လွင်ႈထုၵ်ႇသိုၵ်းသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ 2021

လုၵ်ႉတီႈ ဝီႇၶီႇၽီးတီးယႃး ဢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်းထၢင်ႇႁၢင်ႈ ၼၼ်ႉမႃး
လွင်ႈထုၵ်ႇသိုၵ်းသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ 2021
(2021 Myanmar coup d'état)
ပွတ်းတွၼ်ႈႁင်း ပိုၼ်းလွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈၵၢၼ်မိူင်း မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ
Aung San Suu Kyi & Min Aung Hlaing collage.jpg
ဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ လႄႈ မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ
ဝၼ်းထိ2021 ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 1
ဢွင်ႈတီႈမျၢၼ်ႇမႃႇ
ၽွၼ်း

တပ်ႉမတေႃႇ ဢွင်ႇမၢၼ်

လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ-တပ်ႉမတေႃႇ
လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈ တပ်ႉမတေႃႇ
ၽူႈၵွၼ်းတပ်ႉလႄႈ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်
ဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ
(ၽူႈၵိူဝ်းၵုမ် ၸိုင်ႈမိူင်း)
ဝိၼ်းမျိၼ်ႉ
(ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ) 		Flag of Infantry Divisions of Myanmar Army.svg မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ
(ၸွမ်ပွင်ၵၢၼ်သိုၵ်းတပ်ႉမတေႃႇ)
မျိၼ်ႉသူၺ်ႇ
(ၵႅမ်ၸွမ်ၸိုင်ႈ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ)
လွင်ႈလုတၢႆ
ပႆႇလႆႈႁူႉ
မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ
State seal of Myanmar.svg
ပွင်ႈလိၵ်ႈဢၼ်ၼႆႉၼႆႉ
ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈဢုပ်ႉပိူင်ႇ လႄႈ ပၢႆးမိူင်း
မိူင်းမၢၼ်ႈ
ပဵၼ်ပွတ်းပဵၼ်တွၼ်ႈယဝ်ႉ။

ပီ 2021 လိူၼ်ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 1 ဝၼ်းၼၼ်ႉ တီႈမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ လႆႈပဵၼ် လွင်ႈသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပွတ်းၼႂ်ၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ် မျၢၼ်ႇမႃႉတပ်ႉမတေႃႇၼၼ်ႉ လႆႈတိၺွပ်း ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽူႈၵိူဝ်းၵုမ် ၸိုင်ႈမိူင်း တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ၊ ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်း ဢူးဝိၼ်းမျိၼ်ႉ လႄႈ တၢင်ႇၸိူဝ်း ဢၼ်ပဵၼ် ၽူႈၶဝ်ႈပႃႇတီႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[2][3] ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ တပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ ဢဝ်တင်း လၵ်းမိူင်းသေၵေႃႈ လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ သၢႆငၢႆၶိုၵ်ႉၶၵ်ႈၸိုင်ႈမိူင်းသေ လႆႈဢဝ် ဢၢမ်းၼၢတ်ႈ ဢၢပ်ႈပၼ် ၸွမ်ပွင်သိုၵ်း မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇယဝ်ႉ။[4][5][6] ဝၢႆးသေသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈယဝ်ႉ ဢမ်ႇပေႃးႁိုဝ် လႆႈမၢပ်ႇတြႃး တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇတင်း ဢမူႉလွင်ႈပိူင်ႇၸၢၵ်ႈလၢတ်ႈၵႂၢမ်းလႄႈသင် ဢူးဝိၼ်းမျိၼ်ႉၸမ်ႉ လႆႈထုၵ်ႇမၢပ်ႇတြႃးလူၺ်ႈ ယွၼ်ႉဢမ်ႇၸွမ်း ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇပၢႆးယူႇလီ ၶၢဝ်းၶူဝ်ႇဝိတ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။[7][8][9][10]

ပိုၼ်းပိုၼ်ႉလင်[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

ဢမျူဝ်းတႃးတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇ လႆႈဢွင်ႇမႄႉတီႈ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၵူႈထၢၼ်ႈ 2020

မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼႆႉ ဝၢႆးသေ လႆႈလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ မိူဝ်ႈပီ 1948 ယဝ်ႉသေ တီႈၼႂ်းမိူင်းၼႆႉ လႆႈမီးလွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈမႃးယူႇယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵႄႈ ပီ 1958 လႄႈ 1960 ၼၼ်ႉ တပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ လႆႈဢုပ်ႉပိူင်ႇ ၸိုင်ႈမိူင်းၸူဝ်ႈၵႅပ်ႉ တၢင် ၸွမ်ၽွင်းလူင် ဢူးၼုယဝ်ႉ။[11] ထိုင် ပီ 1960 ၼၼ်ႉ လႆႈၸတ်းႁဵတ်းပၼ် ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈသေတႃႉ[12] ထိုင် ပီ 1962 မႃး ၸွမ်သိုၵ်းၼေႇဝိၼ်း လႆႈသိမ်းဢဝ် ဢၢမ်းၼၢတ်ႈမႃးယူႇယဝ်ႉ။[13]

ထိုင် 1998 မႃး လႆႈပဵၼ် လွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈသေ လႆႈပူတ်းပႅတ်ႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢူးၼေႇဝိၼ်းယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ၸုမ်း ၼဢၽ ဢၼ်တပ်ႉမတေႃႇဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းသိမ်းဢဝ် ဢၢမ်းၼၢတ်ႈၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။။[14] ထိုင် 1990 မႃး လႆႈၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈသေ ဢမျူဝ်းတႃးတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇဢၽွႆႉၶျူၵ်ႉ ဢၼ် တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇဢွၼ်ႇႁူဝ်ၼၼ်ႉ လႆႈဢွင်ႇပႄႉမႃးယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ တပ်ႉမတေႃႇၶဝ် ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉၽွၼ်းလႆႈမၼ်းသေ လႆႈဢဝ် တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ ၶင်ဝႆႉ တီႈႁိူၼ်းမၼ်းယူႇယဝ်ႉ။[15][16][17]

လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတပ်ႉသိုၵ်း ၼႆႉ လႆႈသုတ်းတူဝ်ႈၵႂႃႇ မိူဝ်ႈ ပီ 2011 ၼၼ်ႉသေတႃႉ ပႃႇတီႇႁင်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵူၼ်းမိူင်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ် တပ်ႉသိုပ်းၵေႃႉၽွတ်ႈႁႅၼ်းဝႆႉၼင်ႇၵဝ်ႇ။[18] တီႈ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၵူႈထၢၼ်ႈ 2015 ၼၼ်ႉ ဢမျူဝ်းတႃးတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇဢၽွႆႉၶျူၵ်ႉ လႆႈၶိုၼ်းဢွင်ႇပႄႉထႅင်ႈယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ တီႈ ဢွင်ႈတီႈ သၽႃးၼၼ်ႉ တပ်ႉမတေႃႇၶဝ် ဢဝ်ဝႆႉတီႈယူႇ တႃႇ 25% ယဝ်ႉ။[2][19]

တီႈ ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၵူႈထၢၼ်ႈ 2020 ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢမျူဝ်းတႃးတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇဢၽွႆႉၶျူၵ်ႉၼႆႉ ၼႂ်းၵႃႈ ဢွင်ႈတီႈသၽႃး 476 တီႈၼႆႉ လႆႈဢွင်ႇပႄႉ တႃႇ 396 တီႈသေ ၽွၼ်းလႆႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၼႆႉ ၼမ်လိူဝ်သေ မိူဝ်ႈပီ 2015 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပျီႇထွင်ႇၸုၵျၢၼ်ႇၶႅင်ႇယေးၼိၼ်ႉ ၽုၼ်ႉၽျူဝ်းယေးပႃႇတီႇ ဢၼ်ပဵၼ်ပႃႇတီႇတပ်ႉမတေႃႇ ၼၼ်ႉ လႆႈဢွင်ႈတီႈ 33 တီႈၵူၺ်း။[2] ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ တပ်ႉမတေႃႇမၢပ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ ၽွၼ်းလႆႈပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈ ၼႆယဝ်ႉ။[20] ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ ၾရၢင်ႇသဵတ်ႈ လႄႈ ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ တင်း ဢေႃးသထရီးယႃး ၶဝ်ၼႆႉ လႆႈမႆႈၸႂ် လွင်ႈဢၼ်တေၸၢင်ႈသိမ်းဢဝ် ဢၢမ်းၼၢတ်ႈၼႆယဝ်ႉ။[2][21]

လွင်ႈပဵၼ်မႃး[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

တွၵ်ႇတႃႇမျူဝ်းၺုၼ်ႉ ၵေႃႉပဵၼ် ၽူႈမီးသုၼ်ႇလၢတ်ႈ ဢမျူဝ်းတႃးတီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇဢၽွႆႉၶျူၵ်ႉ လၢတ်ႈဝႃႈ တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ၊ ဢူးဝိၼ်းမျိၼ်ႉ လႄႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် ႁူဝ်ၼႃႈပႃႇတီႇ လႆႈထုၵ်ႇတိၺွပ်းၵႂႃႇ ဝႃႈၼႆႉယဝ်ႉ။[22] မၼ်းလၢတ်ႈဝႃႈ တူဝ်မၼ်းၵေႃႈ တပ်ႉမတေႃႇၶဝ် တေၸၢင်ႈမႃးတိၺွပ်းပႃး ဝႃႈၼႆမႃးယဝ်ႉ။[23] လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး ဢၼ်ပဵၼ် သၢႆဢိၼ်ႇထႃႇၼႅတ်ႉ လႄႈ လၢႆးၾူင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉႁၢႆၵႂႃႇယဝ်ႉ။[24][25]

ဢဝ်တႅၼ်းၽွင်းၸိူဝ်းထုၵ်ႇလိူၵ်ႈတၢင်ႇ မွၵ်ႈ 400 ၼႆႉ ၶင်ဝႆႉတီႈ ႁိူၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တီႈၼေႇပျီႇတေႃႇယဝ်ႉ။[26] NLD လႆႈၶပ်ႉၶိုင်ပၼ် ႁႂ်ႈၵူၼ်းၸိူဝ်းထုၵ်ႇၶင်ဝႆႉၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈပေႃးယူႇလႆႈတေႃႇထိုင် ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 6 ဝၼ်းယဝ်ႉ။[27] ၽူႈၸႂ်ႉတိုဝ်း သူဝ်ႇသျႄႇမီႇတီႇယႃႇၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်လၢတ်ႈ ႁႂ်ႈတႅၼ်းၽွင်းၶဝ် တႄႇပၢင်ၵုမ်သၽႃး တီႈၼႂ်းႁိူၼ်းၸိူဝ်းယူႇဝႆႉၼၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ တပ်ႉမတေႃႇၶဝ် ပၼ်ၶေႃႈပူင် ႁႂ်ႈတႅၼ်းၽွင်းၶဝ် ဢွၵ်ႇယၢၼ်ၵႃႈတီႈႁိူၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 24 ၸူဝ်ႈမူင်းၼႆယဝ်ႉ။[27] မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 4 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် တႅၼ်းၽွင်း NLD တႃႇ 70 ၵေႃႉၼႆႉ လႆႈသၢၼ်ၶတ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းသေ လႆႈၶၢမ်ႇၵတိသႅတ်ႉၸႃႇမႃးယဝ်ႉ။[28]

လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး တပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ လႆႈတိၺွပ်း ၸဝ်ႈသြႃႇမျႃႉဝတီႇ လႄႈ ၸဝ်ႈသြႃႇသူၺ်ႇၺႃႇဝႃႇ ဢၼ်လႆႈၶဝ်ႈပႃးတီႈ လွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉသူၺ်ႇဝႃႇယွင်ႇ 2007 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[29][30] လႆႈတိၺွပ်းႁွင်ႉပႃး မမျႃႉဢေး ဢၼ်လႆႈၶဝ်ႈပႃး တီႈ ပႅတ်ႇသီႇတူဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[31] ၸွမ်းလူၺ်ႈ လွင်ႈလၢတ်ႈ ၸုမ်း Assistance Association for Political Prisoners ဝႃႈ ၸိူဝ်းလႆႈထုၵ်ႇတိၺွပ်းၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃး တႅၼ်းၽွင်းသၽႃး 133 ၵေႃႉ လႄႈ ၽူႈတူင်ႉၼိုင်တႃႇၵူၼ်းမိူင်း 14 ၵေႃႉၼႆယဝ်ႉ။[29]

လႆႈႁၼ်ဢိုတ်းႁႄႉဝႆႉ တီႈႁိမ်း လုမ်းၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸႄႈတိူင်းတႃႈလိူဝ်ႇ
လႆႈႁၼ် တပ်ႉမၢၼ်ႈဢဝ် ၵႃးႁႄႉမၢၵ်ႇၵွင်ႈသေ ပၼ်ႇလဵပ်ႈ

တီႈ ၼေႇပျီႇတေႃႇလႄႈ ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ လႆႈႁၼ်ၵူၼ်းသိုၵ်းတပ်ႉမတေႃႇယဝ်ႉ။[32] လုၵ်ႉတီႈ ငဝ်းႁၢင်ႈသဵင်မျႃႉဝတီႇ သေ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းတႄႇ ဢုပ်ႉပိူင်ႇ ၸိုင်ႈမိူင်းယဝ်ႉၼႆယဝ်ႉ။ [33][34] ၵႅမ်ၸွမ်ၸိုင်ႈဢူးမျိၼ်ႉသူၺ်ႇ လႆႈပဵၼ်မႃး ၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈၸူဝ်ႈၵႅပ်ႉသေ ၸွမ်းလူၺ်ႈ လၵ်းမိူင်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ 2008 သေ လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ သၢႆငၢႆၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉ ၸိုင်ႈမိူင်းသေ လႆႈဢဝ် ဢၢမ်းၼၢတ်ႈ လွင်ႈသၢင်ႈၾိင်ႈ၊ လွင်ႈၽွင်းငမ်း လႄႈ လွင်ႈတတ်းသိၼ် ၸိုင်ႈမိူင်း ဢၢပ်ႈပၼ် ၸွမ်ပွင်သိုၵ်းမိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇယဝ်ႉ။[35] ၶွင်ႇၸီႇၽၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈ လႄႈ ၽၢႆႇၵႅတ်ႇၵင်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ လၢတ်ႈဝႃႈ တေဢုပ်ႉပိူင်ႇၸိုင်ႈမိူင်း တႃႇၼိုင်ႈပီ သေ ပေႃးသုတ်းပီယဝ်ႉ တေၶိုၼ်းၸတ်းႁဵတ်းပၼ် ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။[36]

ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်းယေးငိုၼ်းတီႈ ၸုမ်းယေးငိုၼ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉ လႆႈၵိုတ်းလိုဝ်ႈ လွင်ႈၵၢၼ်ငၢၼ်းငိုၼ်းတွင်းယဝ်ႉ။[37] တပ်ႉမတေႃႇလႆႈ လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ လႆႈပၼ်ၵၢၼ် ၽွင်းလူင်မႂ်ႇမိူင်းႁူမ်တုမ် 11 ၵေႃႉ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။[1] ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 2 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၸွမ်ပွင်သိုၵ်းမိၼ်းဢွင်ႇလႅၼ်ႇၼႆႉ လႆႈၽွတ်ႈႁႅၼ်း ၶွင်ႇၸီႇၽၢႆႇၶိုင်ပွင်ဢုပ်ႉပိူင်ႇၸိုင်ႈမိူင်း ယဝ်ႉ။[38][39]

မိူဝ်ႈၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 3 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၸုမ်းပလိၵ်ႈၶဝ် လႆႈၶဝ်ႈတဝ်တီႈႁိူၼ်း တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇသေ လႆႈမၢပ်ႇတြႃးဢဝ်ယမၢၼ်ႇလူၺ်ႈ မၼ်းၼၢင်းလႆႈဢဝ် (ၸၢၵ်ႈလၢတ်ႈၵႂၢမ်း ICOM 10 လုၵ်ႈ လႄႈ Jumber 1 လုၵ်ႈ) လုၵ်ႉဢဝ်တီႈ ၼွၵ်ႈမိူင်းသႂၢင်းၶဝ်ႈမႃး ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။[40][41][42][43] တၢမ်ႇတွၼ်ႈတႃႇ ဢမူႉၼႆႉ တၢမ်ႇၶွၵ်ႈ 3 ပီ သေဢမ်ႇၵႃး လႆႈပၼ်ပႃး တၢမ်ႇငိုၼ်းယဝ်ႉ။[40][44]

ဢၼ်ပဵၼ် ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်း ဢူးဝိၼ်းမျိၼ်ႉၸမ်ႉ မၼ်းလႆႈၼႄမိုဝ်းတူင်ႉတၵ်ႉ တီႈ Car Campaign ဢၼ်ႁဵတ်းတီႈ ၼေႇပျီႇတေႃႇ မိူဝ်ႈ လိူၼ်သႅပ်ႇထႅမ်ႇပႃႇ 2020 ၼၼ်ႉသေ ၼၼ်ႉဝႃႈ ပဵၼ်လွင်ႈၸုတုမ်ၵူၼ်းၼလႄႈသင် မိူဝ်ႈၽွင်းၶၢဝ်းလူင်းသူၼ်းတုမ်တႃႇ ၶႅပ်းၵၢင်ၸႂ်ၼၼ်ႉ ဝႃႈ ဢမ်ႇၸွမ်းပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈ ထၢၼ်ၽွင်းလူင်ပၢႆးယူႇလီၼႆလႄႈသင် ၸင်လႆႈဢဝ် ၾိင်ႈမိူင်း ၽၢႆႇၵႅတ်ႇၵင်ႈၽေးသၽႃႇဝသေၵေႃႈ မၢပ်ႇတြႃးဢဝ်ယမၢၼ်ႇမႃးယဝ်ႉ။[41][40]ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ပေႃးၸွမ်းလူၺ်ႈ လၵ်းမိူင်းသေ ဢမ်ႇမီးသုၼ်ႇ တႃႇတိၺွပ်းဢဝ်လိူင်ႈ ၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ လႆႈ။

ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 6 ဝၼ်းၼၼ်ႉ လႆႈတိၺွပ်း သျွၼ်း ထိူၼ်ႇၼႄးလ် (Sean Turnell) ၵူၼ်းၶိူဝ်းဢေႃႉသထရေးလီးယႅၼ်း ၵေႃႉဢၼ်ပဵၼ် ၽူႈပၼ်တၢင်းၶႆႈၸႂ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[45]

ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 8 ဝၼ်း လႄႈ 9 ဝၼ်းၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ တပ်ႉမတေႃႇၶဝ် လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ ၶေႃႈပူင်ၵၢင်ၶမ်ႈဢမ်ႇလႆႈဢွၵ်ႇတၢင်းၼွၵ်ႈ လႄႈ တေဢမ်ႇလႆႈ ၸုတုမ်ၵူၼ်း လိူဝ် 5 ၵေႃႉၼႆယဝ်ႉ။[46][47][48]

ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 9 ဝၼ်းၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ တပ်ႉပလိၵ်ႉမျၢၼ်ႇမႃႇ လႆႈၶဝ်ႈတဝ် လုမ်းငဝ်ႈငုၼ်း NLD ယဝ်ႉ။[49] လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး တပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ ၶဝ်ၸႂ် ပိူင်ယုၵ်ႉယၢင်ႇမၢႆမီႈသၢႆႇပႃႇယဝ်ႉ။ ပိူင်ယုၵ်းယၢင်ႇၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ်းလွင်ႈပူၼ်ႉပႅၼ်ႇ သုၼ်ႇလႆႈသုၼ်ႇပဵၼ်ၵူၼ်းၼႆသေ ၵူၼ်းၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းပၢႆးထႅၵ်ႉၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်သႄႉသွမ်းႁၢဝ်ႈႁၢဝ်ႈႁႅင်းႁႅင်းယဝ်ႉ။[50] ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ လႆႈမီးလွင်ႈထၢင်ႇထိူမ်ဝႃႈ ၶႄႇၶဝ် ၸွႆႈသၢင်ႈ Firewall သႂ်ႇတီႈၼႂ်း ဢိၼ်ႇထႃႇၼႅတ်ႉမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼႆလႄႈ ဢွၼ်ၵၼ် ၼႄၵၢင်ၸႂ်တီႈၼႃႈ လုမ်းၽွင်းတၢင်မိူင်းၶႄႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ၶႄႇၶဝ်တႄႉ ထဵင်ၶိုၼ်းဝႃႈ ၼၼ်ႉမၼ်းပဵၼ် ၵႂၢမ်းႁူဝ်ႇၵၼ်ၵူၺ်းဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။[51]

ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 10 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ပလိၵ်ႈ တီႈ ၸႄႈမိူင်းယၢင်းလႅင် ၶဝ် လႆႈႁူမ်ႈႁွမ်းၵၼ်တင်း ၵူၼ်းၼႄၵၢင်ၸႂ်ၶဝ်ယဝ်ႉ။[52]

ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 12 ဝၼ်းၼၼ်ႉ မွၵ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်းတဵင်ႈၶိုၼ်းၼၼ်ႉ တပ်ႉမတေႃႇလႄႈ ပလိၵ်ႈၶဝ် လႆႈတိၺွပ်း ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ၊ ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ် ၵေႃၵမ်ၵၢၼ်ပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ၊ ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း NLD လႄႈ ၽူႈၼႄၵၢင်ၸႂ် ဢိၵ်ႇပႃး ၸွမ်သိုၵ်းလူင်ၵဝ်ႇ တူႇရဢူးသူၺ်ႇမၢၼ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[53]

ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 13 ဝၼ်းၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းသေ လႆႈႁႄႉႁၢမ်ႈ သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၶဝ် တွၼ်ႈတႃႇယႃႇၸႂ်ႉၶေႃႈၵႂၢမ်း "လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိမ်ႈဢၢမ်းၼၢတ်ႈ" (ပေႃးဢဝ်ၵႂၢမ်းဢိင်းၵလဵတ်ႈဝႃႈ "junta"၊ "regime") ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[54] လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈတၢင်ႇၽူတ်ႉ တီႈၼိူဝ် ၾဵတ်ႉပုၵ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈတိူဝ်ႈၶိူၵ်ႈ လွင်ႈငမ်းယဵၼ်ဝၢၼ်ႈမိူင်းၼႆသေ လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇတႃႇတိၺွပ်း မိၼ်းၵူဝ်ႇၼႅင်ႇယဝ်ႉ။[55]

ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 15 ဝၼ်းၼၼ်ႉ တပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ လႆႈဢဝ် ၵႃးတႅင်ႉ၊ ၵႃးလဵၵ်းႁႄႉမၢၵ်ႇၵွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ သူင်ႇဝႆႉတီႈ ဝဵင်းလူင်ယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းမိူင်းၶဝ်ၵေႃႈ လႆႈဢွၼ်ၵၼ်သိုပ်ႇၼႄၵၢင်ၸႂ် တႃႇပွႆပၼ် ဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇၼႆယဝ်ႉ။[56] ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်သည် ‌ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အား ထပ်မံတရားစွဲရမန်ယူခဲ့သည်။[57]

ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 17 ဝၼ်းၼၼ်ႉ သႄႇလီႇပရိတ်ႉတီႇ (ၽူႈၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်) 6 ၵေႃႉၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈသေႃႇသူၼ်း ႁႂ်ႈႁဵတ်း CDM ၼႆလႄႈ လႆႈထုၵ်ႇတိၺွပ်းမႃးယဝ်ႉ။[58]

တၢင်ႇ ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢၼ်ထုၵ်ႇလိူၵ်ႈတင်ႈ[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 6 ဝၼ်း တီႈ ၸႄႈတိူင်းတႃႈၵုင်ႈၼၼ်ႉ ဢဝ် တင်း Online Video Conferencing သေ လႆႈႁဵတ်း ပၢင်ၵုမ်ပထမ သၽႃးၸႄႈတိူင်းထူၼ်ႈသၢမ် သေ တႅၼ်းၽွင်း 75 ၵေႃႉ ၸိူဝ်းထုၵ်ႇလိူၵ်ႈ လႄႈ ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၵမ်ႈၽွမ်ႈ လႆႈၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈသေ လႆႈၶၢမ်ႇသႅတ်ႉၸႃႇၵျၢမ်းမႃးယဝ်ႉ။[59]

ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 6 ဝၼ်း တီႈ ၸႄႈတိူင်းၸႄႈၵႅင်းၼၼ်ႉ လႆႈၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်ၵုမ်ပထမ (ဝၼ်းထူၼ်ႈၼိုင်ႈ) သၽႃးၸႄႈတိူင်းထူၼ်ႈသၢမ် သေ ၼႂ်းၵႃႈ တႅၼ်းၽွင်းထုၵ်ႇလိူၵ်ႈတၢင်ႇ 74 ၵေႃႉၼၼ်ႉ ဢၼ်တူဝ်ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ 34 ၵေႃ့၊ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ Online Video Conferencing သေၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ 33 ၵေႃႉ၊ ႁူမ်ႈ ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ 67 ၵေႃႉသေ ဢၼ်ၵိုတ်း 7 ၵေႃႉၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉထုၵ်ႇ တပ်ႉသိုၵ်းတိၺွပ်းဝႆႉလႄႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ။[60]

ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 7 ဝၼ်း တီႈ ၸႄႈတိူင်းတႃၼိၼ်းတႃႇရီႇၼၼ်ႉ ဢဝ် တင်း Online Video Conferencing သေ လႆႈႁဵတ်း ပၢင်ၵုမ်ပထမ (ဝၼ်းထူၼ်ႈၼိုင်ႈ) သၽႃးၸႄႈတိူင်းထူၼ်ႈသၢမ် သေ ၼႂ်းၵႃႈ တႅၼ်းၽွင်းထုၵ်ႇလိူၵ်ႈတၢင်ႇ 21 ၵေႃႉၼၼ်ႉ ဢၼ်တူဝ်ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ 18 ၵေႃ့သေ တႃႇသၢမ်ၵေႃႉတႄႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တပ်ႉသိုၵ်းတိၺွပ်းဝႆႉလႄႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ။[61]

လွင်ႈတၢင်းလႆႈသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈ[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

လွင်ႈတၢင်း ဢၼ်တပ်ႉမတေႃႇ လႆႈသိမ်းဢဝ် ဢၢမ်းၼၢတ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇပႆႇလႆႈႁူႉလီလီ။ တပ်ႉမတေႃႇဝႃႈတႄႉ လွင်ႈသဵၼ်ႈမၢႆၶႅပ်းၵၢင်ၸႂ် လႆႈၽိတ်းပိူင်ႈၼႆႉ မၼ်းတေႁဵတ်းႁႂ်ႈတိူဝ်ႉၶိူၵ်ႈၸူး ဢၢမ်းၼၢတ်ႈၽွင်းငမ်းၸိုင်ႈမိူင်းၼႆယဝ်ႉ။[62] မိူဝ်ႈပႆႇသိမ်း ဢၢမ်းၼၢတ်ႈမွၵ်ႈလၢႆဝၼ်းၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တပ်ႉသိုၵ်းဢမ်ႇၼႄလႆႈသၢၵ်ႈသႄႇ လွင်ႈမၢပ်ႇလၢတ်ႈၼၼ်ႉလႄႈ ၵေႃႇမသျိၼ်ႇပၢင်လိူၵ်ႈတင်ႈ လႆႈထဵင်ႇလွင်ႈမၢပ်ႇလၢတ်ႈမႃးယဝ်ႉ။[63] လၢတ်ႈဝႃႈတႄႉ လွင်ႈလႆႈသိမ်းဢဝ်ဢၢမ်းၼၢတ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈ တပ်ႉမတေႃႇ ၶႂ်ႈသိုပ်ႇဢုပ်ႉပိူင်ႇၸိုင်ႈမိူင်းၵႂႃႇ ၼႆယဝ်ႉ။[64][65]

ၸွမ်ပွင်ၵၢၼ်သိုၵ်းတပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ ပေႃး ဢႃႇယုတဵမ် 65 ၶူပ်ႇၼႆ တေလႆႈလိုဝ်ႈတႃၶုၼ်သေ ၸွမ်ပွင်သိုၵ်းမိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ ဢၼ်တိုၵ်ႉႁၢပ်ႇၵၢၼ်ယူႇၼႆႉ တေလႆႈလိုဝ်ႈ ပေႃးလိူၼ်ၵျူႇလၢႆႇ 2021 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[66] ၵေႃႉဢၼ်တေပုတ်ႇတၢင်ႇတီႈ ၸွမ်ပွင်သိုၵ်းမိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇၼႆႉ ပေႃးဢဝ်လၵ်းမိူင်းဝႃႈ ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းၵူၺ်း တေၸၢင်ႈ လိူၵ်ႈတၢင်ႇလႆႈ။[66] ပေႃးပဵၼ်ၼၼ်ႉ ပေႃးမိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ လိုဝ်ႈၵႂႃႇယဝ်ႉၼႆ လုမ်းတတ်းသိၼ်ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ တေၸၢင်ႈမႂ်တင်း လွင်ႈပၼ်ႁႃရူဝ်ႇႁိၼ်ႇၵျႃႇ လႄႈ လွင်ႈၵေႃႇၵၢၼ်ၽိတ်းၾိင်ႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[67][68] ဝၢႆးသေမၼ်းလိုဝ်ႈတႃၶုၼ်ယဝ်ႉ မၼ်းၼႄႁၢင်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ တေသိုပ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်မိူင်းၵႂႃႇ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။[68]

ၸုမ်း Justice For Myanmar ဝႃႈတႄႉ တီႈမုင်ႉႁေႃႁိူၼ်းမိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇၼႆႉ မီးဝႆႉ လွင်ႈတၢင်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီးလႄႈ တွၼ်ႈတႃႇပၢႆးမၢၵ်ႈမီးယႃႇႁႂ်ႈပဵၼ် လွင်ႈဢမ်ႇၶႅမ်ႉလႅပ်ႈလႆႈ ၸင်ႇလႆႈ သိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈမႃး ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။[69] မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇၼႆႉ မၼ်းၵမ်ဝႆႉ ၵေႃႇပူဝ်ႇရေးသျိၼ်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီးမျၢၼ်ႇမႃႇ လႄႈ ပျီႇထွင်ႇၸုမျၢၼ်ႇမႃႇၼႅင်ႇငၢၼ်ႇ ၸီးပႂႃးယေး ဢူးပၢႆႇလီႇမိတႅတ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ၶွင် တပ်ႉသိုပ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ [70] ၸိူဝ်းပဵၼ် လုၵ်ႈလၢင်းမၼ်းၵေႃႈ မီးလွင်ႈပိူင်ႇဝႆႉတီႈ တူင်ႇဝူင်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၵမ်ႈၽွင်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[69]

မိူဝ်ႈပႆႇသိမ်းဢၢမ်ႈၼၢတ်ႈမွၵ်ႈလၢႆဝၼ်းၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ International Monetary Fund သေ လႆႈဢဝ်ငိုၼ်းတေႃႇလၢႆႇ 350 မီႇလီႇယႅၼ်ႇ ပၼ် ငဝ်ႈငုၼ်းယေးငိုၼ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ပဵၼ်ႈ တွၼ်ႈတႃႇ လွင်ႈၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈတၢင်းပဵၼ်ၶူဝ်ႇဝိတ်ႉၼႆယဝ်ႉ။[71] ငိုၼ်းၵွင်ၵၢင်ဢၼ်ၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈၸုမ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇဢဝ်သေ ပၼ်ဝႆႉယဝ်ႉ။[71] ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ ငဝ်းလၢႆးၵၢၼ်မိူင်းသေ ၽိူဝ်ႇထုၵ်ႇထၢမ်မႃးၸိုင် IMF ၵူၺ်းလၢတ်ႈဝႃႈ တေၸႂ်ႉၸၢႆႇငိုၼ်း ၸွမ်းလူၺ်ႈတၢင်းလူဝ်ႇၵူၼ်းမိူင်းလႄႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၼႆယဝ်ႉ။[72] ၵပ်းၵၢႆႇလႈၺ်ႈ ၵေႃႉပဵၼ်ၽူႈယႂ်ႇငဝ်ႈငုၼ်းယေးငိုၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၽၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ ဢမ်ႇလႆႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈၼႄမႃး။[72][73]

လွင်ႈထတ်းသၢင်တူၺ်းၸွမ်းလူၺ်ႈ ၾိင်ႈမိူင်း[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ တပ်ႉမတေႃႇသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈသေ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းၾိင်ႈမိူင်းၶဝ် လႆႈမီးၶေႃႈထၢမ်မႃးယဝ်ႉ။[74] လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ NLD ၼႆႉ ၶဝ်ထဵင်မႃး လွင်ႈတပ်ႉမတေႃႇၸႂ်ႉတိုဝ်းၾိင်ႈမိူင်းမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[75][76] တပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ ၶဝ်ၸႂ်ႉ ၾိင်ႈမိူင်း တွၼ်ႈ 417 လႄႈ 418 ဢၼ်မႃးတီႈ လၵ်းမိူင်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ 2008 သေ သိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈမႃးယဝ်ႉ။[77] ၵူၺ်းၵႃႈ ၸွမ်းလူၺ်ႈ ၾိင်ႈမိူင်းတွၼ်ႈ 417 ဝႃႈ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ သၢႆႇငၢႆၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉၸိုင်ႈမိူင်းသေ ၵေႃႉပဵၼ် ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းၵူၺ်း တေၸၢင်ႈ ဢုပ်ႇဢူဝ်းတိူင်ႇပၢင်ႇၵၼ်တင်း ၶွင်ႇၸီႇၽၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈလႄႈ ၽၢႆႇၵႅတ်ႇၵင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းသေ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇလႆႈ။[78] ပေႃးဝႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၸိူင်ႉၼၼ်ယဝ်ႉသေ ၸွမ်းလူၺ်ႈ ၾိင်ႈမိူင်းတွၼ်ႈ 418 သေ ၸင်ႇၸၢင်ႈဢဝ် ဢၢမ်းၼၢတ်ႈ ဢၢပ်ႈပၼ် ၸွမ်ပွင်ၵၢၼ်သိုၵ်းတပ်ႉမတေႃႇ ယဝ်ႉ။[78] မိူဝ်ႈပႆႇသိမ်းဢဝ် ဢၢမ်းၼၢတ်ႈၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း ၽၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈ လႄႈ ၽၢႆႇၵႅတ်ႈၵင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ တေပဵၼ် ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းလိူၵ်ႈတၢင်ႇဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ တပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ လၢတ်ႈဝႃႈ ၶွင်ႇၸီႇၼၼ်ႉ ပဵၼ် ၸွမ်ပွင်သိုၵ်းမိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ ၵေႃႉဢွၼ်ႇႁူဝ်မႃးၼႆလႄႈ ၶဝ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း ၾိင်ႈမိူင်းတွၼ်ႈ 417 လႄႈ 418 မႃးယဝ်ႉ။[79] ႁူမ်ႈဝႃႈ ၶဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း ၾိင်ႈမိူင်းမႃးၸိူင်ႉၼၼ်သေတႃႉ ပေႃးဢမ်ႇပႃးလွင်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၵ်းမၼ်ႈပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ၼႆႉ လွင်ႈဢၼ် တပ်ႉမတေႃႇၶဝ် ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ်ယူႇႁႃႉ ဢမ်ႇပဵၼ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၶႂ်ႈဝူၼ်ႉယၢပ်ႇဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။[80][74]

လွင်ႈတုမ်ႉတွပ်ႇ[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

ၼႂ်းမိူင်း[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

လွင်ႈၼႄၵၢင်ၸႂ်[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

ပွင်ႈလိၵ်ႈ ဢၼ်ပိုတ်ႇၼႄဝႆႉတီႈၵႂၢင်ႈ - လွင်ႈၼႄၵၢင်ၸႂ် တီႈမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ 2021
လွင်ႈၼႄၵၢင်ၸႂ်တီႈ လႄးတၢၼ်း ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ

ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 2 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵူၼ်းႁၢပ်ႇၵၢၼ်ပၢႆးယူႇလီႇ လႄႈ ၵူၼ်းႁၢပ်ႇၵၢၼ်တၢင်ႇၸိူဝ်း ဢွၼ်ၵၼ်တႄႇႁဵတ်း လွင်ႈတူင်ႉၼိုင်ၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်သၢၼ်ၶတ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[81][82] တီႈၵွင်ႉသၢၼ်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း ၾဵတ်ႉပုၵ်ႉၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈၽွတ်ႈႁဵၼ်း ၸုမ်း "Civil Disobedience Movement" သေ ၵူၼ်း follower ၶဝ်ႈႁူမ်ႈ 170,000 ပၢႆယဝ်ႉ။[76] ၵူၼ်းႁၢပ်ႇၵၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်တႅပ်းတတ်း တႄႇဢဝ် ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 3 ဝၼ်းသေ တေၼႄၵၢင်ၸႂ်လၢႆးဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇၼႆယဝ်ႉ။[83][76]

မိူဝ်ႈၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 3 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၸၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် ၸိူဝ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တီႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶဝ်ၼႆႉ ၶဝ်ဢဝ်လၢႆးဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇသေ ၼႄၵၢင်ၸႂ်မႃးယဝ်ႉ။[76][84] ၶဝ်ႈပႃးၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် ႁူင်းယႃ လႄႈ ဢေႇၵျႅၼ်ႇၸီႇပၢႆးယူႇလီ 100 ပၢႆယဝ်ႉ။[85][83] ၶူးသွၼ် 100,000 ပၢႆလႄႈ [83] ၸိူဝ်းပဵၼ် ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်းၵဝ်ႇ တီႈ ထၢၼ်ၽွင်းလူင်ၵၢၼ်မိူင်းၼွၵ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ၶဝ်ႈပႃးမႃးယဝ်ႉ။[85] ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်တီႈ ထၢၼ်ၽွင်းလူင် ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ၊ ၵၢၼ်လဵင်ႉသတ်း လႄႈ ၵၢၼ်ၽၢႆမိူင် တီႈ ၼေႇပျီႇတေႃႇ ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶဝ်ႈပႃးမႃးယဝ်ႉ။[86] မိၼ်းၵူဝ်ႇၼႅင်ႇ ၽူႈဢၼ်ၶဝ်ႈပႃးမႃးတီႈ ပႅတ်ႇသီႇတူဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈတိုၵ်းသူၼ်း တႃႇသၢၼ်ၶတ်း ပိူင်ၸဝ်ႈဢၢမ်းၼၢတ်ႈ ၼႆယဝ်ႉ။[87] တီႈၼႄၵၢင်ၸႂ်ၼၼ်ႉ ဢဝ်မိုဝ်းသၢမ်ၼိဝ်ႉပူၵ်းသေ ႁဵတ်းပဵၼ် ၽၢင်ႁၢင်ႈမႃးယဝ်ႉ။[88] ၽူႈၸႂ်ႉတိုဝ်းဢိၼ်ႇထႃႇၼႅတ်ႉၵမ်ႈၽွင်ႈၼႆႉ ဢဝ်တင်း ဢူၺ်းလီၼမ်ႉၼဵင်ႈၼူမ်း (Milk Tea Alliance) ဢၼ်ပဵၼ် လွင်ႈတူင်ႉၼိုင်တီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇဢွၼ်ႇလၢႆး ႁင်းဢေးသျႃးၼၼ်ႉသေၵေႃႈ ၼႄၵၢင်ၸႂ်မႃးယဝ်ႉ။[89] ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 5 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ် သၢႆႁိူဝ်းမိၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈမျၢၼ်ႇမႃႇ ၵေႃႈ လႆႈၶဝ်ႈပႃးမႃးတီႈ Civil Disobedience ယဝ်ႉ။[90]လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ႁွင်ႉၵႂၢမ်း ဢၼ်ဝႃႈ "ကမ္ဘာမကြေဘူး" ၼၼ်ႉသေၵေႃႈ ၼႄၵၢင်ၸႂ်မႃးယဝ်ႉ။[91]

ၶီႇလူတ်ႉၶိူင်ႈသေ ၼႄၵၢင်ၸႂ် တီႈ သဵၼ်ႈတၢင်း 78 တီႈႁိမ်း တႃႈလူတ်ႉလဵၼ်းဝဵင်းလိူဝ်ႇ

ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 3 ဝၼ်းၼၼ်ႉ လႆႈဢွၼ်ၵၼ်တႄႇ လွင်ႈဢမ်ႇပၼ်ႁႅင်း ဢၼ်ပဵၼ်ၶူဝ်းၶွင် ဢၼ်တပ်ႉသိုၵ်းၶဝ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇၼၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။[92] ၼႂ်းၵႃႈၵုၼ်ႇသိၼ် ဢၼ်ဢမ်ႇပၼ်ႁႅင်းတႃႇသိုဝ်ႉၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃး Mytel၊ မျၢၼ်ႇမႃႇပီႇယႃႇ၊ မၢၼ်းတလေးပီႇယႃႇ၊ တၵူင်ႇပီႇယႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။[93] တီႈတိူင်းၸႄႈၵႅင်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် တီႈ Mytel တႃႇ 71 ၵေႃႉၼႆႉ လႆႈဢွၵ်ႇၵၢၼ်မႃးယဝ်ႉ။[83]

မေႃသွၼ်ၶဝ် ၼႄၵၢင်ၸႂ်တီႈ ဝဵင်းၽႃဢၢင်ႇ၊ ၸႄႈမိူင်းယၢင်း

တီႈဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈၼႆႉ ပေႃးထိုင် ၵၢင်ၶမ်ႈ 8 မူင်းၼႆ ဢွၼ်ၵၼ် တွႆႇမေႃ တွႆႇပုင်းလဵၵ်းၼႂ်းႁိူၼ်း ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ cacerolazo ၼၼ်ႉသေ ၼႄၵၢင်ၸႂ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းယဝ်ႉ။[94][95][96] မိူဝ်ႈၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 2 ဝၼ်း ၵၢင်ၶမ်ႈ 8 မူင်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းတႃႈၵုင်ႈၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢွၵ်ႇၼႄၵၢင်ၸႂ် မွၵ်ႈ 15 တႃၼၼ်ႉသေ ၶဝ်ၼႄၵၢင်ၸႂ် တႃႇႁႂ်ႈပွႆႇပၼ် တေႃႇဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇၼႆယဝ်ႉ။[97] မိူဝ်ႈၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 3 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း ဝဵင်းမူၼ်းၵူၼ်းၵိုၼ်းတႃႈလိူဝ်ႇ တႃႇ 6 ၵေႃႉၵေႃႈ လႆႈဢွၵ်ႇၵၢၼ်မႃးယဝ်ႉ။[98] ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 4 ဝၼ်းမႃး ၵူၼ်းမွၵ်ႇ 30 ၼႆႉ လႆႈၼႄၵၢင်ၸႂ် တီႈၼႃႈ ၸၼ်ႉၸွမ်ပၢႆးမေႃယႃ ဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ၼၼ်ႉလႄႈ လႆႈထုၵ်ႇတိၺွပ်းယဝ်ႉ။[99][100] မိူဝ်ႈၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 6 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမွၵ်ႈသွင်မိုၼ်ႇၵေႃႉ လႆႈဢွၵ်ႇမႃးၼိူဝ်တၢင်းသေ လႆႈၼႄၵၢင်ၸႂ် တႃႇပွႆႇပၼ် ဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇၼႆယဝ်ႉ။[101] လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး တီႈ ဝဵင်းလိူဝ်ႇ လႄႈ ဝဵင်းပၢင်မၢၵ်ႇၼႃႉၵေႃႈ လႆႈၼႄၵၢင်ၸႂ်မႃးယဝ်ႉ။[102]

ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 9 ဝၼ်းၼၼ်ႉ တပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ ၸႂ်ႉဢဵၼ်ႁႅင်းသေ ၸႅၵ်ႇၽႄၵူၼ်းၼႄၵၢင်ၸႂ်ယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵႃႈၵူၼ်းၼႄၵၢင်ၸႂ်ၼၼ်ႉ တႃႇ 6 ၵေႃႉၼႆႉ လႆႈတၢင်းၸဵပ်းမၢတ်ႇမႃးသေ ၼၢင်းယိင်းဢွၼ်ႇၵေႃႉၼိုင်ႈ ဢၼ် ဢႃႇယု 20 ၶူပ်ႇ ၼၼ်ႉ လႆႈထုၵ်ႇမၢၵ်ႇၵွင်ႈ ၸပ်းၺႃးတီႈ ႁူဝ်သေ လႆႈသဵင်ႈၵၢမ်ႇၵႂႃႇ မိူဝ်ႈ ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 12 ဝၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[103] ၵူၼ်းၼႄၵၢင်ၸႂ် မွၵ်ႈ 100 ၵေႃႉၼႆႉၵေႃႈ လႆႈထုၵ်ႇတိၺွပ်းမႃးယဝ်ႉ။[104] ၵူၼ်းဢၼ်လႆႈထုၵ်ႇတိၺွပ်းမႃးၸိူဝ်းၵမ်ႉၼမ်တႄႉ လႆႈၶိုၼ်းပွႆႇပၼ် မိူဝ်ႈ ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 10 ဝၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[105]

လွင်ႈတတ်းၶၢတ်ႇ ဢိၼ်ႇထႃႇၼႅတ်ႉ[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 4 ဝၼ်းၼၼ်ႉ တပ်ႉမတေႃႇၼႆႉ "ယွၼ်ႉၶႂ်ႈႁႂ်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းၼိမ်သဝ်း"ၼႆသေ လႆႈသင်ၶေႃႈပူင် ၽူႈၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်ဢိၼ်ႇထႃႇၼႅတ်ႉ ႁႂ်ႈဢိုတ်း ၾဵတ်ႉပုၵ်ႉ တေႃႇထိုင် ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 7 ဝၼ်းၼႆယဝ်ႉ။[106] ဢၼ်ပဵၼ် MTP ၼႆႉ လႆႈဢိုတ်းမႃး Facebook messenger၊ Instragram လႄႈ WhatsApp ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တႄႇလီႇၼေႃး တႄႉ ဢိုတ်း ၾဵတ်ႉပုၵ်ႉဢၼ်လဵဝ်ၵူၺ်း။[107][106] ၵူၼ်းမိူင်းလႆႈၸႂ်ႉ ၾဵတ်ႉပုၵ်ႉတွၼ်ႈတႃႇႁဵတ်း လွင်ႈတူင်ႉၼိုင် ဢၼ်ဢမ်ႇထွမ်ႇၵႂၢမ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[106] ဝၢႆးသေ ထုၵ်ႇဢိုတ်းၾဵတ်ႉပုၵ်ႉယဝ်ႉ ၽူႈၸႂ်ႉတိုဝ်းၶဝ်ၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ် ၶၢႆႉၸူးၽၢႆႇ တုၺ်ႉတႃႇ သေ ဢွၼ်ၵၼ်တႅမ်ႈ #RespectOurVotes၊ #HearTheVoiceofMyanmar၊ #SaveMyanmar ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။[108] ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 5 ဝၼ်းၼၼ်ႉ တပ်ႉမတေႃႇၶဝ် ဢိုတ်းပႃး တုၺ်ႉတႃႇ ထႅင်ႈယဝ်ႉ။[109][110] ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 6 ဝၼ်းၼၼ်ႉ လႆႈဢိုတ်း ၵၢၼ်ၸွႆႈသၢင်ႈ လွင်ႈပၼ် ဢိၼ်ႇထႃႇၼႅတ်ႉယဝ်ႉ။[111] ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 7 ဝၼ်းၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉသေ လႆႈတုၵ်းွယၼ်း တႃႇပိုၼ်ႇပၼ် ဢိၼ်ႇထႃႇၼႅတ်ႉၼႆလႄႈ ဝၢႆးဝၼ်းမႃး လႆႈၶိုၼ်းပိုတ်ႇပၼ် ဢိၼ်ႇထႃႇၼႅတ်ႉယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၵွၼ်ႉသၢၼ်တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းၼၼ်ႉတႄႉ တိုၵ်ႉသိုပ်ႇ ဢိုတ်းဝႆႉယူႇ။[112] တႄႇဢဝ် ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 15 ဝၼ်းသေ တႄႇဢဝ် ၵၢင်ၼႂ် 1 မူင်း တေႃႇ 9 မူင်း လႆႈဢိုတ်း ၵၢင်ၸွႆႈသၢင်ႈ ဢိၼ်ႇထႃႇၼႅတ်ႉမႃးယဝ်ႉ။[113][114] ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈဢိၼ်ႇထႃႇၼႅတ်ႉ ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသိုၵ်းၸႂ်ႉႁဵတ်းၼၼ်ႉသေ လုၵ်ႉတီႈ တႄႇလီႇၼေႃး လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇမွၵ်ႇလၢတ်ႈမႃးယဝ်ႉ။[115]

ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

Amata Corporation ဢၼ်ပဵၼ် ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးႁိူၼ်းယေး ဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈတီႈမိူင်းထႆးၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ သိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈၼႆလႄႈ လႆႈၵိုတ်းလိုဝ်ႈ လွင်ႈၵေႃႇသၢင်ႈပႃႇၸၢၵ်ႈ ဢၼ်တေမူတ်းသဵင်ႈ တေႃႇလႃႇ ဢမေႇရိၵၢၼ် ၼိုင်ပီႇလီႇယႅၼ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[116][117] ၸူသူႇၵီး ဢၼ်ပဵၼ် ၵၢၼ်ငၢၼ်းႁဵတ်းဢွၵ်ႇလူတ်ႉၵႃး ဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ တီႈမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈၵိုတ်းလွင်ႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇလူတ်ႉၵႃးၼႂ်းမိူင်းဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။[116] လွင်ႈသိုဝ်ႉၶၢႆ တီႈၸတွၵ်ႉဢဵၵ်ႉၶျဵင်းတႃႈၵုင်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈၵိုတ်းဝႆႉ ယူႇယဝ်ႉ။[116] ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၵၢၼ်ငၢၼ်းၵႃႉၶၢႆႁိူၼ်း တီႈမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇၼႆႉ လႆႈလူင်းၵႂႃႇၸမ် 100% ယဝ်ႉ။[118] ဢၼ်ပဵၼ် ၶွမ်ႇပၼီႇၼမ်ႉမၼ်းမဵၼ် Totle SE ဝႃႈတႄႉ ၶဝ်တိုၵ်ႉလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်း လွင်ႈၵမ်ႉထႅမ်ၶဝ် ၸွင်ႇမၼ်းမီးၽွၼ်းၼိူဝ် လွင်ႈသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈၼႆယဝ်ႉ။[119]

ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 5 ဝၼ်း ၼၼ်ႉ ၶွမ်ႇပၼီႇ ၵီႇရိၼ်ႇ (Kirin Company) ၵေႃႈ လႆႈတတ်းၶၢတ်ႇ လွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇတင်း ၵၢၼ်ငၢၼ်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ဢူးပၢႆႇယဝ်ႉ။[120][121][122] ၶွမ်ႇပၼီႇဢၼ်ၼၼ်ႉ မၼ်းပိူင်ႇဝႆႉ သျႄႇယႃႇလွၵ်းၵၢၼ်ႇပီႇယႃႇ တီႈၼႂ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ တႃႇ 80% (တေႃႇလႃႇဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ 1.7 ပီႇလီႇယႅၼ်ႇ)ယဝ်ႉ။ [122] ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 8 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၽူႈႁူမ်ႈတႄႇတင်ႈ Razer လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ ၶဝ်တေၵိုတ်း လွင်ႈသႂ်ႇတိုၼ်း တီႈ ၶွမ်ႇပၼီႇလႅၼ်းယႃႈ Virginia Tobacco ဢၼ် ဢူးပၢႆႇလီႇမိတႅတ်ႉ ၶဝ်ပိူင်ႇသျႄႇယႃႇ ၵမ်ႉၼမ်ၼၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။[123] ၸွမ်ပွင်သိုၵ်း မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇၵေႃႈ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ လွင်ႈသႂ်ႇတိုၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းသေ တေႁဵတ်းသၢင်ႈ ၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးတင်း ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်းၼႆယဝ်ႉ။[124]

ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 11 ဝၼ်း လုၵ်ႉတီႈ ၸဝ်ႈၸွမ်ၸိုင်ႈဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ၵျူဝ်း ပၢႆႇတႅၼ်ႇ လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ တေၵိုတ်း လွင်ႈပၼ်ငိုၼ်း 1 ပီႇလီႇယႅၼ်ႇ ဢၼ်တႃႇၵမ်ႉထႅမ်မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ၼႆယဝ်ႉ။[125]

လွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၼႂ်းတပ်ႉ[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

ဝၢႆးသေပဵၼ် လွင်ႈၼႄႇၵၢင်ၸႂ်ယဝ်ႉ ဢမ်ႇပေႃးႁိုင်ပေႃးၼၢၼ်း တီႈၼႂ်း တပ်ႉၸုမ်းပလိၵ်ႈမျၢၼ်ႇမႃႇ မီးလွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉမႃးယဝ်ႉ။ 2021 မၢတ်ႉၶျ် 5 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ပလိၵ်ႈၽူႈမီးၸၼ်ႉ 11 ၵေႃႉ ၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ဢမ်ႇၶႂ်ႈဢဝ်ၵူၼ်းမိူင်းတၢႆၼႆလႄႈ လႆႈႁွင်ႉဢဝ်တင်း မုင်ႉႁေႃႁိူၼ်းၶဝ်သေ လႆႈဢွၵ်ႇပၢႆႈၵႂႃႇၸူး ၸႄႈမိူင်းမီႇၸူဝ်ႇရမ်ႇ ဢၼ်မီးတီႈ လႅၼ်လိၼ် မျၢၼ်ႇမႃႇ-ဢိၼ်းတီးယႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[126][127][128][129][130] ၽၢႆႇၶွင်ႇၸီႇသိုၵ်း လႆႈတုၵ်းယွၼ်း ႁႂ်ႈၶိုၼ်းဢဝ် ပလိၵ်ႈၽူႈမီးၸၼ်ႉ ၸိူဝ်းမီးတီႈၼႃႈလိၼ် မီႇၸူဝ်ႇရမ်ႇၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းသူင်ႇပၼ်ၶိုၼ်း ၼႆယဝ်ႉ။[131] လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢိၼ်းတီးယႃး လႆႈပိၼ်ၶေႃႈပူင် ၸုမ်းတပ်ႉရၢႆႇၾၢႆႇဢႃႇသမ်ႇ ႁႂ်ႈၵုမ်းထိင်းတူၺ်းထိုင် လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ လႅၼ်ႈလိၼ်သွင်မိူင်း လီလီ ၼႆယဝ်ႉ။[132] တေႃႇထိုင် ပီ 2021 လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် 5 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ပလိၵ်ႈ 600 ပၢႆ လႆႈသၢၼ်ၶတ်း ပိူင်ဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းသေၵေႃႈ လႆႈထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇတီႈ တႃႈၶုၼ်မႃးယဝ်ႉ။[133] တႄႇဢဝ် လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် 10 ဝၼ်းသေ လႆႈဢိုတ်းပႅတ်ႈ လွင်ႈလတ်းၶၢမ်ႈ လႅၼ်လိၼ်မိူင်းယဝ်ႉ။[134]

တီႈၼႂ်း တပ်ႉမတေႃႇမၢၼ်ႈၵေႃႈ လႆႈမီးလွင်ႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉမႃးယဝ်ႉ။ ၽူႈမီးၸၼ်ႉ ထုၼ်းမျၢတ်ႉဢွင်ႇ တီႈ တပ်ႉၸုမ်း 77 လႄႈ ၸဝ်ႈႁၢၼ်ႁဵင်းတေႃႇဢူး တီး တပ်ႉၸုမ်း 99 ၶဝ်ၵေႃႈ လႆႈသၢၼ်ၶတ်း ပိူင်ဢႃႇၼႃႇသိုၵ်းသေ ထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇတီႈ တႃႈၶုၼ်မႃးယဝ်ႉ။[135][136][137] ၽူႈမီးၸၼ်ႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လႆႈၸီႉၸမ်ႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈၵႂႃႇဝႃႈတႄႉ တီႈၼႂ်း တပ်ႉၵေႃႈ လႆႈမီး လွင်ႈဢမ်ႇၼိမ်သဝ်းမႃးယဝ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။[135][136][137]


ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

လွင်ႈၼႄၵၢင်ၸႂ် တီႈၼွၵ်ႈမိူင်ႈ[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

တီႈ မိူင်းၵျႃႇပၢၼ်ႇ၊ ဝဵင်းတူဝ်ႇၵျူဝ်ႇ ၼၼ်ႉ [138]

ၵူၼ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ၸိူဝ်းၽႅဝ်ဝႆႉတီႈ မိူင်းထႆး မွၵ်ႈ 200 ၵေႃႉလႄႈ ၵူၼ်းတူင်ႉၼိုင်တီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇထႆးၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇၼႄၵၢင်ၸႂ် တီႈၼႃႈ လုမ်းၽွင်းတၢင်မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ တီႈ ဝဵင်းမိူင်းၵွၵ်ႇယဝ်ႉ။[139] တမ်ႇၼူတ်ႇၶဝ် လႆႈၶဝ်ႈတိၺွပ်းသေ ၵူၼ်းသွင်ၵေႃႉလႆႈတၢင်းၸဵပ်းမၢတ်ႇလႄႈ ၵူၼ်းသွင်ၵေႃႉ ထုၵ်ႇတိၺွပ်းယဝ်ႉ။[140]

တီႈ မိူင်းၵျႃႇပၢၼ်ႇ၊ ဝဵင်းတူဝ်ႇၵျူဝ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ၵႂႃႇၼႄၵၢင်ၸႂ်တီႈ ၸၼ်ႉၸွမ် ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉယဝ်ႉ။[141] မိူဝ်ႈၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 3 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမျၢၼ်ႇမႃႇ-ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ မွၵ်ႈ 150 ၼႆႉ ၵႂႃႇၼႄၵၢင်ၸႂ် တီႈၼႃႈ လုမ်းၽွင်းတၢင်မိူင်း တီႈ ဝႃႇသျိၼ်ႇတၼ်ႇတီႇၸီႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။[142] ၸုမ်းပလိၵ်ႈသိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇၼႆႉ လႆႈပၼ်ၽၢင်ႉ ယႃႇႁႂ်ႈၼႄၵၢင်ၸႂ် တွၼ်ႈတႃႇ မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ၼႆယဝ်ႉ။[143][144]

  သၢၼ်ၶတ်းလွင်ႈသိမ်းဢၢမ်ႈၼၢတ်ႈ
  ဝႃႈ မႆႈၸႂ်ၸွမ်း
  ဢမ်ႇၸွမ်းၽၢႆႇလႂ်
  မျၢၼ်ႇမႃႇ
  ဢမ်ႇမီးလွင်ႈလၢတ်ႈသင်

လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၼွၵ်ႈမိူင်း[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

ၸိူဝ်းပဵၼ်မိူင်း ဢိၼ်းတီးယႃး၊[145] ပင်းၵလႃးတဵတ်ႈ၊[146] ဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃး၊[147] ၶႄႇ၊[148] ၵျႃႇပၢၼ်ႇ၊[149] မလေးသျႃး၊[150] ပႃႇၵိတ်ႈသတၼ်ႇ၊[151] ၵၢဝ်းလီၸၢၼ်း၊[152] သိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇ[153] ၶဝ်ႈတိုၵ်းသူၼ်းဝႃႈ ႁႂ်ႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ လႄႈ တပ်ႉမတေႃႇ ဢုပ်ႇဢူဝ်းငူပ်ႉငိၵၼ် ၼႆယဝ်ႉ။[154] ဢေႃႉသထရေးလီးယႃး၊[155][156] ၶႅၼ်ႇၼေႇတႃႇ၊[157] ၾရၢင်ႇသဵတ်ႈ၊[158] ၵျႃႇမၼီႇ၊[159] ၼိဝ်းၸီႇလႅၼ်ႇ၊[160] သပဵၼ်ႇ၊[161] သုၺ်ႇတိၼ်ႇ၊[162] တိူဝ်ႇၵီႇ၊[163] ယူႇၼၢႆႉတႅတ်ႉၶိင်းတမ်း[164] နှင့် မိူင်းဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ[165] ၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ ဢဝ်ၶေႃႈပူင်သဵင်ရႃႇၸႃႇသေၵေႃႈ မွၵ်ႇလၢတ်ႈမႃး ထုၵ်ႇလီပွႆႇပၼ် ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်တိၺွပ်းဝႆႉ ၼႆယဝ်ႉ။[166][167] ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်း ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ ၵျူဝ်း ပၢႆႇတႅၼ်ႇ ၵေႃႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ လွင်ႈသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉၸူး တီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇၸိုင်ႈမိူင်းသေ ပေႃးလူဝ်ႇမႃး တေတမ်းဝၢင်းတၢမ်ႇထိုင် တပ်ႉမတေႃႇ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။[168][169] ၸိူဝ်းပဵၼ်မိူင်း ၵမ်ႇပေႃးတီးယႃး၊ ၾီႇလိပ်ႈပိၼ်း၊ ဝႅတ်ႉၼမ်း လႄႈ မိူင်းထႆး ၶဝ်တႄႉ လွင်ႈသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈၼႆႉ ၶဝ်ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ပဵၼ် ပၼ်ႁႃၼႂ်းမိူင်းၵူၺ်းလႄႈ ၶဝ်မွၵ်ႇလၢတ်ႈ ဢမ်ႇၶဝ်ႈၶဝ်ႈၵဝ်းၸွမ်း ၼႆယဝ်ႉ။[170][171][172][173]

ဢၢၼ်ႇထူဝ်ၼီႇယူဝ်ႇ ၵူႇတႃႇရႅတ်ႉ ၵေႃႉပဵၼ် ၸွမ်ၽူႈၼၢမ်းၼႂ်းၵူႈထၢၼ်ႈ တီႈ ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ဝႃႈ လွင်ႈသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်ႉၼႆႉ မၼ်းတေတိူဝ်ႉၶိူၵ်ႈ တီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ ၼႆယဝ်ႉ။[174] လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး ဢၼ်ပဵၼ် ၸုမ်းဢႃႇသီႇယၼ်ႇ ၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈႁွင်ႉပၢင်ၵုမ်လၢႆၸိုင်ႈမိူင်းသေ ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်မႃးယဝ်ႉ။[175][176] ၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ယူးရူပ်ႉ ၵေႃႈ ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ လွင်ႈသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈသေ လႆႈလၢတ်ႈထတ်းသၢင်မႃးယဝ်ႉ။[177][178]

တီႈ ၶွင်ႇၸီႇၽၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၸၢတ်ႈၸိုင်ႈလုမ်ႈၾႃႉ ၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈႁဵတ်းပၢင်ၵုမ် တႃႇ ၶိုၼ်းဢဝ် တီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇႁင်း မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ လႄႈ တႃႇပၼ်တၢမ်ႇ တပ်ႉမတေႃႇၼႆယဝ်ႉ။[179][180][181][182] ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ၼႂ်ႈၵႃႈ မိူင်းၶဝ်ႈၸုမ်း 15 မိူင်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလႆႈ ၶေႃႈၽွမ်ႉၸႂ်ၵၼ်တင်းမူတ်း။ ၶႄႇလႄႈ ရတ်ႈသျႃးၶဝ် ထဵင်တႃႇတေႁဵတ်းၼင်ႇၼၼ်ယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉဢမ်ႇၵႃး မိူင်းၶႄႇၼႆႉ ၸႂ်ႉ ဢၢမ်းၼၢတ်ႈဝီႇတူဝ်ႇသေၵေႃႈ လႆႈႁႄႉႁၢမ်ႈ တႃႇႁဵတ်းၸိူင်ႉၼၼ်သေဢမ်ႇၵႃး ၶႄႇၶဝ်ၼႆႉ ၶဝ်လၢတ်ႈဝႃႈ "ပဵၼ်လွင်ႈၶိုၼ်းၽွတ်ႈႁႅၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်းၵူၺ်း" ၼႆယဝ်ႉ။[183] ၸိူဝ်းပဵၼ်မိူင်း ဢၼ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈ ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်းတေႃႇၸူဝ်ႈ ဢၼ်ပဵၼ် မိူင်းဢိၼ်းတီးယႃး လႄႈ ဝႅတ်ႉၼမ်းၶဝ်ၼႆႉလႆႈတုၵ်းယွၼ်း တႃႇဢဝ်ပၼ်ၶိုၼ်း တီႇမူဝ်ႇၶရေႇၸီႇၼႆယဝ်ႉ။[184] မိူဝ်ႈ ပီ 2021 လိူၼ်မၢတ်ႉၶျ် 10 ဝၼ်းၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ ၶွင်ႇၸီႇၽၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈသေ လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢွၵ်ႇ ၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ တႃႇႁႂ်ႈၶိုၼ်းပွႆႇပၼ် ၸိူဝ်းထုၵ်ႇတိၺွပ်းဝႆႉ၊ လုၵ်ႉတီႈ ဢႃႇသီႇယၼ်ႇသေ တႃႇပၼ်တၢင်းၸွႆႈထႅမ် မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ၊ တပ်ႉသိုၵ်း လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်း ႁႂ်ႈဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်ၼႆယဝ်ႉ။[185][186][187][188]

2021 မၢတ်ႉၶျ် 27 ၼၼ်ႉ ၽူႈတၢင်တူဝ် တီႈမိူင်းပႅတ်ႇမိူင်း လႆႈၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ ဝၼ်းမျၢၼ်ႇမႃႉတပ်ႉမတေႃႇယဝ်ႉ။[189]

ပၢင်ၵုမ် ႁူဝ်ပဝ်ႈဢႃႇသီႇယၼ် ဢၼ်လႆႈၸတ်းႁဵတ်း မိူဝ်ႈ 2021 ဢေႇပရႄႇ 24

2021 ဢေႇပရႄႇ 24 ၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈ ၸုမ်းဢႃႇသီႇယၼ်ႇ လႆႈၽိတ်ႈမွတ်ႇ မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇ တႃႇၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ ပၢင်ၵုမ်ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ဢႃႇသီႇယၼ်ႇ ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်းတီႈ ဝဵင်းၵျႃႇၵႃႇတႃႇ တီႈ မိူင်းဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ႁူမ်ႈဝႃႈ ဢၼ်ပဵၼ် ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ဢၼ်ၵူၼ်းပၢႆးမိူင်း ၸိူဝ်းသၢၼ်ၶတ်း လွင်ႈသိုၵ်းသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈ ဢွၼ်ၵၼ် ၽွတ်ႈႁႅၼ်းဝႆႉၼၼ်ႉ ၵပ်းသိုပ်ႇလႆႈတင်း ဢႃႇသီႇယၼ်ႇသေတႃႉ ၶဝ်ဢမ်ႇလႆႈၽိတ်ႈမွၵ်ႇ ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ လွင်ႈၽွမ်ႉႁူမ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ တႃႇၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈ ပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉ။[190][191] တီႈပၢင်ၵုမ်ၼၼ်ႉ ၶဝ်ဢမ်ႇႁွင်ႉ မိၼ်းဢွင်ႇလႅင်ႇဝႃႈ ပဵၼ် ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၸိုင်ႈမိူင်း။[192] ဢႃႇသီႇယႅၼ်ႇၼႆႉ လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဢွၵ်ႇ ၶေႃႈၽွမ်ႉၸႂ်ႉၵၼ် ႁႃႈၶေႃႈ (five-point consensus) သေ လႆႈတုၵ်းယွၼ်း တႃႇယွၼ်ႉယွမ်း လွင်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉတေႃႇၵူၼ်းမိူင်းၼႆသေ လွင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈ ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈတၢင်ႇၸိူဝ်းတႄႉ ဢမ်ႇႁဵတ်းလႆႈမႃး။[193]

တႃႇသိုပ်ႇလူ[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

ၽိုၼ်ဢိင်[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]

  1. ↑ 1.0 1.1 "Myanmar coup: Aung San Suu Kyi detained as military seizes control" (in en-GB)၊ ၿီႇၿီႇၸီႇ၊ 2021-02-01။ 
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 Beech၊ Hannah။ "Myanmar’s Leader, Daw Aung San Suu Kyi, Is Detained Amid Coup"၊ The New York Times၊ 31 January 2021။ 
  3. ↑ "Myanmar military seizes power in coup after detaining Aung San Suu Kyi"၊ The Washington Post။ 
  4. ↑ Foundation, Thomson Reuters. Myanmar military seizes power, detains elected leader Aung San Suu Kyi.
  5. ↑ Myanmar gov't declares 1-year state of emergency: President's Office.
  6. ↑ Myanmar Leader Aung San Suu Kyi, Others Detained by Military. VOA (Voice of America) (February 1, 2021).
  7. ↑ "Myanmar State Counsellor and President charged, detained for 2 more weeks" (in en-UK)၊ Myanmar Times၊ 2021-02-03။  Archive copy. Archived from the original on 2021-02-04။ Retrieved on 2021-02-05။
  8. ↑ Adange၊ Christy။ "Myanmar Coup: Aung San Suu Kyi charged with military for “transceiver and handshake”" (in en-NZ)၊ Wall Street Journal၊ 2021-02-04။  Archive copy. Archived from the original on 2021-02-17။ Retrieved on 2021-02-05။
  9. ↑ Quint၊ The။ "Days After Coup, Aung San Suu Kyi Charged for Breaching Import Law" (in en-IN)၊ The Quint၊ 2021-02-04။ 
  10. ↑ Solomon၊ Feliz။ "After Myanmar Coup, Aung San Suu Kyi Accused of Illegally Importing Walkie Talkies" (in en-US)၊ Eminetra၊ 2021-02-03။ 
  11. ↑ On This Day, The Day Myanmar’s Elected Prime Minister Handed Over Power (in en-US) (2020-09-26).
  12. ↑ Butwell, Richard (1960). "The 1960 Election in Burma". Pacific Affairs 33 (2): 144–157. Pacific Affairs, University of British Columbia. 
  13. ↑ Taylor, Robert (2015-05-25). General Ne Win. ISEAS Publishing. ISBN 978-981-4620-14-7. 
  14. ↑ How A Failed Uprising Set The Stage For Myanmar's Future.
  15. ↑ Burma: 20 Years After 1990 Elections, Democracy Still Denied.
  16. ↑ Dieter Nohlen, Florian Grotz & Christof Hartmann (2001) Elections in Asia: A data handbook, Volume I, p611 ISBN 0-19-924958-X
  17. ↑ Myanmar’s 1990 Election: Born of a Democratic Uprising, Ignored by the Military. ဧရာဝတီသတင်းဌာန.
  18. ↑ How Myanmar's Fragile Push for Democracy Collapsed in a Military Coup.
  19. ↑ "As Myanmar opens to the world, the mess inside becomes more apparent"၊ Bloomberg.com။ 
  20. ↑ အာဏာမသိမ်းဘူးလို့ ‘မပြောနိုင်’ ဟု တပ်မတော် ခြိမ်းခြောက်
  21. ↑ Australia joins list of countries warning Myanmar military against staging coup amid fraud claims (in English) (Jan 30, 2021).
  22. ↑ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီလို့ ယူဆ - NLD ပြောခွင့်ရသူ။ VOA Burmese။
  23. ↑ Foundation, Thomson Reuters. Aung San Suu Kyi and other leaders arrested, party spokesman says.
  24. ↑ Internet disrupted in Myanmar amid apparent military uprising (in en-US) (31 January 2021).
  25. ↑ ရန်ကုန်၊ နေပြည်တော် အပါအဝင် မြို့ကြီးအများစု အဆက်သွယ်ပြတ်နေ။ ၿီႇၿီႇၸီႇမျၢၼ်ႇမႃႇ။
  26. ↑ Hundreds of Myanmar MPs under house arrest (in en).
  27. ↑ 27.0 27.1 Myanmar Military Give MPs 24 Hours to Leave Naypyitaw (in en-US) (2021-02-03).
  28. ↑ NLD lawmakers in Nay Pyi Taw defy military, take oath of office (in en-US) (2021-02-04).
  29. ↑ 29.0 29.1 Statement on Recent Detainees in Relation to the Military Coup (2021-02-04).
  30. ↑ Three Saffron Revolution monks among those detained in February 1 raids (in en).
  31. ↑ Coup plunges Myanmar further into a climate of religious nationalism - UCA News (in en).
  32. ↑ "Myanmar's Aung San Suu Kyi 'detained by military', NLD party says"၊ ဘီဘီစီ၊ 1 February 2021။ 
  33. ↑ Myanmar military says it is taking control of the country (1 February 2021).
  34. ↑ နိုင်ငံတော်ကို အရေးပေါ်အခြေအနေ တစ်နှစ်ကြေညာ၊ တပ်မတော်ဗိုလ်ချုပ်ဟောင်း လက်ရှိဒုသမ္မတ ဦးမြင့်ဆွေက ယာယီသမ္မတအဖြစ်တာဝန်ယူ
  35. ↑ Myanmar military stages coup, declares state of emergency for a year (in en) (2021-02-01).
  36. ↑ Myanmar to clarify voter fraud, hold new round of elections (2021-02-01). Archived from the original on 2021-02-01။ Retrieved on 2021-02-03။ Archive copy. Archived from the original on 2021-02-01။ Retrieved on 2021-02-03။
  37. ↑ Telecommunications disruptions shut down Myanmar banks (1 February 2021). Archived from the original on 1 February 2021။ Retrieved on 3 February 2021။ Archive copy. Archived from the original on 1 February 2021။ Retrieved on 3 February 2021။
  38. ↑ ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရုံး အမိန့်အမှတ်(၉/၂၀၂၁) ၁၃၈၂ ခုနှစ်၊ ပြာသိုလပြည့်ကျော် ၆ ရက် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂ ရက် (in my).
  39. ↑ Myanmar military announces new State Administrative Council (2 February 2021). Archived from the original on 3 February 2021။ Retrieved on 3 February 2021။ Archive copy. Archived from the original on 3 February 2021။ Retrieved on 3 February 2021။
  40. ↑ 40.0 40.1 40.2 Aung San Suu Kyi, Win Myint to face charges as NLD calls for ‘unconditional’ release (in en-US) (2021-02-03).
  41. ↑ 41.0 41.1 Myanmar police file charges against Aung San Suu Kyi after coup (in English) (Feb 3, 2021).
  42. ↑ Myanmar police file charges against ousted leader Aung San Suu Kyi under import-export law (in English) (Feb 3, 2021).
  43. ↑ Myanmar police charge ousted leader Aung San Suu Kyi, days after military coup (in English) (Feb 3, 2021).
  44. ↑ Myanmar Detained a Team of Journalists for Flying a Drone.
  45. ↑ Myanmar detains Australian adviser to Aung San Suu Kyi; first known arrest of foreign national since coup (in English) (Feb 6, 2021).
  46. ↑ Facebook.
  47. ↑ Facebook.
  48. ↑ Myanmar Military Govt Bans Gatherings of Five or More in Yangon, Other Areas (in en-US) (2021-02-09).
  49. ↑ Myanmar anti-coup protests resume despite bloodshed (10 February 2021).
  50. ↑ Civil society, businesses condemn junta’s draft Cyber Security Law (in en-US) (2021-02-11).
  51. ↑ China Denies Helping Myanmar Military Regime Build Internet Firewall (in en-US) (2021-02-11).
  52. ↑ https://www.ctvnews.ca/world/in-rural-myanmar-residents-protect-police-who-reject-coup-1.5304416
  53. ↑ Military casts a wide net with a series of late-night raids (in en).
  54. ↑ Myanmar Military Bans Use of ‘Regime’, ‘Junta’ by Media (in en-US) (2021-02-13).
  55. ↑ ကိုမင်းကိုနိုင်၊ ကိုဂျင်မီ၊ အဆိုတော်လင်းလင်း ၊ အင်းစိန်အောင်စိုး၊ ကိုမျိုးရန်နောင်သိမ်း၊ ပန်ဆယ်လို နှင့် မောင်မောင်အေး တို့အား ရာဇသတ်ကြီး ပုဒ်မ ၅၀၅(ခ)ဖြင့် တရားစွဲထားပြီး ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ထားကြောင်း တပ်မတော် ကြေညာ (in my).
  56. ↑ Myanmar coup: Armoured vehicles deployed to cities amid protests as junta extends Aung San Suu Kyi detention. Retrieved on 15 February 2021။
  57. ↑ "New charge filed on Suu Kyi as Myanmar crackdown intensifies"၊ Associated Press၊ February 17, 2020။ ၶိုၼ်းမႄးၵူတ်ႇထတ်းဝႆႉယဝ်ႉမိူဝ်ႈ - February 17, 2020။။ 
  58. ↑ Six Myanmar celebrities face arrest upon civil disobedience movement
  59. ↑ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော် တတိယအကြိမ်မြောက် ပထမပုံမှန် အစည်းအဝေး ပထမနေ့ ခေါ်ယူ ကျင်းပ
  60. ↑ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော် တတိယအကြိမ်မြောက် ပထမပုံမှန် အစည်းအဝေး ပထမနေ့ ခေါ်ယူ ကျင်းပ
  61. ↑ တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး လွှတ်တော် တတိယအကြိမ်မြောက် ပထမပုံမှန် အစည်းအဝေး ပထမနေ့ ခေါ်ယူ ကျင်းပ
  62. ↑ Tatmadaw seizes power under state of emergency, to rule for a year (in en-US) (1 February 2021).
  63. ↑ Myanmar election commission rejects military’s fraud claims (29 January 2021).
  64. ↑ Min Aung Hlaing: the heir to Myanmar’s military junta (in en) (1 February 2021).
  65. ↑ Myanmar military appoints ministers after ousting Suu Kyi in coup (in en-GB).
  66. ↑ 66.0 66.1 Could Min Aung Hlaing’s retirement break the political deadlock? (in en-US) (12 January 2021).
  67. ↑ Editor၊ Richard Lloyd Parry, Asia။ "Senior General Min Aung Hlaing’s secret motive for Burma coup" (in en)။ 
  68. ↑ 68.0 68.1 General Min Aung Hlaing is the ambitious army chief and international pariah who seized power in Myanmar (in en).
  69. ↑ 69.0 69.1 Who profits from a coup? The power and greed of Senior General Min Aung Hlaing.
  70. ↑ Pierson, David (2021-02-02). Myanmar's military upended its comfortable status quo by staging a coup. Why? (in en-US).
  71. ↑ 71.0 71.1 Lawder၊ David။ "Days before coup, IMF sent Myanmar $350 million in emergency aid; no precedent for refund" (in en)၊ Reuters၊ 2021-02-03။ 
  72. ↑ 72.0 72.1 Lawder၊ David။ "IMF says members to guide decision on whether to recognize Myanmar's military leaders" (in en)၊ Reuters၊ 2021-02-05။ 
  73. ↑ Transcript of IMF Press Briefing (in en).
  74. ↑ 74.0 74.1 Crouch, Melissa (2021-02-02). The power and ambition behind Myanmar’s coup (in en).
  75. ↑ ‘The constitution is invalid now’: NLD patron fires back at military (in en-US) (2021-02-01).
  76. ↑ 76.0 76.1 76.2 76.3 After coup, medical workers spearhead civil disobedience campaign (in en-US) (2021-02-02).
  77. ↑ "Statement from Myanmar military on state of emergency" (in en)၊ Reuters၊ 2021-02-01။ 
  78. ↑ 78.0 78.1 Emergency Powers in Myanmar (in en) (2021-02-01).
  79. ↑ Myanmar latest: NLD calls for Suu Kyi's release (in en-GB).
  80. ↑ "Myanmar coup: Aung San Suu Kyi detained as military seizes control" (in en-GB)၊ BBC News၊ 2021-02-01။ 
  81. ↑ Nay Pyi Taw, Mandalay healthcare staff to join 'Civil Disobedience Campaign' (2 February 2021). Archived from the original on 3 February 2021။ Retrieved on 3 February 2021။ Archive copy. Archived from the original on 3 February 2021။ Retrieved on 3 February 2021။
  82. ↑ Myanmar Medics Prepare Civil Disobedience Against Military Rule (in en-US) (2 February 2021).
  83. ↑ 83.0 83.1 83.2 83.3 Teachers, students join anti-coup campaign as hospital staff stop work (in en-US) (2021-02-03).
  84. ↑ Myanmar doctors stop work to protest coup as UN considers response (in English) (Feb 3, 2021).
  85. ↑ 85.0 85.1 Myanmar’s Medics Launch Civil Disobedience Campaign Against Coup (in en-US) (2021-02-03).
  86. ↑ စစ်အစိုးရကို နေပြည်တော်က နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းတွေ ကန့်ကွက်ဆန္ဒပြ (in my).
  87. ↑ Veteran activist calls for civil disobedience in wake of coup (in en).
  88. ↑ Myanmar blocks Facebook as resistance grows to military coup (in English) (Feb 5, 2021).
  89. ↑ #MilkTeaAlliance has a new target brewing: Myanmar’s military (in en) (2021-02-04).
  90. ↑ Civilian Disobedience Campaign' takes flight in Myanmar (2021-02-05). Archived from the original on 2021-02-05။ Retrieved on 2021-02-05။ Archive copy. Archived from the original on 2021-02-05။ Retrieved on 2021-02-05။
  91. ↑ Songwriter Who Provided ‘Theme Song’ to 8888 Uprising Finally Honored (in en-US) (2018-08-09).
  92. ↑ Myanmar calls for boycott of Tatmadaw linked products and services (2021-02-03). Archived from the original on 2021-02-21။ Retrieved on 2021-02-05။ Archive copy. Archived from the original on 2021-02-21။ Retrieved on 2021-02-05။
  93. ↑ Military Chief’s Family Members Spend Big on Blockbuster Movies, Beauty Pageants (in en).
  94. ↑ Myanmar coup: army blocks Facebook access as civil disobedience grows (in en) (2021-02-04).
  95. ↑ Anti-coup protests ring out in Myanmar's main city (in English) (Feb 2, 2021).
  96. ↑ Myanmar coup latest: UN Security Council stops short of issuing statement (in en-GB).
  97. ↑ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို အနုနည်းအာဏာဖီဆန်မှု တချို့ရှိလာခြင်း (in my).
  98. ↑ Mandalay vice mayor, MCDC members resign (2021-02-03). Archived from the original on 2021-02-08။ Retrieved on 2021-02-05။ Archive copy. Archived from the original on 2021-02-08။ Retrieved on 2021-02-05။
  99. ↑ Mandalay citizens protest against Tatmadaw rule (2021-02-04). Archived from the original on 2021-02-04။ Retrieved on 2021-02-05။ Archive copy. Archived from the original on 2021-02-04။ Retrieved on 2021-02-05။
  100. ↑ Four arrested in Mandalay after street protest against military coup (in en).
  101. ↑ https://www.aljazeera.com/news/2021/2/6/thousands-of-myanmar-protesters-face-off-with-police-in-yangon
  102. ↑ https://www.irrawaddy.com/news/thousands-take-to-streets-of-myanmar-to-protest-military-takeover.html
  103. ↑ Six Protesters Injured After Myanmar Police Fire on Protest (in en-US) (2021-02-09).
  104. ↑ Protest crackdown begins in Myanmar, over 100 nabbed in Mandalay (2021-02-09). Archived from the original on 2021-11-09။ Retrieved on 2021-03-02။ Archive copy. Archived from the original on 2021-11-09။ Retrieved on 2021-03-02။
  105. ↑ Arrested protesters released in Mandalay (2021-02-10). Archived from the original on 2021-02-17။ Retrieved on 2021-03-02။ Archive copy. Archived from the original on 2021-02-17။ Retrieved on 2021-03-02။
  106. ↑ 106.0 106.1 106.2 Staff၊ Reuters။ "Myanmar internet providers block Facebook services after government order" (in en)၊ Reuters၊ 2021-02-03။ 
  107. ↑ Directive to block social media service (in en) (2021-02-03). Archived from the original on 2021-12-05။ Retrieved on 2021-02-05။
  108. ↑ Potkin၊ Fanny။ "After Facebook ban, thousands in Myanmar take to Twitter to plead #RespectOurVotes" (in en)၊ Reuters၊ 2021-02-05။ 
  109. ↑ Myanmar’s new military government is now blocking Twitter and Instagram (in en-US).
  110. ↑ Directive to block social media services Twitter and Instagram in Myanmar (in en) (2021-02-05). Archived from the original on 2021-12-05။ Retrieved on 2021-02-08။
  111. ↑ Myanmar junta blocks internet access as coup protests expand (2021-02-06).
  112. ↑ Internet access partially restored in Myanmar as protests grow against military coup (in en).
  113. ↑ Myanmar: tanks roll into cities as internet shut down (in en) (2021-02-14).
  114. ↑ Beech၊ Hannah။ "Military Imposes Full Grip on Myanmar in Overnight Crackdown" (in en-US)၊ The New York Times၊ 2021-02-14။ 
  115. ↑ Directives from authorities in Myanmar - February 2021 (in en). Archived from the original on 2021-02-15။ Retrieved on 2021-03-02။
  116. ↑ 116.0 116.1 116.2 Thailand's Amata halts $1bn Myanmar property project after coup (in en-GB).
  117. ↑ Thai developer invests $1bn to put Myanmar industry on global map (in en-GB).
  118. ↑ Myanmar's real estate sector crashes (2021-02-05). Archived from the original on 2021-02-05။ Retrieved on 2021-02-05။ Archive copy. Archived from the original on 2021-02-05။ Retrieved on 2021-02-05။
  119. ↑ Staff၊ Reuters။ "Total assessing impact of Myanmar coup on its projects" (in en)၊ Reuters၊ 2021-02-04။ 
  120. ↑ Kirin, parent company of Australian beer company Lion, cuts ties with Myanmar military after coup (in English) (Feb 5, 2021).
  121. ↑ Kirin beer company cuts brewery ties with Myanmar military over coup (in English) (Feb 5, 2021).
  122. ↑ 122.0 122.1 Japan's Kirin ends Myanmar beer tie-up with army-owned partner after coup.
  123. ↑ hermesauto (2021-02-09). Razer co-founder and director Lim Kaling pulls out of Myanmar joint venture (in en).
  124. ↑ Myanmar junta chief Min Aung Hlaing says this coup is 'different' (in en-GB).
  125. ↑ Times၊ The New York။ "Video: Biden Imposes New Sanctions on Leaders of Myanmar Military Coup" (in en-US)၊ The New York Times။ 
  126. ↑ Archived copy.
  127. ↑ "Myanmar coup: India asked to return police officers who crossed border"၊ BBC News၊ 7 March 2021။ 
  128. ↑ Myanmar protest: '19 Myanmar cops take shelter in Mizoram' | World News – Times of India.
  129. ↑ Ghoshal, Devjyot (10 March 2021). 'Shoot till they are dead': Some Myanmar police flee to India after refusing orders.
  130. ↑ "Myanmar coup: 'We were told to shoot protesters', say police who fled"၊ BBC News၊ 10 March 2021။ 
  131. ↑ India၊ Press Trust of။ "Mizoram is waiting for govt's direction on Myanmar refugees: state minister"၊ 8 March 2021။ 
  132. ↑ IANS. India orders Assam Rifles to prevent influx from Myanmar (in en-US).
  133. ↑ More Than 600 Police Join Myanmar's Anti-Regime Protest Movement (in en-US) (2021-03-05).
  134. ↑ User, Super (7 March 2021). India in diplomatic spot as Myanmar urges return of cops who fled.
  135. ↑ 135.0 135.1 အာဏာမသိမ်းခင်ကတည်းက တပ်ပျက်နေကြောင်း ပုန်ကန်သူတပ်အရာရှိပြောကြား (in my).
  136. ↑ 136.0 136.1 Beech၊ Hannah။ "Inside Myanmar's Army: 'They See Protesters as Criminals'" (in en-US)၊ The New York Times၊ 2021-03-28။ 
  137. ↑ 137.0 137.1 Interview: 'Military Leaders Are Afraid of Letting Their Power Go' (in en).
  138. ↑ http://www.asahi.com/ajw/articles/14162323
  139. ↑ ด่วน! ชาว 'เมียนมา' ชู 3 นิ้วบุกประท้วงหน้าสถานทูต ต้านรัฐประหารในประเทศ (in th) (1 February 2021).
  140. ↑ Myanmar’s military stages coup d’etat: Live news
  141. ↑ Myanmar workers in Japan protest against Tatmadaw’s actions (2021-02-01). Archived from the original on 2021-02-01။ Retrieved on 2021-02-03။ Archive copy. Archived from the original on 2021-02-01။ Retrieved on 2021-02-03။
  142. ↑ ဝါရှင်တန်ဒီစီက မြန်မာစစ်သံရုံးရှေ့မှာ အမေရိကန်ရောက် မြန်မာတွေဆန္ဒပြ (in my).
  143. ↑ Police issues warning against plans to protest in Singapore over current situation in Myanmar (in English) (Feb 5, 2021). Archived from the original on 5 February 2021။ Retrieved on 5 February 2021။ Archive copy. Archived from the original on 5 February 2021။ Retrieved on 5 February 2021။
  144. ↑ Police warn against plans to protest in Singapore over situation in Myanmar (in English) (Feb 5, 2021).
  145. ↑ Feb 1, TIMESOFINDIA COM /. Deeply concerned by developments in Myanmar, says India (in en).
  146. ↑ "Bangladesh wants democratic process upheld in Myanmar"၊ Dhaka Tribune၊ 2A Media Limited.၊ 1 February 2021။ 
  147. ↑ Indonesia Urges All Parties in Myanmar to Exercise Self-Restraint. Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Indonesia. Retrieved on 1 February 2021။
  148. ↑ China 'notes' Myanmar coup, hopes for stability (1 February 2021).
  149. ↑ "Japan urges Myanmar to uphold democracy after military stages coup"၊ February 1, 2021။ 
  150. ↑ Press Release: Latest Situation in Myanmar. Ministry of Foreign Affairs (Malaysia). Retrieved on 1 February 2021။
  151. ↑ Pakistan hopes from all sides in Myanmar to be restraint, work for peace: Zahid Hafeez (in en).
  152. ↑ S. Korea expresses concerns over Myanmar coup (February 1, 2021). Retrieved on February 1, 2021။
  153. ↑ MFA Spokesperson's Comments in Response to Media Queries on the Detention of Myanmar Leaders and Officials (1 February 2021).
  154. ↑ Goldman၊ Russell။ "Myanmar’s Coup, Explained" (in en-US)၊ The New York Times၊ 2021-02-01။ 
  155. ↑ Australia joins global condemnation of Myanmar generals (in English) (Feb 1, 2021).
  156. ↑ Statement on Myanmar.
  157. ↑ Justin Trudeau on Myanmar: “The democratic process must be respected” (2 February 2021).
  158. ↑ https://uk.sports.yahoo.com/news/myanmar-aung-san-suu-kyi-072052284.html
  159. ↑ https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/germany-condemns-myanmar-coup-in-strongest-terms-/2129847
  160. ↑ Mahuta, Nanaia (1 February 2021). New Zealand statement on Myanmar.
  161. ↑ Sánchez condena el golpe de Estado en Myanmar y pide vuelta a la democracia (in es) (2021-02-01).
  162. ↑ Foreign Minister condemns military coup in Myanmar. Sveriges Radio.
  163. ↑ "Turkey condemns, 'deeply concerned' by coup in Myanmar"၊ Anadolu Agency၊ 1 February 2021။ 
  164. ↑ UK condemns military coup in Myanmar (in en). Anadolu Agency (1 February 2021).
  165. ↑ Statement by White House Spokesperson Jen Psaki on Burma (1 February 2021).
  166. ↑ "‘Serious blow to democracy’: World condemns Myanmar military coup" (in en)၊ Al Jazeera၊ 1 February 2021။ 
  167. ↑ https://www.aa.com.tr/fr/monde/la-maison-blanche-menace-les-auteurs-du-coup-d%c3%a9tat-militaire-du-myanmar-de-sanctions/2129551
  168. ↑ Lee, Matthew (February 1, 2021). Biden threatens sanctions on Myanmar after military coup.
  169. ↑ Statement by President Joseph R. Biden, Jr. on the Situation in Burma (February 1, 2021).
  170. ↑ "West condemns Myanmar coup but Thailand, Cambodia shrug"၊ Bangkok Post၊ Bangkok Post Public Company Ltd.၊ 1 February 2021။ 
  171. ↑ "Philippines says Myanmar events ‘internal matter that we will not meddle with’"၊ BusinessWorld၊ 1 February 2021။ 
  172. ↑ "Myanmar's army seizes power, detains Aung San Suu Kyi" (in en-CA)၊ National Post၊ 1 February 2021။ 
  173. ↑ "Myanmar military coup: Nordic and Asian reactions"၊ ScandAsia၊ 2 February 2021။ 
  174. ↑ Statement attributable to the Spokesperson for the Secretary General - on Myanmar
  175. ↑ https://www.reuters.com/article/myanmar-politics-asean-int/asean-calls-for-return-to-normalcy-in-myanmar-after-coup-idUSKBN2A124A
  176. ↑ https://news.detik.com/internasional/d-5357097/negara-negara-asean-bahas-kudeta-militer-di-myanmar
  177. ↑ https://twitter.com/vonderleyen/status/1356154420459933696
  178. ↑ Adkins၊ William။ "EU leaders condemn military coup in Myanmar"၊ Politico၊ 1 February 2021။ ၶိုၼ်းမႄးၵူတ်ႇထတ်းဝႆႉယဝ်ႉမိူဝ်ႈ - 1 February 2021။။ 
  179. ↑ "UNSC takes no action on coup in Myanmar"၊ Gulf Today၊ 3 February 2021။ 
  180. ↑ UN Security Council searches for unity on Myanmar (in English) (Feb 2, 2021). Archived from the original on 3 February 2021။ Retrieved on 3 February 2021။ Archive copy. Archived from the original on 3 February 2021။ Retrieved on 3 February 2021။
  181. ↑ Security Council fails to agree statement condemning Myanmar coup (in English) (Feb 3, 2021). “The UN Security Council has failed to agree on a joint statement condemning Monday’s coup in Myanmar, after a two hour long emergency meeting failed to secure the support of China, a key Myanmar ally and a veto-holding permanent member of the council.”
  182. ↑ UN Security Council takes no action on Myanmar coup (in English) (February 3, 2021).
  183. ↑ Myanmar coup: China blocks UN condemnation as protest grows (in English) (Feb 3, 2021).
  184. ↑ "Aung San Suu Kyi could face two years in jail over ‘illegal’ walkie-talkies"၊ The Guardian၊ 3 February 2021။ 
  185. ↑ "UN calls for reversal of Myanmar coup and condemns violence" Archived 11 April 2021 at the Wayback Machine. March 10, 2021, Associated Press (also at: U.S. News and World Report Archived 11 April 2021 at the Wayback Machine. and CTV News Archived 11 April 2021 at the Wayback Machine., retrieved April 9, 2021
  186. ↑ "U.N. Security Council agrees to condemn Myanmar violence, urge military restraint," Archived 11 April 2021 at the Wayback Machine. March 10, 2021, Reuters News Service, (also in the Straits Times Archived 11 April 2021 at the Wayback Machine.) retrieved April 9, 2021
  187. ↑ "U.N. Security Council Strongly Condemns Myanmar Military's Violence," Archived 16 June 2021 at the Wayback Machine. March 11, 2021, Agence France-Presse in The Hindu
  188. ↑ "Issuing Presidential Statement, Security Council Expresses Deep Concern about Developments in Myanmar," Archived 11 April 2021 at the Wayback Machine. Press Release SC/14462, March 10, 2021, United Nations Security Council, retrieved April 9, 2021
  189. ↑ "On Bloodiest Day for Myanmar Civilians, India Attends Military Parade by Coup Leaders"၊ The Wire၊ 28 March 2021။ 
  190. ↑ Myanmar's National Unity Government must be invited to this week's ASEAN Special Summit, MPs say (in en-US) (2021-04-20).
  191. ↑ "Southeast Asian leaders to press Myanmar junta to end violence, allow aid - sources"၊ Reuters၊ April 24, 2021။ 
  192. ↑ "ASEAN leaders meet Myanmar coup leader Min Aung Hlaing in Indonesia, amid killings" (in en-IN)၊ The Hindu၊ 24 April 2021။ 
  193. ↑ Chairman's Statement on the ASEAN Leaders' Meeting. (in en-US) (2021-04-24). Archived from the original on 24 April 2021။ Retrieved on 18 June 2021။ Archive copy. Archived from the original on 24 April 2021။ Retrieved on 24 July 2021။
ဢဝ်ၶိုၼ်းမႃးတီႈ "https://shn.wikipedia.org/w/index.php?title=လွင်ႈထုၵ်ႇသိုၵ်းသိမ်းဢၢမ်းၼၢတ်ႈမိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ_2021&oldid=60378"