram လႄႈ WhatsApp ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တႄႇလီၼေႃး တႄႉ ဢိုတ်း ၾဵတ်ႉပုၵ်ႉဢၼ်လဵဝ်ၵူၺ်း။[91][90] ၵူၼ်းမိူင်းလႆႈၸႂ်ႉ ၾဵတ်ႉပုၵ်ႉတွၼ်ႈတႃႇႁဵတ်း လွင်ႈတူင်ႉၼိုင် ဢၼ်ဢမ်ႇထွမ်ႇၵႂၢမ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[90] ဝၢႆးသေ ထုၵ်ႇဢိုတ်းၾဵတ်ႉပုၵ်ႉယဝ်ႉ ၽူႈၸႂ်ႉတိုဝ်းၶဝ်ၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ် ၶၢႆႉၸူးၽၢႆႇ တုၺ်ႉတႃႇ သေ ဢွၼ်ၵၼ်တႅမ်ႈ #RespectOurVotes၊ #HearTheVoiceofMyanmar၊ #SaveMyanmar ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။[92] ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 5 ဝၼ်းၼၼ်ႉ တပ်ႉမတေႃႇၶဝ် ဢိုတ်းပႃး တုၺ်ႉတႃႇ ထႅင်ႈယဝ်ႉ။[93][94] ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 6 ဝၼ်းၼၼ်ႉ လႆႈဢိုတ်း ၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈ လွင်ႈပၼ် ဢိၼ်ႇထႃႇၼႅတ်ႉယဝ်ႉ။[95] ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 7 ဝၼ်းၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉသေ လႆႈတုၵ်းွယၼ်း တႃႇပိုၼ်ႇပၼ် ဢိၼ်ႇထႃႇၼႅတ်ႉၼႆလႄႈ ဝၢႆးဝၼ်းမႃး လႆႈၶိုၼ်းပိုတ်ႇပၼ် ဢိၼ်ႇထႃႇၼႅတ်ႉယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵွၼ်ႉသၢၼ်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းၼၼ်ႉတႄႉ တိုၵ်ႉသိုပ်ႇ ဢိုတ်းဝႆႉယူႇ။[96]
ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး[မူၼ်ႉမႄး | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]
Amata Corporation ဢၼ်ပဵၼ် ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးႁိူၼ်းယေး ဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈတီႈမိူင်းထႆးၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ သိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈၼႆလႄႈ လႆႈၵိုတ်းလိုဝ်ႈ လွင်ႈၵေႃႇသၢင်ႈပႃႇၸၢၵ်ႈ ဢၼ်တေမူတ်းသဵင်ႈ တေႃႇလႃႇ ဢမေႇရိၵၢၼ် ၼိုင်ပီႇလီႇယႅၼ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[97][98] ၸူသူႇၵီး ဢၼ်ပဵၼ် ၵၢၼ်ငၢၼ်းႁဵတ်းဢွၵ်ႇလူတ်ႉၵႃး ဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ တီႈမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈၵိုတ်းလွင်ႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇလူတ်ႉၵႃးၼႂ်းမိူင်းဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။[97] လွင်ႈသိုဝ်ႉၶၢႆ တီႈၸတွၵ်ႉဢဵၵ်ႉၶျဵင်းတႃႈၵုင်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈၵိုတ်းဝႆႉ ယူႇယဝ်ႉ။[97] ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၵၢၼ်ငၢၼ်းၵႃႉၶၢႆႁိူၼ်း တီႈမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼႆႉ လႆႈလူင်းၵႂႃႇၸမ် 100% ယဝ်ႉ။[99] ၶမ်ႇပၼီႇ Kirin ၵေႃႈ လႆႈတတ်းၶၢတ်ႇ လွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇတင်း တပ်ႉမတေႃႇယဝ်ႉ။[100][101] ဢၼ်ပဵၼ် ၶွမ်ႇပၼီႇၼမ်ႉမၼ်းမဵၼ် Totle SE ဝႃႈတႄႉ ၶဝ်တိုၵ်ႉလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်း လွင်ႈၵမ်ႉထႅမ်ၶဝ် ၸွင်ႇမၼ်းမီးၽွၼ်းၼိူဝ် လွင်ႈသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈၼႆယဝ်ႉ။[102]
ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း[မူၼ်ႉမႄး | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]
ၵူၼ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ၸိူဝ်းၽႅဝ်ဝႆႉတီႈ မိူင်းထႆး မွၵ်ႈ 200 ၵေႃႉလႄႈ ၵူၼ်းတူင်ႉၼိုင်တီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇထႆးၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇၼႄၵၢင်ၸႂ် တီႈၼႃႈ လုမ်းၽွင်းတၢင်မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ တီႈ ဝဵင်းမိူင်းၵွၵ်ႇယဝ်ႉ။[104] တမ်ႇၼူတ်ႇၶဝ် လႆႈၶဝ်ႈတိၺွပ်းသေ ၵူၼ်းသွင်ၵေႃႉလႆႈတၢင်းၸဵပ်းမၢတ်ႇလႄႈ ၵူၼ်းသွင်ၵေႃႉ ထုၵ်ႇတိၺွပ်းယဝ်ႉ။[105]
တီႈ မိူင်းၵျႃႇပႃႇ၊ ဝဵင်းတူဝ်ႇၵျူဝ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ၵႂႃႇၼႄၵၢင်ၸႂ်တီႈ ၸၼ်ႉၸွမ် ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉယဝ်ႉ။[106] မိူဝ်ႈၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 3 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမျၢၼ်ႇမႃႇ-ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ မွၵ်ႈ 150 ၼႆႉ ၵႂႃႇၼႄၵၢင်ၸႂ် တီႈၼႃႈ လုမ်းၽွင်းတၢင်မိူင်း တီႈ ဝႃႇသျိၼ်ႇတၼ်ႇတီႇၸီႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[107] ၸုမ်းပလိၵ်ႈသိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇၼႆႉ လႆႈပၼ်ၽၢင်ႉ ယႃႇႁႂ်ႈၼႄၵၢင်ၸႂ် တွၼ်ႈတႃႇ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ၼႆယဝ်ႉ။[108][109]
ၸိူဝ်းပဵၼ်မိူင်း ဢိၼ်းတီးယႃး၊[110] ပင်းၵလႃးတဵတ်ႈ၊[111] ဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃး၊[112] ၶႄႇ၊[113] ၵျႃႇပၢၼ်ႇ၊[114] မလေးသျႃး၊[115] ပႃႇၵိတ်ႈသတၼ်ႇ၊[116] ၵၢဝ်းလီၸၢၼ်း၊[117] သိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇ[118] ၶဝ်ႈတိုၵ်းသူၼ်းဝႃႈ ႁႂ်ႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ လႄႈ တပ်ႉမတေႃႇ ဢုပ်ႇဢူဝ်းငူပ်ႉငိၵၼ် ၼႆယဝ်ႉ။[119] ဢေႃႉသထရေးလီးယႃး၊[120][121] ၶႅၼ်ႇၼေႇတႃႇ၊[122] ၾရၢင်ႇသဵတ်ႈ၊[123] ၵျႃႇမၼီႇ၊[124] ၼိဝ်းၸီႇလႅၼ်ႇ၊[125] သပဵၼ်ႇ၊[126] သုၺ်ႇတိၼ်ႇ၊[127] တိူဝ်ႇၵီႇ၊[128] ယူႇၼၢႆႉတႅတ်ႉၶိင်းတမ်း[129] နှင့် မိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ[130] ၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ ဢဝ်ၶေႃႈပူင်သဵင်ရႃႇၸႃႇသေၵေႃႈ မွၵ်ႇလၢတ်ႈမႃး ထုၵ်ႇလီပွႆႇပၼ် ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်တိၺွပ်းဝႆႉ ၼႆယဝ်ႉ။[131][132] ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်း ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ၵျူဝ်း ပၢႆႇတႅၼ်ႇ ၵေႃႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ လွင်ႈသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉၸူး တီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇၸိုင်ႈမိူင်းသေ ပေႃးလူဝ်ႇမႃး တေတမ်းဝၢင်းတၢမ်ႇထိုင် တပ်ႉမတေႃႇ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။[133][134] ၸိူဝ်းပဵၼ်မိူင်း ၵမ်ႇပေႃးတီးယႃး၊ ၾီႇလိပ်ႈပိၼ်း၊ ဝႅတ်ႉၼမ်း လႄႈ မိူင်းထႆး ၶဝ်တႄႉ လွင်ႈသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈၼႆႉ ၶဝ်ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ပဵၼ် ပၼ်ႁႃၼႂ်းမိူင်းၵူၺ်းလႄႈ ၶဝ်မွၵ်ႇလၢတ်ႈ ဢမ်ႇၶဝ်ႈၶဝ်ႈၵဝ်းၸွမ်း ၼႆယဝ်ႉ။[135][136][137][138]
ဢၢၼ်ႇထူဝ်ၼီႇယူဝ်ႇ ၵူႇတႃႇရႅတ်ႉ ၵေႃႉပဵၼ် ၸွမ်ၽူႈၼၢမ်းၼႂ်းၵူႈထၢၼ်ႈ တီႈ ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ဝႃႈ လွင်ႈသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်ႉၼႆႉ မၼ်းတေတိူဝ်ႉၶိူၵ်ႈ တီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ၼႆယဝ်ႉ။[139] လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး ဢၼ်ပဵၼ် ၸုမ်းဢႃႇသီႇယၼ်ႇ ၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈႁွင်ႉပၢင်ၵုမ်လၢႆၸိုင်ႈမိူင်းသေ ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်မႃးယဝ်ႉ။[140][141] ၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ယူးရူပ်ႉ ၵေႃႈ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ လွင်ႈသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈသေ လႆႈလၢတ်ႈထတ်းသၢင်မႃးယဝ်ႉ။[142][143]
တီႈ ၶွင်ႇၸီႇၽၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် တႃႇ ၶိုၼ်းဢဝ် တီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇႁင်း မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ လႄႈ တႃႇပၼ်တၢမ်ႇ တပ်ႉမတေႃႇၼႆယဝ်ႉ။[144][145][146][147] ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ၼႂ်ႈၵႃႈ မိူင်းၶဝ်ႈၸုမ်း 15 မိူင်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလႆႈ ၶေႃႈၽွမ်ႉၸႂ်ၵၼ်တင်းမူတ်း။ ၶႄႇလႄႈ ရတ်ႈသျႃးၶဝ် ထဵင်တႃႇတေႁဵတ်းၼင်ႇၼၼ်ယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး မိူင်းၶႄႇၼႆႉ ၸႂ်ႉ ဢၢမ်းၼၢတ်ႈဝီႇတူဝ်ႇသေၵေႃႈ လႆႈႁႄႉႁၢမ်ႈ တႃႇႁဵတ်းၸိူင်ႉၼၼ်သေဢမ်ႇၵႃး ၶႄႇၶဝ်ၼႆႉ ၶဝ်လၢတ်ႈဝႃႈ "ပဵၼ်လွင်ႈၶိုၼ်းၽွတ်ႈႁႅၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်းၵူၺ်း" ၼႆယဝ်ႉ။[148] ၸိူဝ်းပဵၼ်မိူင်း ဢၼ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်းတေႃႇၸူဝ်ႈ ဢၼ်ပဵၼ် မိူင်းဢိၼ်းတီးယႃး လႄႈ ဝႅတ်ႉၼမ်းၶဝ်ၼႆႉလႆႈတုၵ်းယွၼ်း တႃႇဢဝ်ပၼ်ၶိုၼ်း တီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇၼႆယဝ်ႉ။[149]
တႃႇသိုပ်ႇလူ[မူၼ်ႉမႄး | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]
- ဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ
- လွင်ႈထုၵ်ႇသိုၵ်းသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ 1962 (ၽႃႇသႃႇဢိင်းၵလဵတ်ႈ)
- လွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈပႅတ်ႇသီႇတူဝ်
- လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတပ်ႉမတေႃႇ (2021)
- ၶွင်ႇၸီႇၸတ်းၵၢၼ်ၽွင်းငမ်းဝၢၼ်ႈမိူင်း
ၽိုၼ်ဢိင်[မူၼ်ႉမႄး | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]
- ↑ 1.0 1.1 "Myanmar coup: Aung San Suu Kyi detained as military seizes control" (in en-GB)၊ ၿီႇၿီႇၸီႇ၊ 2021-02-01။
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 Beech၊ Hannah။ "Myanmar’s Leader, Daw Aung San Suu Kyi, Is Detained Amid Coup"၊ The New York Times၊ 31 January 2021။
- ↑ "Myanmar military seizes power in coup after detaining Aung San Suu Kyi"၊ The Washington Post။
- ↑ Foundation, Thomson Reuters. Myanmar military seizes power, detains elected leader Aung San Suu Kyi.
- ↑ Myanmar gov't declares 1-year state of emergency: President's Office.
- ↑ Myanmar Leader Aung San Suu Kyi, Others Detained by Military. VOA (Voice of America) (February 1, 2021).
- ↑ "Myanmar State Counsellor and President charged, detained for 2 more weeks" (in en-UK)၊ Myanmar Times၊ 2021-02-03။
- ↑ Adange၊ Christy။ "Myanmar Coup: Aung San Suu Kyi charged with military for “transceiver and handshake”" (in en-NZ)၊ Wall Street Journal၊ 2021-02-04။
- ↑ Quint၊ The။ "Days After Coup, Aung San Suu Kyi Charged for Breaching Import Law" (in en-IN)၊ The Quint၊ 2021-02-04။
- ↑ Solomon၊ Feliz။ "After Myanmar Coup, Aung San Suu Kyi Accused of Illegally Importing Walkie Talkies" (in en-US)၊ Eminetra၊ 2021-02-03။
- ↑ On This Day, The Day Myanmar’s Elected Prime Minister Handed Over Power (in en-US) (2020-09-26).
- ↑ Butwell, Richard (1960). "The 1960 Election in Burma". Pacific Affairs 33 (2): 144–157. Pacific Affairs, University of British Columbia.
- ↑ Taylor, Robert (2015-05-25). General Ne Win. ISEAS Publishing. ISBN 978-981-4620-14-7.
- ↑ How A Failed Uprising Set The Stage For Myanmar's Future.
- ↑ Burma: 20 Years After 1990 Elections, Democracy Still Denied.
- ↑ Dieter Nohlen, Florian Grotz & Christof Hartmann (2001) Elections in Asia: A data handbook, Volume I, p611 ISBN 0-19-924958-X
- ↑ Myanmar’s 1990 Election: Born of a Democratic Uprising, Ignored by the Military. ဧရာဝတီသတင်းဌာန.
- ↑ How Myanmar's Fragile Push for Democracy Collapsed in a Military Coup.
- ↑ "As Myanmar opens to the world, the mess inside becomes more apparent"၊ Bloomberg.com။
- ↑ အာဏာမသိမ်းဘူးလို့ ‘မပြောနိုင်’ ဟု တပ်မတော် ခြိမ်းခြောက်
- ↑ Australia joins list of countries warning Myanmar military against staging coup amid fraud claims (in English) (Jan 30, 2021).
- ↑ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီလို့ ယူဆ - NLD ပြောခွင့်ရသူ။ VOA Burmese။
- ↑ Foundation, Thomson Reuters. Aung San Suu Kyi and other leaders arrested, party spokesman says.
- ↑ Internet disrupted in Myanmar amid apparent military uprising (in en-US) (31 January 2021).
- ↑ ရန်ကုန်၊ နေပြည်တော် အပါအဝင် မြို့ကြီးအများစု အဆက်သွယ်ပြတ်နေ။ ၿီႇၿီႇၸီႇမျၢၼ်ႇမႃႇ။
- ↑ Hundreds of Myanmar MPs under house arrest (in en).
- ↑ 27.0 27.1 Myanmar Military Give MPs 24 Hours to Leave Naypyitaw (in en-US) (2021-02-03).
- ↑ NLD lawmakers in Nay Pyi Taw defy military, take oath of office (in en-US) (2021-02-04).
- ↑ 29.0 29.1 Statement on Recent Detainees in Relation to the Military Coup (2021-02-04).
- ↑ Three Saffron Revolution monks among those detained in February 1 raids (in en).
- ↑ Coup plunges Myanmar further into a climate of religious nationalism - UCA News (in en).
- ↑ "Myanmar's Aung San Suu Kyi 'detained by military', NLD party says"၊ ဘီဘီစီ၊ 1 February 2021။
- ↑ Myanmar military says it is taking control of the country (1 February 2021).
- ↑ နိုင်ငံတော်ကို အရေးပေါ်အခြေအနေ တစ်နှစ်ကြေညာ၊ တပ်မတော်ဗိုလ်ချုပ်ဟောင်း လက်ရှိဒုသမ္မတ ဦးမြင့်ဆွေက ယာယီသမ္မတအဖြစ်တာဝန်ယူ
- ↑ Myanmar military stages coup, declares state of emergency for a year (in en) (2021-02-01).
- ↑ Myanmar to clarify voter fraud, hold new round of elections (2021-02-01).
- ↑ Telecommunications disruptions shut down Myanmar banks (1 February 2021).
- ↑ ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး အမိန့်အမှတ်(၉/၂၀၂၁) ၁၃၈၂ ခုနှစ်၊ ပြာသိုလပြည့်ကျော် ၆ ရက် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂ ရက် (in my).
- ↑ Myanmar military announces new State Administrative Council (2 February 2021).
- ↑ 40.0 40.1 40.2 Aung San Suu Kyi, Win Myint to face charges as NLD calls for ‘unconditional’ release (in en-US) (2021-02-03).
- ↑ 41.0 41.1 Myanmar police file charges against Aung San Suu Kyi after coup (in English) (Feb 3, 2021).
- ↑ Myanmar police file charges against ousted leader Aung San Suu Kyi under import-export law (in English) (Feb 3, 2021).
- ↑ Myanmar police charge ousted leader Aung San Suu Kyi, days after military coup (in English) (Feb 3, 2021).
- ↑ Myanmar Detained a Team of Journalists for Flying a Drone.
- ↑ Myanmar detains Australian adviser to Aung San Suu Kyi; first known arrest of foreign national since coup (in English) (Feb 6, 2021).
- ↑ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော် တတိယအကြိမ်မြောက် ပထမပုံမှန် အစည်းအဝေး ပထမနေ့ ခေါ်ယူ ကျင်းပ
- ↑ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော် တတိယအကြိမ်မြောက် ပထမပုံမှန် အစည်းအဝေး ပထမနေ့ ခေါ်ယူ ကျင်းပ
- ↑ တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော် တတိယအကြိမ်မြောက် ပထမပုံမှန် အစည်းအဝေး ပထမနေ့ ခေါ်ယူ ကျင်းပ
- ↑ Tatmadaw seizes power under state of emergency, to rule for a year (in en-US) (1 February 2021).
- ↑ Myanmar election commission rejects military’s fraud claims (29 January 2021).
- ↑ Min Aung Hlaing: the heir to Myanmar’s military junta (in en) (1 February 2021).
- ↑ Myanmar military appoints ministers after ousting Suu Kyi in coup (in en-GB).
- ↑ 53.0 53.1 Could Min Aung Hlaing’s retirement break the political deadlock? (in en-US) (12 January 2021).
- ↑ Editor၊ Richard Lloyd Parry, Asia။ "Senior General Min Aung Hlaing’s secret motive for Burma coup" (in en)။
- ↑ 55.0 55.1 General Min Aung Hlaing is the ambitious army chief and international pariah who seized power in Myanmar (in en).
- ↑ 56.0 56.1 Who profits from a coup? The power and greed of Senior General Min Aung Hlaing.
- ↑ Pierson, David (2021-02-02). Myanmar's military upended its comfortable status quo by staging a coup. Why? (in en-US).
- ↑ 58.0 58.1 Lawder၊ David။ "Days before coup, IMF sent Myanmar $350 million in emergency aid; no precedent for refund" (in en)၊ Reuters၊ 2021-02-03။
- ↑ 59.0 59.1 Lawder၊ David။ "IMF says members to guide decision on whether to recognize Myanmar's military leaders" (in en)၊ Reuters၊ 2021-02-05။
- ↑ Transcript of IMF Press Briefing (in en).
- ↑ 61.0 61.1 Crouch, Melissa (2021-02-02). The power and ambition behind Myanmar’s coup (in en).
- ↑ ‘The constitution is invalid now’: NLD patron fires back at military (in en-US) (2021-02-01).
- ↑ 63.0 63.1 63.2 63.3 After coup, medical workers spearhead civil disobedience campaign (in en-US) (2021-02-02).
- ↑ "Statement from Myanmar military on state of emergency" (in en)၊ Reuters၊ 2021-02-01။
- ↑ 65.0 65.1 Emergency Powers in Myanmar (in en) (2021-02-01).
- ↑ Myanmar latest: NLD calls for Suu Kyi's release (in en-GB).
- ↑ "Myanmar coup: Aung San Suu Kyi detained as military seizes control" (in en-GB)၊ BBC News၊ 2021-02-01။
- ↑ Nay Pyi Taw, Mandalay healthcare staff to join 'Civil Disobedience Campaign' (2 February 2021).
- ↑ Myanmar Medics Prepare Civil Disobedience Against Military Rule (in en-US) (2 February 2021).
- ↑ 70.0 70.1 70.2 70.3 Teachers, students join anti-coup campaign as hospital staff stop work (in en-US) (2021-02-03).
- ↑ Myanmar doctors stop work to protest coup as UN considers response (in English) (Feb 3, 2021).
- ↑ 72.0 72.1 Myanmar’s Medics Launch Civil Disobedience Campaign Against Coup (in en-US) (2021-02-03).
- ↑ စစ်အစိုးရကို နေပြည်တော်က နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းတွေ ကန့်ကွက်ဆန္ဒပြ (in my).
- ↑ Veteran activist calls for civil disobedience in wake of coup (in en).
- ↑ Myanmar blocks Facebook as resistance grows to military coup (in English) (Feb 5, 2021).
- ↑ #MilkTeaAlliance has a new target brewing: Myanmar’s military (in en) (2021-02-04).
- ↑ Civilian Disobedience Campaign' takes flight in Myanmar (2021-02-05).
- ↑ Songwriter Who Provided ‘Theme Song’ to 8888 Uprising Finally Honored (in en-US) (2018-08-09).
- ↑ Myanmar calls for boycott of Tatmadaw linked products and services (2021-02-03).
- ↑ Military Chief’s Family Members Spend Big on Blockbuster Movies, Beauty Pageants (in en).
- ↑ Myanmar coup: army blocks Facebook access as civil disobedience grows (in en) (2021-02-04).
- ↑ Anti-coup protests ring out in Myanmar's main city (in English) (Feb 2, 2021).
- ↑ Myanmar coup latest: UN Security Council stops short of issuing statement (in en-GB).
- ↑ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို အနုနည်းအာဏာဖီဆန်မှု တချို့ရှိလာခြင်း (in my).
- ↑ Mandalay vice mayor, MCDC members resign (2021-02-03).
- ↑ Mandalay citizens protest against Tatmadaw rule (2021-02-04).
- ↑ Four arrested in Mandalay after street protest against military coup (in en).
- ↑ https://www.aljazeera.com/news/2021/2/6/thousands-of-myanmar-protesters-face-off-with-police-in-yangon
- ↑ https://www.irrawaddy.com/news/thousands-take-to-streets-of-myanmar-to-protest-military-takeover.html
- ↑ 90.0 90.1 90.2 Staff၊ Reuters။ "Myanmar internet providers block Facebook services after government order" (in en)၊ Reuters၊ 2021-02-03။
- ↑ Directive to block social media service (in en) (2021-02-03).
- ↑ Potkin၊ Fanny။ "After Facebook ban, thousands in Myanmar take to Twitter to plead #RespectOurVotes" (in en)၊ Reuters၊ 2021-02-05။
- ↑ Myanmar’s new military government is now blocking Twitter and Instagram (in en-US).
- ↑ Directive to block social media services Twitter and Instagram in Myanmar (in en) (2021-02-05).
- ↑ Myanmar junta blocks internet access as coup protests expand (2021-02-06).
- ↑ Internet access partially restored in Myanmar as protests grow against military coup (in en).
- ↑ 97.0 97.1 97.2 Thailand's Amata halts $1bn Myanmar property project after coup (in en-GB).
- ↑ Thai developer invests $1bn to put Myanmar industry on global map (in en-GB).
- ↑ Myanmar's real estate sector crashes (2021-02-05).
- ↑ Kirin beer company cuts brewery ties with Myanmar military over coup (in English) (Feb 5, 2021).
- ↑ Kirin, parent company of Australian beer company Lion, cuts ties with Myanmar military after coup (in English) (Feb 5, 2021).
- ↑ Staff၊ Reuters။ "Total assessing impact of Myanmar coup on its projects" (in en)၊ Reuters၊ 2021-02-04။
- ↑ http://www.asahi.com/ajw/articles/14162323
- ↑ ด่วน! ชาว 'เมียนมา' ชู 3 นิ้วบุกประท้วงหน้าสถานทูต ต้านรัฐประหารในประเทศ (in th) (1 February 2021).
- ↑ Myanmar’s military stages coup d’etat: Live news
- ↑ Myanmar workers in Japan protest against Tatmadaw’s actions (2021-02-01).
- ↑ ဝါရှင်တန်ဒီစီက မြန်မာစစ်သံရုံးရှေ့မှာ အမေရိကန်ရောက် မြန်မာတွေဆန္ဒပြ (in my).
- ↑ Police issues warning against plans to protest in Singapore over current situation in Myanmar (in English) (Feb 5, 2021).
- ↑ Police warn against plans to protest in Singapore over situation in Myanmar (in English) (Feb 5, 2021).
- ↑ Feb 1, TIMESOFINDIA COM /. Deeply concerned by developments in Myanmar, says India (in en).
- ↑ "Bangladesh wants democratic process upheld in Myanmar"၊ Dhaka Tribune၊ 2A Media Limited.၊ 1 February 2021။
- ↑ Indonesia Urges All Parties in Myanmar to Exercise Self-Restraint. Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Indonesia. Retrieved on 1 February 2021။
- ↑ China 'notes' Myanmar coup, hopes for stability (1 February 2021).
- ↑ "Japan urges Myanmar to uphold democracy after military stages coup"၊ February 1, 2021။
- ↑ Press Release: Latest Situation in Myanmar. Ministry of Foreign Affairs (Malaysia). Retrieved on 1 February 2021။
- ↑ Pakistan hopes from all sides in Myanmar to be restraint, work for peace: Zahid Hafeez (in en).
- ↑ S. Korea expresses concerns over Myanmar coup (February 1, 2021). Retrieved on February 1, 2021။
- ↑ MFA Spokesperson's Comments in Response to Media Queries on the Detention of Myanmar Leaders and Officials (1 February 2021).
- ↑ Goldman၊ Russell။ "Myanmar’s Coup, Explained" (in en-US)၊ The New York Times၊ 2021-02-01။
- ↑ Australia joins global condemnation of Myanmar generals (in English) (Feb 1, 2021).
- ↑ Statement on Myanmar.
- ↑ Justin Trudeau on Myanmar: “The democratic process must be respected” (2 February 2021).
- ↑ https://uk.sports.yahoo.com/news/myanmar-aung-san-suu-kyi-072052284.html
- ↑ https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/germany-condemns-myanmar-coup-in-strongest-terms-/2129847
- ↑ Mahuta, Nanaia (1 February 2021). New Zealand statement on Myanmar.
- ↑ Sánchez condena el golpe de Estado en Myanmar y pide vuelta a la democracia (in es) (2021-02-01).
- ↑ Foreign Minister condemns military coup in Myanmar. Sveriges Radio.
- ↑ "Turkey condemns, 'deeply concerned' by coup in Myanmar"၊ Anadolu Agency၊ 1 February 2021။
- ↑ UK condemns military coup in Myanmar (in en). Anadolu Agency (1 February 2021).
- ↑ Statement by White House Spokesperson Jen Psaki on Burma (1 February 2021).
- ↑ "‘Serious blow to democracy’: World condemns Myanmar military coup" (in en)၊ Al Jazeera၊ 1 February 2021။
- ↑ https://www.aa.com.tr/fr/monde/la-maison-blanche-menace-les-auteurs-du-coup-d%c3%a9tat-militaire-du-myanmar-de-sanctions/2129551
- ↑ Lee, Matthew (February 1, 2021). Biden threatens sanctions on Myanmar after military coup.
- ↑ Statement by President Joseph R. Biden, Jr. on the Situation in Burma (February 1, 2021).
- ↑ "West condemns Myanmar coup but Thailand, Cambodia shrug"၊ Bangkok Post၊ Bangkok Post Public Company Ltd.၊ 1 February 2021။
- ↑ "Philippines says Myanmar events ‘internal matter that we will not meddle with’"၊ BusinessWorld၊ 1 February 2021။
- ↑ "Myanmar's army seizes power, detains Aung San Suu Kyi" (in en-CA)၊ National Post၊ 1 February 2021။
- ↑ "Myanmar military coup: Nordic and Asian reactions"၊ ScandAsia၊ 2 February 2021။
- ↑ Statement attributable to the Spokesperson for the Secretary General - on Myanmar
- ↑ https://www.reuters.com/article/myanmar-politics-asean-int/asean-calls-for-return-to-normalcy-in-myanmar-after-coup-idUSKBN2A124A
- ↑ https://news.detik.com/internasional/d-5357097/negara-negara-asean-bahas-kudeta-militer-di-myanmar
- ↑ https://twitter.com/vonderleyen/status/1356154420459933696
- ↑ Adkins၊ William။ "EU leaders condemn military coup in Myanmar"၊ Politico၊ 1 February 2021။ ၶိုၼ်းမႄးၵူတ်ႇထတ်းဝႆႉယဝ်ႉမိူဝ်ႈ - 1 February 2021။။
- ↑ "UNSC takes no action on coup in Myanmar"၊ Gulf Today၊ 3 February 2021။
- ↑ UN Security Council searches for unity on Myanmar (in English) (Feb 2, 2021).
- ↑ Security Council fails to agree statement condemning Myanmar coup (in English) (Feb 3, 2021). “The UN Security Council has failed to agree on a joint statement condemning Monday’s coup in Myanmar, after a two hour long emergency meeting failed to secure the support of China, a key Myanmar ally and a veto-holding permanent member of the council.”
- ↑ UN Security Council takes no action on Myanmar coup (in English) (February 3, 2021).
- ↑ Myanmar coup: China blocks UN condemnation as protest grows (in English) (Feb 3, 2021).
- ↑ "Aung San Suu Kyi could face two years in jail over ‘illegal’ walkie-talkies"၊ The Guardian၊ 3 February 2021။